Katalog

6 2 OCAK 2021 CUMARTESİ dishab@cumhuriyet.com.tr DIŞ HABERLER Pfizer ile aşı geliştiren BioNTech’in kurucularından Şahin, stok sorunu yaşanabileceğini söyledi Aşı için tedarik uyarısı Dünya, yeni yıla dün itibarıyla vaka sayısının 83 milyon 934 bin 165’e, can kaybının 1 milyon 818 bin 946’ya yükseldiği yeni tip koronavirüs (Covid19) salgınının gölgesinde girdi. Dikkatler aşı ve tedavi çalışmalarındayken Birleşmiş Milletler, Dünya Sağlık Örgütü’nden (DSÖ) aşının küresel çapta eşit dağıtımına yönelik uyarılar sürüyor. DSÖ’den onay Alman biyokteknoloji firması BioNTech ile Amerikan ilaç devi Pfizer ortaklığında geliştirilen aşı için DSÖ’den acil durumlarda kullanılma ruhsatı geldiği haberi de dikkat çekti. DSÖ, söz konusu aşının, salgının başından bu yana bu ruhsatı alan ilk ilaç olduğunu duyurdu. BioNTech’in kurucu ortakları, evli olan Dr. Özlem Türeci ve Prof. Dr. Uğur Şahin de aşı tedariki ile ilgili kritik uyarıda bulundu. Şahin, Alman Der Spiegel dergisine verdiği demeçte, geliştirdikleri aşının üretim kapasitesinin artırılması için yoğun bir çaba içinde olduklarını belirtirken “Şu an durum tozpembe göProf. Şahin, üretim kapasitesinin artırılması için yoğun çaba içinde olduklarını belirtti. “Şu an durum tozpembe görünmüyor, başka onay alan aşı olmadığı için açık oluşmaya başladı” dedi. ABD’nin Florida kentinde aşı kayıt merkezi önünde uzun kuyruk oluştu. rünmüyor, başka onay alan aşı olmadığı için açık oluşmaya başladı ve biz kendi aşımızla bu açığı da kapatmak zorundayız” dedi. Aşı konusunda şu an Avrupa’da yaşanan yetersizliğin, Avrupa Birliği’nin (AB) satın alma politikası ile ilgili olduğunu söyleyen Şahin, “Birçok farklı firmanın yeterli sayıda aşı üreteceğinden yola çıkıldı. Sanırım, ‘yeterince aşı temin ederiz, durum o kadar da kötüye gitmez ve her şey kontrolümüz altında’ gibi bir hava oluştu. Bu beni şaşırttı” ifadelerini kullandı. Pfizer/BioNTech aşısına yavaş onay verilmesi ve az sayıda sipariş edilmesi nedeniyle AB genelinde aşı sorunu yaşanabileceğini dile getiren Şahin, ilk olarak İngiltere’de tespit edilen koronavirüs mutasyonuna ilişkin de değerlendirmelerde bulundu. Geliştirdikleri aşının mutasyona karşı etkili olabileceğini, bu konuda testlere devam ettiklerini söyledi. Mutasyona uğramış virüsün güçlü olması halinde aşıyı 6 hafta içerisinde değiştirebileceklerini belirten Şahin, böyle bir durumda yeniden onay almaları gerektiğine işaret etti. ‘Geç kalındı’ Şahin, sıfırın altında 70 derecede tutulması gereken aşının daha kolay saklanabilmesi yönünde çalışmalar yapıldığını, yazın sonuna doğru yeni nesil aşının daha yüksek derecelerde saklanabileceğini kaydetti. Uğur Şahin daha önce “Türkiye için yeterli doz depoladık” açıklaması yapmıştı. Türeci ise AB’nin ve bazı hükümetlerin, aşıyı farklı firmalardan temin etme fikrinin özünde mantıklı olduğunu, ancak “bir noktadan sonra birçok şirketin zamanında teslimat yapamayacağının anlaşıldığını ve o açığı başka bir firmanın ürünü ile kapatabilmek için de geç kalındığını” dile getirdi. ABD, geçen temmuzda BioNTech ve Pfizer’ın