Katalog

PSİ KO FARMAKOLO J İ İ KLİM Beyin araştırmalannda son ilerlemeler Münih'te yapılan . beyln araştırıcılarının 16. Dünya Kongresi'nde (Inte . . (Internatıonale NeuroPsycnopharmacologicum (CINP), psikofarmakolojide kaydedılen ilerlemeler ve bu alanda yapılan çalışmaların sonuçları tartışıldı. Çeviri: Yeşim Erim rerı yerınden oynatacak gelışmeler yok, ancak sureklı gelışmeler var" Kongre başkanı tartışmaları bu sözlerle özetlerken, Frelburg Unıversıtesı Psıkıyatri Klınığı Şefı Florıan Halsboer ıse toplantı suresınce temel bılimler araştırmalarından kaynaklanan yenı fıkırlerın "olağanustu" olduğunu soyledı Molekuler genetık, hucre kulturu teknıkleri ve imunolojının sonuçlarının "klınık çalışmalar ıçın en önemlı verılerı oluşturduğunu" belırttı Yaşam suresı beklentisınin süreklı artmasıyla yaşlılığa bağlı hastalıklar giderek ön plana çıkıyorlar Bu konuda beynın yeteneklerinın de ayrıcalıklı bır konumu yok Tum bunamaların %3060'ı Alzhelmer hastalığından kaynaklanıyor, beyın damarlarının kıreçlenmesı, epıleptık ya da psıkotık hastalıklar da hafıza kaybıyla bırlıkte seyredebılıyor Hafızayı guçlendıren "nöotroplkler" denılen ılaçlara yönelık yoğun araştırmalar ıse bu gune kadar ne yazık kı, başarılı olamadı Kongre Başkanı Hıppıus "Bu gün bu alanda tadavl edlcl nltellkte hiçbir şeyln bulunmadığını söyleyeblllrlz" dıyor Kuramsal araştırmalarsa yenı sınyaller vermeye başlamış Isveçlı ve Amerıkalı araştırmacılar, yaşlanmakta olan farelerın beyın boşluklarına (ventrıkullerıne) sınır buyume faktörunü (NGF) dört haftadan fazla sureyle pompalayarak zlhlnsel yıkımı durdurabıldıler Gerek yaşlılık bunamasının, gerekse Alzheımer hastalığının nedenınln aktarıcı madde (nörotransmıtter) olarak asetılkolını CINP kongre sonuçları 127 yılın en sıcak on yılı Çeviri: Gülşat Aygen Y \ kullanan beyın hücrelerının ölümu olduğu duşunuluyor Bu kohnerjık nöronların ölumüyse NGF sayesınde engellenebılıyor Bundan da Alzheımer hastaları ıçın bır tedavı modell çizilebiliyor Gen teknolojisıyle uretılen NGF'nın, sinir buyume faktörunun aktıf parçalarının ya da NGF yapan hucrelerın insan vücuduna enjekte edılmesı, düşunulebılır yöntemler olarak tartışılıyor Bu konuda şımdıye kadar hıçbır klınık deneyım olmadığından olası lyıleştırıcı etkıler konusundakı öngörulerde temkınlı davranılıyor Amerıkan Bethesda kuruluşunun araştırmacıları semlnerde vırus kapsülünun blr yapıtaşı olan, şeker ıçeren bır proteının "flp 120"nın beyındekı nöronların bağlanma noktalarında bırıktığını bıldırdıler Sonuç: Kulturde bekletılen hucreler %50 oranında ölduler Fakat "gp i20"nın yapay bır parçasının, beş amınoasıt uzunluğundakl "peptıd p"nın ortama eklenmesıyle hücre ölümü önlenebilıyor "Peptid p"nin, kendısı toksik etkı göstermeden "gp i20"yl bağlanma noktalarından koparma yeteneğlnde olduğu anlaşılıyor Bu noktada belkl de AIDS'nın nöropatolojık etkılerinı tedavı etmek ıçın yenı bır olanakla karşı karşıyayız Pslkozlann bır çoğu, genetık bır kusurla epıgenetık (çevresel) etkıierın bır araya gelmesiyle ortaya çıkarlar Bu ıkı etken şızofrenının ortaya çıkmasında da buyuk rol oynuyor 7 Izlandalı aılenın kalıtım ağaçlarını analız eden Londra ve Rejkjavikh bilim adamları uç numaralı kromozom uzerınde bır "slzofrenl genl" tanımladılar Acaba şızofren hastaların gerçeklığı değerlen dırme yetlsinın bozulmasına yol açan beyındekı anatomik deglşıkllkler neler? Pozıtron emısyon tomografısı (PET) gibı merkezı sınir sıstemindekı metabolızma olaylarının doğrudan gözlenmesine olanak sağlayan çağdaş ölçum yöntemlerının yardımıyla şizofren hastanın beynıne aıt göruntuler guncelleştırıldı Beynln Içlndekl sıvıyla dolu boşluklann