Katalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 14 MART 2021 PAZAR Kısıtlamasız geçen ilk hafta sokaklar doldu ancak alışveriş, esnafı memnun etmedi Turistsiz gülmek zor Fasonreform Normalleşme ile kısa sürede sorunların aşılmasının zor olduSayısını unuttuk. Hatta reform mu, plan mı, proje mi yoksa program mı diye sormağunu söyleyen esnaf, turist gelmeden gerçek hareketlenme beklemiyor. İstanbul’da artan vakalar ise endişe yaratıyor. ya bile gerek duymadık. Zaten ayrımını da yapamadık. Ortalama her ay bunlardan biri açıkALİ CAN POLAT Pandemide normalleşme için atılan adımlarla yasaksız geçirilen ilk haftada da esnafın yüzü gülmegelmeye başlamadıkça biz iş yapamayız” diyor. Mahmutpaşa esnafı ise düğün sezonunu dört gözle beklediklerini dile getiriyor ancak çok ümitli olmadıklarını aktarıyorlar. Büyükşelandığı için hepsini aynı kefeye koyduk ve üzerinde kafa yormadık. Kesyapıştır kolaycılığı öyle açık ki cümleler aynı, vurgu aynı, verilmek istenen (sahte) coşku aynı, slogan aynı... Ama tutmuyor, heyecan uyandırmıyor di. Özellikle restoran ve kafelerde yüz hirlerde 750 TL olarak açıklanan kizira değişim veya umut yaratmıyor. de 50 kapasite koşuluna uymaya çalı ra desteğini de değerlendiren EminöYaratmaz da... şan esnaf, salgında üçüncü bir dalga ile yeniden kapanmaktan endişeli. Yabancı turist gelmeden İstanbul’da gerçek bir hareketlenme yaşanmayacağını belirten esnaf, vergi muafiyeti desteğini olumlu bulsa da ayakta kalabilmek için kira, elektrik, su gibi fatura borçları konularında destek bekliyor. Geçen günlerde illerin risk durumuna göre normalleşme adımları atılmaya başlanınca İstanbul’da restoran ve nü esnafı, “İstanbul’daki dükkân kiralarından haberiniz var mı” sorusunu gündeme getiriyor. 3. dalga korkusu Esnafı endişelendiren bir başka sorun ise İstanbul’da normalleşme ile başlayan vaka artışları. Yasakların tekrar uygulanmasından korktuklarını dile getiren esnaf, “Tekrar aynı yasakların gelmemesi için özellikle çaba harÇarşı pazarda sakinlik yaşanırken esnaf, yeni salgın tedbirlerine alışmaya çalışıyor. Niye yaratmayacağını sonuçlarıyla açıklayalım isterseniz. İlk yanlış karşımıza isimle geldi: Ekonomi Reformları Tanıtım Toplantısı. Her yönüyle yanlış bir başlık bu. Açıklanan ekonomik karar ya da programlarda hiçbir zaman tanıtım diye bir yaklaşım yoktur. Alınan karar ile bunların zaman ve hedef planlaması kapsamında bir iş süreci vardır. İçinde detay, karşılaştırmalı analiz, modelleme ve en önemlisi de sağlama dediğimiz test aşakafeler müşteri kabul etmeye başla cıyoruz, bütün kurallara harfiyen uyuması vardır. mış ve cumartesi sokağa çıkma kısıt yor ve vatandaşı da uyması için uyarıDüz bir şekilde “şunu yapacağız, bulaması da kaldırılmıştı. Kısıtlamaların gevşetilmesi ile birlikte vatandaşlar meydanlara akın etti. Alışveriş merkezlerinin ziyaretçisinin yüzde 90’a varan oranda arttığı belirtiliyor. Kira desteği yetersiz Peki, esnafın yorumu ne? Yeni normal ile geçen ilk haftanın ardından esnafın nabzını tutmak için Kapalıyoruz. Çünkü artık buna mecburuz, yasaklara uyulmadığında tekrar biz ekmeğimizden olacağız, mekânımız kapatılacak, bunun farkındayız” diyor. “Hijyene ve sosyal mesafeye önem veriyoruz ama işe gelirken mecburen toplu taşıma kullanıyoruz” diye yakınan esnaf, HES kodu uygulamasını olumlu buluyor. Ancak bu konuda özellikle küçük işletmecilere bir eği‘ERKEN KAPANMASI YOĞUNLUK YARATIYOR’ nu düzelteceğiz, her üç ayda bir toplanıp değerlendireceğiz” tarzında cümleler reform kapsamında yer alamaz... Olmazları daha çok sıralayabiliriz ama gelin olması gerekenleri yazalım biz. Reform