aşısından 600 milyon doz sipariş etmiş, AB ise kasımda yaklaşık bu oranın yarısı kadar sipariş kararı almıştı. Öte yandan DSÖ’nün Pfizer/BioNTech aşısına acil durumlarda kullanılma ruhsatı vermesinin kendi imkânları ile aşıyı test edemeyen ülkelere, ruhsat süreçlerini hızlandırabilmeleri için bir zemin oluşturduğu belirtiliyor. DSÖ Genel Direktör Yardımcısı Dr. Mariangela Simao, “Bu, küresel erişim sağlamaya yönelik olumlu bir adım” dedi. Simao, dünyada ihtiyaç duyulan tüm ülkelere aşıların eşit şekilde dağıtımı için büyük bir küresel çabaya ihtiyaç duyulduğunu vurguladı. Rus üssü yakınında saldırı Suriye’nin kuzeyinde Rus askeri üssüne yakın bir alanda bombalı araçla saldırı düzenlendiği belirtildi. Saldırıyı El Kaide bağlantılı Hurras el Din örgütünün üstlendiği savunuldu. Muhaliflere yakın Suriye İnsan Hakları Gözlemevi, Rakka bölgesinde Tel Saman’da önceki gece yarısından sonra saldırının meydana geldiğini, yaralananlar olduğunu duyurdu. Gözlemevi, bölgedeki Rus üssü yakınlarında ilk kez cihatçı grubun saldırıda bulunduğuna dikkat çekti. Hurras el Din’in genel olarak İdlib bölgesinde etkin olduğu, kuzeyde nadiren eylem yaptığı kaydedildi. Bölgede terör örgütü YPG’nin etkinliği de sürüyor. Son dönemde, Suriye’nin kuzeyinde Ayn İsa bölgesinde de gerilim yüksek. Geçen ay YPG/PKK’nin etkinliğini sürdürme çabası, bölgede Rusya’nın askeri yapılanmasına yönelik haberler dikkat çekmişti. Aralık ortasında TSK destekli muhalif ÖSO güçlerinin bölgede operasyon başlattığı kaydedilmişti. AA’nın haberine göre, terör örgütü YPG/PKK, Ayn İsa beldesini Esad yönetimine bırakmasını isteyen Rusya’nın bölgedeki askeri karakolunu taşlatmıştı. Geçen hafta ise Rusya’nın Ayn İsa’ya ek askeri polis gücünün gönderildiğini duyurmuştu. Cihatçıların etkinliğindeki İdlib, AnkaraMoskova hattında çetrefilli başlıklardan. İki ülke arasında varılan anlaşmayla bölgede cihatçı grupların silahsızlandırılmasından Türkiye sorumlu. Rusya, İdlib’de cihatçıların etkinliğinin sürmesine ilişkin zaman zaman Ankara’ya eleştiriler yöneltiyor. ÖSO ile Hurras el Din’in geçen yaz çatıştığı haberleri de gündeme yansımıştı. Yerleşim protestosu İsrail işgali altındaki Filistin’in Batı Şeria bölgesinde yeni yılın ilk gününde yasadışı Yahudi yerleşimlere karşı eylemler sürdü. İsrail güçlerinin göstericilere sert müdahalesinde 16 Filistinlinin plastik mermiyle yaralandığı, çok sayıda kişinin de göz yaşartıcı gazdan etkilendiği belirtildi. Öte yandan Gazze’de kontrolü elinde tutan Hamas’ın Siyasi Büro Başkanı İsmail Haniye, Filistin uzlaşısını sağlamak amacıyla Ulusal Diyalog görüşmelerine yeniden başlamak için yeni girişimlerin yürütüldüğünü açıkladı. Fetih Hareketi ve diğer gruplarla başlattıkları adımların, birliğin gereklerini yerine getirmede başarılı olması için iç ve dış temasları yürüttüklerini söyledi. ‘Çatışma alanlarında belirleyiciler’ Merkezi Brüksel’de bulunan Uluslararası Kriz Grubu (ICG), 2021 ile ilgili bir değerlendirmede ABD ve Rusya ile birlikte Türkiye’nin çatışma alanlarında belirleyici ülkelerden biri olduğu görüşünü