Katalog

DIŞ HABERLER EDİTÖR: BETÜL BERİŞE dishab@cumhuriyet.com.tr 7 3 MAYIS 2020 PAZAR Salgının, altyapısı çökmüş Afganistan’daki koşulları daha da ağırlaştıracağı belirtiliyor Dört Kim’den günler sonra ilk görüntü Geçirdiği kalp ameliyatının ardından sağlık durumunun kötüleştiği, yaşamını yitirdiği iddia edilen Kuzey Kore Devlet Başkanı Kim Jongun’un 20 gün aradan sonra önceki gün ilk kez kamuoyunun önüne çıktığı bildirildi. Devlet haber ajansı KCNA, Kim Jongun, 1 Mayıs İşçi Bayramı vesilesiyle Suncheon şehrinde düzenlenen bir gübre fabrikasının açılış törenine katıldığını yazdı. Habere göre, “halk Kim’i sevinç gösterileriyle karşıladı”. Kuzey Kore liderine kız kardeşi Kim Yojong ve üst düzey yöneticiler de eşlik etti. Kim, en son 11 Nisan’da Kuzey Kore İşçi Partisi’nin toplantısına katılmıştı. Kim’in haftalardır kamuoyu önünde herhangi bir etkinliğe katılmaması, sağlığıyla ilgili bazı spekülasyonların yapılmasına neden olmuştu. Cezaevinde ölümcül isyan Venezüella’nın Guanare kentinde bir cezaevinde önceki gün isyan çıktığı belirtilirken olayda en az 17 mahkumun öldüğü, 9’unun yaralandığı duyuruldu. Askeri yetkililer, isyanın gerekçesini açıklamadı ancak bazı mahkumların gardiyanlara, cezaevi müdür yardımcısına saldırarak yaralandığını savundu. Kimi kaynak ise cezaevinde 16 Mart’tan bu yana koronavirüs salgını gerekçesiyle karantina uygulandığını, mahkumların yakınlarının ziyaretine izin verilmediğini, içeride gıda temini dahil koşulların daha da ağırlaştığını, buna yönelik tepkilerin bulunduğu iddialarını aktardı. Ayrıca 750 kişi kapasiteli cezaevinde son dönemde 2 bin 500 mahkumun bulunduğu kaydedildi. Yerel kimi kaynak, isyanda en az 40 mahkumun öldüğü iddiasını da duyurdu. ‘Darbede ABD izi’ Öte yandan Venezüella’da ABD’nin desteklediği, kendi ni “geçici devlet başkanı ilan eden” Juan Guaido liderliğin deki muhalefetin Maduro yö netimini devirmek için düzen lediği geçen yılki başarısız darbe girişi minin Ameri kan ordusun da eskiden görev almış Maduro yeşil bereli Jordan Goud reau tarafından organize edil diği öne sürüldü. İngiliz basını na yansıyan habere göre, dar be girişimin başında “Goudre au ile birlikte 300 kadar silah lı gönüllü Güney Amerika’nın kuzey ucundan Venezüella’ya gizlice girip, Devlet Başka nı Maduro’nun tutuklanma sıyla sonuçlanacak bir is yanı ateşlemeyi planladı.” Goudreau’nun ABD’de narko tik suçlamalar nedeniyle ha piste olduğu savunuldu. Silahlanmada kısıtlama adımı Kanada, geçen ay 22 kişinin yaşamını yitirdiği saldırının ardından bireysel silahlanmaya yönelik önlemleri artırıyor. Bu çerçevede de otomatik silahların da aralarında yer aldığı askeri tip silahların yasaklanması yönünde düğmeye basıldı. Kanada Başbakanı Justin Trudeau, ülkede silahlı şiddetin ve yol açtığı ölümlerin azalmasını isteyen büyük bir kesimin olduğunu belirtti. koldan kriz sarmalı “Hepimiz aynı gemi Afganistan’da ABDTaliban arasında varılan ateşkes anlaşması ağır deyiz” söylemlerine karşın savaş, çatışma, yoksulluğun pençesin aksak ilerliyor. Taliban’ın Afgan güçlerine saldırıları sürerken kimi uzmana göre uzlaşı “henüz ölmese de yaşam destek ünitesinde.” deki ülkeler yeni tip koronavirüs (Covid19) salgınından