Katalog

FİZİK Holografi Aynı frekansta, ayrı fazlarda İki ışık dalgasının plaka üzerindeiKİ desenl, holografiyi doğruluyor. Derleyen: Erhan Altınay olos tum, butun 'grafeın' de yazmak anlamına gelır eskı Yunanca'da Holografi ıse bır cısmın her taraftan alınmış uç boyutlu göruntusu demektır Bılındığı gıbı klasık yöntemlerle alınan göruntulerde derınlık kaybolur ve göruntu ıkı boyutlu olarak gözukur Etrafımızda bulunan cısımler bıze yan sıttıkları ışık sayesinde görunurler Bız fark etmesek de bir cısmın gerısınden gelen ışık onunden gelen ışıktan daha geç ge lır, dalga mekanığı sozcuklerıyle açıklarsak arada bır faz farkı olur Holografının esası bu faz farkının göruntu ıle beraber kaydedılmesıdır Holografi ıçın ılk gereklı olan ışık kaynağıdır Tek frekansta ve uyumlu (coherent) ışık vermesıyle en uygun kaynak bır LASER'dır Hologram elde edılmesı yanı goruntunun bır plaka uzerınde oluşturulması ıkı aşamada olur Kaynaktan çıkan ışık örıce ıkıye ayrılır Bunlardan bırı referans olmak uzere kayıt plakasına gönderılır ötekı ıse cısıme Yansıyan ışık da plakaya gıder (Bkz ŞekiM) Böylece aynı frekansta ayrı fazlarda olan bu ıkı ışık dalgası plaka uzerınde bır gırışım desenı verırler Bu şekılde gereklı bılgıler plaka uzerıne kaydedılmış olur, artık plaka bır hologramdır Fakat hologramdakı göruntu bıze anlamlı gelebılecek bır göruntu değıldır Asıl cısmın goruntusunu elde edebılmek ıçın hologram LASER ışığı gonderıp bakmak gereklıdır Bunun yanında son zamanlarda her ışıkta göruntu veren hologramlar da gerçekleştırılmıştır (Şekll 2) Işıkla görüntü H ş kaynağı Mercek Saydamlık Plaka Şekıl 1 Holografı ıçın ıkı ışık dalgası gerekır Ilk ışık dalgası (referans) araya gıren nesnelerden etkılonmeyerek kaynaktan plakaya gıder Ikıncı ışık dal gası ışığı fazını ve Şıddetını değıştırerek geçıren konuya yönelır 10 bin v parıltılı T arıma, toprağa yerleşmeden once başlanılmadığı bır gerçektır, bunun tam tersı olmuştur Avcıtoplayıcı goçebe topluluklar, toprağı ekmeden once sureklı olarak oturdukları koyler kurdular Karmaşık toplumsal ve ekonomık sıstemler bundan 80009000 yıl once bugunku Irak'ın bulunduğu bölgede Dlcle ve Fırat'ın aktığı yerde gelıştıler Bu r i o nemde zanaatkârlık ılerlıyordu ve Msan lar, Basra Korfezı'nden 'ıkı ırmai' arasından Mezopotamya'ya yayılan, bu gunku Gazze'ye kadar Akdenız boyunca guneye doğru ılerleyen "verimli topraklarda" yer değıştırıyorlardı On bın yıl once, ıklımsel değışıklıkler burada bır yeryuzu cennetı yaratmıştı Gezegenın ısınması, kutup buzullarını erıtmış ve denızlerı 130 m yukselterek kıyıdakı ovai^rı sular altında bırakmıştı Sıcak ve ne:nlı ıklım, bol ve çeşıtlı bır bıtkı ortusur.u sağiıyordu İnsanlığın kaderini değıştiren tarımın icadı, yaklaşık on bin yıl once bu bolgede gerçekleşti. Tarımın besın bolluğu nu sağladığı ve avcıtoplayıcı goçebelerı yerleşık duzene geçırdığı, boylece buyuk bır demografık patlamaya ve teknolojık, kulturel bır devrıme yol açlığı duşunulmuştu Fakat bırçok kazılar, ozellıkle Surlyedekl Abu Hureyra'nınkıler (Fırat Irmağı'ndakı Topka Barajı'nın suları altında kalmış bır sıt), köylerın tarlalardan once var olduKlarını gösterıyor Yale Unlversitesi'nden arkeolog Dr. Henry Moore, 197O'lı yıllarda bu sıttekı kazıları yonettı Çıkarttığı kalıntıların ıncelenmesı, kentte M Ö 95008100 yılları arasında yaşandığını, sonra 500 yıl terk edıldığını, daha sonra M ö 76005000 yılları arasında yenıden yerleşım olduğunu ve bundan sonra gunumuze kadar boş kaldığını gosterdı Abu Hureyra I denılen bırıncı yerleşım donemı sırasında, 200300 kışılık bır köy tarımının ortaya çıkışının oncusu gıbı gözukuyor Moore, bu sonucu kazıların çeşıtlı aşamalarında bulunmuş tohum, hayvan kemıklerı ve bıtkı kalıntılarının ustunde yapılan çalışmalara dayandırıyor Akdenız Bölgesı ormanının tahıl ve baklagıller yönünden zengın sınırının koye çok yakın olduğunu söyluyor da ıkısı ayrılmıştır (şekıl 1) Oncelerı kaynak olarak cıva lambası kullanan Leıth 1960'larda LASER'ın gelışmesıyle LASER kullanmaya başlamıştır "Optıkle uğraşan herkes laserın onlar ıçın ne yapabıleceğını görmek ıstıyordu, bız de onlardan farklı değıldık" dıye anlatır o gunlerı Fakat laser ıle yapılan ılk çalışmalar olumlu sonuçlar vermıyordu Hologramı