Katalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY 9 3 MAYIS 2020 PAZAR İşveren işçiyi ücretsiz izne çıkarmaya başladı, Türkİş taleplerini hükümete iletti 39 TL ÇAYA YETMEZ Türkİş Batşkanı Ergun Atalay işverenin kısa çalışmadan çok ücretsiz izne yöneldiğini söyledi. Atalay, “Günde 39 TL bir işe yaramaz. Çay simit hesabından daha ucuz bir hesap. 1177 TL asgari ücret seviyesine yükseltilmeli” dedi. Türkiye İşçi Sendikaları (Türkİş) Başkanı Ergun Atalay, hükümetin işten çıkarmaları yasaklarken gündeme getirdiği ücretsiz izin uy gulamasının kısa çalışma yerine işveren tarafından kullanılmaya başladığını belirterek MUSTAFA belirlenen 1177 TL ÇAKIR ücretle geçinilmesinin mümkün olmadığını açıkladı. Atalay, hükümetten bu ücretin en az asgari ücret seviyesine yükseltilmesini talep etti. Hükümet geçen ay yaptığı bir düzenleme ile üç ay işten çıkarmaları yasaklamıştı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yetkisinde 6 aya kadar uzatılabilecek olan karar, kısa çalışma ödeneğinin yanı sıra ücretsiz izin uygulaması da getiriyordu. Bu durumda işçiye günlük 39 TL, aylık olarak da 1177 TL ücret ödenmesine karar verilmişti. İşverene işçiyi ücretsiz izne çıkarma yetkisi veren yasanın ardından ilk uygulama sonuçları da gelmeye başladı. Ba zı işverenler kısa çalışma ödeneğine başvurmak yerine işçiyi ücretsiz izne çıkarma yoluna gitti. Türkİş Başkanı Ergün Atalay, işini düzgün yapmayan bazı işverenlerin kısa çalışma ödeneğine başvurmak yerine işçileri ücretsiz izne çıkardıklarına dikkat çekti. Ücretsiz izin kalksın Ücretsiz izne çıkarılan işçiye günlük 39 TL, aylık olarak da 1177 lira ücret verildiğini hatırlatan Atalay, bu rakamların çok düşük olduğunu vurguladı. Atalay, ücretsiz izne çıkarılan işçiye verilecek ücretin asgari ücretten az olmamasını, en kötü kısa çalışma ödeneğinin alt sınırı olan 1750 liranın altına düşmemesini istedi. Bu taleplerini Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk’a da ileten Atalay, “1177 lira bir işe yaramaz. Çay simit hesabından daha ucuz bir hesap. Bundan vazgeçilsin. Bu dönemde işçileri korumak lazım” dedi. Atalay, ücretsiz izinden vazgeçilmesi gerektiğini de vurguladı. l ANKARA ‘ŞEKER FABRIKALARINI ÖZELLEŞTIRMEYIN’ DEDIK Hükümet tüm eleştirilere ve tepkilere karşın şeker fabrikalarının bir bölümünü özelleştirmişti. Atalay, yaptıkları görüşmede bunu da gündeme getirdiklerini belirterek “Şeker fabrikalarını özelleştirmeyin dedik. Dilimizde tüy bitti. Buna karşın fabrikalar özelleştirildi” dedi. Salgınla bir likte şeker fabrikalarına ihtiyacın ortaya çıktığını kaydeden Atalay, etil alkolün, ilaç hammaddesinin, ispirtonun, kolonyanın bu fabrikalarda üretildiğini bildirdi. Atalay, özelleştirilen şeker fabrikalarının ellerindeki kotayı kullanmadıklarını, şu anda en azından 100 bin ton daha az pancar ek tiklerini vurgulayarak Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’tan konuyu incelemelerini istedi. Devletin elindeki fabrikaların ise yeterli işçi olmamasına karşın olağanüstü işler yaptıklarına işaret eden Atalay, buralardaki geçici işçilerin bir an önce kadroya alınmasını talep etti. Tarlalar değerlenecek ABD ekonomisi endişe saçıyor ABD Merkez Bankası (Fed) Dallas Başkanı Robert Kaplan, yeni tip koronavirüs salgını nedeniyle Amerikan ekonomisinde “tarihi” bir