Katalog

2 20 OCAK 2021 ÇARŞAMBA gorus@cumhuriyet.com.tr Şablonun gerçeğe pususu: KOMPLO TEORISI YALIN ALPAY YAZAR, SIYASET BILIMCI Yaşamın aşırı karmaşıklığı, onu modellerken basitleştirmeyi zorunlu kılar. Ancak model basitleştikçe açıklayıcılığı ve isabetliliği düşer. Karmaşık modeller üretmek ise karmaşık hesaplamalar ve büyük veri bileşkesinde mümkündür. Oysa gündelik yaşamın postmodern hızında, kimselerin kendi alanı dışında bir konuda uzmanlaşma şansı yoktur. Postmodern insan, kendi uzmanlığı dışındaki her şeye yabancıdır. Yabancılık, karmaşık anlatılar üret lerin içsel gerilimleri, çelişkilemeye olduğu gibi, karmaşık ri, bunalımları, gelgitleri yokanlatıları algılamaya da engel tur. Dümdüz bir anlatıda herdir. Derinlik sağlanmamış her konuda, açıklamalar en yüzeydeki mantık silsilesine sıkışır. Yüzeyin bu sığlığında, her şey kes hep aynı ivmeyle aynı yönde yol alır. Bütün çatışmalar dışsaldır, insanın insanla çıkar çatışmasıdır. Bu senaryonun pek net, pek açık görünür. Göz ana akım küresel versiyonunler suyun içine dikildikçe ışık da, yüzyıllardır aynı idealler kptdğlaiieuığblrr,siıinllslgıamiurötn,yereıgüurybö,lniieldzögmüeağezleüldmeeztarrl.aliemOnadrrad.yatnesayarıkn,pdaeooerostltaummpobloitKtoemoupğrunakmolamürü,c(Yaİnsdailsehatollmulielesduirteiştdlkvaeeesönrrn.t,ö)übrMiyliidersaaetrtsladdaeoüerrnann,fİklfvlDdllrmsieaailiieaeğ,ekyYrnnadrsidriçonıda,eyeielseknnşıptallnıkroıeeaulğceğmeitnmdadrdkaıiyisndğkausçeeıipniieırmremahkşeee.vdnknekllcBeieoaekurleftrriduarriarllii.iemsknneıleuğlelndvlıareKn,ribsrıortaiüekamlrmakuvlnlbripanaeşlkaaiarnlılkr,liozatktsauoacrıeaybytacnalnrdegeıiunlbadrsionoudreaaaoailgrutdastğhiyrimsrlrmgefıeai.ami,ğuakalrKidsetlunlieıalıidte,,lşnkrnaüsnıkğktartdlaiiuee,miıyrlisbr,yl.neaçıadiinaytnntüyendaamvnaoşylanıe,işkıanbrçkdupz.alcaaa.eBşanrkyumdiaasyesekeiöiyrdlhmuzteraınvkleahae.niarralüeşgdirgYmçkdeçsittkenıuarmamaüiyrçaedpüldls.nodıinnsieeonışarMn,eynkğlılmmpkağzo,akgiotişijayöeeeaötihyiıkte yine de bir kuşkunun izinde yondur. Özgür irade yalandır, araştırmacı bir faaliyet ve bir algı her şeydir. Bu şifrelenmiş modelleme girişimidir. Bu ya düzeni bozacak şey ise kuşkunıyla salt inançtan daha komp cu komplo teorisyenidir. Dünlike bir pozisyondadır. Bu sığ yanın şifrelerini deşifre edenanlam arayışının ürettiği en il dir o: Gerçek işleyişi fark eden kel rasyonel modellere komplo ve duyuran bir “kurtarıcı”, bir teorileri diyoruz. “Mesih”. Komplo teorileri, resmi anlatıları güvenilmez bularak alter Modeli var, kendisi yok natif bir anlatı üreten ancak il Komplo teorisinin modekel bir deşifre girişimidir. Az li vardır, kendisi yoktur. Çünsayıdaki ve düşük kalitedeki kü istisnasız her olayı açıklakanıtlardan büyük anlatılar in yan böyle bir indirgemeci şabşa eden katı yapılardır. Olup lon model, hiçbir şeyi açıklayabitenleri aşırı basite indirgemaz. Aksine komplo teorisi buyen, tek bir merkezin dilediği lanıkları açmak isterken tüm ni, hem de plandan hiçbir sap kanıtların üzerine beton döker. ma yaşamadan uygulama başa Komplo teorisi kanıttan sanırısıyla gerçekleştirdiğini ileri ğa ulaşmaz, sanıktan kanıtlasüren, tüm gelişmeler için ay ra uzanır. Onun temel sorusu