teorıde kolaylaştıran laser, pratikte sorunlar yaratıyordu Laser ışığının ozellıklerı yuzunden en ufak sarsıntıda bıle olmaması gereken gırışım desenlerı oluşuyordu Sonunda mekanık duzeneklerın de gelıştırıl mesıyle 1963 yılının aralık ayında ılk hologram gerçekleştı Bu şekılde gerçekleş tırılen hologramlarda göruntu elde edebılmek ıçın yenıden laser kullanma gereğı vardı Bu arada Sovyetler Bırlığı'nde bu konu uzerınde çalışan Denısyuk referans ışının ve yansıyan ışının kayıt plakasına ters yönlerden gelebıleceğı duşuncesını ortaya attı ve çalışmalarına başladı Boylece gırışım desenlerı hologramın 'ıçınde' oluşmuş olu yordu Bu şekılde elde edılen hologram guneş ışığında tek renklı göruntu verebılıyordu Bu sıralarda Amerıka'da da bu konuda çalışmalar yapılıyor ve ışınlar plaka uzerıne ters yönlerden değıl de aynı yöne değışık açılarla gönderılerek gun ışığında göruntu veren hologramlar elde edılıyordu 1969 yılında Benton her ışıkta göruntu veren "gokkuşağı hologramını gerçekleştırdı 1970 yılında ıse Llyod Cross tarafından "holographıc movıe" yanı hareket hıssı veren hologram gerçekleştırıldı Ayna/ Şekıl 2 Modern holografıde bırayna ışığın bır kısmını yansıtarak ıkı ışık dalgası uretıyor Ilk ışık dalgası başka bır ay nadan yansıyarak doğrudan plakaya gı dıyor Ikıncı ışık dalga sı, nesneye çarparak plakaya yonelıyor Şekıl 3 Hologram eldesı ıçın orı/ınal referans ışığı gondermek ya da lazer ıle aydınlat mak gerekıyor Plaka \ Holografının tanınıp yaygınlaşması ıle beraber bır holografi endustnsı doğmuş ve gelışmektedır Bu arada Amerıka ve Avru pa'da ırılı ufaklı holografi studyoları kurulmaya başlamıştır 1980'lerın başında ortaya çıkan 'kabartma teknığı' (embossıng) holografının her yere yayılmasını sağlamış tır Bu yöntemde once bır gokkuşağı hologramı uretıhr ve bunun sayesinde metal katkılı plastık ıle mıkron mertebesınde yuzey kabartmalan elde edılır Bu yöntem serı uretımı gerçekleştırdığı ıçın hologramı daha ucuza rr al eder Her yuzeyde ve ışıkta göruntu verebılmesı de bunu çok yay gınlaştırmış hatta kıtap ve dergı kapakla rında bıle karşımıza çıkartmıştır Bu arada holografi parçacık fızığınde de uygulama alanı bulmuştur Bu yılın başla rında CERN ve bır grup unıversıte tarafından guarklan gozlemek ıçın yapılan bır deneyde kabarcık odasından hologram ıle göruntu alınmış ve önemlı bılgıler elde edılmıştır Bunun dışında holografi kameraları da buyuk bır hızla gelışmektedır Ulkemızde hologram bırkaç kere gösterı amaçlı kullanılmış, daha populer olamamıştır Şurası da kesındır kı utkemızde dahalaser alanında cıddı çalışmalar yapılmazken hologram uzerıne çalışmalar beklemek hayalcılık olur Bu arada unıversıtelerımızın bılımsel araştırmalara ayıracak kaynak bakımından fakır olması da olumsuz bır etkendir Ancak bırkaç unıversıtede de bu konuda çalışmalar yapıldığı bılınmektedır n Gbz holografık göruntuyü göruyor.. \ Yeni bulgular, Mezopotam^ topraklarda" yaşayan insanU sakin ve parıltısız bir yaşam Çiftçiler artı değer elde ett mücevherciler, çömlekçiler, ortaya çıktı. Boncuk kolye sc Çeviri: Murat Arın Holografinln tarihçesi: Ilk holografi fıkrı, aslında elektron mıkroskobunun odaklama duzeneğı uzerıne çalışan Dennıs Gabor tarafından ortaya atıldı Daha sonra çalışmalannı bu konuya yönelten Gabor cıva lambasıyla deneyler gerçekleştırmışse de çok tatmın edıcı sonuçlar alamamıştır Daha sonra zamanın unlu fızıkçılerınden Albert V Baez (soyadı benzerlığı değıl unlu Joan Baez'ın babası) bu konuya el atmış ve X ışınlannı kullanarak holografi uzerıne çalışmıştır Holografinln bugunku şeklını almasında en buyuk pay kuşkusuz Emmett Leıthın çahşmalarınındır Oncelerı radarlar uzerıne çalışmalar yapan Leıth, sonraiarı göruntu alınması uzerıne çalışmış ve 1956 ekımınde Journal of the Optıkal Socıety of Amerıca'da Gabor'un yazısını görmesıyle çalışmalannı bu konuda odaklaştırmıştır Gabor'un ortaya attığı tasarımda referans ışını ıle yansıyan ışın aynı doğrultuda olduğu halde (Bkz şekil 3) Leıth'ın tasarımın /referans ışık \ jHologram I referans Hologramdan gelen ışık nesneden dalga yuzeyıne yenlden yaratıyor 'i ışık / kırıcı. nesne ışığı Göruntuyü yenıden oluşturan referans ışık Orıpnal nesnenın gözle görulduğu gıbı hologratık gorunlusu Lazer ü