Katalog

8 21 NİSAN 2021 ÇARŞAMBA İNCELEME 4 Gazi Meclis milletvekillerinin, Kurtuluş Savaşı’nın en zorlu günlerinde, “Kazanılacak olan ulusal bağımsızlık savaşı sonrası günlerimizin bolluk getirici (aynı zamanda bilgi ışığını taşıyıcı) ve verimli olması neye bağlıdır” sorusuna verdikleri yanıtlarla, gelecekten beklentilerinin belirlenmesini saptamak üzere yapılmış Cumhuriyet tarihimizin ilk anketi. Savaş sonrası Türkiyesi’ne bakışlarını, gelecek için nasıl bir ülke düşlediklerini, yapılması gerekenlere ilişkin önceliklerini ortaya koyan bu büyük tarihi araştırmayı duymuş muydunuz? 4 Necmettin Sahir Sılan (18961992) hukukçu, Meclisi Mebusan ve Meclisi Ayan’la ilgili gözlemlerini Tanin gazetesinde paylaşmış. Dikkat çeken yazılarından sonra her iki Meclis’te kâtip olarak görevlendirilmişti. 2. Osmanlı Meclisi’ne, 16 Mart 1920 İngiliz baskısının ardından Ankara’ya geçmiş, Gazi Meclis’te Evrak ve Tahrirat Müdürü olarak çalışmıştır. Kurtuluş Savaşı’nın en zorlu; ailelerin, arşivlerin Kayseri’ye taşınması günlerinde, moralleri de yükseltmeye dönük bu ilk anketi, saklı tutmak sözü ile tarihe tanık bırakmak amaçlı yapmıştır. Gazi Meclis’in, kurtuluş, kuruluş savaşları, laik Cumhuriyetin kurucu milletvekillerinin, bugünlere dönük düşleri ŞÜKRAN SONER Mustafa Kemal’in önderliğinde, Kurtuluş Savaşı’nın kazanılmasında, halkın iradesinin temsilinin çok ötesinde; yasama, yürütme, yargı yetkilerini üzerinde toplamış, ordunun, halkın örgütlenmesi, uluslararası ilişkiler, yaşamın her alanına dönük işlerin sürdürülebilmesinin tüm sorumluluklarını üstlenmiş Gazi Meclis.. Osmanlı İmparatorluğu’nun parçalanması, ardı arkası kesilmeyen kanlı savaşların kayıpları koşullarında, yoksul, yoksun, yılgın halkın yaşadığı Anadolu topraklarının da birkaç koldan işgaline karşı Kurtuluş Savaşı’nın en zorlu günleri.. Necmettin Sahir, savaşın kazanılacağı inancını da pekiştirmeye dönük, Gazi Meclis’in üyelerinin gelecekten beklentilerinin tarih kayıtlarına düşürülmesini sağlayacak anket için bastırdığı sorunun kâğıdı elinde, yanıt alıncaya kadar sürdürülen inatçı bir çalışma ile milletvekillerinin peşinde koşturuyor. Kendi el yazıları ile toplanmış yanıtlar, kendilerine söz verdiği üzere kuşaktan kuşağa saklı kaldıktan sonra, vârisleri tarafından Ekim 1992’de Tarih Vakfı’na bağışlanıyor. Orijinalleri, kimlik bilgileri, fotoğrafları ile yan yana kanıtlı, Anadolu toprakları üzerindeki gelecekten beklediklerini el yazıları ile anlatan bu belgeler Ekonomik Toplumsal Tarih Vakfı’nın arşivlerinde kayıtlı. Vakıf çatısı altında, uzun soluklu bir araştırmacılar çalışmasının ardından, ortaya çı Mete Tuncay 12 Mart’ta kan sonuçlar, yargılamada. ortak emeğin ürünü kitaba dönüştürülüyor. Meclis tarafından, TBMM Kültür Sanat ve Yayın Kurulu yayınları kapsamında, 2004 Nisan tarihi ile basılan 100 No’lu kitabın içeriğini, yeni Türkçe harflere Yücel Demirel çeviriyor. Arapça tanımları İsmail Kara okumuş. Günün Türkçesine aktarımını ise toplumsal tarih araştırmalarında; çok sayıda kitap, bilimsel araştırma, Tarih Vakfı çalışmalarında da sorumluluk damgası bulunan, birkaç kuşağın tarihçisini de yetiştirmede katkısı olmuş bilim insanı Prof. Mete Tuncay yapıyor. Sivil tarih algısı Gerçek Gazi Meclis’in, kurtuluş, kuruluş