Katalog

SÖYLEŞİ 9 19 NİSAN 2021 PAZARTESİ NEDEN UĞUR GÜRSES? Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İktisat Bölümü’nü bitirdi. Çalışma hayatına 1986’da TC Merkez Bankası’nda başladı. Döviz kuru politikası, portföy yönetimi, döviz rezerv yönetimi konularında çalıştı. Kariyerinde ana değişimler hep ekonomik krizlerle oldu: 1994 krizinin sonlarında MB’den ayrılıp özel sektöre geçti. 2000’e kadar ticari bankalarda üst kademe yöneticilik yaptı. 20002018 arası çeşitli televizyon ve gazetelerde ekonomi yorumculuğu, ekonomi haber yöneticiliği ve köşe yazarlığı yaptı. Çeşitli online haber mecralarında yazmaya devam ediyor. Kurumlara Türkiye ekonomisini, gelecek on yıllarda dünya ekonomisini, mikro çapta değişen ekonomiyi anlatıyor. Cumhuriyet tarihinin en büyük finansal “bilmecesi” derin bir politik çatışmaya dönüşünce, bize de süreci ilk sorgulayan Gürses’e sormak kaldı. Ülkenin üstünden battaniyesi çekildi 4 MB Başkanı arka kapı rezervini itiraf etti. 4 Rezervler çarçur edildi. 4 Kralın çıplak olduğu bir noktaya gelindi. 4 Savaşa girseniz döviz rezerviniz yok. 4 Berat Albayrak’ın payı büyük. 4 Bu olay siyasi direktifle yapıldı. 4 128 değil, 140 milyar dolar. 4 Cumhurbaşkanı’na brifing verildi mi? 4 Hazine vatandaşından döviz borçlanmaz. 4 “Şovun bedeli” 128 milyar dolarmış! 4 Yarat enkazı, sür halının altına! n Uğur Bey, bir tweet’inizde “Kanunle bir hesapla kabaca 140 milyar dosuz suç uydurduğunuz sürece vatanlar çıkıyor. Hazine 2018’de kendi vadaş döviz ve altına koşmaya devam tandaşlarından 35 milyar dolar borçeder, ama bu defa eritecek bir 128 milyar dolar yok...” diyorsunuz. Merkez Bankası’nın bir daha böyle bir birikime ulaşma şansı var mı? Yok, çünkü mevcut döviz rezervi bir Sürdürülemez bir politika platformundaysanız eğer, siyasi landı. Uzun zaman önce terk edilmiş bir yöntemdi. Bir ülke hazinesi, kendi vatandaşından döviz, altın borçlanmaz. O zaman kendi vatandaşınıza “Türk parasını tercih edin, ülkenize şekilde eritildi. O eriyenin yerine borç bekanızı uzatmak güvenin” diyebilir misiniz? alınarak ikame edildi. 128 milyar dolar hesabı bu şekilde yapılıyor. Merkez Bankası’nın kabaca 100 milyar rezervinin olduğu zaman basitleştirerek söylüyorum, 50 milyar dolar civarında bir borcu vardı. Yani 50 milyar dolar fazlaiçin her türlü imkânı kullanıyorsunuz. Ekonomide enkaz mı yaratılıyor, hiç umurlarında değil. n Sizce olan biten, “siyasal (ekonomik) bir yol kazası mı”, “burnunun dikine gitmek mi” yoksa “hesaplı kitaplı mı”? Benim gördüğüm Ankara’daki siyaset yapıcıların da olan biteni gördüğü, sı vardı. Sonra Mart 2019’da döviz satışbildiği... Bu bir tercih. Sürdürülemez ları başlayınca ve dövizler eksildikçe yebir politika platformundaysanız eğer, rine borç alınarak konuldu. Dışarıdan siyasi bekanızı uzatmak için her türlü bakanlar açısından döviz rezervi eksilimkânı kullanıyorsunuz. Ekonomide miyor gibi görüldü. Ama biz hesaplıyorenkaz mı yaratılıyor, hiç umurlarınduk ki borçlar artıyordu, bu swap’ların da değil, “yarat enkazı, sür halının algizlenmesinin temel sebebi bu. Bizim ne tına” şeklinde ilerliyor olaylar. O yüzkadar borçlandığımız görülmesin, ne kaden Türkiye’de ekonominin toparlandar dövizi açığa sattığımız anlaşılmasın ması ya da normale dönmesinin tediye... Öyle bir noktaya geldik ki bugün mel koşulu siyasetin