bir anlamıyla bozulan yapının onarılması, eski haline getirilmesi, emin ve planlı adımlarla daha ileri seviyeye çıkarılmasıdır. Dahası ayrıntılı açıklama ile halka yani verginin kaynağına sunulması hem de ana ve ara başlıklarla... çarşı, Mahmutpaşa ve Eminönü gibi İstanbul’un en hareketli alışveriş noktalarını dolaştık. Eski dönemlerde büyük kalabalıkların oluştuğu Kapalıçarşı’da eskiye göre çok az insan var. Esnaf, “Doluyken de çok iş olmuyor zaten, insanların alım gücü düştü, alışveriş yapan yok. İnsanlar yasaklardan bunaldığı için hafta sonu sokakları da pasajları da dolduruyor ama kimse alışvetim ve ekipman desteği sağlanması gerektiği belirtiliyor. Restoran ve kafe işletmecileri, gelir vergisi muafiyetini olumlu karşılasa da çok büyük bir etkisi olmayacağını, kira desteği gibi bu muafiyetin de esnafa büyük katkılar sağlamayacağını söylüyor. Esnafın asıl indirim beklediği vergi dilimi ise “stopaj”. Zaten alıp sattıkları her ürüne ÖTV ve KDV ödediklerini aktaran esnaf, bunun üstüne bir de Restoranların kademeli olarak normal işleyişe geçmeye çalıştıklarını dile getiren Turizm Restoran Yatırımcıları ve Gastronomi İşletmeleri Derneği (TURYİD) Başkanı Kaya Demirer ise yasaksız ilk hafta kısmi bir hareketlenme yaşandığını belirtti. Mekânların 19.00’a kadar açık kalabilmesi sebebiyle belirli saat dilimlerinde yoğunluklar oluşDemirer, yasak saatinin 22.00’ye çekilmesini istedi. Mevcut durumu korumanın önemli olduğunu da aktaran Demirer, risk haritasında bütün Türkiye’yi mavi renkte görmek için ellerinden geleni yaptıklarını söyleyerek “Sorumluluk Hepimizin” ve “Mesafeni Koru” sloganları ile hem müşterileri hem de işletmecileri bilgilendirmeye çalıştıklaNeler mi bu olması gerekenler? Sıralayalım. İlk önce reformun kriz dönemlerinde mi yoksa normal zamanlarda mı yapıldığının analizi ve hemen arkasından da başlık ve iyileştirmenin ana kaynakları sunulur. En başta topluma doğrudan dokunan, emek piyasasının dengesini oluşturan ücret ve istihdamın yeniden yapılandırılması ile uygulanması gereken adımlar açıklanır. Hem de öyle böyle değil, reformun en az yarıriş yapmıyor. Bizim bütün ümidimiz stopaj vergisi ödemenin büyük bir matuğunu da belirten rını ifade etti. sı bu piyasaya özgü olur, çünkü krizden ve ekmeğimiz turistlerdedir, turistler liyet kalemi olduğundan yakınıyor. Kaya Demirer çıkışın anahtarı olan tüketim harcamalarıyla onun tamamlayıcısı olan gelir vardır içinde. İktidar, yeni ‘reform’la kıdem tazminatını kısa çalışmaya uyarlamak istiyor Sermaye piyasasını etkileyen rekabet politikası ile tarım politikasının eşanlı Gözleri işçinin cebinde yaklaşımı bunu takip eder. Burada, üretim faktörleri ile diğer girdilerin en uygun dağılımı için gereken yapısal değişim tartışılır ve çözümler ortaya konur. Tarım ve hayvancılığın tekrar ayağa kaldırılması için ne olduğu belirsiz sözleşmeMOSDER’DEN UYARI: Konteynır mobilya ihracatını vuruyor Türkiye Mobilya Sanayicileri Derneği Başkanı Mustafa Balcı, sektörün iyi performans yakaladığı ihracatta sıkıntılar da yaşandığını vurguladı. Balcı, “Bir süredir konteynır sıkıntısı nedeniyle halihazırda anlaşması yapılmış ürünlerin ihraç edilmesinde, dolayısıyla teslimatlarda büyük bir sorun yaşıyoruz” dedi. Ayrıca geçen yazdan beri süren hammadde sıkıntısıyla ilgili son durumu aktaran Balcı, sektördeki paydaşlara “İhtiyacınızdan fazlasını stoklamak amacıyla hammadde almayın” çağrısı yaptı. TSB BAŞKANI BENLİ: ‘Sandık’tan BES’e 50 milyar gelebilir Yeni açıklanan “Ekonomi Reformları” arasında yer alan bireysel MUSTAFA ÇAKIR Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın önceki gün açıkladığı “Ekonomi Reformları”nın detayları, AKP’nin gözünün, emekçinin kıdem tazminatında olduğunu bir kez daha gösterdi. Çünkü Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın “İstiklalden İstikbale” sloganıyla hazırladığı “Ekonomi Reformları Tanıtım Kitapçığı”nın “istihdam” bölümünde, kıdem tazminatı da yer aldı. Bu bölümde “yeni nesil İşçi konfederasyonları, daha önce Meclis’e de gelen benzer düzenleme arayışlarına sert tepki vermişti. çalışma yöntemlerinin yaygınlaştırılacağı” vurgulanırken “uzaktan çalışma” mevzuatının, yeni iş modellerine uyum sağlayacak şekilde revize edileceği belirtildi. Ayrıca “kısmi süreli çalışanların hafta tatili, yıllık ücretli izni hak etme süresi ve kıdem tazminatına hak kazanma sürelerinin yasada açıkça belirtilmesine yönelik düzenleme yapılacağı” kaydedildi. “İşçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda, sözleşme kısmi süreli iş sözleşmesidir” deniliyor. Kısmi süreli çalışan işçinin “ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatları, tam süreli emsal işçiye göre çalıştığı süreye orantılı olarak” ödeniyor. İşçi ile işveren arasındaki sözleşme “belirli” Aslolan ‘belirsiz süreli sözleşme’ veya “belirsiz” süreli yapılıyor. Bunlar çalışma biçimleri bakımından tam süreli veya kısmi süreli olabiliyor. ÇalışKısmi süreli çalışma “parttime” ça ma yaşamında aslolan ise “belirsiz sülışma anlamına geliyor. İş Yasası’nda, reli sözleşme.” Burada işçi, 1 yıllık çalışmasına karşılık 30 günlük brüt ücreti tutarında kıdem tazminatına hak kazanıyor. “Belirli süreli” ise adından da anlaşıldığı gibi işçi ile işveren arasında belirli bir süre için imzalanıyor. Süre, işe göre belirleniyor. İş bitiminde sözleşme de kendiliğinden sona erdiği için işçinin kıdem tazminatı alabilmesi çok zor. Tazminat azalacak Kısmi süreli çalıştırılan işçi ile imzalanan sözleşmeler de çoğunlukla “belirli süreli” oluyor. Bu işçiler tam zamanlı işçiye göre daha az görev yapacağı için alacağı ücret de ödense bile kıdem tazminatı da düşecek. İktidar genç işsizliğini düşürebilmek için paket ile “kısmi süreli çalışmayı” yaygınlaştırmak istiyor. İktidarın yaygınlaştırmak istediği “uzaktan çalışma” da kıdem tazminatı başta olmak üzere işçinin mali ve sosyal hakları için sıkıntı yaratıyor. Sendikaların 1 yıla 30 gün üzerinden hesaplanan kıdem tazminatının düşürülmesine “evet” demesi çok zor. Bu nedenle de önümüzdeki günlerde konu yine çokça tartışılacak. l ANKARA li tarım değil de devletköylü ortaklığına dayalı modelin (DEKİM) nasıl uygulanacağı vurgulanır ve köylünün finanskapital kıskacından nasıl çıkarılacağının yöntemleri ortaya konur. Harcamalardaki şeffaflık ve verginin tabana yayılması birlikteliği, kamu hizmetlerindeki kalite ve kamu üretim gücünün nasıl planlandığı anlatılır. Başarısızlığın en derinden yaşandığı eğitim alanında siyasetten arındırılmış, yapısal dönüşümün yolları sıralanır, üniversitelerdeki eğitimin gittikçe kalitesizleşen içeriği ve süreci irdelenir. En önemlisi de Devlet Planlama Teşkilatı ile (TÜİK değil de) Devlet İstatistik Enstitüsü’nün ortak yapılanması ele alınır... Veri sağlığı konusundaki kabul edilmiş sorunların nasıl çözüleceği teker teker anlatılır ve çözüm yolları belirtilir. Yeni bir imalat sanayii yapılanmasının ve yeni politikalarla şekillenmesi vurgulanarak gıda sanayiinin enflasyon üzerindeki olumlu etkileri uygun bir şekilde raporlanır ve planlanır. Önceki gün açıklandığı gibi yeniden kredi garanti fonu ile halkı borçlandırmak, devlet memurlarının iki maaştan fazla alamayacaklarını belirtmek, vergi muafiyeti getirdik demek, Türkiye