savaşlarının yükünü birlikte üstlenmiş milletvekillerinin, tarihe bırakılmak üzere saklanmış gelecek beklentilerinin, düşlerinin tüm belgelerinin, Ekonomik Toplumsal Tarih Vakfı arşivlerinde olması, ülkemizde sivil tarih algısı, bilincinin gelişmesine de katkı yapabilir. Kurtuluş Savaşı, Gazi Meclis’in, laik Cumhuriyetin yaratılış efsanesi üzerinden gönüllere yerleşik onca bilgi birikiminin üzerine ancak sınırlı sayıda tarihçiler, araştırmacılar arasında saklı kalmış özgün araştırmanın sonuçlarını, Cumhuriyet okurları ile paylaşmamak olmazdı.. Cumhuriyetin kuruluşunda hem doğrudan silahlı hem de siyasal toplumsal direnme, örgütlenme savaşlarında, Anadolu toprakları içinde yürütülmüş tüm işlerin, dayanışmanın programlanması, güç birliği paylaşımında, görev ve sorumluluk üstlenmiş, Gazi Meclis’in milletvekillerinin bire bir dünyalarına bir pencere daha açılmasına katkıda bulunmak istedik. Mete Tuncay Hoca ile uzun soluklu bir söyleşi için hele de dönemin virüs koşullarında, yaşlarımızı, yılların en az yarlar kadar vefasız oldukları gerçeğini de katarsak, ne kadar zor olacağı ortada. Çaresiz Ekonomik Toplumsal Tarih Vakfı’nın kuruluş yıllarından, girişim kurulundan tanıdığım alanlarının otoriteleri isimlere duyduğum sıcaklık, dostluğa güvenerek konuyla ilişkili olabilecek çalışmalarını, araştırmalarını tarayarak çıkarabileceğim sonuçlar üzerinden yürünebilirdi.. Orhan Silier’in organizasyonunda, Tarık Zafer Tunaya Hoca Girişim Kurulu Başkanı İlhan Tekeli, ilk Yönetim Kurulu başkanı, Korkut Boratav, Mete Tuncay, Zafer Toprak, Yiğit Gülöksüz, Haldun Özen hocalar alanlarının öncüleri..yönetim kurulu üyeleri.. Sivil toplum tarihi algısı üzerinden, o günlerden bugünlere ekonomik, sosyal, siyasal alanlara dönük ne kadar çok çalışma yapılmış, yeni tarihçi, araştırmacı yetişmiş.. İlk yıllardan Doğan Kuban Hoca’nın kentköy algısı üzerinden İstanbul’u ele alan çalışması, Mete Tuncay’ın Milli Piyango tarihi araştırması, galiba kolektif çalışmanın ürünü seçim afişleri tarihi, uluslararası büyük başarı Habitat’ın İstanbul’da yapılması, bağlantılı Topkapı alanında görkemli İstanbul’un tarihi üzerinden iz bırakan sergi.. En büyük üretim kaynağını oluşturan Yurt Yayınları, sözlü tarih çalışmaları, sendikacılık ansiklopedisi de içinde, kesintisiz dergi çalışmaları, zincirleme etkileşimle üretimler, arşivlerin birikimi.. Sılan’ın, Gazi Meclis’in ilk anketi Dağıtmadan Gazi Meclis’in milletvekilleri üzerinden yapılmış bu özel çalışmanın; aslında çatı çalışması kapsamında toplumtarih çalışmacılarının kuşkusuz paylaştıkları ama kamuoyunun, çok da bilebildiğini sanmadığım kimi satır aralarını paylaşmak isterim.. Necmettin Sahir Sılan hem gazetecilik hem de zorlu koşulların Meclis çalışmalarının içinde yer almış biri olarak Osmanlı’nın iki meclisi ile Gazi Meclis’te yaşadıkları, tanıklıkları ile çok deneyimli bir isim. Kurtuluş, kuruluş savaşlarının en zorlu günlerinin yaşanıyor olması bir yanda, her iki alandaki savaşımların, koşullar ne kadar zorlu olursa olsun kazanmak zorunda olunmasının baskısı, başkaca çıkış yolunun olamaması öte yanda. Mustafa Kemal’in Lenin’e mektubu ile başlayan gelişmeler Araştırmaların konusu, sınırlı bir zaman dilimi üzerinden çalışma yapmış bilim