normalleşmesi. itibarıyla Merkez Bankası’nın net döviz Hükümetin tek yapmak istediği, 128 rezervi eksi 60 milyar dolar... Kabaca 20Uğur Gürses milyar dolarda olduğu gibi, vatandaş 25 milyar dolarlık bir döviz girişi de harbunları görüp rahatsız olmasın. candığı için görmüyoruz stoklarda. Bu hangi bir yetkili ihalesiz biçimde bir ko nız” deniliyordu. Berat Albayrak’ın ba ter istemez Beştepe yönetimi sorumn Ekonomi İşleri Başkanı Nuretradan hareketle ilave bir borç alınabi nutu dahi sattığında, bizzat müfettiş ola kanlık dönemiydi. Bankaların buna uy lu bundan. tin Canikli eleştirilere kızıyor: “İflir mi, hiç sanmıyorum. Bütün rak onlar hesap soruyordu. Şimdi mamak gibi bir lüksü yoktu, çünn “MB’nin döviz rezervleri tiracılara sesleniyorum: BildiğiimnğTktrvtnğbrdmiüıeueıuüaeıiknalznğltnk,rrkdtlkbmüaeskv“eolâıAiyı.,ensMerşrnaktasıKçkuilal.knsjlepiaarolrıyomuomrderirannrnıkkrjaldtnıkldiaıartrleemenguılaaıalozrznğvleylliaçeksılnöBlabnaorımmoiupneınanilıgnnrmrlneecneıgeau,kllebnykelakdeçmkiasaeçdörınayuio,şilkısndeavlbkıdirü’.uuntlıülnanmçbouıiakrhelatkbtkkKncıbeaaaankrammilhdiaavrdkzsazeY.uhieısbprerTüaaldsozieodsotptpüıalniğatiaurıprüyrelruleıaaşçaormkkhnnükraroartıalılnluazcikeüolmdırhanyyrbıkmaatoı.üalsrııyiyz.yükaaaBaksBülyeaasitbtmçtüansveostitbkonkdyknaamleıaniamşoeaerkdrtbbsırlarzstenyeuuıbaı.zuıfkBr’aııynMiodannn1içtpşaorçölaıi5aveaeuınınrymvnlkfarr.nıgöigfrdzMaöednüöfrçanevti.ürnikzceeazblhamdduBiylçödtaaaukıdvlçemsnkngaioioıfdzuyanpıaşklaalasıdıtzdhsbrabkımaa.ıaiaytnüuumS1bntıöia2yyrlaimyiinary8sorüşrtaniyaeaiak.prüraastylj.ovyiiıpiyamMykeozdepıoayiiBrsiantadr.ro,yirer.dİarkkakokeraiküntkiofba“lidnŞartöyeıurydşynnomabiideYptöogrepziikıtavrea,örkaml.ediitglirbrnaÖyllşızauedaebdnusleorvıyf.seieı”pkrştorslarBüdvoiBinşdaitbyylualuleıdeDkfüiioilarnf.orıelDlfiçauraşıKnfpobHlaünddiksovköütngayloetmanotöeaoşrdmaTrerdkupodmniüüğoetalaladrupimainsknr,oanllisiorl1aanyştle2oaidmnsyeieş8hnbruımak’nmmiaduğnmst.tayeneeaeiusnsiallmltsıaeyıpgziirn.ae‘miıabrlraikkgkaaaürmkdikvknbrtaeyneualatniiysinaniaçpinrroedelbrzsilııdedrlraemi.alfatzuğiydeaikBnt”“neikdsiöıÜiknyör,edaanevr1öaoirltnittpılil5rteüseaeaimarlhülıiln’iyaSloebaÜlmvamleratkeDeatdşesaizöza1tenee2ensvhmgit8alEirnidaeykzvinelrpomesiaüisrelnzieelsteseiarsiölıitrztzjynrni…irçnüneaıyoizezenirrozlıvkdmd…ikiitelö.lhdinn.vai.iilzlzlaaskylnouSesııamsnyyorodtayçimmsoirenyouıykneaarkaluBiızotlnalg,aCszıayçikvblrniedzamaraatseiititıtebanrrrtmçaeaziğıinruğiindbşklisoncierevaolenauelbaetrskeilymrhd,s,iairdorliz,e1uaearıvraiiibmiı.lydn2u?mna,.nleu.oee8alryı.taNznrl?sldsBaheirms”aueos1eueusystrrHr2iarl1ieuuanelüe8zçay2ntçşyuriılka8einıkuz,trly.ı döviz rezervleri arka kalendi. O yüzden bu, bir ması lazımdı, bunu sorkeye atacak düzeyde milyarın nasıl eritildiğine dair pı yöntemleriyle kamu bankaekonomi politikası hatasından dum orada... bu kadar eritilmesinde siyacehaletimiz ortadan kalkacak. larına aktarılarak oradan da piyasa öte sistemin getirdiği bir şey. n Hükümete yakın medya hakkınız si direktif var mıdır?” idi. Şimdi “si n Mesela yüz dolarlık banknotlar ya örtülü biçimde satılarak eritilmeye n Nisan 2019 enflasyon raporu top da “Bu şovun bedeli kaç para?” di yasi direktifle yapıldı” diyorsunuz. halinde nakit olarak çekmek istesebaşlanmıştı” diyerek fırtınanın haber lantısında MB’nin rezervlerinden ek ye yazdı... Yani