Katalog

PS İ K İ Y A T R İ Yaratıcılık ve ruhsal hastalık Son araştırrnalar, sanat etkinliklerinin, depresyon veya melankolinin yayılmasında değil. tedavisinde önemlerini vurguluyor. Çeviri: Dr. Selâmi Aksoy ğer ınsan yaşamında duygusallığın onemlı bır yerı varsa, depresyon ve sanat arasında sıkı bır bağ olduğu da ınsanı şaşırtmaz Depresyonla ılgılı araştırmalarda bılım adamlarının olduğu kadar sanatçıların da onemlı rollerı vardır Slgmund Freud 60 yaşgununde şaır Arthur Schnitzler'e gonderdığı mektupta bunu açıklar Schnıtzler aşk ölum ve oyun temalarını yorumlayan aynı zamanda ıntıhar ve duello olaylarıyla da ılgılenen bır şaırdır Şıırlerındekı 'Anatol ve "Svveet gırl' gıbı karakterlerle yaşadığı doneme adını yazdırmıştır Freud un mayıs 1922'de Schnıtzler'e yazdığı mektup aynen şöyledır "Ben, nıçın sızınle yıllardır ılışkıye gırmek ıçın gırışımde bulunmadığımı kendı kendıme soruyordum Sanırım bu soruya verılecek yanıt tum ıtıraflarımı kapsayacaktır Sızın, bana çok benzedığınızı duşunuyor ve bundan korkuyordum Sızın harıkulade eserlerınıze daldığımda onların şıırsel ışığında kendıme aıt beklentıler ılgıler ve sonuçlar olduğuna ınandım Boylece sızın sezgılerınız benım gozlemlerıne ışık tultu Benım algıladığım şeylerı sızın de algılamanız benı şaşırttı Bı lırsınız kı bunlar benım dığer ınsanlar gıbı ça lışmamam sonucudur '. Araştırmacılar sanatın, depresyon veya melankolinin yayılmasında değil, tedavisinde onemlı rol oynadığını öne suruyorlar Eskı bır yazıtta Kral Saul'un arp dınle yerek depresyonunun tedavi edıldığı belırtılıyor Belkı debu yazıt, muzıkterapısı konusundakı ılk bılgı kaynağıdır Son yıllarda mu zık terapısı Karl Orff'un onculuğunde gıde rek onem kazanıyor Muzığın mızacı guçlu bır şekılde etkıle dığı bılınıyor Bır Vlyana valsl neşeyı arttı rırken huzunlu blr vals ıse melankolık mızacı uyarabılmektedır Lıteraturde ınsanı depresyondan koruyan bırçok eser bulmak Sanat, depresyonu tedavi ediyor Evren, negatif Önce teorik olarak ileri sürülen antimaddenin (maddenin karşıtı) varlığı, sonra matematiksel bir gerçeklik kazandı, varlığı kanıtlandı ve bugün ise elde edilebiliniyor. Korkunç bir enerji gücü olan ve eldesi zor olan antimadde, yıldızlararası yolculuk düşlerlnl canlandırdı. Yazan: Peter Kalmus Çeviri: özgün Taşdemir vrenın bır koşesınde, bıldığımız maddenin aynadakı goruntusunun ozellıklerını taşıyan bır tur maddenin var olabıleceğı duşuncesı heyecan verıcıdır Henuz kımsenın görmeyı ya da yapmayı başaramamasına karşın, karşımadde pek çok bılımkurgu oykusune konu olmuştur Ilk kez, 1808'de Ingılız fızıkçı Arthur Schuster, karşımadde kavramını getırmış, ama bunun henuz bır "duş" olduğunu da eklemıştı (Bkz ek1) 1930'lu yıllarda Paul Dirac'ın antı parçacıkların varlığını ılerı surmesıyle karşımadde kavramı, matematiksel bır ıçerık kazanmış oldu Dırac, modern fızığın ıkı temel taşını, gorelillk (relatlvlte) lle kuvantum kuramlarını bırleştırmıştı Einstein'ın kutle ve enerjının denklığını gösteren unlu E=mc 2 denklemıyle, çok kuçuk bır sıstemın, orneğın bır atomun enerjının yalnızca bellı değerlerını alabılecegını ortaya koyan kuvantum kuramını bırleştıren Dırac, bırelektronu tanımlayan bır denklem uretlı Denklem, bır elektronun alabıleceğı normal enerjı duzeylennı vermekle kalmıyor, aynı sayıda negatif enerjı duzeylerı ve dolayısıyla negatif maddenin var