insanları, dönem anılarının tanıkları milletvekillerinin kimlikleri; yazılmış anılar biliniyor, kolay ulaşılabiliyor olunca, gazeteci olarak olupbitenleri kaynak yayınları tarayarak da olsa öğrenmek, okura aktarabilmenin de çok zor olmayacağını sanmıştım.. Haftalar keyifli okumalar içinde uçup gitti. Bilmediklerini öğrenmenin çekiciBURDUR MILLETVEKILI MEHMET AKIF ERSOY (2) Mülkiye Mektebi’nde bir yıl okuduktan sonra 1889’da Baytar Mektebi’ne geçiyor, 1893’te birincilikle bitirerek veteriner oluyor. 1894 sonrası şiirleriyle ün saliğinde dağılmak kolay, toparlamak çok zor.. Tarihe ilişkin yeterli birikim olmayınca da çok daha zor.. “Mete Tunçay’a Armağan” İletişim Yayınları’ndan 1. baskısı 2007 larak Darülfünun’da tarihli, tarihOsmanlı edebiyatı öğretmenliğine başlıyor. Gazi Meclis’te ikinci grup üyesi. 1923’te milletvekilliği sona erince kısa bir süreliğine İstanbul’a gider. Mısır’a yerleşerek Ezher Üniversitesi’nde dersler verir. 1936’da İstanbul’a döner, kısa bir süre sonra ölür. Kahraman ordumuza adadığını söylediği, para ödülünü bu nedenle kabul etmediği İstiklal Marşı’nın ulusal marş olarak kaçiler Mehmet Ö. Alkan, Tanıl Bora, Murat Koraltürk’ün derlemesini yaptıkları kitaptan başladım. Yine Mete Tunçay’ın Tarih Vakfı’nca yapılmış, “80. Yaşında Mete Tunçay’a Saygı: Eserleriyle Mete Tunçay” başlıklı etkinliğin, “Toplumsal Tarih”, Temmuz 2018 tarihli, 271 sayılı dergisinde yabul edilmesinin öykü yımlanan sayfasünü, 12 Mart 100. yıldönümünde ayrıntılı paylaşmıştık. Tarihe bırakılacak sözlerine gelince; “‘Nasıl dört İngiliz dünyayı oynatmakta, hayrettir:/Bunun elbette var bir sırrı?’ derler. İngiliz der ki ‘Eğer ırkımın alçak üyeleri cüretli şeylerse, (Müslümanların) soylu çocukları onlardan belki elli kat daha cesurdur.’” larda yer almış tarihçi bilim insanlarımızın bu oturumlara katılarak Tunçay Hoca’nın tüm dönemler tarih çalışmaları üzerinden yaptıkları söyleşide sunduğu bilimsel eleştirileri taradım. Elbette Meclis’in Cumhuriyet tarihimizin bu ilginç ilk anketinin içeriği üzerinden kocaman, şık bir kitabı oluşturmuş baskısından, en azından benim için ilginç, yeni gelen bilİZMIR MILLETVE gilerden, elbetKILI YUNUS NADI te anketi yanıt(ABALIOĞLU) lamış milletveÖnce Yeni Gün, killerinin kimlikCumhuriyet’in ilanın leri ile yanıtlarıdan sonra Cumhuriyet gazetesinin başyazarı olan Yunus Nadi’nin uzun kurtuluş özgeçmişini Cumhuriyet okurları ile bir kez daha paylaşnı yana yana getirerek aktarmak ilk iş. Ancak altını çizdiğim bu ilk okumalar, başka tarihçiler üzemanın gereği yok. rinden de ayOkurlarımızın kurtu nı dönemi kapluş, kuruluş savaş sayan kaynakları larımızın söz konu da taramayı zosu en zorlu günlerin runlu kıldı. Nurel de, Yeni Gün matba Uğurlu’nun döası ile birlikte ailesi nem çalışması, nin Kastamonu’ya ta Rusya ile ilişkileşınmış oldukları gün rin odakta olmalerde yapılmış anke sı ile de bağlantıte verdiği yanıtı me lı, Rıza Nur ile Ali rak ettiklerini göze Fuat Cebesoy’un terek, uzun olmama anılarından alıntısından da yararlana lar da var.. rak paylaşmayı seçiyoruz: “Ulusların yaşamında biri oluşmaya, öteki yetkinleşmeye ilişkin iki aşama vardır. Bizim durumuGazi Meclis’in anketi yanıtlayan milletvekillerinin, anketin yapıldığı döneme ilişkin