Katalog

K i M Y A TA R I H i Baştarafı 5 Sayfada barıyla lıse duzeyınde Bu yenı, genç nesıllerı bılım çevresınde toplamak açısından lyı olabılır, ama bu ılen duzeydekı okuyuculan sıkmaktan başka bır şeye yaramaz Konu ıle ılgılı ayrıntıları yazmaktan çekınmeyın Bugune kadar çıkan sayılarınızda formullere hıç yer verılmedı ya da çok az verıldı Bırtakım ölçumlerın yapılabıleceğını teorık bıle olsa duşunerek formul vermenız yararlı olacaktır Örneğın Nevvton fızığınde hızlar bıleşkesı formulu ıle Eınsteın'ın gelıştırdığı Relatıvıte Teorısıne göre hızların bıleşkesı formulunu verın ve okuyucu aradakı farkın ne olduğunu görsun Dergınızdekı çoğu yazı sadece haber nıtelığı taşımaktan öteye gıtmıyor Örnek "Robot Teknolojısınde Yenı Gelışmeler" Nedenı, Turkıye.'de bu konu hakkında hıçbır yayının oimayışı mı? Dergınız şu halıyle kesınlıkle ansıklopedık değıl Yanı bırıktırılmesı pek bır önlem ıfade etmıyor Hele bol fotoğraflı olunca Bılımsel bır dergı az fotoğraf, bol teorı ve formullerle bılımsellık nıtelığıne kavuşabılır Çalışmarızı çok daha cıddi bır bıçımde surdurecek olursanız ve okuyucuların arasında bılgı alışverışını sağlayabılecek ortamı yaratırsan herzaman destekleyıcılerınızden olabılırım Ulkemızde oldukça ıdealıst ınsanlar var bu potansıyel boşa harcanmamalı Levent Aslan Modern kimyanın doğuşu ve Lavoisier Modern kimyanın babası olarak kimyada devrim yapan Lavoisier, bir başka devrimin, Fransız devriminin giyotininde can verecekti. Bu dahinin idam kararına İtirazları, hâkim, "Cumhuriyetin bilginlere ihtiyacı yoktur" diyerek reddedecekti. Ismail Murat Giyotinle noktalanan bir dahinin yaşamı K Sosyal bilimlere ağırlık verllmeli Bılım Teknık'm bellı bır zumreye hıtap ederlığınden kurtarılması gerekır Bunun da aylık veya haftalık olarak ayrıca çıkarılmasıyla ve halkın anlayabıleceğı açıklamalarla sağlanabıleceğı kanısındayım Ayrıca sosyal bilimlere daha bır ağırlık vermenızı ruh ve ınsan sağlığı konularının gelıştırılmesını, tartışılabılırlık durumundakı konu ve teorılerde kesın bır yaklaşım ıçınde olmanızı okuyucu mektuplanna daha genış yer ayırmanızı tavsıye eoebılırım Çahşmalanr zda başarılar dılerım Erdat Gurler K.Maltepeist. imyanın kuramsal yönden akılcı bır dısıplın olarak ortaya çıkışı, on sekızıncı yuzyıl bılımının belırleyıcı nıteiıklerındendır Kuşkusuz pratık yönden kımya uğraşı çok daha koklu bır geçmışe sahıptır, ancak soz konusu deneysel ve görgul bırıkımın sağlam bır mantıksal yapıya kavuşması, yanı bır bılım nıtelığı kazanması ancak on sekızıncı yuzyılda mumkun olmuştur Rönesansla bırlıkte hızla gelışen madencılık ve kımya endustrısının sağladığı zengın olgu bırıkımı, ışlevsel bır kımya kuramının ortaya çıkması ıçın gereklı koşulları hazırlamıstı Çeşıtlı deneylerden elde edılen sonuçlann duşunsel bır butunluğe kavuşturulması ve buradan yenı buluşlara gıdılmesı ıçın bırtakım temel kavramlara gereksınme duyuluyordu Kimyanın kuramsal yönden gecıkmesıne neden olan başlıca faktör antık çağdan mıras kalan sımyacılık uğraşıydı Metallerı altına çevırme (transmutasyon) gıbı mıstık bır amacı