daha fazla etkileniyor. Bu ülkelerden birisi de Afganistan. ABD ile Taliban arasında 29 Şubat’ta Doha’da imzalanan barış anlaşmasına karşın ülkede ateş dinmezken ABD Kongresi’nde açıklanan bir rapora göre, ülkede koronavirüs sebebiyle büyük bir sağlık krizi yaşanıyor. İç savaş, yetersiz beslenme ve tıbbi eksiklikler gibi unsurların bu durumu daha da vahim hale getirdiğine dikkat çekiliyor. Gıda fiyatları arttı Ülkede resmi rakamlara göre, 2 bin 335 Covid19 vakası ve salgın kaynaklı 68 can kaybı yaşandı. Ancak sağlık yetkilileri gerçek rakamın çok daha fazla olduğunu kaydediyor. Afganistan’ın Yeniden Yapılanması Özel Müfettişliği (SIGAR) sorumlusu John Sopko, yaşanan sağlık krizinin Taliban ile Washington yönetimi arasında Salgınla birlikte bazı bölgelerde gıda yardımı başlatıldı. ki barış anlaşmasını tehlikeye soktuğunu da dile getirdi. Sopko, raporda Covid19’un Afganistan’ı büyük ölçüde vurduğunu belirtti. Afganistan’da binlerce koronavirüs vakası olduğunu söyleyen Sopko, çatışmaların yanı sıra denetimsiz sınır geçişlerinin, ülke içerisindeki düzensiz yer değiştirmelerin, İran ile olan sınır komşuluğunun ve ticaretin salgının boyutunu daha vahim bir noktaya getirdiğine değindi. “Gelecek aylarda Afganistan çok büyük bir sağlık ve insani krizle karşı karşıya kalacak” dedi. Zaten yoksul olan ülkede gıda fiyatların artmasına ilişkin uyarıda bulundu. Raporlara gizlilik Amerikan Kongresi’ne sunulan raporda, ABD ile Taliban arasında, Katar’ın başkenti Doha’da yapılan “Afganistan’a Barışı Getirme Anlaşması”na rağmen Taliban’ın 2 bin 804 silahlı saldırı düzenlediğine işaret edildi. Taliban ile ABD arasındaki anlaşmada Afgan güvenlik güçlerine saldırılarla ilgili bir maddenin olmadığı yorumları yapılmıştı. ABD bu anlaşma ile 14 ay içerisinde askerlerinin büyük kısmını ülkeden çekeceğini taahhüt etmişti. Öte yandan SIGAR’dan yapılan açıklamada, NATO şemsiyesi altında ülkede görev yapan Kararlı Destek Gücü’nün, Taliban’la görüşmelerin etkilenmemesi amacını gerekçe göstererek örgütün saldırılarına ilişkin raporları müfettişlik ve kamuoyu ile paylaşmayacağını bildirdiği aktarıldı. Karar tartışmalara yol açtı. AFP’ye konuşan bir Afgan yetkili ise geçen şubattan bu yana Taliban’ın günde en az 55 saldırı düzenlediğini söyledi. Kimi uzmana göre, Taliban’la varılan uzlaşı “henüz ölmese de yaşam destek ünitesinde” bulunuyor. İspanya’da çocukların ardından yetişkinler için de sokağa çıkma kısıtlamaları hafifletildi. Günlerdir evlerinde kapalı kalan yaşlı nüfus, izinle birlikte kendilerini dışarı attı. BİSİKLETLİ ÇÖZÜM 11 Mayıs’tan itibaren aşama lı normalleşme sürecine girmeye hazırlanan Fransa, metro ve otobüsleri rahatlatmak, trafikteki araç sayısını düşürmek için teşvik programı hazırlığında. Bu çerçevede bisiklet kullanımının artırılması planlanıyor. Çevre Bakanlığı, bisiklet tamiri, park inşası ve bisiklete binme dersleri için 20 milyon Avro’luk planı uygulamaya koyacaklarını açıkladı. İSPANYA’YA BİR NEFES... Gözlerin ilaç ve aşı çalışmalarında olduğu yeni tip koronavirüs (Covid19) salgınında küresel çapta vaka sayısı dün 239 bin 652’ye yükseldi. 