yaşadıkları muzda öncelikle or koşulları, ancak tada oluşmuş, fakat kurtuluş, kuruuluslar sistemi için luş savaşlarının, de daha yetkinleş laik Cumhuriyemesi ve yükselmesi tin kurulabilmegerekli bir Türk ulusu sinin, en sıkışık, vardır. Oluşmuş bir en zorlu, en kaulusu yürütecek ve ranlık yılları olayükseltecek olan en rak özetlenebileesaslı etken, o ulu ceği gerçeğinin sun benliğini kavra ışığında, Nurel masına dayanan hep Uğurlu’nun adı uyanık, hep coşku geçen kitabındaiçinde bir ulusal ha ki, “Önsöz”ünde rekettir. Sorunuzun yanıtının sırrı burdadır, üst tarafı ayrıntıdan ibarettir.” yer alan “Mustafa Kemal’in, Lenin’e mektubu” başlığı ile yer alan girişinden yürümek gerek.. Anılara ilişkin kitabının önsözünde Uğurlu, Millet Meclisi’nin açılmasından hemen sonra, daha hükümet kurulmadan, Lenin’e Anadolu’daki ulusal güçlerin, “Emperyalist güçlere karşı, devrimci Rusya ile ortak amaç güttüğünü” bildirmek üzere mektup gönderdiğini, bu mektubun Türkiye ile Sovyet Rusya arasında resmi ilişkilerin başlangıcı olduğunu anımsatıyor.. Gazi Meclis’in en zorlu yıllarından, en ağır bedeller ödenerek laik Cumhuriyetin kuruluşuna yürünen yoldan.. kimi satır aralarında kalmış anılardan.. Tarihçilerin kitaplarından, içinden, yaşamış milletvekillerinin tanıklıklarından, kimilerini birden fazla kaynakta görüp daha önceleri duyamadığım için takılıp kaldığım satır aralarından, sorgulanamayacak, acıları, aynı zamanda ne kadar bilinirse bilinsin algılanması zor efsaneleşmiş kahramanlıklarıyla yaşanmışlıklardan paylaşımlar.. Lenin, Mustafa Kemal’in attığı adıma yanıt vermekte gecikmemiştir. Dönemin koşullarında aylar süren heyetlerin gidiş gelişlerinde, kalıcı ANTALYA MILLET işbirliği anlaşmaları VEKILI HALIL getiren gelişmeleİBRAHIM ÖZKAYA Çanakkale ve Kafkas cephelerinde savaştıktan sonra, Antalya’ya dönerek birlikte avukatlık ve rin tarihçiler tarafından çok iyi bilinen, Meclis’te okunacak Söylev içinde, bayramlar, yılöğretmenlik yapıyor. dönümlerinde an1920’de ikinci grup malarla önümüze tan Meclis’e seçili serilen zengin kayyor. Tarihe bırakıla naklardan bilgilecak eliyle yazdığı me ri geçmek gerek.. tinde ise “Milli varlı En azından beğını iyi bilmek. Bildi nim için bilinğini yapmak. Yaptı meyen satır arağını bilmek” sözleriy larından birkaç le gelecek kuşaklara paylaşımla sınırsesleniyor. lı kalmamak istiyorum.. Lenin, kendi çevresinden tarihçi, anılar paylaşmışlara göre Lenin dönemi Sovyetler Birliği’nin, siyasi kimlikleri, beklentilerinin uzağında, ancak emperyalizm karşısında bağımsızlıkçı kimliği ile ulusal Kurtuluş Savaşı’nın verilişini sevmiş, benimsemiştir. Anılardan aktarımların ortak sonuç algısına göre “Mustafa Kemal’in önderliğindeki emperyalizme karşı ulusal bağımsızlıkçı hareketin desteklenmesi gereklidir.” Yapılabilecek her türden destek esirgenmeyecek, resmi tarihimizde ayrıntıları ile anlatılmış bilgilerde, fotoğraflarda da yer alan resmi, kesinleşmiş ikili ilişkiler gündeme girecektir. İnönü’nün Yunan kuşatmasından kurtarılmasına katkı Lenin, Mustafa Kemal tarafından birden SINOP MILLETVEKILI RIZA NUR fazla ulaşan işbirliği, başarılarının kutlanması jestlerinden de hoşnut olarak Rus istihbaratından aldığı önemli bir bilgiyi hızla Mustafa Kemal’e iletir. İnönü