nı basit şablonu kullanan tipik şudur: “Bu gelişme kimin işine bir Hollywood anlatısıdır. Teo yarar?” Komplocunun bu soruriye uymayan, çelişkili duran ya verdiği yanıt her zaman ayhiçbir parça içermezler. Bu te nıdır: Dünyayı gerçekte peroride her olaya uyarlanan tek de arkasından kim yönetiyorbir ana senaryo vardır. Bu se sa onlar. Komplocu sanığı bulnaryo, en evrensel kabul göduktan sonra kanıt toplamaren anlatı biçimi olan iyiler ile ya da girişmez, bunun anlamkötüler arasındaki dışsal çatış sız olduğundan yakınır: Resmaya dayanır. Çatışma hiçbir mi anlatı inşa edilirken failler şekilde nitelikli değildir, kişi tüm kanıtları hasır altı etmiş, her yere sahte kanıtlar yerleştirmişlerdir. Bu nedenle artık kanıta başvurulamaz. Kanıt bizi yanıltmak üzere imal edildiği için reddedilir ve geleneksel komplo şablonu ortaya konur. Bu gelişme kimin işine yaradıysa, onun kusursuz işlenmiş bir eyleminden ibarettir. Tasarı bire bir gerçekleştirilmiş, hiçbir uygulama hatasına düşülmemiştir. Artık yapmak gereken, çıkarların izini sürmek, ilişki ağlarını deşifre etmektir. Potansiyel ihtimal Komplo teorisyeni, bu deşifre ödevinde, var olmayan kanıtlardan, “gerçekliğinden kuşku duyulamaz” diye nitelendirdiği söylentilerden, dedikodulardan yola çıkarak define arar. Elle tutulur hiçbir kanıtı yoktur, her şey kulaktan dolma ve “potansiyel ihtimal”den ibarettir. Fakat kanıtlar ne kadar kararsızsa söylem bir o kadar kararlı ve katıdır. Komplo teorisyeni yalnızca resmi anlatıyı sorgularken kuşkucudur. Kendi çürük alternatif anlatısından ise bir an dahi kuşkulanmaz. Komplo teorisi sınamaya, kanıtlara, olgulara değil, inançlara ve kanaatlere, niyet okumalara bağımlıdır, yanlışlanabilir değil, sabit ve dogmatiktir. Sansasyonel olmalı Resmi anlatının kendisini duyurmak için çok fazla mecrası vardır. Tüm TV kanalları, gazeteler, radyolar, internet kendisine sonuna kadar açıktır. Oysa karşıt anlatılar güçsüz, tekil, iletişim yolları kısıtlı, bütçeleri dar gönderenler tarafından dolaşıma sokulmaktadır. Resmi anlatının kalabalık arkasının aksine komplo teorisi tek başınadır. Bu nedenle her adımında duyurulacak kadar ilginç olmalı, hem de başka kişileri de peşine takabilecek kadar yaratıcılık içermelidir. Sansasyonellik, komplo teorisinin var oluş şartıdır, onsuz yok hükmündedir. Fakat sansasyonel komplo teorisiyle sıkıcı bilimsel yaklaşım karşılaştıklarında insanlara çekici görünen öykü neredeyse her zaman komplo teorisi olur. OLAYLAR VE GÖRÜŞLER ’nda... Ataol Behramoğlu’nun önsözü ve seçkisiyle “Şiirler”, Güzin Dino’nun önsözüyle “Baharın Ettikleri”, Turgay Fişekçi’nin önsözüyle “Bir Takvim Yaprağında”, ve çocuklar için “La Fontaine’in Masalları” ile “Nasrettin Hoca Öyküleri”... 40 kitaptan oluşan “Bütün Yazıları” dizisinin ilk 5 kitabı Laiklik Ruhuna Fatiha 6. Baskı, 344 syf. Haram Düzeni 12. Baskı 232 syf. Ata’m İzindeyiz 15. Baskı 326 syf. Hukuk Devlet Aşiret 11. Baskı 344 syf. Sevr mi Lozan mı? 5. Baskı 384 syf. ’nda... C DAYANIŞMA İLANLARINIZ İÇİN İLETİŞİM BİLGİLERİMİZ İSTANBUL : 0212 343 72 74 ANKARA : 0312 442 30 50 İZMİR : 0232 441 12 20 Email : ilan@cumhuriyet.com.tr Alışveriş yapan herkese 2021 takvimi hediye!