239 bin 652 kişinin yaşamını yitirdiği, 1 milyon 84 bin 529 kişinin iyileştiği haberleri gündeme yansıdı. Salgının en ağır etkisinin görüldüğü ülkelerden İspanya’da, mevcut sokağa çıkma kısıtla maları gevşetilmeye başlandı. Geçen hafta içerisinde ço cuklara yönelik sokağa çıkma kısıtlamalarının kaldırılmasının ardından dün itibarıyla yetişkinlerin de sokağa çıkmasıyla ilgili düzenlemeler esnetildi. 242 bin 988 vaka bulunan, 24 bin 824 kişinin yaşamını yitirdiği ülkede halkın sadece gıda ya da ilaç almak, evden ça lışamamaları halinde işe gitmek ya da köpek gezdirmek gibi nedenlerle evden çıkmasına izin veriliyordu. Yeni düzenlemeyle yetişkinler, yürüyüş, koşu ya da bisiklete binmek gibi egzersiz amaçlı olarak da sokağa çıkmaya başladı. Ancak sokaklarda kalabalığın önlenmesi için sokağa çıkma saatleri yaş gruplarına göre düzenleniyor. Trump’ın iddiasına DSÖ reddi ABD Başkanı Donald Trump’ın Covid19 virüsünün Çin’in Wuhan kentindeki bir laboratuvardan çıktığına dair gördüğünü söylediği kanıt üzerine tartışmalar sürüyor. Dünya Sağlık Örgütü Acil Durumlar Programı Direktörü Mike Ryan, “Bu virüsün doğal kökenli olduğundan emin oldukları” açıklamasını yineledi. Remdesivir’e ‘acil durum onayı’ Beyaz Saray Sözcüsü Kayleigh McEnany ise Trump’ın bahsettiği kanıtın Amerikan istihbaratının bir varsayımı olduğunu söyledi. Bu konuda nihai kararı ABD’de dün itibarıyla Covid19 kaynaklı can kaybı 65 bin 886’ya yükseldi. Kaliforniya’da kimi gruplar önceki gün koronavirüse karşı getirilen kısıtlamaları protesto için meydanlardaydı. Önlemlerin gevşetilmesi yanlılarıyla karşıtları arasında gerilim yaşandı. Trump’ın vereceğini kaydetti. Öte yandan Trump, ABD Gı da ve İlaç İdaresinin (FDA), Covid19 tedavisi için Amerikan Gilead ilaç şirketinin ürettiği Remdesivir adlı antiviral ilaca “acil durum onayı” verdiğini duyurdu. Trump, Afrika’daki ebola salgını tedavisinde kullanılan Remdesivirin klinik deneylerde olumlu sonuç verdiğini söyle di. Beyaz Saray’ın, salgındaki en yetkili isimlerinden Bulaşıcı Hastalıklar Enstitüsü Direktörü Anthony Fauci ise söz konusu ilacın şimdilik sadece durumu ağır olan hastalarda kullanılacağını bildirdi. FDA da klinik deneylerin, Remdesivir’in hastaların iyileşme süresini kısalttığını gösterdiğini ancak “tam onay” için daha süre gerektiğini duyurdu. Ayrıca egzersizlerin eve yakın bir yerde ve sosyal mesafe kurallarına uygun bir şekilde yapılması gerekiyor. Rusya diken üstünde Rusya’da ise koronavirüsün yayılma hızı giderek artıyor. Moskova Belediye Başkanı Sergey Sobyanin, başkent nüfusunun yüzde ikisinin enfekte olduğunu söyledi. Sobyanin, Moskova’da 250 binden fazla vaka olduğunu dile getirdi. Ülkede sadece önceki gün 9 bin 623 kişinin enfekte olduğu açıklandı. Bunun salgının başından beri en yüksek rakam olduğu kaydedildi. Yaşamını yitirenlerin sayısı 57 artarak 1222’ye yükseldi. BBC’nin haberine göre, vaka sayısının 49 bin 32 olduğu, 7 bin 703 kişinin yaşamını yitirdiği Belçika’da Bilim Kurulu, salgının yaz aylarında yeniden ortaya çıkma olasılığına karşı daha katı önlemler içeren yeni bir karantina planı üzerinde çalıştığını açıkladı. Aşı uyarısı Bu arada Birleşmiş Milletler (BM), çok sayıda havayolu şirketinin koronavirüs krizi nedeniyle uçuşlarını iptal etmesinin beraberinde getirdiği