Katalog

EKONOMİ DOLAR AVRO STERLIN FAİZ ekonomi@cumhuriyet.com.tr BORSA 9 31 MART 2020 SALI ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 6.5800 13.2 kuruş 7.2660 17.7 kuruş 8.1730 25.9 kuruş 11.60 0.30 puan 88.059 0.66 puan 2.317,13 49.13 lira 342.67 7.14 lira Türkiye’de 65 yaşın üstündeki erkeklerin yüzde 63’ü, kadınların yüzde 72’si tarım sektöründe Tarım ‘65 yas’a takıldı İzmir’de tarlasına gitmek isteyen 65 yaş üstündeki bir çiftçiye jandarma izin vermedi. Adana’da 80 yaşındaki bir çiftçi, üretimi aksamasın diye oğlunu devreye soktu. Koronavirüsün özellikle yaşlılar için aktardığına göre, tarımsal üretimde herhangi bir ak risk oluşturması, 65 saklık yaşanmıyor. Ancak yaş üstündeki çiftçile çiftçilerin yıldan yıla eri ri vurdu. Türkiye’de “Çiftçi Ka GAMZE BAL yen kazancı sebebiyle tarımdan uzaklaşan genç yıt Sistemi”ne (ÇKS) ka ler için bir çare bulunma yıtlı toplam 2.1 milyon çiftçi lı. Tarımda gelecek göreme nin yaş ortalaması 55. Türki yen genç nesil için, tarım sek ye İstatistik Kurumu’nun (TÜ törü cazip hale getirilmeli. Kır İK) verilerine göre, 65 yaş üs saldaki gençler üretimin zorlu tündekilerin tarımda istihdam sürecine rağmen çoğu zaman edilme oranı yüzde 65.5. Ya maliyetin bile karşılananama ni Türkiye’de çalışan yaşlı nü sı gibi maddi sebeplerle bü fusun yüzde 65.5’i tarım sek yükşehirlere göç ediyor. töründe yer alıyor. Bu oran er Rize Ziraat Odası Başka keklerde yüzde 63 iken ka nı Nevzat Paliç ise korona dınlarda yüzde 72’yi aşıyor. virüs tedbirleri kapsamında Ülke genelinde bu yaş gru Rize’nin merkeze bağlı Ken bundaki yurttaşın sokağa çık dirli beldesi ile dört köyün ka ması yasaklandığı için tarla rantina alınmasının, çay üre ya, bağa, bahçeye gidemeyen timinde aksaklıklar ve ge çiftçiler oldu. Ekim, dikim ya lir kaybı yaratacağını anlat da ilaçlama yapması gereken tı. Paliç, şöyle konuştu: “Ri bu üreticiler ya çocuklarına ze’deki çay toplama işlemi rica etmeye ya da geçici süre Gürcistan’dan gelen işçiler liğine işçi tutmaya başladı. le yapılır. Seyahat kısıtlama ‘Çay’cıyı vuracak larından dolayı bu yıl gelemeyecekler. Hava koşullarına gö İzmir Menderes Ziraat Oda re değişmekle birlikte nisan sı Başkanı Kadir Telli, tarlası sonu, mayıs başında yapaca na gitmek isteyen 65 yaş üs ğımız çay toplama işlemi için tündeki bir çiftçiye jandar yurtiçinden geleceklerle açı manın izin vermediğini söy ğı kapamaya çalışıyoruz ama lerken, Adana Yüreğir Ziraat yurtiçinde de seyahatler kısıt Odası Başkanı Mehmet Akın landı. Bu riski göze almak is Doğan ise 80 yaşındaki bir temeyenler olacak. Çay mutla çiftçinin, üretimin aksamama ka toplanacak ama gecikmeler sı için oğluna ricada bulundu olacak, işçilik maliyetimiz ar ğunu anlattı. Telli ve Doğan’ın tacak, kazancımız azalacak.” Üreticinin tüm borçlarının faizsiz olarak en az bir yıl ertelenmesi talep ediliyor. KAYIT DIŞI KARPUZ Yüreğir Ziraat Odası Başkanı Mehmet Doğan, sınır kapılarının kapalı olmasına rağmen İran’dan Türkiye’ye kayıt dışı karpuz getirildiğini ileri sürerek önlem alınmasını istedi. Bu karpuzların “Ürdün