savundu. Çatışma bölgeleri konulu analize göre, dünya yeni yılda yeni tip koronavirüs salgınının başta sağlık ve ekonomi olmak üzere pek çok alanda açtığı hasarın yanı sıra bir dizi çatışma noktası ile de mücadele edecek. ICG’nin 10 maddede sıraladığı çatışma alanları ile ilgili belirleyici ülkeleri ise ABD, Rusya ve Türkiye. Analize göre, çatışma potansiyeline sahip konu başlıkları Afganistan, Etiyopya, Sahel Bölgesi, Venezüella, Libya, Somali, Yemen, ABDİran, TürkiyeRusya ve iklim değişikliği. ICG anlaşabildiğini ancak olaRAPORUNDA sı bir büyük görüş ayrılığının TÜRKİYERUSYA pek çok noktada çatışmalaVURGUSU rı şiddetlendirebileceğini görüşünü savunuyor. ABD’nin Rus ve Türk askerleri Suriye’de ortak devriyede. İran’a uyguladığı ve uygulattığı ambargoların işe yaramadığını ifade eden ICG, Tahran’ın nükleer malzeme stokuna deLibya’nın 2021’de de dünyadaki vam ettiğini ve füze programını geliştirdiönemli çatışma noktalarından biri ola ğini iddia ediyor. ICG ayrıca, ABD’nin yecağını varsayan ICG’ye göre, dış güçle ni başkanı Joe Biden’a, İran ile 2015 yırin bu ülkedeki iç savaşa müdahalesi lında imzalanan nükleer anlaşmaya yenibarışın sağlanmasını zorlaştırıyor. den katılmasını tavsiye ediyor. Küresel ısınmaya sebep olan iklim deği‘Ambargo işe yaramıyor’ şikliği ile ilgili ise durumun çatışmaları arAnkara ile Moskova’nın Libya, Suriye tırıcı bir etkiye sahip olduğu ve zengin ülve Dağlık Karabağ meselesinde farklı ta kelerin yoksullara yardım etmek için daha rafları desteklediğini vurgulayan ICG, iki önce vaat ettikleri 100 milyar doları akülkenin bu duruma rağmen bugüne dek tarmaları gerektiği ifade ediliyor. Anma töreninde ABD’ye sert mesaj İran Devrim Muhafızları Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani’nin suikasta kurban gitmesinin yıldönümünde Tahran’dan ABD’ye misilleme çıkışı geldi. Süleymani’nin görevini devralan İsmail Kaani, “ABD’yi kendi evinin içinde vurmakla” tehdit etti. İran Devrim Muhafızları Ordusu’nun ülke dışındaki askeriistihbari operasyonlarını yürüten Kudüs Gücü’nün Komutanı Tuğgeneral Kaani, suikastın talimatını verdiğini açıklayan ABD Başkanı Donald Trump’ı hedef alarak “Şehit Süleymani, bu alçakça suçu işleyen dünyanın en acımasız ve kirli adamı tarafından suikasta uğradı” dedi. Süleymani’nin intikamını alacaklarını söyledi. ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığı (CENTCOM), geçen günlerde “muhtemel bir İran tehdidine karşı” 2 B52H tipi nükleer kapasiteli bombardıman uçağını Ortadoğu’ya gönderdiğini duyurmuştu. Süleymani, geçen yıl Bağdat’ı ziyareti sırasında ABD’nin düzenlediği hava saldırısında ölmüştü. Saldırıda ölen 10 kişi arasında Irak Haşdi Şabi Başkan Yardımcısı Ebu Mehdi el Mühendis de vardı. Türkiye’ye kritik NATO görevi Rusya’nın Ukrayna’yı istikrarsızlaştırma politikası ve Ortadoğu’daki gelişmeler gerekçesiyle 2014 yılında kurulan NATO Çok Yüksek Hazırlıklı Müşterek Görev Kuvveti’nin komutası dün itibarıyla Türkiye’ye geçti. Bu kapsamda Çorlu’daki 66. Mekanize Piyade Tugay Komutanlığı’nda 4 bin 200 asker herhangi bir tehdide karşı