Katalog

Ç E V R E VE YAŞAM Tl P Türkiye'de bazı yörelerdeki serbest asbest, yaşamı tehdit ediyor. Prof. Dr. M.Şerefettin Canda sbest tozlarının, solunum yolu ıle akcığere ulaşması sonucu, akcığerde ortaya çıkan doku değışıklıklerıne asbesto adı verılır Asbest ıle ılgılı ışlerde çalışanlarda meslekı asbestos, asbest bölgelerınde yaşayanlarda da çevresel asbestos bıçımınde gorulmektedır Ulkemızde bırçok asbest bölgesı bulunuyor Bunlardan bırısı, Diyarbakır yöresrnde Çermik ılçesı ve çevresıdır Prof. Dr. Selahattıu Yazıcıoğlu tarafından bulunan bu bolgede, tremolıt ve crısotyle turlerınde asbeste bağlı asbestos gorulmektedır Iç Anadolu'da Urgup Karaın'de Prol. Dr. Y. izzettın Barış tarafından saptanan ve erıonıt turunde asbeste benzer bır madde uzerınde durulmaktadır 6u arada Konya ılıne bağlı Ayrancı ılçesınn Kıraman ve Berendl yorelerınde de aktınolıt asbest bölgelerı ve buna bağlı asbeMos, tarafımızca 1987'dekı çalışmalarla saptanmıştır Bunun yanı sıra, Ayrancı'ya komşu ılçe olan Ereğli'ye bağlı Zanapa Ivrız Dereyuzu koylerınde de aktınolıt asbeste bağlı asbestoz bulguları saptadık Asbest, ateşe dayanıklı, yanmaz ve ısı yalıtırr.ına elverışh bır sılıkat turudur Bu nedenle, gunluk yaşamda bır çok alanda kul lanım yerı bulunuyor Özellıkle ısıya ve surtunmeye dayanıklı araçgereç yapımmda kullanılır Motor contalarından, fren balatalarına, ekmek ısıtıcılarından, çatı oluklarına ve su borularına dek çok genış kullanım alanı vardır Bır çok ulke, asbestin zararlı etkisinln saptanması nedenıyle, koruyucu onlemler uzerınde durmaktadır Orneğın, ıçerısınde asbest bulunan bır gerecın ambalajına, asbest ile ilglli aydınlatıcı ve uyarıcı yazılar konulması bu nnlemlerden bırısıdır Kendı ulkemızde de boyle bır uygulamaya gıdılmesı çok yerınde olur Aynca özellıkle ekopatolojık açıdan onem gosteren, çevresel asbestoza karşı asbestin zararlı etkısını bılmeyen halkımızı uyarmamız ve bılgılendırmemız gerekmektedır Bu arada asbestlı topraklar ve asbest yatakları ıçıne kurulmuş bulunan örneğın Ayrancı ılçesının Berendı köyu gıbı yerleşım yerlerının yerı değıştırıl melıdır Gerçekten bu bolgede, Orta Toroslar1 dakı Aydos zırvesınden çıkan puskuruk kutleler ıçındekı aktınolıt Dereyuzu koyleri, İvrizZanapa vaoısı ıle Berendı ve Kıraman bolgelerıni br halı gıbı örtmuş bulunmaktadır Ayrancı vt Lregli ılçelerının koylerınde, aktınolıt asbest evlerde sıva olarak kullanım yen bulmaktadır Evlerın dış yu2unde, çatıda ıç duvarlarda bahçe v<? oc AV du Asbest kullanımı sımrlanmalı varlarında çok kullanışlı ve elverışlı olması nedenıyle, yaygın bıçımde kullanılıyor Asbest, fızıksel ve kımyasal yonden de, tromolıt, crysotıle, crocydolıte, amosıte ve aktınolıte turlerıne ayrılır Bunlardan bır çoğu ulkemızde saptanmışıır Bız de aktınolıte turdekı, az gorulen bır asbest turunu ulkemızde, Ayrancı (KıramanBerendı) ve Ereğlı (Zanapa Ivrız) yorelerınde saptamış bulunmaktayız Aktınolıt asbest, mıkroskopık olarak krıstal yapısı göstermektedır Ortalama 50 mıkron uzunluğunda, 5 mıkron enınde, ığ neye benzer bu krtstal yapıları, havaya karışarak, solunum yolu Ile akclğere ulaşmaktadır Akcığerlerde ılerleyerek özellıkle akcığer zarına yerleşmektedır Bunun sonucu olarak, akcığer dokusunda yerleşımı ıle asbestoz yaparken, akcığer zarında da kalınlaşma, kıreçlenme bağ dokusunda artış ve kansere varan değışıklıklere neden olmaktadır Akcığer zarında gelışen bu tumorlere ozel olarak mezotelyom adı verılır Bu arada akcığer dokusunda da bağ dokusu artışı, alveol epıtelınde kalınlaşma vb gıbı değışıklıkler yapar H Kabızlık belası Derleyen: Aslı Kayabal nsanlığın çok eskı çağlardan berı başına musallat olan rahatsızlıklardan bıri de kabızlık O kadar kı, Mısır fıravunları ve halkı, Protestanlığın kurucusu Luther ve yandaşları, Napoleon ve askerlerı ıle Paganını ve hayranları da, bu musıbetten çok çekmıştır "Guneş Kral" Louıs XIV"un yaşamı boyunca 2000 dolayında mushıl hapı yuttuğu soylenır