daralmanın beklendiğini ve daha fazla teşvike ihtiyaç olduğunu ifade etti. Kaplan, “Bu yıl muhtemelen yüzde 4.55 arasında bir küçülme yaşayacağız. Bu tarihi bir daralma” değerlendirmesinde bulundu. Fed St. Louis Başkanı James Bullard da önlemler kapsamında işletmelerin geçici olarak kapatılmasının ekonomide “kalıcı ve derin” bir hasara yol açabileceğini ifade etti. l Ekonomi Servisi Tedarikçi sosyal mesafeli çalışacak Taşıt Araçları Tedarik Sanayicile ri Derneği (TAYSAD) Koronavirüs Etki Araştırmaları’nın üçüncüsünü gerçekleştirdi. Ankete göre, üyelerin yüzde 65’i gelecek dönemde nakit sıkışıklığı yaşayacağını düşünürken bu sorunun 3 ay ya da daha uzun süreceğini öngörenlerin oranı yüzde 70’i buldu. Kısa çalışma ödeneğine başvuran firmaların oranı yüzde 83’e yükseldi. Ankette, TAYSAD üyelerinin yüzde 70’ten fazlasının kısmi çalışmaya devam ettiği, 48 Mayıs haftası itibarıyla sosyal mesafeli normal çalışma düzenine geçen işletme sayısının yüzde 23’lere ulaşacağı görüldü. Katılımcıların yüzde 76’sı bu yıl yüzde 20’den fazla ciro kaybı olacağını öngördü. l Ekonomi Servisi Elektrik tüketimi yüzde 15 azaldı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı verilerine göre, Türkiye’de geçen ay günlük bazda en yüksek elektrik tüketimi 715 milyon 345 bin kilovatsaatle 1 Nisan’da, en düşük tüketim ise 512 milyon 842 bin kilovatsaatle 12 Nisan’da gerçekleşti. Nisanda elektrik tüketimi geçen yılın aynı ayına göre yüzde 15.4 azalarak 19 milyar 131 milyon kilovatsaate düşerken elektrik üretimi de yüzde 16.3 azalışla 19 milyar 130 milyon kilovatsaate geriledi. Elektrik üretiminin yüzde 47.60’ı hidroelektrik santrallarından, yüzde 14.16’sı yerli kömür santrallarından, yüzde 13.79’u da ithal kömür santrallarından sağlandı. Üretimde rüzgâr enerjisinin payı yüzde 10.33, doğalgaz santrallarının payı ise 7.71 oldu. l Ekonomi Servisi Koronavirüs nedeniyle artan gıda ihtiyacı, tarım faaliyetlerini ve dolayısıyla arazi fiyatlarını olumlu yönde etkiliyor. Yaşam ve üretimin her alanını etkileyen koronavirüsün, gayrimenkul sektörünü de dikkat çekici şekilde değiştirmesi bekleniyor. TSKB Gayrimenkul Değerleme Özel Projeler Departmanı Yöneticisi Berk Ünsal’a göre, salgının etkilerinin zayıflamasının ardından endüstriyel yapılar ve kiralık depo, tarım ve hayvancılık, sağlık gibi sektörler ihtiyaç nedeniyle hızlı bir toparlanma eğilimi göstererek yatırımcılar için fırsat sunacak. Kısa süreli kiralamanın yaygınlaşması beklentisine de dikkat çeken Ünsal, “Uluslararası ticaretin azalmasıyla bazı ürünlerin ülke içinde üretilmeye başlanmasının talebi artıracağı öngörülüyor. Soğuk hava deposu yatırımlarında artış bekleniyor. Ancak market ve ilgili diğer firmaların bu yatırımları maliyetlerini artıracak” dedi. Büyük mağazacılık Tarıma özel vurgu yapan Ünsal, şöyle devam etti: “Tarım ve hayvancılığın ne kadar önemli olduğu bu dönemde daha net bir şekilde hissediliyor. İthalatihracatın azalması ve temel ihtiyaç olan gıda maddelerine erişimin öneminin artması, tarımcılık faaliyetlerini ve dolayısıyla arazi değerlerini de olumlu yönde etkiliyor.” Ayrıca ticari gayrimenkul satışlarında “yüksek iskonto” öngören Ünsal, konaklama yatırımlarının ise 2021’de başlayacağını belirtti. Cushman&Wakefield’in, ilk 3 ayla ilgili hazırladığı rapor göre de online