Katalog

EKONOMİ DOLAR ekonomi@cumhuriyet.com.tr AVRO STERLIN FAİZ BORSA 11 21 NİSAN 2021 ÇARŞAMBA ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 8.1180 4 kuruş 9.7800 6.4 kuruş 11.3620 6.4 kuruş 17.94 0.03 puan 1365.27 11.96 puan 3125.31 22.31 lira 461.78 90 kuruş Satışta yetki kimde? Rezerv satışı için dayanak gösterilen yasada çok sayıda değişiklik yapılmış Sadece üç maddesi kalan yasanın “Finansal İstikrar ve Kalkınma Komitesi” maddesinde yapılan son değişiklikte Cumhurbaşkanı’na yetki verildi. CHP, “Bu yetki kullanıldı mı” diye soruyor. Merkez Bankası’nın (MB) 128 milyar dolarlık rezervlerinin satışında dayanak gösterilen 4059 sayılı yasada yıllar içinde kritik değişiklikler yapıldı. 2011 yılında kanun hükmünde kararname (KHK) ile yasaya madde eklenerek MUSTAFA ÇAKIR “Finansal İstikrar Komitesi” kuruldu. 2019’da ise bu komite kaldırıldı. Yerine ismi değiştirilerek benzer başka bir komite kuruldu. Resmi Gazete’de 20 Aralık 1994 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe giren 4059 sayılı yasanın ilk adı Hazine Müsteşarlığı ile Dış Ticaret Müsteşarlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’du. Yıllar içinde ismi de maddeleri de birçok kez değiştirildi. Yasanın şu anda yürürlükte olan ismi “Finansal İstikrar ile Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun.” Bu yasada toplam 31 madde var. Ancak bu maddelerin neredeyse tamamına yakını mülga oldu. Sadece 3 maddesi kaldı. En önemlisi birinci madde. Komitenin yapısı da yıllar içinde değiştirildi. Önce 2011 yılında KHK ile eklenen ek 4. madde ile “Finansal İstikrar Komitesi” kuruldu. Maddede komitenin kimlerden oluştuğu “Hazine Müsteşarlığı’nın bağlı olduğu bakanın başkanlığında, Hazine Müsteşarı ile MB, BDDK, SPK ve TMSF başkanları” olarak sıralanıyordu. Komitenin görevleri arasında “Finansal sistemin bütününe sirayet edebilecek sistemik risklerin belirlenmesi, izlenmesi ve bu tür risklerin azaltılması için gerekli tedbir ve politika önerilerini tespit etmek, risklerle ilgili uyarılar yapmak” vardı. Ancak bu madde, 17 Ocak 2019 tarihinde bir değişiklikle yürürlükten kaldırıldı. Cumhurbaşkanı’na yetki Aynı yasa ile bu kez eski komite yerine ismi değiştirilerek “Finansal İstikrar ve Kalkınma Komitesi” (FİKKO) kuruldu. Maddeye göre komitenin görevlerinden bazıları şöyle: “Finansal istikrar ve güvenliği tehdit edebilecek sistemik risklerin belirlenmesi, etkin bir şekilde izlenmesi ve yönetilmesi için alınabilecek tedbirlerin tespit edilmesi. SürPROTOKOL HÜKÜMLERI AYNEN KORUNDU Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, rezervlerin satışı konusunda 2017’de Hazine Müsteşarlığı ile Merkez Bankası arasında imzalanan protokole dikkat çekmişti. Bu protokolün dayanaklarından birisi olarak da gösterdiği 4059 sayılı yasanın 2. maddesi 2018 yılında KHK ile mülga olmuş, yürürlükten kaldırılmıştı. Gazetemizde dün bu konuda yayımlanan haber üzerine Hazine ve Maliye Bakanlığı yazılı açıklama yaptı. Açıklamada şöyle denildi: “Daha önceden Hazine Müsteşarlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’da yer alan ve söz konusu protokole dayanak teşkil eden hükümler, Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçiş sonrası oluşan yeni mevzuatta da aynı şekilde korunmuştur.” dürülebilir kalkınmanın desteklenmesi amacıyla finansal kaynakların reel sektöre etkin bir şekilde dağıtılmasının sağlanması. Sistemik risklerin gerçekleşmesi durumunda uygulanacak kriz yönetim planlarının oluşturulması.” Bu maddenin 5. fıkrasında ise Cumhurbaşkanı’na yetki veriliyor. Bu fıkra şöyle: “Finansal sistemin bütününe sirayet edebilecek ölçüde olumsuz