benımseyen sımya tum bılım dışılığına karşın bır olgu ve deney bırıkımı sağlamıştı Ne kı kımyasal olguların sadece maddenın altına çevrılebıldığı gıbı fantastık bır yonden ele alınması hızla gelışen uretım surecıne bır katkıda bulunmuyordu Sımya artık daha alçakgönullu olmak zorundaydı Böylece transmutasyon gırışımlerı ve umutları sönmeye yuz tutmuş uretım surecıne yonelık kımyasal pratık, yukselmeye başlamıştı. Yanma olayı ve onun kuramsal açıklaması on sekızıncı yuzyıl kımyacılarını ılgilendıren temel kimya sorunuydu. On sekızıncı yuzyılın ortalarına dek kımyacılar yanmaya ılışkın kımyasal olguları açıklamada "flogiston" kuramını kullanıyorlardı Yunanca'da alev anlamına gelen "phlox" sözcuğunden turetılen flogiston (alev tözu) kavramını Alman kımyacısı ve heklmı Stahl 1722'de, bırçok yanma olayında yanan maddenın ağırlığının azalmasından yola çıkarak kuramlaştırdı Stahl'a gore yanan maddenın flogiston çıkarmasıyla ağırlığı azalıyordu (aslında yanma urunlerı gaz bıçımınde uçup gıdıyordu) Maddelenn kolay ya da zor yanması ıçerdıklerı flogiston mıktarına bağlanıyordu Örneğın kömur, bol Simyanın sonu Cinsel konulara yer ayrılmalı Dergınızde cinsel konulara daha çok yer ayırmalısımz Toplumumuzda çok onemlı sorun olan cinsel bılgı yetersızlığı, "bılıyorum" dıye geçınenlerın de farkında olmadıkları pek çok soruna bılımsel bır açıdan katkıda bulunamaz rnısınız7 Kadınlarda ve erkeklerde orgazm, cinsel hastalıklar, cınsellığın psıkıyatrı yonunden ıncelenmesı gıbı konularda yardımcı olabılırsenız pek çok kışı yararlanabılır Bır dığer konu da, dığer okurlarınız da belırttığı gıbı özellıkle gençlerı bılımsel araştırmaya yoneltecek gırışımler olabılır Bır de bılımsel araştırma yapmak ısteyen gençlere konu seçımı, kaynak, gerekenlerın sağlanması, sıstemlı bır şekılde çalışılması konularında daha çok yardımcı olamaz mısınız? Gerekırse araştırma yapanlara başvurabıleceklerı bılım adamları, bılım kurumlan, abone olabıleceklerı yayınlar hakkında da bılgı verırsenız, nereden başlayacaklarını bılmeyen, ama gerçekten ılgılenenlere yol gösterebılırsınız Nuriye Nalan Şahin Ankara Flogiston kuramı mıktarda alev tözu ıçerıyordu Metal cevherı ıle kömur bırlıkte ısıtıldığında metalın saf bır bıçımde elde edılmesıne dayanılarak flogıstonun bır metalleştırme Özu olduğu ılen surulmekteydı Metal cevherı, kömurun çıkardığı alev tozunu, yanı flogıstonu alarak metalleşıyordu Elde edılen metal yenıden ergıtıldığınde flogıstonu uçup gıdeceğınden gerıye kalsınasyon olayı (oksıdasyon) sonunda aslında bır oksıt katmanı olankalks (calyx) kalmaktaydı Işler bu noktaya değın yolunda gıtti Flogıstın kuramı yanmayı açıklıyordu Ne var kı ağırlık olçumlerı kalks denilen maddenın metalden ağır olduğunu gosterdı Deney sonucu, kuramla çelışmekteydı Kımyacıların pek sevdığı flogiston kuramını kurtarmak ıçın ek bır varsayıma (felsefede ad hoc varsayım denilen, yanı zora duşen bır kuramı yaşatmaya yonelık yardımcı bır varsayıma) gerek duyuldu Flogıstonun ağırlığının negatıf olduğu, dolayısıyla eklendığı maddeyı hafıflettığı, çıktığı maddeyı ıse