Gunumuz dunyasında da kabızlık çekenler, buyuk boyutlarda Orneğın 1986'da Italya'da 40 mılyonun ustunde laksatıf turu ılaç satıldığı saptanmış Kabızlık, genellıkle ılerı yaşlarda ortaya çıkıyor özellıkle kadınlar bu konuda daha şıkâyetçı Bunda da kadın bedenının hormonal değışıme daha açık oluşu onemlı bır etken Kabızlığın başlıca nedenlerı şöyle sıralanabılır 1. Yanlış beslenme alışkanlıkları (lıfsız besınler yemek, çığnemeden lokma yutmak, beslenme rejımını sureklı değıştırmek ve hızlı yemek gıbı) 2. Oturarak çalışma (bağırsakların baş duşmanı Özellıkle sureklı oturarak çalışmak zorunda kalanlarda ortaya çıkar) 3. Stresler (fızık ve zıhnı yorgunluk, depresıf durumlar) 4. Bazı ılaçlar (barbıturatlar, antı asıtler, ıdrar sokturuculer, parkınson hastahğına karşı kullanılan ılaçlar) 5. Şışmanlık 6. Cışarı duzenlı çıkmama alışkanlığı (Özellıkle çocuklarda okul tuvaletını kullanmama, yetışkınlerde uzun yolculuklar, bıtmek bılmeyen toplantılar, alıştığı tuvalet dışında tuvalet kullanamama) özellıkle çocuklarda kabızlıkla savaşımda annelerın besın turlerı arasına meyve ve yeşıllıklerı, aynca yoğurt, bıskuvı ve meyve sulannı katmaları şart Yaşlılarda görulen kabızlığın psikolojık nedenlere bağlı o>arak ortaya çıktığı sanılıyor Bu arada dışlerın besınlerı çığneme ışlevını gerektığı gıbı yerıne getırememelerı, bır başka kabızlık nedenı Kabızlığın tedavısınde uzmanlar duzenlı bır yol onerıyorlar Her şeyden önce her gun belırlı saatlerde yemek alışkanlığı buyuk onem taşıyor Elbette gundelık streslerın yemek yenen mekâna taşınmaması da şart lyıce çığnenerek yutulan lokmaların, bağırsakların çalışmasını kolaylaştırdığı bır gerçek Kabızlığa karşı kepek yararlı bır mad de Gunde 2025 gr alınabılır Bu arada gunde 1 5 lıtre ıçılebılecek su da sındııımı kolaylaştırır Yedığınız etı ıse haftada 23 kezle sınırlamak gerekır Aynca kara unlu ekmeklerı, beyaz ekmeklere yeğleyın Bu arada yoğurdun ve gunde 300 gr oranında alınacak sebzelerın kabızlığı altetmekte rollerı yadsınamaz Kabızlığı doğal dıyet yollarından yenemeyenler, başvurdukları doktorun verdığı ılaçların çok çabuk kölesı halıne gelıyorlar Bağımlı hale geldıklerı ılaçlar etkısız kalınca, bu kez başka ılaçlara yönelıyorlar Bır yerde laksatıfler bır tutku halıne gelıyor Aslında laksatıfler ancak ozel ve gereklı durumlarda kullanılmalıdır Örneğın bır gezıde veya ıklım değışımlerınde, krıtık du rumlar ortaya çıktığında Yalnız şunu bılın ideal bır laksatıf yoktur Ancak yıne bır doktorun denetımınde kabızlığa hemoroıd, varıslı damarlar, şeker gıbı hastalıklar eşlık edıyorsa, laksatıfe başvurulabılır Eğer kabızlık çekıyorsak, bunu kendı kendımıze yenmeyı öğrenmelıyız [ I A Olumlu ve olumsuz yönlcri ile laksatifler Laksatıfler Dışkı kıtlesını arttırır Harekete geçırır Etken ılkeler Koruyucu yönler Etkı suresı Notlar Kepek, seluloz, Bağırsakların hacmınr genışletır ve dışarı lıfler, bıtkı atmayı kolaylaştırır tohumları Fenolftalein, pslkosulfat, bısakodıl, antrakın Bağırsağı harekete geçırırler Iki üç gün Emılmezler, bağırsakları alıştırır 710 saat Emilırler. Kabızlıkta yasak olmayan meyve ve sebzeler Erık, portakal, kavun, ıncır, uzum, şeftalı, kayısı, kıraz, armut, bezelye domates, Bruksel lahanası, lahana, kerevız, pırasa, pancar Baryum sulfat, "fuzlular magnezyum sulfat, magnezyum sıtrat Yumuşatıcılar Bagırsak çeperını uyarır, dışkı atımını hızlandınr 12 saat Emılmdzler Gebelik, kolıt ve hemoroıdde tavsıye edllmez Bagırsak çeperını Vazelın, yağlar Kalın bagırsak parafın, glıserın çevresınde aşırı su emilmesıne engel olur Yuzey aktıf maddeler Yuzey gerılımını azaltır aynca suyun yenıdun emılmesını aza ındınp yumuşayan dışkıyı harekete geçırır Kabızlıkta yasak olan içecek ve yiyecekler Deflışken Domuz etı, av etı, çıkolata, pırınç, morına balığı, alam, alkol beyaz şarap Llf açısından zengin besinler Nohut Mercımek Kurufasulye Çekırdek Kuru bezelye Ahududu Kaıa ekmek Karnıbahar Engınar Nemlendırıcıler