NATO müttefiklerini korumak için çok kısa sürede harekete geçebilecek şekilde hazır tutulacak. Milli Savunma Bakanlığı, 3. Kolordu Komutanlığı’nın 2021 yılı “NATO Mukabele Kuvveti Kara Unsur Komutanlığı” görevi ile 66. Mekanize Piyade Tugay Komutanlığı’nın NATO Çok Yüksek Hazırlıklı Müşterek Görev Kuvveti görevlerinin 1 Ocak itibarıyla başladığını duyurdu. Her iki görev de 2021 yılı boyunca Türkiye’de olacak. NATO’dan yapılan açıklamada da ittifak üyelerinin dönüşümlü olarak üstlendiği NATO Çok Yüksek Hazırlıklı Müşterek Görev Kuvveti (VJTF) komutasının Polonya’dan Türkiye’ye geçtiği bildirildi. 2014 yılında Galler’de yapılan NATO Liderler Zirvesi’nde “Rusya’nın Ukrayna’yı istikrarsızlaştırma politikası ve Ortadoğu’daki karışıklığı da içeren değişen güvenlik durumu” nedeniyle kurulması kararlaştırılan VJTF bünyesinde yaklaşık 6 bin 400 mekanize piyade kuvvetinden oluşan askerler, NATO’ya yönelebilecek herhangi bir tehdide karşı hızlı bir şekilde harekete geçebilecek şekilde hazır tutuluyor. NATO’nun en kapsamlı mukabele kuvveti olan VJTF bünyesinde TSK’nin yanı sıra Arnavutluk, Macaristan, İtalya, Letonya, Karadağ, Polonya, Romanya, Slovakya, İspanya, İngiltere ve ABD ordularından askerler var. NATO’dan yapılan açıklamada, Türkiye’nin, en hareketli NATO kuvvetlerinden olan VJTF için kapsamlı tahsisler yaptığı, son model zırhlı araçlar, tanksavar füzeleri ve obüslerin VJTF’ye tahsis edildiği bildirildi. Türkiye’nin komutayı üstlenmesi öncesi 1418 Aralık tarihleri arasında Çorlu’daki 66. Meranize Piyade Tugayı’nın sertifikasyonu kapsamında 8 ülkeden 25 personelin katılımıyla “Eurasian NATO Bridge” tatbikatı gerçekleştirilmişti. lANKARA/Cumhuriyet ACILARINIZI PAYLAŞIYORUZ... Vefat ve başsağlığı ilanlarınız için yaptığınız ödemenin yüzde 20’sini Cumhuriyet Vakfı Burs Fonu’na aktarıyoruz. Bu fondan, yetenekli, ihtiyaç sahibi öğrencilere burs veriyoruz. Acılarınızı paylaşıyoruz. Yakınlarınızın adı bu burslarla yaşasın. www.cumhuriyetvakfi.org.tr ANKARA: 0312 442 30 50 İZMİR: 0232 441 12 20 İSTANBUL: 0212 343 72 74 Ortodoks dünyasında gerilim dinmiyor DENİZ BERKTAY Ortodoks dünyasının iki önemli merkezi olan Fener Patrikhanesi ile Moskova Patrikhanesi arasındaki ilişkiler, iki yıl önce, Ukrayna krizi nedeniyle kopmuş ve Moskova, Fener’le bütün ilişkiye son verdiğini açıklamıştı. Bunun nedeni, Fener’in Ukrayna’nın Moskova Patrikhanesi’nin değil kendi ruhani alanında olduğunu açıklaması ve burada kendisine bağlı bir kilise teşkilatı kurmasıydı. Fener, diğer Ortodokslar tarafından Ortodoks dünyasının mutlak lideri olarak kabul edilmese de onursal olarak diğerlerinden önde kabul ediliyor. Rus Ortodoks Kilisesi ise yüz milyondan daha kalabalık olan cemaatiyle, dünyadaki bütün Ortodoksların en az yarısının mensup olduğu kilise. Fener’le Moskova arasında eskiden de sürtüşmeler mevcuttu ve Moskova, Fener’e tarihsel nedenlerden ötürü saygısının olduğunu, fakat Fener’in Ortodoks dünyasında Papa’nın Katolik dünyasında sahip olduğu yetkilere sahip olamayacağını vurguluyordu. Jeopolitik çatışma 1940’lardan bu