Katalog

S O R U N, YANITLAYALIM BİLİM KÜLTÜR Saç ekimi ameliyatı nasıl oluyor? Sınop Kapalı Cezaevı'nden Orhan Budak'ınsorusu şoyle Seçekmeameııyatları nasıl yapılıyor? Bu amelıyatların malıyetı ne kadar tutuyor? Hangı hastanelerde yapılabılıyor? Bu soruyu Istanbul Unıversitesı Istanbul Tıp Fakultesı Plastık Cerrahı Anabılım Dalı'ndar Doç. Dr. Metin Erer yan ıtlııyor "Saç ekme amelıyatlarını hastanemızde uzun suredır yapıyoruz Fakat sonuçlar ne bızı ne de hastaları tatmın etmekten uzak Çunku amelıyat sonrasında hastaların kel olan bolgesınde çıkan saçlar 'ayva tuyu' olarak nıtelenebılır Bu tur saçlar geç uzuyor ve çok seyrek oluyor Bu tur amelıyatlar çok basıt bır unıversıte hastanesınde yapılabılır Saçın gur olduğu ense bolgesınden alınan adacıklar, kellığın bulunduğu bolgeye bır operasyonla yerleştırılıyor Bu tur amelıyatlar 'ozel amelıyat' sınıfına gırdığı ıçın fıyatı 800 bın ıle 1 mılyon arasında degışır Bız, sonuç tatmın edıcı olmadığı ıçın bu tur amelıyatları yapmamaya çalışıyoruz Ama bır hasta çok ısrar ederse yapabılıyoruz I I İnsanlığın büyük kitabı Vehbi Belgil Bır okurumuz, "Hayvanlar kış uykusunda neden aç kalmazlar" dıye soruyor Bu soruyu Istanbul Unıversitesı Fen Fakultesı Zoolojı Bolumu'nden uzmanlar yanıtlıyor Kış uykusuna yatan hayvanlar, vucutlarına depo ettıklerı yağı kullandıkları ıçın aç kalmazlar Hayvanların kış uykusunda vucut metabolızması duşer Daha önce yağ olarak vucuda depo edılen fazla besınler bu donemde yakılarak tuketılırler U Kış uykusunda aç kalınır mı? BEBEK D U Ş U N Merih'e Inen Uydu 1970'lerın ortasında dunyadan yaklaşık 300 mılyon kılometre uzaklıktakı Merih'e gönderılen Vıkıng adlı uydunun ızledığı yol Dunyadan kontrol edılmıştı Ancak, uydunun Merıh çevresındekı bır yörungeden Merih'e ınışı sırasındakı yarım saatlık sure ıçındekı bu tur uzaktan kontrol gerçekleştırılememıştı Neden' a) Inış, Merıh'ın Dunya'dan görulmeyen yuzune yapılmış, bu nedenle uydu ıle ıletışım BUL kurulamamıştı b) Uydu ınış sırasında Merıh'ın atmosferınden geçmekteydı Atmosferın radyo sınyal lerıne ızın vermemesı nedenıyle uydu ıle bağlantı kesılmıştı c) Dunya ıle uydu arasında sınyallerın gıdıp gelmesı ıçın gereklı sure uydunun ınış suresınden daha uzundu Bılmeceyı doğru olarak çozen 20 okuyucumuza "Kafadan Doğumlular" kıtabını armağan edıyoruz Geçen haftanın çözümü Kazanan okuyucular Slbel Karataş Istanbul, Chartes Millet Istanbul, Ferda Ermetln Ankara Salıh Yusufoğlu Burdur Yığıt Evren Ankara Gulaziye Oruç Izmır Hayri Gul Gazıantep Muzeyyen Şenturk Samsun, Hatice Tanrıverdı Ankara All Suntur Antalya Zafer Özcan Çanakkale Özge Hacınecıpoğlu Dıyarbakır, Özgur Başçınar Ordu Mustafa Şahin Istanbul Ayşe Alev Oiner Sınop 4 ? 