Katalog

EKONOMİ DOLAR ekonomi@cumhuriyet.com.tr AVRO STERLIN FAİZ BORSA 11 19 ŞUBAT 2021 CUMA ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 6.9600 4.5 kuruş 8.4240 0.7 kuruş 9.7410 1.9 kuruş 14.99 Sabit 1.546 5.82 puan 2685.06 9.73 lira 399.83 2.63 lira Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, politika faizini bir kez daha yüzde 17’de tuttu ‘Yüzde 5’i öne çıkardı Merkez Bankası Para Politikası Kurulu (TCMB PPK), dünkü toplantısında “politika faizi”ni bir kez daha; yüzde 17’de tutarken, 2006’dan beri politika haline gelen “açık enflasyon hedeflemesi”yle ilgili vurgularını artırdı. Banka, o tarihten bu yana neredeyse hiç tutturulamayan yüzde 5 hedefini de ilk kez faiz kararıyla ilgili açıklamasına yerleştirdi. Faiz kararı sonrası bankadan yapılan açıklamada özetle şu vurgular öne çıktı: Arz kısıntıları var 4 Salgına bağlı kısıtlamaların ekonomi üzerindeki aşağı yönlü etkileri sınırlı kalırken, hizmetler ve bağlantılı sektörlerdeki yavaşlama ve bu sektörlerin kısa vadeli görünümüne dair belirsizlikler sürdü. Finansal koMerkez Bankası, “yüzde 5 enflasyon hedefi”ni faiz kararıyla ilgili açıklamasına yerleştirirken, kalıcı fiyat istikrarı ve güçlü dezenflasyonist etki vurgusu yaptı. şullardaki sıkılaşmayla birlikte son dönemde kredi büyümesi yavaşlamaya başladı. 4 İç talep koşulları, döviz kuru başta olmak üzere birikimli maliyet etkileri, uluslararası gıda ve diğer emtia fiyatlarındaki yükseliş ve enflasyon beklentilerindeki yüksek seviyeler, fiyatlama davranışları ve enflasyon görünümünü olumsuz etkiliyor. 4 Uluslararası emtia fiyatlarında süren artış eğilimi ve bazı sektörlerde belirginleşen arz kısıtları ile gerçekleştirilen ücret ve yönetilen fiyat ayarlamaları, orta vadeli enflasyon görünümündeki önemini koruyor. 4 Kalıcı fiyat istikrarı ve yüzde 5 hedefine varıncaya kadar, para politikası faizi ile gerçekleşen/beklenen enflasyon arasındaki denge, güçlü dezenflasyonist etkiyi koruyacak şekilde kararlılıkla sürdürülecek. IMF memnun oldu Öte yandan “4. Madde konsültasyonu” kapsamında Türkiye’de yaptıkları inceleme sonrası, dün AA’ya açıklama yapan IMF yetkilileri, Türkiye ekonomisindeki politika değişimini memnuniyetle karşıladıklarını ifade ederek ekonomik politika değişikliğinin sürekli ve tutarlı bir şekilde uygulanmasının hedeflere ulaşmanın anahtarı olacağını söyledi. l Ekonomi Servisi ‘DÜNYA’NIN BORCU 281 TRILYON DOLAR Uluslararası Finans Enstitüsü (IIF) tarafından hazırlanan raporda, Covid19 salgınına verilen ekonomik yanıtların global borç dağının 281 trilyon dolara ulaştığı belirtildi. Bu rakam dünya genelindeki toplam GSYH’nin 3.5 katına denk geliyor. Veriler salgına verilen ekonomik yanıtların global borç dağını 24 trilyon dolar büyüttüğünü gösterdi. Bu artışın yarısı hükümetlerin uyguladıkları programlardan gelirken, şirket, banka ve hanehalklarının borçlarına da sırasıyla 5.4 trilyon, 3.9 trilyon ve 2.6 trilyon dolar eklendi. l Ekonomi Servisi EY’DEN ARAŞTIRMA Salgın öncesi kârlar 2022’de EY’ın (Ernst & Young) “23. Global Sermaye Güven Barometresi”ne göre araştırmaya katılan iş dünyası liderlerinin yüzde 23’ü kârlılığın Covid19 pandemi öncesi seviyelere dönüşü için bu yılı, yüzde 44’ü ise 2022 yılını işaret ediyor. Sonuçları değerlendiren EY Türkiye Strateji ve Kurumsal Finansman Bölüm Başkanı Özge Gürsoy Büyükavşar, “Pandemi ve beraberinde getirdiği ekonomik şok, çok sayıda şirket için varoluşsal tehditler yarattı. Şirketler, pandemi öncesi performans seviyelerini yeniden yakalamakla birlikte geleceğe dönük gerekli yatırımları gerçekleştirmeyi Özge Gürsoy