karpuzu” olarak tanıtıldığını ancak Ürdün karpuzunun henüz yetişmediğine dikkat çeken Doğan, şöyle konuştu: “Türkiye, İran kapısını 23 Şubat’ta geçici olarak kapattı. Ancak bundan önce İran’a mal götüren TIR şoförleri, karantinanın ardından Türkiye’ye giriş yaptı. Ülkeye boş girmesi gereken bu TIR’lar, kayıt dışı olarak karpuz yüklü geliyor ve satılmak üzere yurdun dört bir tarafına dağıtılıyor.” l İHA ‘SEZONU KAÇIRIRSAK BIR YIL ÜRÜN ALAMAYIZ’ TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) Başkanı Baki Remzi Suiçmez, tarımsal girdilerde indirim yapılmasını, kredi ve borç faizlerinin ertelenmesi için kamu ve özel bankalarca somut bir adım atılmasını, tarım için ek destek paketi açıklanmasını talep etti. “Girdiler zaten yüksek. İç havayolu taşımacılığında KDV indirimi yapılıp sonrasında uçuşlar yasaklanıyor” diyen Suiçmez, “Çiftçinin kullandığı mazot ve gübrenin KDV’sine ise indirim yok. 2019 destek ödemeleri başladı ama 21 ilde yapılmadı” dedi. “Bunlara önlem alınmazsa üretim durma noktasına gelebilir” diyen Suiçmez, şöyle devam etti: “Şu anda üretim mevsimi. Ekim, dikim, ilaçlama yapılıyor. Bazı meyvelerin hasadına bir ay sonra başlanacak. Ege Bölgesi’nde, Adana’da, Mersin gibi bazı yerlerde de sipariş verilen fidelerin toprakla buluşamaması gibi sorunlar var. Mevcut üretim sezonu kaçırılırsa bir yıl ürün alamayız, bu durum ithalatla da telafi edilmez, kıtlık gündeme gelir.” Türkiye Ziraatçılar Derneği Başkanı Hüseyin Demirtaş ise, şunları talep etti: “Üreticinin Ziraat Bankası ve Tarım Kredi’ye tüm borçları faizsiz olarak en az bir yıl ertelenmeli, ertelenen borçlarda 3 yıl ödemeli olarak yeniden yapılandırılmalı. Çiftçinin enerji borçlarının tarımsal destekleme ödemelerinden mahsup edilmesine son verilmeli. Üretimle ilişkili borçları nedeniyle enerji ve su kesintisi yapılmamalı.” Kredi garanti güçlendirildi Kredi garanti kurumlarına sağlanan Hazine desteğine ilişkin kararda değişiklikler yapıldı. Resmi Gazete’de yayımlanan karara göre, kredi garanti kurumları tarafından verilen kefaletlerin toplam bakiye tutarı 250 milyar TL’den 500 milyar TL’ye, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından kredi garanti kurumlarına aktarılabilecek kaynak sınırı da 25 milyar TL’den 50 milyar TL’ye çıkarıldı. Ayrıca yatırım kredileri için ana para ödemesiz döneme ilişkin faizlerin tahakkuk ve tahsil edilmesi için öngörülen bir yıllık süreye gerekirse bir ay ilave yapılması hüküm altına alındı. Benzine indirim, mazota zam Petrol fiyatları, koronavirüs tedbirlerinin dünyanın en büyük ekonomilerinde artması ve arzın artarken talebin düşmesi sebebiyle son 18 yılın en düşük seviyesine indi. 2020 Mart başında 50 dolar civarında olan brent petrol fiyatı, dün 22 dolara kadar düştü. Bu durum, Türkiye’de akaryakıt fiyatlarının çok sık değişmesine neden oluyor. Enerji Petrol Gaz İkmal İstasyonları İşveren Sendikası (EPGİS), benzinin litre fiyatına bugünden itibaren geçerli olmak üze re 8 kuruş indirim, motorine ise 6 kuruş zam yapıldığını duyurdu. Benzinin litre fiyatı İstanbul’da 5.13 