anlaşılıyor ki cevap belli. Öy niz bankaya 50 adet hafriyat kamcisi olmuştunuz... silen tutar ve mevduat faizleri üzerin 128 milyar dolar olduğu anlaşılıyor. leyse ben de size sorayım: Satılan, yonu ile gitmeniz gerekecek kadar Bu anlaşılınca döviz kurları patladı. de uygulanan yönlendirme dikkatleri n Pek, satılan dövizleri kim aldı? eritilen döviz rezervi miktarı tam büyük bir meblağdan söz ediyoruz. Bu işi yaptıkça rezerv eridi, rezerv eri çekerken MB Başkanı soruları genel Büyük bir çoğunlukla Türk vatan olarak ne kadardır, 128 milyar dola Bu kadar para nasıl harcanabildi? dikçe güven kaybı oldu. Çünkü “Bu ülke geçer cümlelerle geçiştiriyordu. O gü daşları, şirketler, 1012 milyar dolar rın üzerine çıkma olasılığı var mı? Bir şey satın alınarak harcanmadı tabununla nasıl başa çıkacak” endişesi be nü anlatır mısınız? yabancılar, daha önce döviz getirmiş Benim yaptığım hesaba göre var. bii. Bu para yanlış ekonomi politikalarılirdi. Bir girdap haline geldi. O gün ilk defa Merkez Bankası Baş olan ve yanlış ekonomi politikaları 128130 milyar dolara artı olarak ka nı örtülemek için harcandı. Normal kon “Rezervler peşkeş mi çekildi, çar kanı, basının ve analistlerin önüne çı yüzünden bu dövizlerini alıp gitmek mu bankalarının sattığı döviz var. şullarda sizin ekonomi politikanız haçur mu edildi?” Hangisi doğru? kıyordu. Çünkü enflasyon raporu rutin isteyenler ki bu çok doğal. Bir kısmı Onu da 12 milyar dolar civarında he talı olmasa vatandaş neden dövize gitÇarçur edildi ifadesini birinci sıraolarak nisan sonunda açıklanıyor. Ben nı açıklayamıyoruz. Bunun şeffaf ya saplıyoruz. Toplamda 140 milyar do sin? Yabancılardan değil, yerleşik Türk ya, peşkeş çekildi cümlesini ikinci sıra de o toplantıda “Merkez bankaları dal pılmamış olması hesabı yapmamızı lar çıkıyor. Ama kamu bankalarıvatandaşlarından bahsediyorum. Nuya koyarım, çünkü bilmiyoruz. Bunu bi galı kur içinde döviz satmaz, satarsa bi zorlaştırıyor. nın sattığı dövizi, Hazine döviz tah rettin Canikli, aslında yaptığı açıklaze açıklarlarsa peşkeş çekilip çekilmedi le açıklar. Neden swap’larla saklıyorn Kopan fırtınada Berat Albayrak’ın vili vererek kapattığı için, satılan dö mayla bize şunu söylemiş oluyor: “Vağini anlayabiliriz. Türkiye’de hiçbir ku sunuz” diye sordum. Bir de tabii o za payı var mı, yoksa fatura ona mı çıktı? viz Hazine’nin üstüne geçti. Yani tandaşlar Türk Lirası’ndan kaçıyordu, rumda bu olmadı. Bunu savunan Nuret man şöyle bir şey uygulanıyordu: MerPayı büyük, çünkü bu siyasi direk Hazine’nin açık pozisyonu var. Hazi biz onların kaçışını kolaylaştırmak için tin Canikli gibi isimler teftiş kurulların kez Bankası’nın faizleri yüzde 24 sevi tifle yapıldı. Birinci elden ekonomi ne, olmayan dövizi satıyor ve tahvil ucuza döviz tanzim satışı yaptık.” Ködan gelme isimler. Geçmişte çalıştıkla yesindeyken bankalara baskı yapılıyor bakanının sorumluluğu var ama tabii ihraç ederek tırnak içinde o dövizi ye tü yönetimin itirafı. Başka ülkede olsa rı Maliye ya da Halk Bankası’nda her ve “Siz faizleri yüzde 21’de tutacaksı hükümet sistemine baktığınızda is rine koyuyor. Döviz yok aslında. Böy skandaldır. CUMHURBAŞKANI’NA NE ZAMAN BRIFING VERILDI? n Merkez Bankası Başkanı’nın son n Bu neden önemli? açıklamaları sizi tatmin etti mi? Merkez Bankası, yasası gereği yılda iki TCMB Başkanı, resmi