Katalog

EKONOMİ DOLAR ekonomi@cumhuriyet.com.tr AVRO STERLIN FAİZ TASARIM: SERPİL ÜNAY BORSA 11 28 NİSAN 2020 SALI ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 6.9910 0.8 kuruş 7.5750 2.3 kuruş 8.6930 5.3 kuruş 8.78 0.02 puan 101.267 2.508 puan 2590.62 13.05 lira 384.31 1.88 lira Türkİş: Salgının ekonomik zararı, düşük ücretli ve yoksul kesimleri daha fazla etkilemeye devam edecek Virüs açlığı derinleştirdi 2020 Nisan’da açlık sınırı 2 bin 374 liraya, yoksulluk sınırı 7 bin 733 liraya çıktı. Bir ailenin temel ihtiyaçlar için yapması gereken toplam harcama, yılın ilk dört ayında önceki yıl sonuna göre 688 TL arttı. Dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı), sene başından bu yana 155 lira, son bir ayda da 29 lira artarak 2 bin 374 TL’ye çıktı. Gıda harcaması ile birlikte giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamaların toplam tutarı (yoksulluk sınırı) ise sene başından bu yana 504 TL, son bir ayda 94 TL artarak 7 bin 733 TL’ye yükseldi. Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu’nun (Türkİş) 2020 Nisan ayına ilişkin açıkladığı bu veriler, zaten yüksek enflasyon altında ezilen yurttaşın bir de salgın döneminde artan pahalılıkla mücadele ettiğini ortaya koydu. Türkİş’ten yapılan yazılı açıklamada, dar gelirlinin gerekli gıda ve temel ihtiyaçlarını karşılamakta güçlük çekildiğine dikkat çekildi ve “Salgın döneminde ücretlerin korun ması ve gelir destekleri sağlanması gerekiyor” denildi. Dikkat çeken diğer noktalar şu şekilde: 4 Mutfak enflasyonunda artış oranı aylık yüzde 1.23, on iki aylık dönemde yüzde 12.68 oldu. 4 Yetişkin bir erkeğin aylık gıda harcaması mart ayında 643 TL iken nisan ayında 651 TL’ye çıktı. Yetişkin bir kadın için ise bu harcama 540 liradan 546 liraya yükseldi. 4 Bekâr bir çalışanın “yaşama maliyeti” aylık 2 bin 884 TL olarak hesaplandı. Bu tutar bir önceki ay 2 bin 847 lira idi. 4 Dört kişilik bir ailenin yalnızca aylık mutfak masrafı tutarı, yılın ilk dört ayında önceki yıl sonuna göre 211 TL, temel ihtiyaçlar için yapılması gereken toplam harcama ise 688 TL daha fazla oldu. 4 Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin gıda için yapması gereken asgari harcama tutarı bir önceki aya göre yüzde 1.23 oranında arttı. l Ekonomi Servisi Gıda Harcaması PEYNIR, ÇAY VE MEYVEYE ZAM Türkİş’in hesaplamasına göre, 2020 Nisan ayı itibarıyla fiyatı artan ürünler peynir, meyve, ayçiçek yağı, çay, bal, kuşbaşı ve beyaz et oldu. Bakliyat ürünlerin de (kuru fasulye, kırmızıyeşil mercimek, nohut, barbunya vb.) bu ay ertelenen zamların yapıldığı görüldü ve bu fiyat artışı mutfak harcamasına olumsuz yansıdı. Ge çen ay 6.43 TL olarak hesaplanan meyve ortalama kilogram fiyatındaki artış, bu ay da devam etti ve 7.33 TL’ye yükseldi. Şeker, tuz, reçel, pekmez ve salça fiyatı aynı kaldı. KOBİ’lere 6 milyar liralık yeni ‘nefes’ Çelikte üretim durabilir OTODA YÜZDE 40 DARALMA BEKLENIYOR Fark Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ahu Büyükkuşoğlu Serter, “Bizim en büyük pazarımız Avrupa. Salgın sonrası, böyle bir travmadan çıkan Avrupa’nın ‘hadi artık araba alalım’ diyeceğini sanmıyoruz. Yaz geliyor, taleplerde ciddi bir azalma olacak. Otomotiv sektöründe yüzde 30 ila 40 oranında bir daralma bekliyoruz” dedi. Aile İşletmeleri Derneği’nin (TAİDER) düzenlediği çevrimiçi toplantıda konuşan Serter, “Bundan sonra tüm sektörlerin bu süreçte farklı yaratıcı yaklaşımları öğrenmek zorunda olduğunu düşünüyorum” şeklinde konuştu. l Ekonomi Servisi Çelik İhracatçıları Birliği (ÇİB) Başkanı Adnan Aslan, koronavirüs salgınının etkisiyle sektör ihracatının nisan