ağırlaştırdığı duşuncesıne gıdıldı Daha once Boyle'un deneylerı havanın yanma ıçın gereklı olduğunu göstermıştı Bır mumun dış ortama kapalı bır fanusta kısa zamanda sönduğu bılınmekteydi Flogiston kuramı ışığında soz konusu olgu şoyle açıklanıyordu Bır maddenın yanması ıçın çıkardığı flogıstonu almaya yetecek kadar havaya ıhtıyaç vardır Flogiston, açıklayıct bir kavram olarak, bırbırıyle ılışkısız gorunen bırçok olguyu duzene sokmakla ılk aşamada oldukça yararlı rol oynamıştı, ama deney ve gozlem sonuçları karşısında yetersız kaldığı ve "negatıf ağırlık" gıbı garıp duşuncelere saplanıldığı görulmekteydı 1774'te unlu Ingılız doğabılımcısı Prlestley, kırmızı cıva oksıdı, yanı cıva kalkını ısıttığında çıkan gazın mum alevını parlaklaştırdığını görmuştu Ancak Prıestley, flogiston kuramının çekımınden kurtulamadı ve olayı yıne mum alevının çıkan flogıstonu almasıyla açıkladı Oysa bulduğu gaz oksıjenden başka bır şey değıldı Prıestley, parlak bır deneycı olmasına karşın deney sonuçlarıyla flogiston kuramını yıkma cesaretını gösteremedı Mantıklı ve sıstematık bır duşunce biçımıyle Prıestley'ın buluşlarına gerçek anlamını kazandıran Lavoisier oldu Fransız bılım adamı Lavoisier ne oksı Antolna Laurent Lavoisier (17431794) kuramsal çalışmalarının yanı sıra kimyanın pratık bır bılım olarak ınsanlığın hizmetinde olduğunu gösteren bır bılgındır Bılımsel yapıtlarının önemlı bır kısmı çeşıtlı sanayı kollarının sorunlarına ılişiktir jenı ne de suyun bıleşımını keşfetmedıği halde her ıkısımn de kuramsal açıklamasını yaparak modern kimyanın babası olma onuruna erışlı Lavoısier'nın Prıestley den farkı kapsamlı nıtel (kalıtatıf) deneyler yerıne kesın, sıstematık ve nıcel (kantıtatıf) bır çalışma bıçımını benımsemesıdır Lavoisier, dış ortama kapalı hava dolu bır fanusia bağlantılı ımbıkte bulunan cıvayı 320 °C sıcaklıkta, 12 qun boyunca ısıtarak yuzeyde bır cıva oksıt katmanı oluşturmuş ve bu sırada fanustakı hava hacmının 1/5 oranında azaldığını gozlemlemıştır Gerıye kalan havanın yanmaya elverışlı olmadığını goren Lavoisier bu bölume azot (Yunanca 'azotıkos' yaşamla bağdaşmayan) adını vermıştır Elde ettığı cıva oksıdı yenıden ısıttığında ortaya çıkan gazın Prıestley'ın gazıyla özdeş olduğunu gördu ve bu gaza "Oxygene" adını verdı (Bk şekıl) Lavoısıer'ın çalışmaları, kuşkusuz oksıjenle sınırlı değıldı Kımyaya nıcel yontemlerı yerleştıren Lavoısıer'ın 1789'da yayımladığı "TVaite Elementaire de Chlmie" (Kımya Bılımıne Gırış) adlı yapıtı, Newton'un "Prlncipla " adlı eserıne eşdeğer bıçımde kimyada devrlme yol açmıştır Lavoisier bu Kitapta bır elementler çızelgesı verir ve kimyanın temel yasalanndan bırı olan "kutlenın korunumu ılkesım" formule eder "Toplam kütle miktarı bir kimyasal tepkimeden (reaksiyon) önce ve sonra değismekslzin kalır. Sonuçta elde edilen kutle miktarı başlangıçtakine eşlttlr. Yalnızca dönüşümler ve degişen biçimler söz konusudur. Hlçblr şey dogal veya yapay yollarla yoktan varedilemez." Tarıhın ne garıp cılvesıdır kı kimyada devrim yaparak modern kimyanın yolunu açan Antoıne Laurent Lavoisier, bir