liraya, Ankara ve İzmir’de 5.22 liraya indi. Motorinin litre fiyatı ise Ankara’da 5.46 liraya, İstanbul’da 5.36 liraya, İzmir’de ise 5.48 liraya yükseldi. Öte yandan, Reuters’in konuya yakın kaynaklara dayandırdığı habere göre TÜPRAŞ, İzmit rafinerisinde faaliyetlerini yüzde 20, Kırıkkale rafinerisinde ise yüzde 50 düşürdü. l Ekonomi Servisi Brent petrolün varili dün 22 dolara indi. Salgının yaratacağı iş kayıpları hanehalkı gelirini tehdit ediyor Borç yükü ağırlaşacak Kredi kartıyla ödenecek vergiler arasına gelir vergisi, basit usulde ticari kazanç gibi eklemeler yapıldı. VERGI ÖDEMELERINDE ONLINE GENIŞLETILDI Gelir İdaresi Başkanlığı, koronavirüsle mücadele kapsamında zorunlu olmadıkça çalışanların kalabalık ortamlarda bulunmamasını sağlamak amacıyla vergilerin interaktif vergi dairesinden ödenmesi için kapsam genişletti. Buna göre vergi dairelerince tahsil edilen tüm vergi, harç ve idari para cezaları, anlaşmalı bankaların kredi kartlarıyla İnteraktif Vergi Daire si üzerinden yapılabilecek. Bu arada Hazine ve Maliye Bakanlığı da bazı vergi türlerinden 50 bin liraya kadar olan borçların da İnteraktif Vergi Dairesi uygulamasından anlaşmalı bankaların kredi kartlarıyla ödenebilmesini uygun bulundu. Bu vergi türleri arasında gelir vergisi, zirai kazanç gelir vergisi, gelir vergisi stopajı, kurumlar vergisi basit usulde ticari kazanç bulunuyor. Uluslararası Finans Enstitüsü’nün (IIF) raporuna göre, 2019 Eylül’ünde 47 trilyon dolar ile rekor seviyeye ulaşan hanehalkı borcu koronavirüs kriziyle birlikte artacak. “Covid19 Hanehalkı Borç Yükünü Ağırlaştırıyor” başlıklı bir rapor yayımlayan enstitü, küresel hanehalkı borcunun 2007’den Eylül 2019’a kadar 12 trilyon dolardan 47 trilyon dolara çıkarak rekor kırdığını ve bunun küresel GSYH’nin yüzde 60’ına denk geldiğini belirtti. IIF’nin raporunda, koronavirüs kriziyle bu yükün daha da ağırlaşacağı ve öngörülen iş kayıplarının hanehalkı borcunda, gelir ve varlıklara göre büyük bir yükselme anlamına geleceği uyarısında bulunuldu. Borçtaki artışın ekonomilerde tüketimin toparlanmasını tehdit ettiği vurgulanan raporda, “Harcanabilir gelirinde öngörülen düşüşün 860 milyar dolar ila 3.4 trilyon dolar arasında değişebileceği ifade ediliyor. Bu durum dayanıklı tüketim malları dahil olmak üzere mevcut tüketimde önemli bir düşüşe neden olabilir” yorumu yapıldı. Moody’s’den tahvil uyarısı Moody’s Investors Service düşük kredi notu, büyük kısa vadeli uluslararası tahvil geri ödemeleri, döviz ciddi bağımlılığı olan gelişmekte olan ekonomilerin sermaye piyasalarında kötüleşen ekonomik şartların etkisine karşı özellikle kırılgan oldukları uyarısında bulundu. Rapora göre, halihazırda vadeleri gelen uluslararası tahvillerinin refinansmanını sağlamış Türkiye, Sri Lanka, Hondras, ve Tunus gibi ülkeler, yaklaşan uluslararası tahvil itfalarının döviz rezervlerine oranının büyüklüğü nedeniyle hassas durumda. DOLARIN GÖZÜ YINE YÜKSELIŞTE Koronavirüs salgı lar/ TL, dün 6.47 nının TL cinsi yatırım araçlarında ve küresel piyasalarda satış baskısı devam ediyor. Dünya