planlıyor” dedi. Büyükavşar l Ekonomi Servisi TÜİK’İN YENİ ANKETİ ‘Tüketici güveni’ şubatta yükseldi TÜİK’in “Tüketici Güven Endeksi, Şubat 2021” raporuna göre mevsim etkilerinden arındırılmış tüketici güven endeksi, şubatta bir önceki aya göre yüzde 1.5 artarak 83.3’ten 84.5 puana çıktı. Bu kapsamda, gelecek 12 aylık döneme ilişkin hanenin maddi durum beklentisi endeksi ocak ayında 83.8 iken, şubatta yüzde 0.8 artarak 84.5 oldu. Gelecek 12 aylık döneme ilişkin genel ekonomik durum beklentisi endeksi de ocakta 88.2 iken, şubatta yüzde 4 artarak 91.7 puan oldu. Ayrıca geçen 12 aylık döneme göre gelecek 12 aylık dönemde dayanıklı tüketim mallarına harcama yapma düşüncesi endeksi 97.3’ten 95.5 puana düştü. Geçen yıl 34.4 milyar dolarlık hizmet ihracatı yapıldı. PEKCAN AÇIKLADI Hizmet ihracatına özel ‘sekreterlik’ Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, bakanlık bünyesinde hizmet ihracatı için faaliyet gösterecek yeni bir “Genel Sekreterlik” kurulduğunu, ilgili tebliğin Resmi Gazete’de yayımlandığını açıkladı. Hizmet İhracatçıları Birliği’nin sekretarya hizmetlerinin artık bu yeni yapı tarafından yürütüleceğini belirten Pekcan, Türkiye’de sağladığı döviz getirisi ve toplam ihracattaki payı ile en önemli sektörlerden biri haline gelen hizmet sektörünün daha da kurumsallaşması amacıyla bu adımı attıklarını belirtti. Sendikalar, istihdam önlemlerinin ‘nakdi ücret’ hariç devamını istiyor ‘Kısa’ ve ‘yasak’ sürsün MUSTAFA ÇAKIR Özellikle salgın nedeniyle kısa çalışma ödeneği kapsamına giren işçi sayısı artmaya devam ederken, iktidarın sürenin son kez mart sonuna kadar uzatıldığını açıklaması bu konudaki tartışmaları alevlendirdi. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın önceki gün yaptığı “Kısa çalışma ödeneğinin süresini son defa olarak mart ayı sonuna, asgari ücretteki artış miktarı kadar yükselttiğimiz nakdi ücret desteğinin süresini de 17 Mart’a kadar uzattık” açıklamasını değerlendiren DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, salgın devam ettiği sürece ekonomik etkilerinin de devam edeceğine dikkat çekti. Kolaylaştırılmalı İşten çıkarma yasağı ile kısa çalışma ödeneğinin devam etmesi gerektiğini belirten Çerkezoğlu, şunları söyledi: “Pandemi devam ettiği sürece işten çıkarma yasağı da bütün istisnalar kaldırılarak devam etmeli. Ücretsiz izin dayatmasına da son verilmeli. Ücretsiz izindeki işçiye işsizlik fonundan nakdi ücret desteği olarak günlük sadece 47 TL veriliyor. Büyük mağduriyetler yaratıyor. Kısa çalışmanın da pandemi devam ettiği sürece yasal olarak devam etmesi gerektiği açık. Ancak kısa çalışmadan yararlanma koşullarının kolaylaştırılması, herkesin yararlanabilmesi, en düşük kısa çalışma ödeneğinin de en az asgari ücret olması gerekiyor.” Öte yandan “kısa çalışma” ve “ücretsiz izin” kapsamında olan işçilerin, bu nedenle emeklilik primlerinin ödenmemesi de bir başka sorun. Bunların kim tarafından karşılanacağı konusunda hükümet sessiz. Geriye dönük borçlanma çıkarılması halinde ise zaten zor durumda olan işçiye yeni bir yük daha gelmiş olacak. Kod 29 fırsatçılığı DİSK Başkanı Çerkezoğlu ayrıca, Kod 29’a dikkat çekerek işten çıkarma yasağındaki istisnaların mutlaka kaldırılması gerektiğini, suiistimal edildiğini vurguladı. İşverenler tarafından son dönemde sıklıkla kullanılan Kod 29, işten çıkarma yasağının istisnası kapsamında olan “ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranış” gerekçesinin kullanımı anlamına geliyor. İşçi haklılığını ispat etmek için yargı yoluna başvursa da mahkemeler yaklaşık 2 yıl sürüyor. Bu sürede işçi hem tazminatsız olarak