yana, Sovyetler Birliği ve şimdiki Rusya’nın Moskova Patrikhanesi’ni, buna karşıdoksluk tarihindeki en büyük krize işaret ediyor. Fener’in Ukrayna’da kurduğu ve şeklen bağımsız fakat fiilen Fener’e bağlı olan kilise teşkilatını (ve Fener’in Ukrayna üzerindeki egemenliğini), Ortodoks dünyasındaki 15 kiliseden, şu ana kadar, Fener’in dışında İskenderiye, Yunanistan ve son olaZelenski, Bartholomeos’la görüşmüştü. rak (kasım ayında), Kıbrıs Rum Ortodoks Kilisesi tanıdı ve lık ABD’nin ve genel olarak Batı Moskova, bunlarla da ilişkiyi dünyasının Fener’i desteklemesi, kesti. Ancak Ortodoks dünyasının bu çatışmayı dini bir çatışmanın büyük kısmı, henüz Fener’in bu çok ötesinde, bir jeopoli kararını tanımış değil. tik çatışma haline getirYunan Ortodoks Kilisesi ile miş durumda. (1948’de Kıbrıs Kilisesi’nin Ukrayna koABD Başkanı Harry nusunda Fener’i destek karaTruman’ın özel uçağıy rı almaları, ABD Dışişleri Bakala Türkiye’ye getirilip Türk nı Mike Pompeo’nun bu ülkelevatandaşlığına geçirilip patrik re yaptığı ziyaretlerden kısa süseçtirilen Athenagoras, bir röpor re sonra meydana gelmişti. Pomtajda, “Ben, Truman Doktrini’nin peo, Fener’in Ukrayna’da kurdudini ayağını oluşturuyordum” diye ğu kilisenin başı olan Metroporek, bunu açıkça belirtecekti.) Uk lit Epifani ile de 2019 sonu ve rayna üzerindeki çatışma da bu 2020 başlarında tam dört görüştopraklardaki BatıRusya mücade me gerçekleştirdi. 2020 başlarınlesinin bir parçasını oluşturmak da Kiev’i ziyaret eden Pompeo, ta. Ukrayna ayrıca, Ruslar’ın tarih burada, Cumhurbaşkanı Volodisahnesine ilk çıktığı ve Hıristiyan mir Zelenski’den önce, Metropolığı ilk kabul ettiği yer olarak gö lit Epifani’yi ziyaret etmişti. Ardınrüldüğünden, Ruslar açısından bü dan da Zelenski’yi ziyaret ettiğinyük milli ve dini öneme sahip. de ona Kiev’in bu kiliseye destek Bu kriz, Rus Ortodoks yetkivermesi gerektiğini söylemişti. lilerin de söylediği üzere, OrtoUkrayna’da Fener’e bağlı kilisenin kurulmasında, Rusya karşıtı çevrelerden destek almaya çalışan eski Cumhurbaşkanı Petro Poroşenko önayak olmuş, fakat 2019 başlarında cumhurbaşkanlığına gelen Zelenski, bu kiliseye, rakibi olan eski cumhurbaşkanının projesi gözüyle bakarak desteği kesmişti. Fakat Zelenski yönetiminin Batı’yla ve Ukrayna’daki Rusya karşıtı seçmenle yakınlaşma çabasına paralel olarak son zamanlarda Fener’le yakınlaşmakta olduğunu görüyoruz. Nitekim hem Zelenski hem de Başbakan Denis Şmigal, Fener Patriği Bartholomeos’u Kiev’e davet etti ve Fener Patriği, 2021’de, Ukrayna’nın Bağımsızlık Günü’nde Kiev’i ziyaret edeceğini açıkladı. ABD Dışişleri Bakanı Pompeo’nun kasımdaki Türkiye ziyaretinde sadece Bartholomeos’la görüşmesi bir yana ABD başkanlık seçimlerini eski Sovyet coğrafyasında Rusya karşıtı mücadelesiyle bilinen Joe Biden’ın kazanması ve Fener Patriği’nin seçimlerden sonra Biden’ı “bütün ekümenik patrikhane ve hür dünya vatandaşları adına” coşkuyla tebrik etmesi, yakın dönemde ABD’nin Fener’i bu coğrafyadaki nüfuz mücadelesinde bir araç olarak kullanma politikasını yoğunlaştıracağına işaret ediyor. lKİEV