olabileceğini de gosterıyordu Neden kımsenın negatif kutleye sahıp parçacıkları gozlemleyemedığı sorusuna da Dırac, dahıce bır açıklama getırdı, uzayın, en duşuk negatif enerjı duzeylerınde oturan elektronlarla dolu oldugunu varsaydı Tum negatif enerjı duzeylerı dolu olacaktı Bız de bunları, dolu enerjı duzeylerınde elektronlararası alışverış olmayacağından ortaya çıkaramayacaktık Ama en yuksek negatif duzeydekı bır elektron uygun enerjıyı aldığında pozıtıf bır konuma atlayabılecek, boylece normal bır parçacık olabılecektı Ve ozgun duzeyınde negatif yuklu, negatif kutlelı parçacığın yokluğu, pozıtıf yuklu ve kutlelı bır parçacığın varlığına donuşecektı Pozitron. Yanı Einstein'ın denklemınde belırtılen saf enerji davranışından yola çıkılarak, biri pozitif dığeri negatif olmak uzere parçacıkların çıftlığı kavramına varılıyordu. E E Sıgmund Freud ğımda tum bunlara bır son vermem gerektı ğını duşundum Çabalarım benı durgunlaş tırır ve çaresız bırakırsa boylesı bır mutsuz olay anlaşılamaz " Yazar depresyonun en çok ıstırap çektıren bulgularından bırı olan tekrarlayan obsesıf kompulsıf duşuncelerı de tanımlar Durumum çok dehşet verıcı Şıır yazmamı sağlayan butun duşuncelenm hatta okuma zevkım bıle yok oldu Canım duşunmeyı bıle arzulamıyor Elem verıcı duşuncelerden kurtulamıyorum, ne yapacağımı bılemıyorum " Depresyonun esas belırtılerınden bırı de yalnızlıkla sonuçlanan sosyal çekılmedır Depresyonun bu belırtısını gorsel sanat ya pıtlarında bulabılırız Eduard Munch, ' Yalnızlık" adını verdığı yapıtında, eşlerden bırının yalnızlığını çok guzel vurgular Bu tur yalnızlık, özellıkle sadece cınsellıkle sınırlı ev lılıklerde gorulebılır Strındberg de yapıtların da yalnızlığı betımler, özellıkle de 'Mıss Julıe"de Intıhara eğılım ve sanat arasında da oz gun bır bağlantı vardır Bu bağlantı psıkıyatrı kongrelerınde ve ıntıhardan korunma" panellerınde ele alınıyor Yapıtlarında sıklıkla ıntıhar motıflennı ışleyen görsel sanatçıların nadıren bu yolla yaşamlarına son verdıklerı goruluyor Hatta yaşamlarını ıntıharla son landıran sanatçıların yapıtlarında hıç ıntıhar motıfını kullanmadıkları görulur Buna bır or nek yap'tlarında sıklıkla ıntınan ve olumu konu edınen Alfred Kubin'ın ılerı bır yaşında ecelıyle olmuş olmasıdır Grafık çalışmaları ve gorsel yapıtlarından başka Alfred Kubın aynı konuları romanlarında da vurgulamıştır Farklı külturlerde, ıntıhan duşunen depres yondakı kışılorın farklı belırtılerı olur E Ludwlg Klrchner, bu ıddıaya somut bır örnek tır Kırchner, yasamını ıntıhar ederek sonlandırmış ve ıntıhannı bır yapıtında resmetmışlır Şuphesız kı bunlar depresyon ve sana' ıntıhar ve sanat arasındakı ılışkılerın sadece bazı kısımlarıdır Sadece depresyonla sanat arasında değil depresyonla felsefe ve dın arasında da bır ılışkı olduğu goz önunde buiundurulmalıdır Yazıyı bır felsefecı ve dın adamı olan Romano Guardım'nın melan kolının anlamı uzerıne yazdığı ınceleme eserınden bır bolumle bıtırmek yerınde olacak "Melankolı elem verıcı ve ınsan varlığının köklerıne uzanacak kadar denndır Onu psı kıyatrıstlere bırakmak doğru olacaktır " (Psycho Pathslogy, Şubat 87) (Buyuk Patlama) sonra madde ve enerjının nasıl oluştuğunu açıklayan bırleştırılmış alan kuramında ılerı surulduğu gıbı, asımetrılerın, maddenin karşımadde uzerınde madde lehıne hafıf bır dengesızlığe yol açmış olabıleceğını duşünmektedırler