ekonomileri Dünya ekonomisine ilişkin endişeler doların yeniden yükselişine neden oldu. 6.59 arasında dalgalandıktan sonra günü Türkiye’deki piyasalarda 6.5850 seviyesinde kapattı. Avro ise nin uzunca bir sü 7.177.26 arasın re durabileceği kaygı da yükseliş yönün sı, dünkü satış baskısının de dalgalandı. Borsa İs ana gerekçesi oldu. tanbul (BİST) ise dün karar Geçen hafta, Eylül sız bir gün geçirdi. Özellik 2018’den beri ilk kez 6.60’ın le havayolu şirketlerinin ait üzerini test ettikten sonra, hisseler nedeniyle güne dü merkez bankaları ve hükü şüşle başlayan BİST 100 En metlerin açıkladığı önlemler deksi, gün içinde 86 bin 815 le 6.38’e kadar gerileyen do ile 88 bin 797 puan arasında dalgalandı. Günü ise yüzde 0.7’lik yükselişle kapadı. WEF’ten uyarı Öte yandan Dünya.com’de yer alan habere göre, Dünya Borsalar Federasyonu (WEF), merkez bankalarının borsalardaki olası dalgalanmalar için devre kesici gibi önlemleri olduğu, açığa satış yasaklarının ise bu duruma olumlu veya olumsuz etki etmediğini duyurdu. WEF Başkanı Nandini Sukumar, “Açığa satış yasakları fiyatları etkileyerek belirsizliği artırıyor” dedi. ‘Düşük gelir’liler için ucuz kredi Ziraat Bankası, Halkbank ve VakıfBank’ın hanehalkı geliri aylık 5 bin ve altında olan bireysel segment müşterileri için yeni kredi uygulaması başlattı. Buna göre, bu müşteriler 10 bin TL’ye kadar, 6 ayı ödemesiz dönemli, 36 aya kadar vadeli ve aylık eşit taksitli olarak kredi kullanabilecek. 10 bin lira kredi kullanan bir kişi, ayda 376 lira ödeyecek. 3 ay maaş desteği Öte yandan Hazine ve Maliye Bakanı Albayrak, kısa çalışma ödeneği ile faaliyetlerini azaltan ya da durduran işletmelerde çalışan yurttaşlara 3 ay maaş desteği verileceğini açıkladı. Koronavirüs, zayıfı, yoksulu vururken.. Televizyon haberlerinde, reklamlarda, kulağa da hoş gelen, insanca değerleri yücelten çabaları yüceltme seferberliğini hafife alacak halimiz yok.. Doğrusu virüsün en ucuz sabun, akan su ile püskürtülebilmesi, bulaşabildiği insanların çok yüksek çoğunluğunu yıkamadan saldırganlığının söneceği bilimsel verileri ortaya çıktıkça umutlu, insan canının kurtarılması seferberliği de sanki öncelik alıyor.. Şimdilik Çin başta, toplumsal, sosyal dokusu yüksek, devletin güçlü olduğu, sosyal devlet çarklarının, virüsü yenecek sağlık hizmetleri başta işletilebildiği ülkelerde alınabilen sonuçlar umut vericiydi. Dünyadaki gibi, ülkemizde de “Bilime kulak verilmesi..” yolunda yükselen sesler umut vericiydi. Dahası insan odaklı sosyal devlet yapısını ayaklar altına almış, hakhukukadalet düzenini yok sayan, askerisivil diktatörlükler için bile, kuşkusuz ülkemiz için de zorunlu bir dönüşümde bu virüs salgını işe yarayacak gibiydi.. Kişisel 65 yaş üstündekileri sadece kapsayan sokağa çıkma yasağının, öncelikle ölüm oranlarının daha yüksek olması bilimsel gerçeğine bağlanması ile, slogan yapılan “Sizi korumak için” kampanyalarını bile sevimli, insancıl bulmuştum.. Komşumun “Telefonla ulaşmak için saatlerim gittikten, bir ekmek siparişi vermemden sonra bir buçuk gün geçti. Hâlâ getirmediler..” demesiyle