ayının ilk 20 gününde miktarda yüzde 33.7 düşerek ile 877 bin tona, değerde ise yüzde 35.7 azalarak 574 milyon dolara gerilediğini söyledi. Bu düşüşün mayıs ayında da sürmesini öngördüklerini ifade eden Aslan, yeni sipariş oluşmaması durumunda sektörün üretime ara vermek zorunda kalabileceğini dile getirdi. Aslan, “Salgından önce alınan siparişlerin üretimine devam ediyoruz ancak bir süredir sektörümüzün genelinde yeni siparişler söz konusu değil. Hatta zaman zaman sipariş iptalleri ile de karşı karşıya kalabiliyoruz. Salgının etkisinin bu seviyede devam etmesi ve yeni siparişlerin oluşmaması durumunda çelik üreticilerimizin de üretimine ara vermek zorunda kalabileceğini söyleyebiliriz” dedi. l Reuters Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), DenizBank ve Kredi Garanti Fonu işbirliğiyle hayata geçirilen “nefes kredisi”nin 7’ncisi, 6 milyar liralık kredi hacmi hedefiyle dün başladı. Kamu bankalarının iki hafta sonra dahil olacağı nefes kredisi kapsamında illere göre değişen üst limit 50 bin TL ile 100 bin TL arasında olacak. Yıllık faiz ise yüzde 7.5 olarak belirlendi. TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, “Cirosu 25 milyon TL’nin altında olan KOBİ’ler üye oldukları oda ve borsalardan alacakla TOBB, koronavirüs salgınının etkilerine karşı KOBİ’lere yönelik yeni “nefes kredisi” programı başlattı. rı üyelik belgesi ile Denizbank şubesine başvurabilecek. Krediyi 2021 yılında 12 eşit taksitte geri ödeyecek” dedi. Kepenk kapattılar DenizBank Genel Müdürü Hakan Ateş de üçüncü kez katıldıkları kredi programı kapsamında şunları söyledi: “KOBİ’lerimiz, koronavirüs ile mücadelenin zirveye çıktığı bu hassas dönemde ülkemiz için büyük fedakârlıkta bulunarak kepenklerini gönüllü olarak kapattı. Onlar üze rine düşeni yaptı, bizler de üzerimize düşen sorumluluğu yerine getirmeliyiz.” l Ekonomi Servisi Rifat Hisarcıklıoğlu ‘Çalışan ve esnaf destekleri artsın’ Genç iş dünyası, kamuya olan vergi ve SGK primlerinin salgın boyunca alınmamasını, kullandırılan kredilerin ve ötelenen kredi faizlerinin düşürülmesini, çalışan ve esnafa yönelik desteklerin artırılmasını talep etti. Genç Yönetici ve İş İnsanla rı Derneği’nin (GYİAD) yaptığı anket sonuçlarına göre, üyelerin yüzde 95’i hayata geçirilen mevzuat değişikliklerini yeterli bulmuyor. Salgının ne zaman biteceği konusundaki belirsizlikler sebebiyle iş dünyasının ek borçlanmaya sıcak bakmadığının belirtildiği anket sonuçlarında, yükümlülüklerin silinmesi ve hibe şeklinde kaynak kullandırılması talebi öne çıktı. Kredi başvurularına gelen yanıtların talebin çok altında kaldığı, bunun da finansmana erişimde sıkıntılar doğurduğu ifade edildi. l Ekonomi Servisi SEMPTOMSUZA KARANTINA YOK Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, “Covid19 (koronavirüs) semptomu göstermeyen yabancı uyruklu şoförlerin 14 gün karantina uygulanmadan 72 saat içinde yüklerini bırakmalarına izin verilecek. Semptom göstermeyen Türk şoförler, karantina süresi dolmadan Irak ve İran sınır kapıları hariç tekrar yurtdışına çıkabilecek” diye konuştu. “Ülkemize giriş yapan araçlar yine dezenfeksiyon işlemine tabi tutulacak” diyen Pekcan, “Türk ve yabancı şoförler için ilgili valilik veya kaymakamlıklar tarafından gerekli her türlü sağlık ve güvenlik tedbirleri alınacak” dedi. Prim üretimine salgın molası SERHAT ALİGİL Koronavirüs salgını, insanların değişen öncelikleri nedeniyle sigorta sektörünün de performansını olumsuz etkilemeye başladı. Yılın ilk 2 ayında 2019’un aynı dönemine göre, toplamda yüzde 29.9, hayatdışında yüzde 19.2 ve hayat sigortasında yüzde 110.4 artan sigorta