Bu dengesızlık, daha çok maddeden yapılmış bır evren oluşturmaya yetecektı Karşımadde de maddeyle temas ettığınde yok olacaktı Alternatıf olarak, karşımadde ıle maddenin evrenın değışık bolgelerınde yan yana bulunabıleceklerı de soylenebılır Eğer doğa karşımaddeyı maddeden ayrı tutacak bır mekanızma sağlayabılmış olsaydı, karşımaddenın bır kısmı kurtulabılır ve maddeyle temas edene dek onun kadar kararlı kalabılırdı Dunya uzerınde, hatta guneş sıstemınde karşımaddenın atom olarak bulunma olasılığı yoktur Ama karşımaddeden oluşmuş uzak yıldızlar ve galaksllerln bulunamayacağını nasıl söyleyebiliriz? Madde ve karşımadde aynı bıçımde davrandığı ıçın karşıgalak Camenzıd" adlı romanında yazarın kendı depresyonundan ne denlı etkılendığı gorulur Romandan alınmış kısa bır bölum bunu daha lyı açıklayabılır "Ilk haftalar 1yı ve sakın geçmıştı Daha sonrakı gunlerde eskı huzun gerı döndu ve gunler haftalar boyunca kaldı, çalışamadım Melankolıyı hıssetmeyen bır kışı bu duyguyu anlayamaz Onu nasıl betımleyebılırım? Korkunç bır yalnızlık hıssetmıştım Benımle ınsanlar arasında şehırdekı yaşamda, evlerde ve caddelerde sureklı bır gırdap vardı san kı Gazetelerde yazılı olaylar, buyuk kazalar benı ılgılendırmıyordu Buyuk olaylar kutlanıyordu, cenaze merasımlerı yapılıyordu marketler kapanıyordu, konserler verılıyor du Ne ıçın' Şehır yollarında ağaçlar arasında tepelerde gezınıp durdum çevremde kı otlar ağaçlar, tarlalar sessızdı, bana bakıyorlar ve bır şeyler anlatarak bana ulaşma ya çalışıyorlardı Ama onlar orada oylece duruyorlardı hıçbır şey soyleyemezlerdı, onla rın yalnızlıklarından ne denlı acı çektıklerını anladım ancak onlara yardım edemezdım " Avustralyalı bır şaır olan Franz Grlllpanzer de gunluğunde perıyodık depresyonlarını tanımlar Şaır, ılgısının nasıl kaybolduğunu şöyle anlatır "Başım farklılaşmıştı, hıçbır ınsan, duşun ce veya kıtap benı ılgılendırmıyordu Olaylar karşısında korkuya kapılmaya başladı olasıdır Hermann Hesse'nın ' Peter 1932'de C. Anderson ve P. Blackett, kozmık ışınlarda pozıtronu keşfederek elektronlarla pozıtronların bırbırlerını yok ettığını, kutlelerının gama ışınları bıçımınde enerjıye donuştuğunu buldular 20 yıl sonra da 1952'de Calıfornıa Unıversıtesı'nden bır grubun antıprotonu saptamasıyla anti parçacığın varlığı kanıtlandı Bız şımdı tum parçacıkların aynı kutlede, ama zıt yukte bır ayna ıkızıne sahıp olduklanna ınanıyoruz Bır anlamda Dırac, parçacıkların sayısını ıkı katına çıkardı Öyleyse neden evren, parçacıklarla olduğu gibi karşıparçacıklarla da dolu değll? Kozmologlar, 'Bıg Bang'den sılerden yayılan radyasyon da galaksılerden gelenle aynı olacaktır Karşımaddeyı araştırmanın bır yolu da, yıldızlar ve galaksılerın yayafcıleceğı bellı karşıparçacıkları aramakt.r Guneş gıbı yıldızlar nötrinolar salarlar Her bırımızin ıçınden, bunların sanıyede 100 trılyonu geçer Bunları durdurmak ıçın ise bırçok ışık yılı kalınlığında demır bır zırh gereklıdır Karşıyıldızlar, notrınolardan farklı özellıklere sahıp karşınotrınolar yayacaktır Boylece prensıpte bız, bır karşıyıldızı ayırt edebılırız Ne yazık kı notrınolan saptamak çok guçtur On yıl once R. Davls, guneşten gelen bazı notrınolan yakalayabıldı Ama daha uzaktakı kaynaklardan gelebılecek nötrinolar daha da az olacak, karşıyıldızlardan ulaşabılecek karşınötrınoları ıse saptamak neredeyse olanakstzdır