uyandım. Virüsün yayılma seyrinde, gazetecilik deneyimleriyle. Stok yapmadan sadece sağlık raporlarımı öne almış olmanın güvenliği, uyanıklığı ile övünüyordum ki.. HHH Bizim kuşaktan sağlıkçıların virüs karşısında hastanelerde yaşanacaklara ilişkin uyarıları ile sarsıldım.. İstemeden geçen haftanın köşe yazısına bilimle siyasal İslamcıların karşı karşıya gelişlerini taşımak zorunda kalmıştım. Bir haftanın gelişmelerinde yüzleştiğimiz gerçekler çok daha acıtıcı, can yakıcı. Kastım, elbette kaçınılmaz beklenen virüse yakalanan hasta ve can kayıpları artış hızı ile de sınırlı değil. Yönetim, hâlâ Meclis’i virüs gündemli bir bela karşısında bile çalıştırmamakta diretmekte, Tekadam rejimi iradesinde dayatma pakatleriyle yürütme alışkanlığı inadını sürdürüyor. Yetmiyor, zorunlu oluşturulmuş bilim adamlarının katıldığı çalışmalardan ortaya çıkan sonuçların kamuoyuna ulaşması suç sayılıyor. Bizim mahalleden medyaya ardı arkası kesilmeyen cezalarda topunun birden kanıtlanmış doğru bilgiler olması yetmiyor. Ana akım medyaya da, üstelik lütfedilmiş, heyetlere alınmış bilim insanlarının görüşleri ile bağlantılı cezalar geliyor. Bilim dünyası ile, yönetim erki arasında, virüs savaşımında giderek gerçeklerin saptırılması ile ortaya çıkan bir uçurum yaşanıyor.. Uçurumun çalakalem, gecikmiş ya da üreteceği daha vahim sorunlar öngörülmeden gelen kararlarla büyümesinin bedelleri de hızla katlanıyor.. Baştan ülkemizi daha şanslı bir konumda görme umudumuzu kaybetmiş olarak.. Dün ülkemizin gidişatına ilişkin saklanamaz olmuş yeni veriler, sonuç kararların açıklamalarından sonra bile bile lades atılmış ters adımların ağır bedelleri bir bir sayılabilecek kadar sırıtıyor.. Yollardaki taşıt sayısı 23.3 milyona ulaştı TÜİK’in “Motorlu Kara Taşıtları, Şubat 2020” raporuna göre, şubatta önceki aya kıyasla yüzde 43.8 azalışla 53 bin 135 adet taşıtın trafiğe kaydı yapıldı. Bu araç sayısı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 56.2 arttı. Trafiğe kayıtlı toplam taşıt sayısı şubat ayı sonu itibarıyla 23 milyon 293 bin 489 milyon oldu. Bu taşıtların yüzde 54.1’ini otomobil, yüzde 16.4’ünü kamyonet, yüzde 14.4’ünü motosiklet, yüzde 8.2’sini traktör, yüzde 3.6’sını kamyon, yüzde 2.1’ini minibüs, yüzde 0.9’unu otobüs ve yüzde 0.3’ünü özel amaçlılar oluşturdu. Öte yandan 2019 yılı şubat sonu itibarıyla araç sayısı 22 milyon 940 bin 636 adetti. TTK’de üretim durdu işçiler izne çıkarıldı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na bağlı Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) Genel Müdürlüğü ile Genel Maden İşçileri Sendikası’nın (GMİS) yaptığı toplantıda kuruma bağlı müesseselerde çalışan işçilerin ikinci bir emre kadar idari izne çıkarıldıkları kaydedildi. TTK Genel Müdürü Kazım Eroğlu, “Tamir, bakım, gaz ve su hatların kontrolü için vardiyada görevli işçi arkadaşlarımız görevlerini sürdürecektir. Bunu yapmadaki temel amaç ise madenleri ayakta tutmaktır. 695 kişi üç vardiya çalışacaktır. 15 günlük periyotlar halinde madenci arkadaşlar görevlerini yapacak” şeklinde konuştu.