prim üretimi, Covid19’un ilk etkilerinin görüldüğü mart ayında özellikle hayat tarafında frene bastı. Türkiye Sigorta Birliği’nin (TSB) verilerine göre, Mart 2020’de geçen yılın aynı ayına kıyasla prim üretimi, toplamda yüzde 15.2 artarak 7 milyar lira, hayatdışında yüzde 14.5 artarak 5.7 milyar lira, hayat branşında yüzde 18.6 artarak 1.3 milyar lira oldu. Bireysel banka kredilerdeki gerileme, bu alana bağımlı olan hayat sigortası satışlarını olumsuz etkiledi. ‘İhracat’ta hızlandı Hayatdışı kapsamında, mart ayında alt branşlarla ilgili dikkat çekici sonuçlar da var. Örneğin kaza sigortasında prim üretimi yüzde 6.7 düşüşle 222.4 milyon liraya inerken alacak (kredi) sigortaları kapsamında yer alan ihracat kredisi sigortasında üretim yüzde 694 artarak 33.4 milyon lira oldu. Prim üretimi kaskoda yüzde 3.3 artışla 799.4 milyon lira, zorunlu trafikte yüzde 12.4 artarak 1 milyar 631 milyon lira oldu. Sağlıkta ise yüzde 17.8 artışla 853.1 milyon liralık prim üretimi oldu. Ayrıca yılın ilk 3 ayında geçen yılın aynı dönemine kıyasla toplam prim üretimi yüzde 24.8 artarak 21.8 milyar lira, hayatdışında yüzde 17.6 artarak 17.7 milyar lira ve hayatta yüzde yüzde 68.8 artarak 4.1 milyar lira oldu. BORSA İSTANBUL UMUT TAZELEDI Koronavirüs salgınına ilişkin dünyanın değişik ülkelerinden gelen sağlık ve ekonomiyle ilgili normalleşme haberleri, yeni haftanın ilk gününde piyasalara moral verdi. Bu kapsamda Dünya Borsa İstanbul’da da işlemler haftaya yükselişle başladı. BİST 100 Endeksi 11 Mart’tan sonra yeniden 100 bin puanın üzerine çıktı. Gün içinde 101 bin 325 puana kadar yükselen endeks, günü de yüzde 2.54 artışla kapattı. Dolar/TL ise sıkışık bir seyir izledi. 6.95366.9930 lira arasında hareket eden dolar, günü 6.99 lira seviyesinde kapattı. Faiz oranlarındaki gerileme de devam etti. ‘Bilgi paylaşıldıkça çoğalır’ Bilenler bilir.. Cumhuriyet gazetesinin uzun soluklu, uzmanlığına şapka çıkarılan bilim insanı köşe yazarları arasında özel yeri olan Öztin Akgüç Hocamız, Korkut Boratav’dan başlayan, İzzetin Önder’e, Erinç Yeldan’a uzanan bir halkada, dernek çatısı altında da buluşmuş, kapitalistliberal ekonomistlerin karşısında emekten, insandan yana ürettikleri görüşleriyle hiç suskun kalmayan bilim insanlarımız. Toplumsal sorumlulukların gereği olarak da kimi zaman ortak çıkışlarıyla, ülkemizdünya ölçeğinde ağırlıklarını koyan, krizlere ilişkin, çıkış, çözüm reçetelerini üretmeleriyle bilinirler. Birinci yaş kuşağının teknoloji ile barışık olamamasının sonucu köşe yazılarını kâğıda döküp virüs salgını öncesi gazete kapısına getiren Sevgili Öztin Hoca ile karşılaşıp ayaküstü sohbet etmek çok keyif vericidir. 9 Mart günü posta kutuma konmuş Öztin Akgüç Hoca’nın imzalı “Merkez Bankacılığı”na ilişkin bu yılın tarihini taşıyan kitabı gerçek bir sürprizdi. Değerini tartabilecek uzmanlığım yoksa da ilk cümlesini başlığa aldığım Önsöz’ünden birkaç cümleyi sizlerle paylaşmak isterim.. “ ‘Açıklanmamış bir düşüncenin, aktarılmamış bilginin değeri yoktur’ savlarından hareketle etüt olarak da nitelendirilebilecek bir çalışma kitaplaştırılmıştır. Merkez bankalarının para politikalarının belirleyicisi, yöneticisi, yürütücüsü olarak ekonomide çok önemli rolleri, işlevleri olmasına, kendilerinden büyük katkılar beklenmesine karşın, salt merkez bankacılığına özgü yayınların, görece sanıklı oluşu da hazırlanmış ders notlarının geliştirilerek kitap olarak yayımlanmasında etkili olmuştur. Ülkemizde, ABD Merkez Bankacılığı sistemini, Avrupa Merkez Bankaları, Birleşik Krallık, T.C. Merkez Bankası.. uygulamalarıyla karşılaştırmalı olarak inceleyen