genlalemlş olduğu ve bu gcnlşleme daraceslnin hastalığın ağırftgıyla tam blr uyumluluk gösterdlğl saptandı. VVurzburg Unıversıtesı Nöroloji Kliniği'nden Helmut Beckmann, beyın dokusunda hamılelığın dörduncu ve altıncı ayları arasındakl embrıyo gelışımındekı bozukluklardan kaynaklanan karakterıstık "dokuma hataları" buldu Bu mımarı değışıklıkler dış uyarıların ışlenmesınde devrelerın oluşturulup ıntegrasyonun sağlandığı bılınen bır alanda ortaya çıkmaktadırlar Dığer yandan bu bozukluklara yenı bulunan şızofrenı genının mı, zararlı çevresel etkıierın ml, yoksa her ıkısının bır bıleşımının mı yol açtığı konusunda bır açıklık yok Şızofrenınin tedavısınde ıse bugün aslında 25 yıldan berı bıhnmekte olan bır ılaç bır rönesans yaşamaktadır Klozapln. Fakat klozapının başka tedavılere cevap vermeyen psıkoz turlerındekı yuksek etkısi pahalıya mal olmaktadır, çunku ılacın kan hucrelerınde ölumle sonuçlanabılen zararlara (agranulosıtoz) yol açması tehlıkesi vardır Ilaç bu açıdan ahlakı tartışmaları tutuşturmaya hazır görünmektedır Beyın araştırıcılarının Munıh'teki bu kongresı çağdaş psıkıyatrının yenı dısiplınlere açıldığını açıkça gösterdı Daha on yıl öncesınde nörolojık bılımler mensuplarının bıyık altından gulduklerı bir araştırma alanı, söyleyecek çok sözu olduğunu ortaya koydu "Nöropslkoimunoloji". Nöropsıkoımunolojının buluşları sınır ve bağışıklık sıstemlerı hücrelerının ortak bır dıl konuştuklarını kanıtladı Her ıkı sıstem de kımyasal sınyal (ışaret) maddelerı yardımıyla anlaşan, bırbırlerıyle ıletışım ıçınde bulunan hucre ağlarından oluşmaktadır Lenfokınler, enfeksıyonlar ve vucuda gıren yabancı maddelere karşı olan savaşlarında bağışıklık sıstemı hücrelerının ış bırlığını duzenlerken, nörotransmıtterler ve nöropeptıdler ıse sınır sıstemindekı bılgı akışından sorumludurlar Fakat bu organlar özerk (bağlantısız) çahşmazlar Bağışık sıstem hucrelerınde nöronal sınyaller ıçınde bağlantı noktaları bulunur, sınır hucrelerı ıse lenfokınlerle temas ettıklerınde aktive olurlar Davos'ta çalışan isvıçrelı bılım adamı Hugo Basedovskı, enfeksıyon sırasında kana salgılanan bır lenfokının Interleukın 1 (IL1)'ın, orta beyındekı sınır hucrelerıne doğrudan etkı ettığını gösterdı Dığer yandan hıpotalamustakı nöronlar vucudun hormon sıstemını de aktive etmektedırler IL1, ayrıca iskıadik sinır ve merkezi sınir sısteminin bazı destek hucrelerınde (astrosıtlerde) sınır buyume faktörunun yapımını ınduklemekie Görülüyor ki, sınirbağışıklık ve hormon sıstemlerının koordıne bır ağ ıçınde çalışmakta oldukları hıpotezı nıhayet sağlam temellere oturmakta, Psıkosomatık nıhayet görücüye çıkabilır hale gelmekte Tum bu verilerin psıkıyatrının uygulama alanına hangi hızla kazandırılacağım ıse zaman gösterecek I nglliz ve Amerıkalı araştırmacılara göre geçen yıl rekor duzeyde sıcak geçtl Karada ve denızde ölçulen ortalama dünya ısısı, 1987'den sonra en sıcak yıllar olan 1981 ve 1983 ortalamasından 05° C daha yüksektı 1980'lerde yaşanan olağandışı sıcaklık özellıkle son on yıl ıçındeki sekız en sıcak yılın yedısının yaşandığı Güney Yarıkurede belırgındı Elde edılen sonuçlar, daha eskı bır çalışmayı yeniden gundeme getıriyor Söz konusu çalışmada güvenılır en eski kayıt tarihı olan 1851 'den berı dunya ısı ortalamasının 5 derece arttığı lleri suruluyordu Araştırmacılar, 1987'nın olağandışı sıcakhğında 198687 El Nıno olayının buyük bir etkisı olabıleceğtne dıkkat çekıyorlar Ayrıca 1980'lerde ısrarla devam eden sıcaklığın atmosferdekı CO: ve dığer radyoaktif gaz konsantrasyonlarının artmaaından kaynaktanablleceglni bildirlyorlar Ûunya ısısının artmaaı, Antarktlkefdan buz kopmalannı da hızlandınyor