risklere dikkat çekti. BM’ye göre, kısıtlamalar nedeniyle çok sayıda ülke, sevkıyat yapılamadığı için aşısız kalma tehlikesiyle karşı karşıya. Söz konusu aşılar arasında kızamık ve çocuk felci aşıları da bulunuyor. IŞİD, Irak’ta kendini hatırlattı Irak’ın kuzeyinde Selahaddin bölgesinde, önceki gece Şii Haşdi Şabi milislerinin konuşlu olduğu bir karargâha saldırı düzenlendiği bildirildi. Yetkililer 10 milisin öldüğü saldırının IŞİD’in “uyuyan hücreleri” tarafından yapıldığını duyurdu. Saldırının son aylarda bölgede IŞİD tarafından düzenlenen en ölümcül eylem ol duğu belirtiliyor. Bağdat yönetimi 2017 yılının sonlarına doğru IŞİD’e karşı zafer ilan etmişti. Ancak cihatçı militanların etkinlik kazanma arayışında olduğuna, ülkenin kuzey ve batısında “uyuyan hücreleriyle vurkaç tekniğiyle” eylemlerini sürdürdüğüne dikkat çekiliyor. Saldırının hedefi olan İran destekli Haşdi Şabi, ülkede askeri ve siyasi tartışmaların merkezindeki bir güç olarak biliniyor. Haşdi Şabi, ABD’nin Irak’tan çekilmesi çağırısı yaparken Washington ise Tahran bağlantısıyla birlikte oluşumun kimi kanadını kendi askeri hedeflerine yönelik saldırılardan sorumlu tutuyor. KYB’DEN ‘ÖZERKLİK’ ÇIKIŞI Irak’ta Süleymaniye merkezli Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) Partisi, Goran Hareketi ve bazı İslami partilerin il meclisi üyeleri, Süleymaniye ve Halepçe’de “öz yönetim” çağrısında bulundu. AA’nın haberine göre, talep Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’ne gönderildi. Gerekçe olarak yönetime karşı güvensizlik, bütçe konusunda adil davranılmaması gösterildi. Yarın korkusu Venedik’in bahçeleri bu mevsimde mor salkım doludur. İstanbul’un erguvanları ve leylakları gibi tıpkı Venedik de mor salkımlarıyla ünlüdür. Çok sevdiğim bu kente en son beş yıl önce gittim. Gotik malikânelerin huzur saçan bahçelerinden hep bu eflatun salkımlar fışkırıyordu. Namı diğeri zaten “huzur ve esenlik sahibi” demek olan “Serenissima”, adıyla taban tabana zıt bir “gelecek korkusu”na odaklı bienale hazırlanıyordu. Kentin en şık müzesi “Correr”de bienal doğrultusunda gene iki dünya savaşı arasında yaşanan “gelecek korkusu”nu işleyen bir sergi vardı. İki savaş arasındaki muazzam altüst oluşun ardından iyi şeyler olmadığını ve faşizmin geldiğini hatırlatan sergi, insana karamsar düşünceler aşılıyordu. Ama sonra kanallar arasındaki dar sokaklarda cıvıl cıvıl cirit atan turistlere karışıp, kentin mor salkımlı baharı ile yüz yüze gelince, bu tatsız duygulardan arınıyor, yeniden “varolmanın dayanılmaz hafifliği”ne sarıyordunuz. İki aydır telefonuma düşen Venedik karantina videolarını izledikçe şimdi o son Venedik gezimi hatırlıyorum. Vur patlasın çal oynasın... Sade turizme bel bağlayan ve hayatı hiç bitmeyecek bir tatilmiş gibi yaşayan bir kentle; “gelecek korkusu”nu o zaman bağdaştıramamıştım... Ama sanatın hep şaşırtıcı olan bir kehanet yanı var. Asla değişmez, sarsılmaz olduğunu varsaydığımız “Serenissima” refahı, neşesi ve dinginliği iki aylık karantinayla yerle bir oldu. Huzurun yerini ağır kaygılar aldı. Sosyal bomba Venedik’i Venedik yapan müzeler, tiyatrolar, oteller, restoranlar, butikler, hâlâ hep kapalı. Ufukta uzun süre turistlerin izi