ağızdan arka kapı defa Meclis’te PlanBütçe Komisyonu’na dan rezerv erimesini muğlak olarak da ol sunum yapıyor, bir de cumhurbaşkasa itiraf ediyor, ancak temel soruları yanıt nına. Geçmişte web sitesinde bunlalamıyor. Döviz rezervlerinin nasıl eritildiği rı açıklıyordu. Hatta son olarak Naci ne dair tanımlamayı da “satış” yerine Ağbal’ın TBMM’de Plan ve Bütçe “işlem” olarak tanımlıyor. Neden Komisyonu’nda yaptığı sunum “arka kapı” yöntemiyle yapıldığını söylemiyor, ki en önemli soru bu. Anayasa Mahkemesi’nin var ama Cumhurbaşkanı’na yapılan yok. Ben şunu öğrenmek istiyorum: Ren MB’nin saygınlığının sözünün dinlenmediği zervlerin eridiği konusunazalmasının maliyeti nedir? “128 milyar dolar nerede?” banka için cevaplanamayacak bir soru mudur? ülkede vatandaş, varlıklarından korkar hale geldi. O güvensizlik de Türk Lirası’ndan da Cumhurbaşkanı’na ne zaman brifing verildi? Maalesef Merkez Bankası buna yanıt vermedi. Yanıt vermemesinin Maliyeti çok büyük. Merkez Bankası yakın zamana kadar hiç siyasi bir poziskaçışı beraberinde sebebi şu: “Biz 128 milyar getirdi. doların hesabını verirsek bunun siyasi sonuçları olur, o yon almamıştı. Hem siyasi direkzaman biz siyasi sonuç yaratatif altında bu işi yaparak dalgalı kur recak adım atmış oluruz...” jiminde döviz satıyor, hem de arka kapın Brifing verilmiştir herhalde, değil dan satıyor. Bunu da örtüyor. İki defa ha mi? ta yapıyor yani. Merkez Bankası’na NaTabii, verilmemesi mümkün değil. Saci Ağbal zamanında bir soru sordum: dece açıklarlarsa kamuoyu bilmiş olacak. “Cumhurbaşkanı’na yapılan brifingler ne O zaman gazeteciler, vatandaşlar, ekonozaman yapılmıştır?” mistler şunu soracak: Merkez Bankası size brifing vermiş, bu rezervlerin erimesinden sizin haberiniz yok muydu? Merkez Bankası, siyasetin üstünü örttüğü şalı koruyayım derdinde. Dünyanın hiçbir yerinde olmaz bu. n Ağbal, “200 puanlık faiz artışına imza attığı için” MB Başkanlığı’ndan alındı. Yerine getirilen de bu oranı değiştirmedi... Siz değişiklik bekliyor muydunuz? Bu, insana “Demek mesele faiz değilmiş” dedirtiyor mu? Cumhurbaşkanı Erdoğan, geçmişteki örneklere de bakarsak, iktidarın, döviz kurunda köşeye sıkıştığını hissederse o zaman faiz artışına izin veriyor. Meselenin sadece faiz olduğunu düşünmüyorum. Faizi daha fazla indirme taraftarı bir başkan ataması söz konusu oldu, mevcut başkanın da piyasaları yatıştırmak için düşüncesinden vazgeçtiğini düşünmüyorum ama sinyali verdi. Muhtemelen bu 128 milyar dolar meselesi de can sıkmış olabilir. Naci Ağbal muhtemelen bu konuya ne olduğunu soruşturmuş olabilir. 128 milyar dolar meselesi önemli. Ülkenin üstünden battaniyesi çekildi. Savaşa girseniz döviz rezerviniz yok. Petrol ithal edemezsiniz döviz rezervi olmazsa... Enerji ithalatınızı etkiler... n CHP’ye karşı harekete geçen Cumhur İttifakı “128 Milyar Dolar Nerede” pankartına adeta savaş açtı. Sonunda iş, vekillerin pencerelerden sarkıttığı afişler yüzünden itfaiyeyle karşı karşıya gelmesine kadar vardı... 2019 Martı’nda 9 milyar dolarla başladı bu olay. O zaman da yazdık, çizdik. CHP’nin doğru bir şekilde kampanya yaptığını düşünüyorum. Hükümete iyilik yaptığını düşünen yargı mensupları ya da valiler, aslında bu kampanyanın daha fazla duyurulmasını sağlıyorlar. Kanunsuz suç olmaz, yaptıkları doğru değil ama daha fazla duyurulmasını sağlıyorlar.