Katalog

J EOLOJI GÖKYUZÜ Baçtarafı 1. sayfada ların varlığını kesın olarak belirlediler. Gerçekten de, stratosferik akımlarla kutuplara sürüklenen volkanik tozların kar üzerine düşüp, sülfürik asit içeren kütleler oluşturdugu bilinmektedir. Bu kütleler, volkanik tozların varlığını belirleyecek tek kanıt oluşturmaktadır. Bunlar da, yanardağ patlamasının gerçekleştiği ileri sürülen tarihten 150 yıl öncesine aittir. Öte yandan Kaliforniyalı bazı araştırmacılar, ağaç fosillerini inceleyerek Yanardağ patlamasından sonra oluşan toz bulutunun hemen ardından büyük bir soğuk hava döneminin l ö . 16281626 yılları arasında Kaliforniya'ya ulaştığını buldular. Paris Üniversltesl Arkeoloji ve Sanat Enstltüsü Başkanı Pierre Demargue 1927 yılında Glrlt'te kazılara haşlamış ve Yunan Sanatının Doğuşu adlı kitabı yazmıştır. Demargue kronolojisine göre, 1650 yılında meydana gelen patlama Stronghyle adasını yok etmış, ancak dağlık bir araziye sahip Girit adasını ve denizden 6 km. uzakta bir tepe üzerınde bulunan Knossos kentını pek etkilememıştir. Hasar gören ya da yıkılan saray ve yapılar, Mısır uygarlığının etkin olduğu bir dönemde yeniden yapılmıştı. 1 Şubat ayında gökyüzü Soğuk şubat gecelerlnde Satürn, Venüs ve Jüplter çıplak gözle gözlemlenecek kadar parlak olacak. ODTÜ Amatör Astronomi Topluluğu Şubat 8 8 % Gezegenler K işıoğlu ılk çağlardan beri, dünyaya nasıl geldiğini, dünyanın bu evrenin neresınde olduğunu ve evrenin mekâniğini merak atmiş, bunun için çeşltli evren modellerı geliştirmıştır. Evren modellerının ılk çağlardan beri en ılgi çekici olanlarından biri günümüz insanının klmi esprilerine konu olan, öküzün boynuzunda bulunduğuna ınanılan evren modeliydi. Öküzün başını sallaması depremlere oldukça mantıklı bir açıklama getlriyordu. Aynı mantıkla diğer gökcısımlen ıçın bulunabılecek devıngen evren modeli de oluşturulabilirdi, ancak bu eski zaman düşüncesıne ters düşüyordu. öküzlü evren modelinin en büyük ekslkliği ise dünyayı boynuzlarında taşıyabılecek kadar güçlü bir öküzün bulunamamasıydı. Yıllar sonra Ömer HAYYAM bu konudakı görüşünü şöyle dıle getirmiştir Gökte bir öküz varmış adı Pervin, Bir öküzde altındaymış yerin Sen asıl iki öküz arasında Tepişmesine bak şu eşeklerin' Daha sonraları ise güneş sslemı adını verdiğimiz dızgenin merkezinin Güneş mi yoksa yer yuvarlagı mı olduğu konusu uzunca bir süre tartışma konusu oldu. Uzun süre geçerliliğinı koruyan evren modellerinden biri de Ptolemaios tarafından ortaya atılmıştı. Bu kurama göre yer evrenin merkezinde kımıldamadan duruyor, Güneş ve Ay öbür gezegen ve durağan yıldız sistemleriyle birlikte yerin çevresinde kendi yörungelerınde dönüyorlardı Yer yuvarlağının döndüğünü ileri süren ilk gökbilimci Sisamlı Aristarkhos'tur. (MÖ 3 yy.) Ancak Copernıcus bir adım