perakendeciliğin beraberinde eticaret ve büyük mağaza perakendeciliği güçlenecek. Süpermarketlerin depo kiralama ihtiyaçları ise hızlanacak. Lojistik yatırımlarında da canlanma bekleniyor. l Ekonomi Servisi Koronavirüs sonrası ‘hibrit ofisler’ artacak HAN Spaces’in öncülük ettiği düşünce ve proje platformu ReSet Workspace, salgın sonrası sosyal izolasyonun şekil vereceği iş hayatı için standart çalışmaları başlattı. JLL Türkiye ve HAN Spaces Başkanı Avi Alkaş, “Konvansiyonel ofislerin yerini home ofisleri de belli oranda içeren ama eve yakın uydu ofislere de yer açan hibrit ve esnek yapılanmaya bırakacağını düşünüyoruz” derken Nurus Başkanı Güran Gökyay şu vurguyu yaptı: “Şeffaflık ve sosyalliğin iletişimsel kazanımlarını kaybetmeden yeni dönem adaptasyonunu sağlamalıyız. İnsanı odağımıza alarak tekno lojiyle doğru şekilde entegre edeceğimiz ekosisteme saygılı, yaşanabilir şehirler için bina ve çalışma alanlarını konuşmanın zamanı. Özellikle çok katlı binalarda asansöre binme trafiğinin ya da öğle yemeğine gitme sürecinin nasıl kurgulanacağı herkes için merak konusu.” Ofis pazarında düşen talebe bağlı olarak kiralamalarda yakın zamanda kiracı lehine bir esneme bekleyen Cushman&Wakefield ise ofis kiralama talebinin ilk üç ayda belirgin bir ivme kazandığını, ancak salgının etkisiyle önümüzdeki dönemde yavaşlayacağını öngördü. ÇALIŞANDA SALGIN ENDIŞESI AZALIYOR Kariyer.net’in Curiocity işbirliği ile gerçekleştirdiği “Koronavirüs ve İş Hayatı” araştırmasının ikinci dönem sonuçları yayımlandı. Koronavirüs salgınının iş hayatına etkisini gözlemlemek amacıyla gerçekleştirilen araştırma sonuçları, salgının seyrine ilişkin belirsizliklerin ikinci dönemde görece azaldığını, insan kaynakları yetkilileri ve beyaz yaka çalışanların da salgınla ilgili endişe seviyelerinin ilk döneme göre düştüğünü ortaya koydu. Evden çalışma önlemi alınan beyaz yakalı çalışanlar dan bu esnekliğin gelecek dönemde kalıcı olmasını talep edenler yüzde 13 oranında düştü. Çalışanların evden çalışma sisteminin kalıcılığı konusundaki istekliliğinin azalması, sürekli evden çalışma yerine belirli günlerde evden çalışılan modellere daha sıcak bakılabileceğine işaret etti. Beyaz yaka çalışanların salgın dönemindeki haklarının neler olduğu konusunda bilinç seviyesi artsa da yarıdan fazlasının bu konuda bilgisi olmadığı dikkati çeken diğer bir bulgu oldu. HAVADA TOPARLANMA 2022’YI BULUR Lufthansa Türkiye Genel Müdürü Kemal Geçer, salgının en fazla etkilediği sektörlerden havacılıkla ilgili öngörülerini açıkladı. “Sektör 2022’den önce toparlanamaz” yorumunu yapan Geçer’in görüşleri şöyle: “Bu yıl dünya genelinde operasyonların yüzde 2530 kapasiteyle çalışacağını düşünüyorum. 2021’de yüzde 5060 civarında bir toparlanma olacaktır. 2022’de konsolide olmuş pazar tekrar yüzde 100’lük kapasiteye erişecektir. Yolcuların tekrar ne zaman güvenip uçağa binecekleri konusunda maalesef öngörü yok. Avrupa hava sahasının haziran sonu gibi tekrar açılacağını düşünüyoruz. Türkiye iç hat seferleri ancak 28 Mayıs’tan sonra olabilecek. Dış hat seferleri de haziran sonuna doğru gerçekleşebilecek. Uçuşlardan önce aynı vize işlemleri gibi bir sistemin gerçekleştirileceğini düşünüyorum.” Domates üreticilerine fide ve gübre kolaylığı Salça, Dondurulmuş ve Konserve Gıda Sanayicileri Derneği (SALKONDER) Başkanı Hakan Turan, sürdürülebilir domates tarımı için çiftçilerin tarımsal girdisi olan fide, gübre ve sulama hortumları için bağlantıları yaptıklarını açıklayarak özetle şu bilgileri verdi: “Ege Bölgesi’nde çiftçimize gübre dağıtımı tamamlandı, fide dağıtımının yüzde 75’i teslim edildi. Sanayiciler olarak ekimi yapılan sanayi tipi domatesi işletmelerimize alarak üretimlerimizde kullanmayı garanti ediyoruz. Her zaman olduğu gibi bu zor dönemde de çiftçi ve sanayici işbirliğine daha da önem vereceğimizin sözünü veriyoruz.” l Ekonomi Servisi Efatura hizmetinin kapsamı genişledi Türkiye İş Bankası müşterilerinin efaturaları artık İşCep ve internet şu beden kolayca ödeyebileceği açıklandı. Banka iştiraklerinden İşNet’in geliştirdiği dijital bir platform olan NetteFatura üze rinden efatura hizmeti alan işletmeler, “deefaturaları” için bankaya tek seferde ödeme talimatı gönderebilecek. İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı Şahismail Şimşek, “Bu kampan ya ile efatura ve eSMM’ye geçe cek olan İş Bankası müşterilerine bu hizmetleri 1 yıl ücretsiz sunu yoruz” dedi. İşNet Genel Müdü rü Mehmet Fahri Can da, müşterilerinin ticari ha yatlarını kolaylaştırmak için çalıştıklarını belirtti. l Ekonomi Servisi Şahismail Şimşek Okullara ve ustalara özel destek verdiler Filli Boya’nın koronavirüsle mücadele kapsamında toplamda 16 milyon TL’lik destek paketini hayata geçirdiği açıklandı. Konuyla ilgili bilgi veren Betek Bo ya Genel Müdürü Tayfun Küçükoğlu, “Biz Bize Yeteriz Türkiyem Milli Dayanış ma Kampanyası’na 2 milyon liralık destekte bulunduk. Milli Eğitim Bakanlığı’na 10 milyon lira değe rinde, 2 milyon metrekare alanın boyanabileceği boya yardımı ya parken, 25 bin gıda destek ko lisini ise Filli Boya ustaları olan Filli Ustalar’ın evlerine dağıttık” dedi. Küçükoğlu, ayrıca bu küresel sorunun, an cak birlik, beraberlik ve dayanışmayla aşılabile ceğini vurguladı. l Ekonomi Servisi Tayfun Küçükoğlu Metal işçileri için tamamlayıcı sigorta Metal sanayiinde faaliyet gösteren 241 şirketi temsil eden Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası (MESS), üye işyerlerindeki 130 bin çalışan için tamamlayıcı sağlık sigortası sağladığını açıkladı. MESS Yönetim Kurulu Başkanı Özgür Burak Akkol, “Piyasa değeri 120 milyon TL olan poliçe, Türkiye’nin en büyük sağlık sigortası poliçesi olma özelliğini taşıyor” dedi. Bu poliçe öncesi var olan mevcut hastalıkları için de geçerli olan sigorta, Covid19 tedavilerini de kapsamına aldı. Ayakta tedavi gerektiren işlemlerde yılda 8 kez kullanım imkânı sunan poliçe kapsamında 30 seans fizik tedavi hakkı da var. ING Türkiye’de sağlık çalışanlarına avantaj ING Türkiye, koronavirüs salgınına karşı özverili bir mücadele veren sağlık çalışanları na hayatlarını kolaylaştırmak ve kişisel büt çelerine katkı sağlamak amacıyla Turun cu Ekstra programının avantajlarını, 750 TL harcama koşulu olmadan sunmaya başladı. Bireysel Bankacılık Genel Müdür Yar dımcısı Alper Gökgöz’ün verdiği bil giye göre, bu kapsamda doktorlar, diş hekimleri, hemşireler, eczacılar ve diğer tüm sağlık personeli, bu paketin ek faiz, ücretsiz banka cılık işlemleri, indirimler ve nakit iade avantajlarından harcama miktarlarına bakıl maksızın yararlanarak ta sarruf edebilecek. l Ekonomi Servisi Alper Gökgöz