ürün uzayı grafiği sunmak, israfı azaltacağız misali söylemler geliştirmek, zaten var emeklilik sistemiyle (BES) ilgili başolan kurum ve kuruluşları tekrar kuruyolıkları değerlendiren Türkiye Sigorta Birliği (TSB) Başkanı Atilla Benli, vakıf, sandık vb. kuruluşlardaki emekYeni projenin yatırım bedeli 800 milyon lira olarak açıklandı. ‘ÇEKILIŞ’LE ruz diye vurgu yapmak değildir reform. Özü itibarıyla fason reform bu. lilik birikimlerinin 2023 sonuna kadar BES’e aktarımına imkân verilKREDIYE 1 AY mesinin bu kesim için önemli fırsat olduğunu belirtti. SÜRE VERILDI Aktarıma konu tutarın ilk etapta 10 milyar TL olması, potansiyelin ise 50 milyar TL’yi bulması bekleniBDDK, yasası kısa süre önce yürürlüğe giren “tasarruf finansyor. l Ekonomi Servisi man şirketleri”ne yönelik önemli bir çağrı yayımladı. TURİZMDE YENİ STK Destinasyona göre tanıtım yapacaklar Yeni kurulan Turizm ve Destinasyon Geliştirme Derneği’nin (TDGD) Türkiye’yi bütün halinde değil, destinasyon özelinde tanıtmak, sosyal ve ekonomik kalkınmaya ölçülebilir faydalar sağlayacak sürdürülebilir projeler gerçekleştirmek amacıyla faaliyet yürüteceği açıklandı. Yönetim kurulu başkanı Yavuz Can Yazıcı, “Yurtiçi ve yurtdışından yatırımcılar ve turistler çekmek üzere her yöreye özgü çok çeşitli projeler üretiyoruz” diye konuştu. l Ekonomi Servisi Hamit Demir ‘Ekolojik sanayi’ kuruluyor Gayrimenkul ve inşaat sektöründe 37 yıldır faaliyet gösteren Demir Grup, 800 milyon TL’lik yatırımla, Çorlu 1. Organize Sanayi Bölgesi’nde iş ve yaşam merkezi olarak projelendirdiği Demir EkoSan Sanayi Sitesi’ni kurmak için kolları sıvadı. Enerjisini de kendi üretecek proje, 2022’de tamamlanacak. Demir Grup Başkanı Hamit Demir, sitenin 242 bin 400 metrekarelik alan üzerinde, 6 blok halinde yükseleceğini ve projede 362 adet ruhsatlı imalathane, 65 dükkân, 3 bin kişilik fuar, kongre, toplantı salonları olacağını söyledi. Demir, şöyle devam etti: “İnşaat ve enerjideki tecrübemizi birleştirerek ‘geleceği şekillendirmek’ üzere rotamızı sürdürülebilir ekolojik site yatırımlarına çevirdik. Enerji ve suyunu üreten projemizi, bölgenin yeni üretim ve lojistik merkezi yapmakta iddialıyız. Katma değerli yatırım fırsatı sunduğumuz projemizde, lansmana özel yatırımcılarımızı peşinatsız yüzde 0 faizli, 24 ay ödeme ve yüzde 30 peşinata yüzde 0 faizli 36 ay ödeme seçenekleriyle buluşturuyoruz.” Yasanın geçici maddesindeki “tasarruf finansman faaliyeti yürüten şirketlerin 1 ay içinde kurumumuza başvuruda bulunmak ve durumlarını kanun hükümlerine uygun hale getireceklerine veya müşteri hak ve menfaatlarını zarara uğratmadan tasfiye olacaklarına dair bir plan sunmak zorunda oldukları” hükmünü hatırlatan BDDK, 7 Nisan’a kadar ilgili bilgi ve belgelerin kendisine ulaştırılmasını istedi. İlgili yasa, bir dizi yeni kural getirirken asgari sermaye şartını da 100 milyon lira olarak belirledi. Bu şirketler “çekiliş” gibi yöntemlerle belirlenen vadeye kadar müşterinin birikim yapması karşılığında konut veya taşıt için finansman kullanıyor. l Ekonomi Servisi İŞ INSANI TAYLAN BILGEL UĞURLANDI İstanbul’da önceki gün yaşamını yitiren Anadolu Otomotiv’in kurucusu, iş insanı Taylan Bilgel dün İstanbul’da toprağa verildi. 79 yaşında vefat eden Taylan Bilgel için Zincirlikuyu Camii’nde düzenlenen cenaze törenine ailesi, 1. Ordu Komutanı Orgeneral Musa Avsever, DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan, Doğan Holding Onursal Başkanı Aydın Doğan ile iş ve siyaset dünyasından çok sayıda tanınmış isim katıldı. Taylan Bilgel’in cenazesi, daha sonda Zincirlikuyu Mezarlığı’nda toprağa verildi. l İSTANBUL