savaşırken Yunan işgalci, Batı dünyasından destekli düzenli ordu tarafından kuşatılmıştır. Esir alınabilmesi riski çok yüksektir. Mustafa Kemal doğru1901’de Askeri Tıbbiye’den yüzbaşı rütbesiyle mezun oldu. Gülhane Hastanesi’nde uzmanlığını tamamladıktan sonra Haydarpaşa Tıp Fakültesi’nde müderris yardımcılığına atandı. İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne katıldı. Mebusan Meclisi birinci dönemine Sinop milletvekidan Karadeniz li olarak atandı. Daha li kurtuluş savaşında özveride, gözlerini budaktan sakınmayan güçlerden, İnönü’nün bu kuşatmadan kurtarılmasını ister. “Paşam nasıl olacak? Kendi olanaklarımızla ürettiğimiz sınırlı ilkel silah ve palalarla mı” sorusuna yanıtı çok sonra Osmanlı Ahrar Fırkası’nı destekledi. 1911’de Hürriyet ve İtilaf Fıkrası’nın kurucuları arasında yer aldı. 1913 Babıâli baskınından sonra Paris’e gönderildi. Oradan Mısır’a geçti. 1918’de yurda döndü. Meclisi Mebusan’ın son dönemine Sinop’tan milletvekili seçildi. Meclis’in çalışmalarına ara vermesi ile Ankara’ya genettir. çerek TBMM’ye katıl“İnönü’yü esir almayı başarırlarsa, Kurtuluş Savaşı kaybedilebilir. Ölümüne kurtarılacak..” Çanakkale savunmasında geçmiş emrinin bir benzeri çıkışı, emir sayıldığı için de Kurtuluş Savaşı tarihinin taşlarıdı. Birinci grup üyesiydi, Maarif ve Sıhhiye vekiliği yaptı. Hariciye vekilliğine vekâleten geçti. Lozan Konferansı’na delege olarak katıdı. 1923’te Sinop’tan yeniden milletvekili seçildi. Bu dönemde de bir ara Sıhhiye Vekilliği yaptı. 1926 İzmir suikast girişiminin ardından siyasetten çekilerek Paris’e gitti. 1933’te Mısır’a geçti. nın döşendiği 1938’de yurda dönyollar üzerinde, bir büyük toplu mezar anıtının efsanesi de vardır. Ölümüne İnönü’yü kurtaran, Karadeniz kökendü. Gelecek beklentileri sorusuna çok kısa yanıtı: “Birtakım etkenlerle birlikte, esas olarak ulus duygusunu hakkıyla duymaya bağlıdır” olmuş. li ağırlıklı şehit sayısının bilgisi altındadır.. İnönü’nün kurtarılmasıyla moraller yükselse de iki İnönü savaşlarının ardından, ordunun geriye çekiİZMIT MILLETVEKILI FUAT CARIM (MEHMET FUAT) 1913’te Mülkiye Mektebi’ni bitirdikten sonra, İsviçre Cenevre Üniversitesi’nde öğrenim gördü. Bornova Nahiye Müdürlüğü, Gönen, Adapazarı Kaymakamlık görevlerinden sonra İstanbul hükümetince görevden alındı. Meclis’te bağımsız milletvekiliydi. 1920’de Moskova Büyükelçiliği’ne atandı. Cebesoy’un elçilik kurulu ile birlikte Moskova’ya gitti. Moskova Anlaşması’nın imzalanmasından sonra yurda döndü. 1930’ların başında Hür Adam gazetesini çıkardı. 1935’te başkonsolosluğa atandı. 45’e kadar çeşitli merkezlerde başkonsolosluk yaptı. Bakanlıkta 1. kâtipliğe kadar yükseldi. Çok sayıda yayımlanmış kitabı var. Soruya kısa net yanıtı: “Ulusal savaşımızın verimli olması, bence adı ne olursa olsun kişisel yönetimlere son vermekle olur.” liş stratejisi son İZMİR MILLETVEKILI rası, Meclis’in MAHMUT güvenlik olarak ESAT Ankara’dan taşıBOZKURT nıp taşınmaması sorunu Meclis gündemine gelmiştir. Tartışmaların sonucunda taşınmaması, 1911’de hukuk meçalışmalarını ye zunu olduktan sonra, rinde direnilerek 1912’de İsviçre’ye sürdürmesi kara giderek hukuk dokra bağlanmış, ta toru unvanını alır. rihimizde çok bilinen arşivler ile aileler ve matbaaların taşınması önlemi gündeme gelmiştir. İşte 1919’da İzmir’in işgali üzerine yurda dönerek Milli Mücadele’ye katılır. Birinci grup üyesiydi. İktisat vekilliği de yaptı. 