3S 3 6 1 S k 5 6 7 3 0 8 ? Hareketı ıkıye bolelım Tekerleklerın yerden yukarda ve merkezlerı hareket etmeyecek şekılde durduğunu varsayalım 1 dönuş 1 metrelık hareket verecektır. Şımdı de tekerleklerın yerde olduğunu ve ustundekı platformun olmadığını varsayalım 1 dönuşle merkezlerı 1 metre ılerı gıdecektır ikı hareketı bırleştırırsek, sonuçta çekıcının 2 metre ılerlemış olacağı ortaya çıkar Kölenin çektlği Dergınıze gonderdığımız ve "Denızlerımız Dosyası'na yanıt" başlığıyla yayımlanan ya zıda unvan belırtmemış olmamız nedenıyle bır yanlışlık olmuştur Prof Dr Umlt Ünluata ıle ortak yazımızda benim akademık unvanım Prof olarak yer almış bulunuyor Yazıların yayımlandığı donemde yurtdışında bulunmam nedenıyle düzeltme olanağı da olmamıştır Bu nedenle unvanımındoçent olarak duzeltılmesını rlca edıyorum Yazımızın yayınındakı tıtızlığınız ıçın sıze teşekkur ederız Ancak uçuncu bolumun başlığı bazı yanlış anlamalara yol açabıleceğı ıçın şu duzeltmeyı de belırtmek ıstıyoruz Yazının ıçerığınde Marmara'nın derın sularında son 30 yılda herhangı bır oksıjen azalmasına rastlanmadığı, yuzey sularında ıse ok siklinın haloklının uzerınde olmadığı ve uretım ve parçalanma ıçın yeterlı oksıjenın bu lunduğu söylenmıştır Buna karşılık kırlenmeden etkılenen Izmıt, Gemlık körfezlerı gıbı bazı sınırlı bölgelerde son yıllarda bır azalmanın olmadığı soylenemez Dolayısıyla başlığın ıtade ettığı gıbı oksi|enın son 30 yıldır azalmaması gerçeğı, bu korfezlerden uzaktakı bölgelerde geçerlıdır Ayrıca bu son bölumde şekıl 4 ve 6 yer değıştırmıştır Doç. Dr. Emln Ûzsoy Düzeltme onı doğmuş yavrusu, kardeşı, yeğenı bulunan kımse okunması ömur boyu surecek kıtap armağan edılmış bın sayılır Çunku bebeK, yaşamı boyunca gereksınme duyacağı butun ımkânlarla en kuçuk ayrıntısına kadar donatılmış bır canlıdır Onun yaşaması, gelışmesı, hastalıklardan sakatlıklardan korunması ıçın doğanın bulduğu yollar akla durgunluk verecek ıncelıktedır Bebek dedığımız gıbı, önce buyuk bır kıtaptır, ama öbur kitaplara benzemeyen blr kıtap En buyuk bır kitabı bıle dışınızı sıkınca, en çok bır gunde okuyabılırsınız Bebek kıtabını en az yırmı yılda okursunuz Bu nedenledır kı, 'Bebek ve Çocuk Bakımı" adlı en az 20 ödullu kıtabın yazarı Dr Benıamın Spock, yapıtının önsözunde şöyle dıyor "Konuları bebeğınızın buyume evrelerıne göre sıraladım Bu nedenle bır solukta okumak zorunda değılsınız Bu evrelerın sırasına göre okunacak kıtap sıze daha yararlı olur " Yaştan başlayalım Henuz doğmuş bır be bek kaç yaşındadır? Böyle bır soru ılk anda saçma görunur ınsana Öyle ya, yenı doğmuş bebek sıfır yaşta sayılır Doğduğu gunun yıldönumunde bır yaşını bıtırecektır Ama öyle mı ? Çınlıler, yenı doğmuş bebeğın 9 kusur aylık olduğunu kabul eder Çunku, bebeklık surecı, rahme duşmekle başlıyor Konuya bu acıdan bakılırsa Çınlıyı haklı bulmaz