olmayacağı için, bu mekânlar kolayına açılmayacak. Geçen yüzyılın ortalarında kentin 160 bin olan nüfusu zamanla 50 bine inmiş. Kalan Venedikliler de şimdiye kadar hep turizmle yaşamışlar. Böyle bir yerde turizmin ölümü, kentin yaşam damarlarının kesilmesi demek. Venedik’in sembolü sayılan “Harry’s Bar”ın sahibi Arrigo Cipriani bile restoranının kapılarını açmayacağını söylüyor. Yaklaşık yüz yıldır, 1931’den bu yana faaliyet gösteren lokantası yalnız İkinci Dünya Savaşı’nda kapanmış. Şimdi Covid’le kapanıyor. “Benim lokalim bir buluşma yeri. İnsanlar buraya sosyalleşmeye geliyor” diyerek anlatıyor bu kararının gerekçelerini Cipriani: “Masalar arasına iki metre mesafe konacak dendiğinde burası keyif mekânı olmaktan çıkar. Karantinanın ardından o sebeple restoranı açmayacağım. Çok işletmeci benim gibi düşündüğü için çok yer kapanacak. Şimdiye kadar tanık olmadığımız çapta bir sosyal kriz yaşanacak.” İtalya’da buna “sosyal bomba” deniyor. “Sosyal bomba” korkusu yalnız Venedik’e özgü değil. Venedik bir buzul dağının ucu sadece. “Çizme” baştan aşağı bu korkuyla yaşıyor. Ülkede 50 bin restoranın açılmayacağı, bu sebeple sadece bu sektörde 350 bin kişinin işsiz kalacağı söyleniyor. Sosyal dramın yanında aynı zamanda bu, İtalya’nın alametifarikası yeme içme kültürüne de büyük bir darbe demek. Burjuvazinin sonu Roma’da yaşadığım mahallede örneğin en yakınımdaki dört restoranın üçü kapanacak. Açık kalabilmek için aralarında en dişli mücadeleyi veren dördüncü lokanta “Rosetta” da evlere servis yapan bir “sipariş” formatına geçecek. Roma’nın gerçekte en mükellef balık lokantası olan Rosetta’da bundan böyle başkentli politikacıları göremeyeceğiz. Bir dönem İstanbul’da da restoran açmayı düşleyen ve babadan kalma lokantasında yemekleri bizzat pişiren şef Massimo Riccioli de Cipriani’nin söylediklerini tekrarlıyor. “Online sipariş işinin de akıbeti belirsiz” diyor: “1966’dan beri bulunduğumuz bu küçük sokaktaki yerimizi biz de kapatmak zorunda kalabiliriz!” Tüm bunlar, İtalya’yı İtalya yapan neşeli, keyifli, bol gürültülü “trattoria” kültürünün sonunun geldiğini haber veren işaretler. Sırf o da değil, bir “Il Giornale” yazarının hatırlattığı gibi, “burjuva kültürünün de bu şekilde giderek sonu geliyor.” “Burjuvazi kültüründe restoran salt karın doyurmak için değil, sohbet etmek, tanışmak, iş veya duygusal bağlamda yeni ilişkiler kurabilmek için gidilen bir yerdir” diyor yazar: “Yemek adabı restoranla gelişti. Bundan böyle önümüzde yol yordam tanımayan dijitalleşmiş kitle insanları bulacağız. Restoranın sonu, ulus kimliğini oluşturan mutfak geleneklerine de darbe indirecek...” Yitirilen bir dünyanın son demlerini izler gibiyiz. Nazarbayevler ‘dışlandı’ Kazakistan’da Kurucu Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in kızı Dariga Nazarbayeva’nın Senato Başkanlığı görevine son verildi. AA’nın haberine göre, Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, çalışmaları için Nazarbayeva’ya teşekkür etti. Anayasaya göre, cumhurbaşkanının istifası ve ölümü durumunda yetkileri senato başkanına devrediliyor. Cumhurbaşkanı Nazarbayev, yaklaşık 30 yıl sonra Mart 2019’da görevinden istifa etmiş, yetkisini Tokayev’e devretmişti.