bir gelişmenin komite tarafından tespiti halinde, üye kurum ve kuruluşların yetkileri dışında alınması gereken tedbirleri belirlemeye kendi görev, yetki ve sorumlulukları çerçevesinde Cumhurbaşkanı yetkili olup ilgili bütün kurum ve kuruluşlar belirlenen bu tedbirleri derhal uygulamakla yetkili ve sorumludur.” Muhalefet, 128 milyar dolar tartışmasında yasadaki bu maddeye dikkat çekiyor. Eski Hazine Müsteşarı, CHP Sözcüsü Faik Öztrak önceki gün şöyle dedi: “Mahalli idare seçimleri öncesinde, 17 Ocak 2019 tarihinde, 4059 sayılı yasada yapılan bir değişiklikle Finansal İstikrar ve Kalkınma Komitesi’ne üye kurum ve kuruluşların, ‘yetkileri dışında alınacak tedbirleri belirleme ve uygulama yetkisi’ Cumhurbaşkanı’na verildi. Erdoğan, Cumhurbaşkanı sıfatını kullanarak, Merkez Bankası rezervlerinin olağandışı yöntemlerle satılması için bir karara imza attı mı? Merkez Bankası ve/veya Hazine ve Maliye Bakanlığı’na yazılı ya da sözlü talimat verdi mi?” l ANKARA Ethem Sancak BMC’DEN ÇIKIYOR Ethem Sancak hisselerini satıyor Tosyalı Holding’in, Ethem Sancak’ın BMC’deki hisselerini satın almak için görüşmeler yaptığı iddia edildi. Bloomberg Haber Ajansı’nın haberine göre yerli çelik üreticisi Tosyalı Holding, yüzde 49.9’u Katar Silahlı Kuvvetler Sanayi Komitesi’ne ait olan BMC’nin Ethem Sancak’a ait olan yüzde 25’lik hisseleri için pazarlık masası kurdu. 2014 yılında 751 milyon TL’ye Sancak’a satılan BMC’nin yüzde 25.1’lik hissesi ise Öztürk ailesine ait. AKBANK’A ÖDÜL Yeşil bono ihracı yılın işlemi seçildi Akbank’ın 50 milyon dolarlık “yeşil bono ihracı” MTN Awards 2020’de “Yılın İşlemi” ödülünü kazandı. Ödülle ilgili açıklamalarda bulunan banka, sürdürülebilir finansmana dayalı borçlanma işlemlerinin toplam borçlanma içindeki payını 2021 yıl sonunda yüzde 30’a çıkarmayı hedeflediğini açıkladı. Ayrıca sürdürülebilir finansmana dayalı borçlanma işlemlerini önceliklendireceğini de duyurdu. İŞ PORTFÖY FONU Yenilenebilir enerjide 50 milyon TL’yi aştı İş Portföy Yönetimi ve J.P. Morgan Asset Management’ın, 18 Mart tarihinde yatırımcılara sunduğu İş Portföy Yenilenebilir Enerji Karma Fon, 50.6 milyon TL’yi buldu. Yeni fonda şu an için 2 bin 262 yatırımcı bulunduğunu belirten İş Portföy Genel Müdürü Tevfik Eraslan, “Yenilenebilir enerji teması ile kurulan 3 farklı fonumuz var. Fonların büyüklüğü 1.47 milyar TL’ye ulaştı” dedi. Canikli rezervlerin, şirketlerin iflasını önlemek için satıldığını söyledi Satmasaydık batardık Merkez Bankası’nın 128 milyar dolarlık rezervine ilişkin AKP ekonomi yönetiminden yanıtlar gelmeye devam ediyor. Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan’ın “yöntem hatalı olabilir” açıklamasının ardından AKP Ekonomi İşleri Başkanı Nurettin Canikli de firmalara destek verilmeseydi iflasların yaşanacağını belirterek “Satmasaydık bu şekilde olsaydı en az 4.55 milyon istihdam kaybı ortaya çıkacaktı” dedi. Canikli, bir başka nedenin de negatif faiz olduğunu belirterek “Neden negatif faize göz yumdunuz diye bir soru haklı olarak gelir. Bundan sonra negatif faiz uygulanmayacak. Nokta” dedi. Canikli, Habertürk televizyonunda yaptığı açıklamalarda muhalefete yanıt verdi, “Böyle bir piyasada 128 milyar doların buharlaşması söz konusu değil. 75 milyar dolar Türkiye’deki yerleşik kişilerin bankalardaki hesaplarında duruyor” dedi. Canikli, şunları söyledi: 4 Burada sıkıntı şu: Pandemi döneminde, mücadele için birtakım kısıtlamalar söz konusu oldu. Birçok alan kapandı, hasılatlar gelmedi. Şimdi siz firmaları bu haliyle bırakırsanız hepsi batar. 