mıyız9 Nıtekım, Medenı Kanunumuzun 27 maddesinın ıkıncı fıkrası, 'Çocuk sağ doğmak şartıyla ana rahmıne duştuğu andan ıtıbaren medenı haklardan yararlanır" der (Fıkradakı medenı hak, mıras hakkıdır) Anne ve babasının 23'er kromozomunun bırleşmesı ıle oluşan bebek, ıkısınden de özellıkler taşır, fakat hıçbırıne tıpatıp benzemez Bu benzemezlık, ılerıde kultur alanında daha da belırgınleşecektır Bebeğın ust yarısı daha ağır gıbıdır gerçekten de oyledır Bunun ılk nedenı, başın buyukluğudur (toplam vucut uzunluğunun dortte bın) Ikıncı neden karnın buyukluğu dur Bu buyukluk karacığerın buyuk olmasının sonucudur Bebek doğmadan önce, ne olur ne olmaz dercesıne bu uzvunu demırle doldurmuştur Demır, kan ıçın cok gereklı bır maddedır Doğa, yavrunun ılk aylardakı demır gereksınmesını rastlantıya bırakmak ıstememıştır Bebeğın kolları, bacakları, ınsanı guldurecek kadar kısadır Daha çok kıkırdaktan oluşmuş ıskeletı o kadar yumuşaktır kı, kauçuğu duşundurur ınsana Belkemığl o kadar elastıkıdır kı yavru ıkı ucundan çekılse bır kaç santım uzayabılır Bebeğın yanakları cumba gıbı fırlaktır, yanı hafıf sıvrıcedır Bu durum, memeyı ıterek sut çıkmasını kolaylaştırır (Kedı yavrusu patılerı ıle meme çevresını mıncıklar, kuzu zaman zaman baş vurur) Doğuşta bebeğın kafatası tam olarak kapanmamıştır Alında "fontanelle" denen bır yarık sağlak bır bıçımde, kıkırdak turunden bır organla ortulmuştur Bebek 18 aylık olunca kapanır bu yarık Kapanmaması, gelışme durgunluğunun belırtısıdır Bebekte, doğuş sırasında altı fontanelle bulunur ve tabıı zamanla hepsı kapanır Doğuşta bebeğın vucut sıcaklığı normahn bıraz ustundedır Fakat dunyaya çırılçıplak geldığı ve terle su kaybettığı ıçın hemen sı kı sıkıya sarılmak gerekır Bu mınık kışı, ana karnında, tek bır hucreden 200 mılyar hucrelık bır varlık halıne gelene kadar doğanın en büyuk seruvenını yaşamıştır Örneğın, kalbı doğumdan 8 ay önce çarpmaya başlamıştır Vucudun şeklı ve teşkılatı daha 6 5 ay onceden belırlenmıştır Oluşmasından beş ay sonra henuz yarım kılo bıle değılken, beynındekı 12 mılyar sınır hucresının (nöron) hepsı tam olarak görev yapıyordu Yavru her yerını oynatabılıyor gerınıyor, kollarını, bacaklarını bukup duzeltebı Y iıyor, başını oynatıyordu Kısaca, bağırmak, esnemek, hapşırmak harıç, yapabıleceğı her şeyı yapıyordu Doğa, yavrunun doğumdan hemen son ra bır ıkı kez ağlamasım adeta emretmıştır Bu sayede hem akcığerlerını ılk bır denemeye sokar, boğazı ve burnunu bırıkmış sumuk turu şeylerden temızler, ses tellerının çalışır hale gelmesını sağlar Bebek, ana karnında ıken ıhtıyacı olan oksıjen ve besleyıcı maddelerı gobek kordonu sayesınde placentadan (sondan) alır Son, rahme bağlıdır Fakat ana kanı bebeğe geçmez Bebeğın çıkardığı karbondıoksıt de aynı yolla annesının