işten atılmış oluyor hem Kod 29 gerekçesi gösterildiği için başka bir yerde iş bulabilmesi de çok zor hale geliyor. l ANKARA İnternetten satışta Doğu gaza bastı GittiGidiyor üzerinden satış yapan toplam satıcı sayısı 2020’de 117 bine ulaştı. Bu dönemde sisteme giren satıcı sayısı en fazla Doğu illerinde arttı. GittiGidiyor Genel Müdürü ve eBay MENA Bölge Direktörü Öget Kantarcı, “Toplam satıcılarımızın önemli bir kısmı İstanbul, Ankara ve İzmir’den olsa da 2020’de satıcı sayısını en fazla artıran şehirler sırasıyla Iğdır, Kars, Ağrı, Osmaniye, Karaman ve Muş oldu. Bu da Anadolu’daki işletmelerimizin pandeminin etkisiyle dijitalleştiklerinin önemli göstergesi” dedi. 2020’de küresel perakende eticaret hacminin 4 trilyon dolara, Türkiye’de ise pazarın 200 milyar dolara ulaştığı öngörülüyor. 2020’ye yüzde 40’lık bir Öget Kantarcı büyüme hedefiyle girdiklerini, yüzde 50 büyümeyle kapattıklarını belirten Öget Kantarcı, şu değerlendirmeleri yaptı: “2020’de en çok satılan ürün maske oldu. GittiGidiyor olarak ‘sorumlu üretim ve sorumlu tüketim’ konusunda ortak bilinç oluşmasına katkı sunmak üzere ‘Gitmesine İzin Verme’ projesini hayata geçiriyoruz.” l Ekonomi Servisi KADIKÖY BELEDIYESI’NDE GREV SONA ERDI ASGARI ÜCRET AYLIK NET 5 BIN 275 TL Kadıköy Belediyesi ve DİSK Genelİş Sendikası arasında süren toplu iş sözleşmesi görüşmeleri, Genelİş Sendikası Genel Merkezi ile yapılan anlaşmayla sona erdi. Kadıköy Belediyesi açıklamasında, “İmzalanan sözleşmeyle, Kadıköy Belediyesi’nde en düşük işçi maaşı, ikramiyeler ve yıllık ödenen sosyal yardımlar hariç; aylık net 5 bin 275 TL olarak belirlenmiştir” denildi. Kadıköy Belediyesi ile DİSK’e bağlı Genelİş Sendikası Genel Merkezi arasında 2 bin 300 işçi için yapılan görüşme sonrası işçiler grevi sonlandırdı. l Haber Merkezi Mete Buyurgan Ülker, S&P’nin listesine giren ilk Türk şirketi Ülker, uluslararası derecelendirme kuruluşu S&P Global’in Kurumsal Sürdürülebilirlik Değerlendirmesi2021 listesine gıda sektöründe giren ilk ve tek Türk şirketi oldu. S&P Global’in hazırladığı, 61 sektörden, 7 bin şirket içinde çevre, sosyal ve yönetişim parametrelerine göre performansları en iyi olanların bulunduğu listede ilk 631 şirket arasına giren Ülker’in CEO’su Mete Buyurgan, “Ülker’de israfsız şirket modeliyle, hem gelecek nesillere yaşanabilir bir dünya bırakabilmek hem de işimizin sürdürülebilirliğini sağlamak için aralıksız çalışıyoruz. Sürdürülebilirlik çalışmalarımızın gerek ulusal gerekse uluslararası platformlarda karşılık görmesi, doğru yolda olduğumuzu gösteriyor” dedi. l Ekonomi Servisi Ufuk Akçiğit... Adı Ufuk Akçiğit. Chicago Üniversitesi’nde ekonomi profesörü. Geliştirdiği ekonomi modellemesi ile iki yıl önce Almanya’nın en prestijli araştırma ödülünü sosyal bilimler alanında kazanan ilk Türk bilim insanı oldu. Ülkelerin ve şirketlerin büyümelerini, verimliliklerini inceliyor. Ayrıca, bilimde önde koşan ülkelerin inovasyon güçleri, rekabetçilikleri, üniversitelerinin durumu; hepsi çalıştığı alanlar... Mikro verilerden yola çıkarak bütünsel tabloyu ortaya koyuyor. Ülkeler, kurumlar onun peşinde. Alman hükümeti, kendisinden birleşmelerinin üzerinden 35 yıl geçmesine rağmen Doğu ve Batı arasındaki ekonomik ve sosyal farklılıkların nedenini araştırmasını istemiş. Fransa, devletin üniversitelere yaptığı harcamanın ekonomisine ne kadar katkı sağladığını öğrenmek istemiş. Verilerini önüne açmış. Danimarka Teknoloji Bakanlığı davet etmiş Prof. Akçiğit’i... Önüne firmaların bilançolarını, çalışanların eğitimlerini, aldıkları maaşları, hatta IQ testlerini koymuş. “Hangi zekâda