4 Yüz binlerce firma faaliyetten çekilir. Nakit dengesizliği olduğu zaman mal varlığınız bile olsa ödeyemediğinizde iflas anlamına gelir bu. 4 Bu milyonlarca insanın işsiz kalması, insanların fakirleşmesi demektir. Destek vermeseydik en az 4.55 milyon istihdam kaybı ortaya çıkacaktı. 4 Kabaca 95 milyar dolarlık kısmı 2020 döneminde, pandemi döneminde kullanıldı. Nedeni negatif reel faiz. Neden negatif faize göz yumdunuz diye bir soru haklı olarak gelir. Negatif faizin faturasının “enflasyonun yükselmesi, faizlerin yükselmesi” olacağını biliyorduk. Faturasını ödüyoruz. 4 Bundan sonra reel faiz hep pozitif olacak, nokta. Önümüzdeki dönemde reel faizlerin negatife düşmesi söz konusu olamaz. Reel faiz artı olarak kullanılacaktır. l Ekonomi Servisi ‘Çalışma koşulları rekabetçi seviyelerin altında kaldı’ 32 şirkete soruşturma Rekabet Kurulu, işgücü piyasasına yönelik centilmenlik anlaşmaları nedeniyle Türkiye genelinde, aralarında büyük teknoloji şirketleri, perakende ve restoran zincirlerinin bulunduğu 32 teşebbüs hakkında soruşturma açılmasına karar verdi. Rekabet Kurumu’ndan yapılan yazılı açıklamada, son yıllarda işgücü piyasalarına ilişkin olarak işverenlerin sahip olduğu pazar gücünün, çalışan ücretlerinin azalmasına ve çalışma koşullarının rekabetçi seviyelerin altında kalmasına neden olduğuna yönelik görüşlerin arttığı belirtildi. İşgücü piyasasına yönelik olarak yasanın ihlal edilip edilmediğinin tespiti amacıyla resen yürütülen ön araştırmada yer alan şirketler arasında Yemeksepeti, Markafoni, Mynet, Grupanya, NTV, Google, Peak Oyun, Koçsistem, Çiçek Sepeti, Doğuş Planet, Migros ve Getir bulunuyor. Öte yandan Rekabet Kurumu, Türkiye genelinde 9 çimento şirketine de ön araştırmayı karara bağladı. Limak, OYAK, Çimsa’nın aralarında bulunduğu 9 teşebbüs hakkında soruşturma açılmasına karar verildi. l ANKARA/Cumhuriyet BEYAZ EŞYADA ZAM KAPIDA Türkiye Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği (TÜRKBESD), girdi maliyetlerinin ve üretici enflasyonunun arttığını belirterek zammın kaçınılmaz olduğunu açıkladı. TÜRKBESD Başkanı Can Dinçer, firmaların ellerinden geldiğince bu zammı sübvanse etmeye çalışacağını belirtti. 2021’in ilk çeyreğinde sektörde yaşanan gelişmeleri değerlendiren başkan Can Dinçer, pandemide hanehalkının ev içi harcamalara yöneldiğini ve bu nedenle de 2021 yılının olumlu başladığını ifade etti. Yönetim kurulu üyesi Fatih Özkadı ise “Beyaz eşyanın ana girdisi olan yassı çelik konusunda sıkıntımız var. Bu üründe korumacı önlemler yerine yatırım desteği sağlanması yoluna gidilmelidir” diye konuştu. l Ekonomi Servisi edilmektedir. Hatta bunun da ötesinde, söz konusu dönemde TCMB, gene siyasi direktifler doğrultusunda, ekonomiyi canlı tutmak Rakamların anlattığı: 128 amacıyla olağanüstü bir parasal genişlemeye yönelmiş, para arzını 2020’nin ocak temmuz ayları arasında neredeyse milyar dolar ve iki misli artırmıştır. Dolayısıyla, 128 milyar 60 milyar TL dolar nerede sorusunun özü sadece yasal olup olmayışı değil, iktisat politiEkonomi gündeminizde AKP ekonomi idaresinin hesap vermesi gereken iki rakam var: Bunlardan birincikalarının tutarlılığı açısından yanlış, tutarsız ve kurumsal itibar kaybı anlamına gelmesidir. si, son iki sene boyunca Merkez Bankası’nın rezervlerindeSosyal koruma ki kaybı ifade eden “128 milyar kalkanı aldatmacası dolar nerede” sorusu; diğeri ise Sosyal Koruma Kalkanı adı altında vatandaşlara aktarıldığı savlanan 60 milyar TL. Birbirine bağlı iki rakam, her ikisi de AKP ekonomi idaresinin “Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi” diye anılan dayatmanın yaratmakta olduğu ekonomik tahribatı ve krizi göz ardı etmeye, güneşi balçıkla sıvamaya çalışan