kanına geçer Annenın kanından bebeğe emılım (osmose) yoluyla geçen maddeler arasında glıkoz, kaisıyum demır, yağ asıtlerı tuz ve hormonlar vardır Bebeğın, tam doğduğu sırada kanı yon değıştırır Bebek ana karnında nefes alıp ver medığı ıçın kanı akcığerlerıne gıdıp dönmuyordu Yavru oksıjen gereksınmesını ana kanındakı oksıjenle karşılıyordu Fakat dunyaya geldığı, yanı su ortamından hava ortamına çıktığı anda, akcığerler artık görevlerını yapma emrını almışlardır Kan da öyle O zaman, kalptekı bır delık tıkanır ve kan cığerlere gıtmeye başlar O andan ıtıbaren oksıjen, yavrunun cığerlerını doldurur ve buyuk bır mekanızma harekete geçer Bu olayla aynı anda, solunum ışlerı, çocuğun sınır sıstemının kumandası altına geçer Bebeğın hoşlanmadığı şeylerden bırısı, ellerinın, kollarının vucudunun ıkı yanında bağlı tutulması, kafasını oynat^mamasıdır Yuzukoyun yatırılan bebek, rahat nefes alabılmek ıçın başını yana çevırır Bebek, dunyaya çıktığı andan başlayarak, ınsan olmanın butun nımetlennden ve butun guçluklerınden nasıbını almaya başlar Kafasındakı bılgısayar, çevresınden bılgı toplayıp ışlemeye o anda başlar Ancak bazı bılgıier kendısıne çok pahaltya mal olur Ateşın yaktığını, bıberın dılı kavurduğunu, bıçagın kestığını, sıcak sıvının haşladığını Acı deneylerle oğrenır ve bu yolla oğrendığı bıl gılerı, ılerıde kullanmak uzere belleğının bır koşesıne yazar Merak kumkuması Çocuk, bır merak kumkumasıdır da Her şeyı öğrenmek ıster Oyuncak mı verdınız elı ne? Bıraz oynadıktan sonra kırar ıçıne bakar Bu yolla bılgı dağarcığını genışletır In sanoğlu çocukluğundakı merak ozellığını sonuna kadar gelıştırebılseydı her ınsan buluş çu olurdu Buluş yeteneğı çocukta en ust duzeydedır Yavru, en olmadık şeylerı oyuncak halı ne sokar Bunun nedenı, hayal gucunun dorukta olmasıdır Işte bır kısmını yazdığımız bu ozellıklerı olanbebek, sonra da çocuk, bu fızyolojı dunyasından sonra bır kultur dunyasına gozlerını açar Kultur dunyası demek, hazır bılgıler, yasaklar, zorlamalar dunyası demektır Çocuğun kuçuk ayaklı olmasını ısteyen Çınlı ayaklarını mını mını cenderelere koyar Turk, bebeğını kundak danen cendereye alıştırır Bebek, en kuruk yaştan ıtıbaren buyuklerı nın elını öpme belırlı bır şekılde duşunme alışkanlığını edınır Doğanın tek buyuk harıkası olan zekâ, doğuştan ıtıbaren hızla gelışır Ilk aylar şempanzeden de az zekâlı olan ınsan yavrusu, kısa surede bu açığı kapatmakla kalmaz ınanılmaz atılımlar gösterır ve butun canlı yavrularını gerılerde bırakn Çocuk, doğanın kendısınden esırgedığı ustunluklerı zekâsı ıle edınır Insanoğlunun en korktuğu şey hep zekâ olmuştur Bugun de buyuk çapta öyle Ama ınsan, zekâsını kullanmamaya bır turlu alışamamış ve bu ısyancılığı ıle dunyayı daha yaşanır hale getırmesını bılmıştır U