daha ileri gitti. Yedi katlı evren modeli tamamıyla dinsel kökenlıydı. Çunku 7 rakamı kutsaldı. Copernicus kuramına göre ise, yer yuvarlagı durağan değildı ve iki temel hareketi vardı. Günde bir kez kendi eksenı çevresinde, yılda bir kez de Güneşın çevresinde dönüyordu Bunun sonucu olarak Güneş takvimi ortaya çıkıyordu. Copernıcus kuramı 16. yüzyılın biı yenilığı olarak karşılanmışsa da bu kuram Pytagoras'cı okula bağlı kimselerce ULKtH . "" Yüzvıllar boyunca Stronghyle adası 1. lö. 1654 yılında patlamadan once 2. Patlamadan sonra, kalderanın (volkanın çökmesi ile oluşan kazan) oluşumu ve denızin burayı kaplayışı. 3. Bugünkü durum, yenl bir volkanik etklnlik sonucu ortaya çıkan Iki küçük adacık. Stronghyle patlamaları bazı gelişmeleri etkilemış, ancak kesinlikle tarih akışını bozmaya neden olmamışlardır. Yaşam tarzları Gıritlilere yakın olan ada halkını ve adayı ortadan kaldırmışlardır. Musa ve onu izleyenlerin karşı karşıya kaldıkları mucizeye gelince, bu iki olayın birlikte açıklanması artık kabul edilemez bir varsayım haline gelmiştir. Mısır'dan kaçışı İÖ 17. yüzyıla tarihlemek büyük bir yanlışlık olur. Açlık yüzünden Filistin'i terk eden ibraniler 17. yüzyılda Mısır'a gelir ve 14. yüzyıla kadar burada mutlu bir şekilde yaşarlar. 1300'e doğru Stronghyle patlamasından yaklaşık 300 yıl sonraMısır'ı terk ederler. Ve Musa, Vaat Edilmiş Topraklar karşısında 1270 yılında ölür. Tüm bu olayları Stronghyle yanardağ patlamasına dayandırmak, gerçekten de karşı koyulması güç bir cekicilikte idi. Ancak yenı bir şey bulmadan önce çok çalışmak gerekecek. Arkeologlar, jeologlar ve tarihçiler yeniden çalışmaya başlamalılar... I ] (Science Wi«) savunulmuş ve ilk kez Pytagoras tarafından ortaya atıldığı ileri sürülmüştür. Ancak bu kurama toplum pek de kolay uyum sağlayamamıştı örneğın Luther "Herkes göklerin, gök kürenin ya da Güneş ile Ay'ın değil de, yerin döndüğünü göstermek için yırtınan bir zıpçıktı yıldızcıya kulak veriyor. Kim zeki görünmek isterse, gökte bütün sistemlerin en iyisi olacak bir sistem türetiverıyor. Bu alık bütün gökbilimini değiştirmek ısteğınde, ama kutsal kitapta Yesih, Güneş'e yerinde kalmasını söylemek gereğini duyar, yere değıl" diyordu. Calvın ise kutsal kıtaptaki "Yer de berkitllmiştir, kıpırdayamaz" sozünden yola çıkarak şu sonuca varıyordu. "Copernıcus'un kutsal ruh'tan daha yetkılı olduğunu söytemeye kim kalkabllir?" insanın doğayı düzenlı görme istemi gökyuzundekı karmaşayı takımyıldızlar olarak sadeleştırmesıyle bitmemıştir. Gece ve gündüz ayrımının fark edılmesı dünyanın dönmesinı ve bu olayların süreklilik içinde bellrli aralıklarla yinelenmesi zaman kavramının doğmasına yol açmış saatler ve takvimler olusturulmuştur. Dünya'nın Güneş'e göre hareketlerinin sonucu mevsımler oluşmuştur. Soğuk şubat gecelerınde gökyüzünde Jüplter, Mars, Venüs, Satürn, Neptün ve Uranüs olmak üzere altı gezegen gözlemlenebılecektır Satürn, Venüs ve Jüpiter çok parlak olduklarından çıplak gözle de görulebılmelerıne rağmen Mars, Neptün ve Uranüs teleskopla görülebilir V e n ü s : Şubat gecelennın kralıçesıdır Şubat ayı boyunca geceleri gökyüzünde ondan daha parlak yıldız ve gezegen olmayacaktır. 