çaresizlik Ancak 128 milyar dolar sorusunun, kamuoyunda yeterince dile getirilmeyen bir diğer uzantısı daha var. Yasal ya da değil, iktisadi aklın kurallarına uygun olsa da olmasa da nihayetinde şirketler kesimine, özellikle de finans sermayesine yöneldiği anlaşılmaktadır. Oysa aynı dönemde, hanehalklarına (vatandaşlara) sağlanan devlet yardımı son öyküsünün niceliksel ifadesi... derece cılız kalmış; çalışanlara “128 milyar dolar nerede” so sağlanan ek gelir desteği gerusu kamuoyunda daha yane çalışanların kendi birikimlekından biliniyor ve bir slorinden karşılanmıştır. Yazımıgan haline dönüşmüş durum zın ikinci “rakamı” da bu gerda. T.C. Merkez Bankası’nın çeği dile getirmektedir. “yeni” başkanı Şahap Kavcı Aile, Çalışma ve Sosyal Hizoğlu, çaresizlik içerisinde, söz metler Bakanlığı’nın öne sürkonusu rakamın kaybolmadı düğü verilere göre 20202021 ğını, sadece Şubat 2017’den Nisan döneminde Sosyal Kobu yana TCMB ile Hazine ara ruma Kalkanı altında 60 milsında yapılmış olan bir proto yar TL harcanmıştır. Ancak rakol uyarınca “..ihtiyaç görükam bir başka gerçeği gizlen durumlarda... sağlıksız fiyat oluşumlarının önüne geçilmesi için... kamu bankaları aracılığıyla döviz işlemleri yapılmış olduğu” bilgisini aktarmakla yetinmekte. Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan ise söz konusu işlemin yasal olduğunu ve yolsuzluk anlamına gelmediğinin özenle altını çizmekteydi. Her iki açıklama (ve benzeri diğer uğraşlar) konunun özünü kaçırma ve örtbas etme çabasından ibarettir. Sorunun özünde, Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi sonrasında Türkiye’de bürokrasinin tahribatı ve siyasi sadakate dayalı, liyakatsiz idari atamalar nedeniyle oluşan güvensizlik ve belirsizlik ortamından kaynaklanan iktisadisiyasi krizi gizleme çabası yatmaktadır. Bu çabanın ana amacı, “Döviz kurlarındaki yükselme her ne pahasına engellenmeli ve döviz kurları sanki istikrarlıymış gibi gözükmeli” görüntüsünün sağlanmasıdır. lemektedir. DİSK Araştırma Dairesi’nin geçen hafta detaylı biçimde analiz ettiği üzere, söz konusu tutarın 31.5 milyarı “Kısa Çalışma Ödeneği”; 10.2 milyarı “Nakdi Ücret Desteği”; 5.6 milyarı “İşsizlik Ödeneği” yoluyla işçi kesimine; 4 milyarı ise “Normalleşme Desteği” yoluyla işveren kesimine sağlanmıştır. Koruma Kalkanı’nın 51.4 milyar TL tutarındaki bu bölümünün kaynağı ise çalışanların maaşlarından ödenen işsizlik sigorta fonudur. Yani çalışanlar kendi kendilerini destekleyerek sosyal koruma elde etmişlerdir. DİSK, bu rakama gene vatandaşlardan “Biz Bize Yeteriz Türkiyem” çağrısı altında toplanan 2 milyar TL’nin de eklendiğinde vatandaşların kendi kendini desteklediği toplamın 53.5 milyar TL’ye ulaştığını belgelemektedir. Dolayısıyla, söz konusu dönemde vatandaşlara sağlanan devlet desteği sadece 6.5 milyar TL düzeyinde (2020 milli gelirinin yüzde 0.12’si!) gerçekleştirilmiştir. Ancak bu amaç açıkça söyAKP ekonomi idaresinden lenememektedir. Zira tüm bu beklenen “128 milyar dolara süre içerisinde TCMB’nin ana nerede” sorusunun yanıtını bir görevinin “fiyat istikrarının sağ de bu açıdan beklemekteyiz. lanması” olduğu; “döviz kuÇalışan kesimlere, hanehalkru istikrarının hedeflenmesinin larına, vatandaşlara sağlanan söz konusu olamayacağı” di devlet desteği neden bu kale getirilmekte; deyim yerin dar düşüktür? Ve evet bir kez deyse “yerli yabancı yatırımcı daha, 128 milyar dolar kimleların gözü boyanmaya” devam re aktarıldı? VEFAT Aile büyüğümüz, Darüşşafaka Lisesi eski müdür muavinlerinden Coğrafya öğretmeni, Küçükçekmece’nin demokrat abilerinden Yekta Erdöl'ü kaybettik. Bütün sevenlerinin başı sağolsun. Ailesi