insan, nerede çalışıyor?” öğrenmek istemiş. Amaç ülkesinin insan kaynağını en verimli şekilde değerlendirebilmek, inovasyon yeteneklerini geliştirmek. ABD Hazine Bakanı Janet Yallen çağırmış, Verimlilik Komisyonu kurmak istediğini söylemiş. Akçiğit, komisyonun tek Türk üyesi. Ayrıca IMF ve Dünya Bankası için de raporlar hazırlıyor. Elinde ciddi araştırma fonları var. Çalışmalarında kullanıyor. Üç farklı ülkede de ekibi. Almanya, ABD ve Türkiye. Bir yandan üniversitesinde ders verirken bir yandan da tüm bu araştırmaları planlıyor, yönetiyor.. Haa bir de şu var: Yılın belli bölümlerinde mezunu olduğu Koç Üniversitesi’nde de ders veriyor. Bunları niye anlatıyorum? Akçiğit, uluslararası alanda peşinden koşulan bir bilim insanı. Başarılı, üretken... Ve onca zaman kısıtına karşın Türkiye için de bir şeyler yapmak isteyen biri. “Bunu ülkeme vefa borcu olarak görüyorum” diyor. Bursa Karacabey’de doğmuş. Orta halli bir ailenin çocuğu. Devlet parasız yatılı sınavlarını kazanarak Ankara Anadolu Lisesi’nde okumuş. Ardından Türkiye’ye 26.’sı olarak girdiği Koç Üniversitesi’nde tam burslu olarak Ekonomi Bölümü’nü bitirmiş. MIT’de yüksek lisans. Daron Acemoğlu’nun öğrencilerinden...“Eğer parasız yatılı sınavını kazanmamış olsaydım belki de Karacabey’de esnaftım. Bu yüzden kendimi devletime karşı hep borçlu hissederim” diyor. Bir şeyler yapmayı istemiş ama şu son yıllara kadar tahmin edeceğiniz gibi, Türkiye’den hiçbir kurumdan davet almamış. Kendi girişimleri de sonuçsuz kalmış. “O zaman ben kendim yaparım” demiş. Türkiye için yaşamsal gördüğü bir konu olan “inovasyon ve bilim ortamına” odaklanmak istemiş. Verilere ihtiyacı varmış haliyle ama o kapılar da kapanmış. “İnat ettim, madem verileri Türkiye’den bulamıyordum o zaman ben de başka kaynaklara yönelirim dedim ve dünyadaki akademik verilerinin setini satın aldım. Scopus veri seti ve Microsoft veri setini.. İkisinin güçlü taraflarını birleştirdim. Ayrıca bir ekip kurdum. Milyonlarca veriyi değerlendirdik ve modelledik. ABD’de olmama karşın Türkiye ile ilişkilerimi koparmamış biriyim. Bulgularımı akademik dünyadan arkadaşlarım, büyüklerim ile paylaşarak ilerledim” diye anlattı. Sonuçta ortaya Türkiye Bilim Raporu çıktı. Dün Ufuk Akçiğit ile Zoom üzerinden uzun bir sohbet yaptık. Özetleyeyim: Akçiğit, “Devletten ne bir veri paylaşımı ne de tek kuruş aldım, tamamen ben ve ekibimin hazırladığı bir rapor bu öncelikle” diyor. Rapor, TÜBA (Türkiye Bilimler Akademisi) tarafından yayımlandı. (Hatırlatalım 2011 yılında hükümetin KHT ile TÜBA’ya bilim insanı atama yetkisi alması büyük krize yol açmış ve büyük kopuşlar yaşanmıştı). Akçiğit, neden TÜBA’da yayımlandığını “Türkiye de bilim, akademik dünya sorunlarla dolu. Ve bu kanayan yaranın artık tartışılması gerekiyordu” diye anlattı. Eleştirel bir rapor. Öyle olduğu için de ne YÖK ne TÜBİTAK; kimse yayımlamak istememiş. Muhalefet partileri de dinlemişler, beğenmişler ama sahip çıkacak adım atmamışlar. “Ben de kendi blogumda yayımladım. Çünkü tartışılmasını ve iktidarın dersler çıkarmasını istiyordum” diyor. Bir gün TÜBA davet etmiş ve yayımlamak istemiş. Akçiğit, “Hiçbir şeyi değiştirmeden olduğu gibi yayımlarsanız” olur demiş, kabul etmişler. Akçiğit, raporunun da modellemesinin de kullandığı verilerin de tamamen arkasında olduğunu söylüyor. “Ismarlama rapor, yanlış veriler” eleştirileri kendisini hayli yaralamış. “Türkiye o kadar politize olmuş durumda ki bilimsel bir tartışma bile yapılamıyor” diyor. Rapora yönelik eleştirilere Herkese Bilim Teknoloji dergisinde de yer verdik. Burada yer kalmadığı için orada sürdüreceğiz...