Katalog

Cumhuriyet C U M A R T E S İ P A R A S I Z E K İ S A Y I : 8 6 2 2 E K İ M 1 9 8 8 İnsanın yarattığı canlılar eşikte Tann Moskova'ya karşı Işıkla görüntü 10 bin yıl öncesinde yaşam Her gün yoğurt yemeli mi? 2000 yılının plyadesi Alet kullanan akbaba Kabızhk belası Asbest kullanımı sınırlanmalı Aydan sonra Mars macerası ba Mars'ta yaşam var mı? Toprak bileşiml nedir? Bütün bu ve benzeri soruların yanıtlarını verecek ve insanın Mars'a inme şartlarını araştıracak "Mars operasyonıT'nu Sovyetler başlattı. Vehbi Belgil, zayda birinci devre, Amerikalılar için de, Sovyetler için de uzayın, Ay'ın, gezegenlerin yakından ta,nınması ve uzayla Ay'ın insan vücudundaki etkilerinin öğrenilmesi oldu. İkinci devre, yine her iki ülke için, uzaydan yararlanma, daha doğrusu uzaya yerleşme yolundaki adımlardan oluşacak. Bu ikinci devre için Sovyet programı ne? Bunun bir kısmını, 1987 martında, uzay kenti Houston'da toplanan "18. Ay ve Gezegen Bilim Konferansı"nda, Sovyet delegesi Uzaybilimcisi Dr. Valery Barsukov'un açıklamalarından öğrendik. Adı geçen, Vernadski Enstitüsünün başkanı. Bu kuruluşun görevi, toprağın kimyasal oluşturanlarını ve kimyasal değişikliklerıni inceleme (Geochemistry) ve Ayrıştırma Kimyası (Analytica^ Chemistry) ile uğraşan uzmanları bir araya toplamak. Bu son kımya dalı, cisimlerin hangi elementlerden oluştuklarını inceliyor. Tabii, toprağın ve genellikle bütün cisimlerin nelerden oluştuklarını öğrenmeye, gök cismi, toprak ve oluşturanlarını öğrenmek de giriyor. lerini inceleyecek. Aracın zaman zaman sıçrayarak toprak numunelerıni incelemesinin nedeni şu: inceleme araçları, nereye düşmüşlerse sadece oranın toprak ve kayalarını inceler. Çok kez yanıltıcı sonuç verir bu. Büyük Sahra'ya düşen bir araç, ormanlık bölgeye düşen bir araç, göle ve denize düşen bir araç aynı bilgileri vermez. • İkinci bir aşamada, 1992'de, Mars'a çok büyük bir uydunun gönderileceğini söylemıştir Sovyet başdelegesi. Mars yörüngesıne oturacak bu uydu basınçlı iki yer delme makinesi ile balonlar götürecek. Yer delme makınelerinin her biri bir başka yeri delerek kızıl gezegenin toprak altı durumunu inceleyecek. Dünyada da yeryüzü ile yeraltı farklılık göstermiyor mu? Bundan başka, Mars yuzünde canlı bulunmadığı halde toprak altında canlı bulunamaz mı? Solucanlar, bazı örümcekler, köstebekler toprak altında yaşamıyor mu? Bu gıbı canlıların yer altında yaşamalarını gerektiren ne denler olabilir: Kapı karşı komşu gezegenimizin gündüz ve gece sıcaklıkları arasındaki başkalık 80 dereceyi aşıyor. Gezegenin genel sıcaklık ortalaması eksi 42 derece. Öğle sıcaklığı artı 26 derece. Bu önemli sıcaklık değişiklikleri, varsa, canlıları yeraltında yaşamaya itmiş olabilir. * Mars aracının yükleri arasında balonlardan söz etmiştik. Balonun Mars'ta işi ne? Işı şu: Kızıl gezeguni yakından tanımak en büyük sorun olarak karşımıza çıkıyor. önce engebeler, dağlar, ovalar, yaylalar, vâdiler... Sonra, varsa su kaynakları, yanardağlar, uçurumlar... Bunlar, uzay aracının konduğu yerden öğrenilemez. Bütün bu yer görüntülerinin yüksekten görüntülenmesı gerek. Balonlar iç içe iki tane: Büyük balon karbon di oksitle, içteki daha küçük balon helıum gazı ile doldurulmuş. Gündüzün, güneş sıcaklığı, balonu 6.000 metre yüksekliğe çıkaraDevamı 2. Sayfada U Sovyet programı Barsukov'un açıklamalarınagöre ılk 1015 yıl içinde, ülkesinin Mars'la ilgilı programı şöyle: • 1988 ekiminde Sovyetler, biri Mars'a, öbürü Phobos'a (Mars'ın iki uydusundan biri) ikı uydu fırlatacak. Mars aracı kırmızı gezegen ın toprak yapısını, atmosferini, iklimini inceleyecek Phobos aracı, büyük bir patatese benzeyen bu uyduya ikı "inceleme aracı" fırlatacak. Biri, bir yandan Phobos toprağının kimyasal yapısını tahlıl edecek, yani bunun oluşturanlarını bulmaya çalışacak; bir yandan da Phobos'un Mars çevresindeki dönüşleri sırasındaki düzensizlikleri saptayacak. Phobos aracının uydu üzerine göndereceğı ikinci "inceleme aracı" kurbağa gibi bir yerden bir yere atlayıp değişik toprak tür Az enerjl sariiyatı İle yolculuk: 1000 gün süruyor. Geri dönüş İçin 500 gün, en uygun zaman beklenlyor. Mars 'a en kestirme gidiş: Yolculuk, konaklama ve geri dönüş 500 gün süruyor. Start esnasında Dünya ve Mars karşılıkh duruyoıiar.