4.1 parlaklığındakı Venus, Jüpiter'den 2, en parlak yıldız Sirius'dan 4 kez daha parlaktır. Venüs akşamları saat 20.00'ye kadar ızlenılebılir. Bundan sonra hızla batı ufkunda kaybolacaktır. J Ü p l t e r : 2.2 parlaklığındakı bu gezegen saat 20 OO'ye kadar bir doğru üzerınde sankı Venüs'ü kovalıyormuş gıbı, Guneş'le arasındaki açısal uzaklık azalmaya devam edecek Nisan ayından itibaren güneybatıdan ufkun altına girecek ve görunmez olacaktır. Jüpiter'e teleskopla veya iyi bir dürbünle bakıldıgında Galıleo uydulan olarak bilınen lo, Europa. Callısto ve Ganymeda görülebilir. Voyager 1 ve Voyager 2 uzay araçları: Jüpiter'in çevresinde birikmış parçacıklardan oluşan ınce bir halkaya sahıp olduğunu; Sülfür deposu lo'nun 11 etkin volkanı bulunduğunu, Europe'nın yüzeyının tamamen çatlaklarla dolu olduğu; Callisto'nun yüzeyinin yoğun şekilde (gök taşlarının çarpması sonucu oluşmuş) kraterlerle kaplı olduğunu, En büyük uydu Ganymeda'da küçük kraterler, buzdan oluşmuş garıp oluklar saptadılar. S a t ü r n : Antares'le beraberliklerini sürdüren bu gezegen sabah gösterilerine devam ediyor. 13 Şubatta saat 03.00 sularında Uranüs'ün 1° 3, Ay'ın ise 6° kuzeyindedır. Bu ayın sonlarına doğru gece yarısından sonra çıplak gözle gorülebılecektır. Teleskopla bakıldıgında halkası da görülebilir f l Şubat 88'in ilginç gök olayları Tnth U n Olaylar 1 Pazartesı Ceres1 Guneş ile çakışıyor Vesta' Ay'ın 0°2 güneyınde 2 Salı Dolunay 3 Çar$amba Ay, Oünya'ya en yakın konumda 8 Pazartesı Spıca3. Ayın 0°7 kuzeyınde 10 Çarjamba Son Dördün 12 Cuma Antares' Ay'ın 0°7 kuzeyınde 13 CumartesıSatürn. Uranüsün 1°3 kuzeyınde Mars, Ay'ın 5° kuzeyınde Satürn, Ay'ın 6° kuzeylnde Uranüs, Ay'ın 5° kuzeyınde 14 Pazar Neptün, Ay'ın 6° kuzeyınde 17 Çarsamba Ay, Dünya'ya en uzak konumda Yenı Ay 20 Cumartesı Venüs Ay'ın 1°9 güneyınde 21 Pazar Jupıter, Ay'ın 4° güneyınde 22 Pazartesı Mars, Uranüs'ün 0° 01 kuzeyınde 23 Salı Mars Saturnün 1°3 güneyınde 24 Çarsamba Ilk Dfirdun 28 Pazar' Vesta, Ay'ın 0°2 kuzeyınde Şubat ayı tçerlsinde gökyüzunu göateren bu hartta, 1 Şubat 1988 saat 22.30, 11 Şubat me, aaat 21.50, 21 Şubat 1988, saat 21.10, 29 Şubat 1988 aaat 21.40 İçin g«çehldlr. t;Cerss 1003 km çapında, 8 8 parlaklığmda kuçuk gtztgen 2) Vesta 538 km çapında, 8 8 parlaklığmda kuçuk gezegtn 3) Splca: Basak takımyıldızının en parlak yıldızı 4) Antares Akrep takımyıldızının en parlak yıldızı