1923’ten ölüNecmettin Sahir müne kadar aralıksız Sılan’ın, profes milletvekili seçildi. yonel, deneyim Uzun yıllar Adalet Bali gazeteci olarak kanlığı yaptı. GazeOsmanlı meclis telerde yazılar yazdı. lerinde de ben Başta Atatürk devrizer görevlerin bi mi olmak üzere çok rikimleriyle de bu sayıda yayımlanmış en zorlu koşul eseri var. Üniversitelarda milletvekil de devrim tarihi derlerine moral vermek amaçlı da anket düzenleme fikrini uygulamaya geçirir. Meclis çalışmaları ile saha, savaş çalışmaları arasında koşturup durmakta olan milletvekilerinin yollarını gerekirse bir daha si verdi. Oldukça uzun yanıtında çağdaş ilerleme, ışıklı gelecek için öncelikle Osmanlı’nın güçten düşme tarihinin analizini yaparken tam anlamıyla toplum yönetimi, siyaseti olmadığının altını çiziyor. Osmanlı İmparatorluğu tarihinde, Türk halkının baskı altınbir daha kese da, sürü, köleler girek, ısrarcı ola bi görüldüğünü berak “Kazanılacak lirterek hiçbir zaman savaştan sonra” yararlanma, hizmet vurgusuna bastı eden bir devlet ve ra bastıra, gele hükümet kurulamacek Türkiyesi’ne dığını söylüyor. “Diilişkin düşlerini yazmalarını isteyecek, tarihe bırakılacak anketine belgeli yanıt almak için diretecektir.. rilmekte kararlı olan Türkiyemizin her şeyden önce bu yarayı kapatabilecek ve onun yeniden işlemesine engel olacak bir devlet örgütü olmalıdır.. Egemenlik kayıtsız, şartsız ulusun BURSA MILLETVEKILI, olmalı ve ulus bunu almalıdır” diyor. OPERATÖR EMIN ERKUL Egemenliğin özellikle ekonomi, düşünce Yunanistan alanlarında üreticiSerfice doğumler elinde olması gelu, 1905’te yüz rektiği koşuluna debaşı rütbesiyle askeri tıbbiğiniyor. yeden mezun olur, bir yıl sonra da operatörlük sertifikaTRABZON MILLETVEKILI HÜSREV GEREDE sı alır. 1910’da askerlikten ayrıldıktan sonra Afyonkarahisar, Konya’da özel hastahaneler açar. Bursa’da il sağlık müdürü iken Meclis’e seçilir. Bağımsız üyelerdendir. 1923’te seçilemeyince 1928 İstanbul Şehreminliği, 193250 Milli Reasürans, 193453 Osmanlı Bankası yönetim kurulu üyeliklerini yapar. Padişah’ın ulusu bir koyun gibi değerlendirmesini eleştiriyor. Ulusun egemenliğini kanıtladığının altını çiziyor. Meclis’in yaptığı anayasanın tamamlanması, iyi uygulanmasını öncelikleri arasında sıraya koyuyor. 1903’te Harp Okulu’nu piyade teğmen rütbesiyle bitirerek kurmay sınıfına ayrıldı. 1908’de Harp Akademisi’nden kurmay yüzbaşı rütbesiyle mezun oldu. Balkan Savaşı ve 1. Dünya Savaşı’na katıldı. 1919’da Mustafa Kemal Paşa’nın başında olduğu 9. Ordu Müfettişliği kurmayında görevlendirildi. 19 Mayıs 1919’da Paşa’yla birlikte Samsun’a gitti. Erzurum ve Sivas kongrelerine katıldı. Meclisi Mebusan’ın son döneminde Trabzon milletvekili seçildi. Meclis’in çalışmalarına ara vermesi ile Ankara’ya geçerek TBMM’ye katıldı. Birinci grup üyesiydi. 1923’te Urfa’dan tekrar milletvekili seçildi. Çok sayıda ülkede büyükelçilik yaptı. Uzun yanıt veren milletvekilerinin arasındaydı. Halkın içinde bulunduğu zorlu yaşam koşullarının gerçekleri gözetilerek, yaşamın her alanına dönük çok hızlı kalkınma projelerinin öncelik veriyor.