Atmosfer üzerinde çalışan bilim adamları, genel olarak, CO? ile metan ve diazot monoksıt gıbı gazların mıktarlarının surekli artmasının önumüzdekı yıllarda dünya ısı ortalamasını behrgın duzeyde arttıracağı göruşunde bırleşıyor Söz konusu gazlar, dunyanın yaydığı termal radyasyonu emerek ısı kaybını önlemekte ve atmosferin alt tabakalarını ısıtmakta (Greenhouse effect) Atmosferdekı C O Î konsantrasyonu şu anda sanayı devrımınden öncesıne göre % 23 daha yuksek ve her yıl % 4 oranında artmaya devam ediyor 1980'lerde artan ısının nedenı basıt bırdoğal farklılık da olabılır Örneğın 1940'ta da açıklanamayan bır sıcak yıl yaşanmış Ancak kuramsal çalışmalar böyle gönıil rahatlığıyla yapılmış basıt bır açıklamayı kabul etmıyor Chıcago Unıverslty'den Veerabhdran Ramanathan, Sclence dergı sine şöyle bir açıklama yaptı "Tahmın edilmekte olan sıcaklık artışı, buzul dönemlerı arasında bıle örneğı görülmemış boyutta olacaktır" VVıgley, yaptıkları modellerden, ısı ortalamasının son yuzyıl boyunca 4°C1 1°C arasında yukselmış olduğu sonucunu çıkartıyor Bu doğruysa 1861 'den berı saptanan artış yuksek değıldır Ancak söz konusu modellerın bazı önemlı faktörlerl içermedığını belirtmekte fayda var Örneğın okyanuslann ısı azaltıcı ışlevlerı ile (heat sınk) ısınmayı ne kadar gecıktıreceğı açık değıl Dığer yandan güneşın radyasyonlarını emen volkanık patlamaların yaydığı aerosoller gıbı greenhouse ısınmayı (atmosferın alt tabakasının ısınması) gizleyebllecek etkiler de yeterince anlaşılmış değıl Atmosferln alt tabakalarının gerçekten ısınıp ısınmadığı önümüzdeki 1020 yıl içlnde belll olacak.(Scl«nWlc AnMrtcan) Yılmaz İdil Korozyona karşı koruma llk yöntem bazı yerlerde uygulanıyor Sakıncaları, uygulayanlar ıçın haylı tehlıkelı olması v b Ikıncı yöntem yangına karşı önlem olarak çelıkten yapılan bınalarda zorunlu Bu nun ıçın mevcut çelık yapıya asılı ya da mesnetlı kalıplar ıçine, profıllerı örtecek bıçımde beton dökuyorlar (Tabıı ABD'de oluyor bu) Kanımca, uygun ayırıcılar ile profıllerden 5 mm kadar aralık döşenen galvanızlı kümes telı kullanarak, proflllere 67 mm kalınlığında sıva uygulamak olasıdır Sıva, çok yuksek dozlu ve çok ınce perlıt agregalı olmalıdır Sıva, çelığı tamamen örterek atmosferle temasını keser Ancak kukurt trıoksıt, özelllkle nemlıce havada, betonu da etkıler Bu nedenle, sıva çekıldıkten sonra, ıkı kat su camı (sodyum sılıkat |elı) surulerek hem sıva guvenceye alınır hem de sıva geçırımsız yapılarak olası blr nem korozyunu önlenır Perlıt sıva, çelık yapıyı yangına karşı da korur Bu uygulama bıraz pahalıdır, ama bir kez yapılır ve her yıl boyamaktan ucuz olabılır Bılındığı gıbı çelık, yangına karşı ağaçtan daha duyarlıdır aklaşık sekız yıl ewe), Erdemır'de AyşeY fırınında bır konstruksıyon görevı almıştım Tesısın yapılacağı yerı görmek Içln gıttığımde, bazı çelık kolonlarda muazzam kalınlıkta ve levhalar halınde ayrılan paslanma gördum Tesıs dupeduz erıyordu! Havada kokusunu duyduğum kukurtdıoksıt v b gıbı gazlar varken, buna şa şılmaz Ama, bu erimeye karşı önlem almak ıçın bugune dek uyguladıklarımızdan daha lyı yöntemler aramak gerekır Pas halıne gelmış WF ve putrellerın hurdaları para etmez Bu nedenle hızmet dışı olana dek, çellkten yapılmış şeylerı pasa karşı korumak ekonomik bır davranış olur yanı masraf boşa gıtmez Ayrıca, dayammın azalmasını zamanında ayırt edememekten doğabılecek kazaları da önler Uzun ıncelemelerden sonra, en ekonomık önlemın en pahalısı gıbı görunmesı olası (aslında değıll) olan yöntem olduğunu duşunduren sonuçlar aldım Iki yöntem çekicı gelıyordu Bınncısı sıcak püskürtme galvanız (çlnko) kaplamak Ikincısi beton kaplamak Y