yayın da bulunmamaktadır.. Konu, teorik, uygulamalı, karşılaştırmalı olarak ele alındığından, anlatım, açıklama kolaylığı açısından yinemelerden tümüyle kaçınılmamıştır..” HHH Para politikalarının yürütücüsü merkez bankalarının amaçları, araçları, stratejilerine ilişkin tartışmaların güncel krizlerin sorunlarıyla doğru orantılı olarak dünya, ülkemize dönük sıcağı, yıkıcılığında soluğu ekonomi servisimizde aldım. Yer, değerlendirme haklarına sığındım.. Hocayı, çalışmalarını yakından izleyen Serhat Aligil arkadaşım, anlamlı bir değerlendirme için gönüllü oldu. Gelin görün ki araya virüs girdi. Evden çalışma, kaçınılmaz sayfalar kısıtlaması derken, özünde virüsün öngörülmemiş boyutlardaki ekonomik krizleri katlayan sonuçları gerçeğinde, bu kadar anlamlı, işlevsel çalışmanın kamuoyuna ulaşamaması karşısında, altı çizilebilecek birkaç cümleyle de olsa, sizlerle paylaşmak istedim.. Öncelikle okumuş olsanız da Öztin Akgüç’ün 1 Nisan ile 15 Nisan tarihli Cumhuriyet gazetelerinde yayımlanmış yazılarını böylesine anlamlı bir bilimsel, karşılaştırmalı çalışmalarının ürünleri ışığında bir daha okumanızı öneririm.. Birincisinde Amerika’nın 192930 “büyük ekonomik bunalımı”n dan Roosevelt’in kamu yatırımları, tarım destekleri işsizliğe üretilen çözümlerle aşılmasını açıklıyor. Türkiye Cumhuriyeti’nin savaş sonrası çok ağır yoksunluk, yoksulluk koşullarında, devletçilikdevrimcilik ilkeleriyle atılmış adımlarla elde edilmiş başarılarını açıklıyor. Günümüzün bunalımdan çıkış arayışlarını masaya yatırdığı ikinci yazısında ise gerek dünya gerekse ülkemizde daha masum sayılabilecek 20078 krizlerinden arınılamamış olarak çıkıldığının altını çizdikten sonra, virüslü katlanan kriz boyutlarında, kalkınmaya yönelik kamu yatırımlarına gereksinimin katlanması üzerinden kaçınılmaz önerileri soramıyor.. HHH Haddimi aşmamak adına kitaptan paylaşabileceğim birkaç alıntıya geçersek.. “• Aşılamayan ve de virüs ile çok katlanmış boyutlarıyla yüzleşmemiz kaçınılmaz ürkütücü krizlerin boyutları ile yüzleşmede, gelişmiş ülkeler ile gelişmekte olan ülkelerin krizden çıkış yolları arasındaki ayırımların büyüdüğünün altını çiziyor. Gelişmekte olan ülkelerin merkez bankaları ile bankalarının, enflasyon, cari işlemler açığı, dış borçlar, düzensiz sermaye hareketleri, döviz kuru oynaklığı, para politikasında imkânsız üçleme.. Merkez bankalarının sorunu olmuştur. • Merkez bankacılığımız, küresel gelişmelerin yanı sıra ülkemizde Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin etkisiyle, fiyat istikrarı dışındaki amaçlara yönelen siyasal otoritenin güdümünde Hazine’ye bağımlılığının arttığı yeni bir evreye girişinin eşiğindeki bulunmaktadır. • Deneyimler merkez bankalarının yasal bağımsızlığının başarı için yeterli olmadığını göstermiştir.. Etik değerlere ilkelere dayanan kurum kültürü, kamu yararı gözetmeleri, personel kalitesi, araştırma, model geliştirme, yapay koşullar yaratmama, uzun süreli eğilimlere aykırı düşmeme, güvenilir olma.. ilkeleri sıralanıyor..” Petrol Ofisi ve İTÜ’den koronavirüs işbirliği Petrol Ofisi, İTÜ ARI Teknokent’in yeni tip koronavirüs (Covid19) salgınıyla mücadele kapsamında ürün ve hizmet geliştiren girişimlere sunduğu olanakların destekçisi oldu. Girişimcilerin kullandığı ve ürettiği malzemelerin maliyetini üstlenen Petrol Ofisi, İTÜ MAGNET FAB tarafından başlatılan ve www.destekbizden.org üzerinden hastane ile doktorlardan gelen taleplerin karşılandığı inisiyatifi de destekleyecek. Bu süreçlerde siperlik, entübasyon kutusu, sağlık personeli için PPG maske gibi ürünler üretilerek dağıtımları sağlanıyor. l Ekonomi Servisi