Katalog

12 19 MART 2020 PERŞEMBE HABER/YORUM Korona ve vahşi kapitalizm Ağır ekonomik ambargo altında olduğu için, koronavirüsle mücadele kapsamında IMF’den 5 milyar dolar kredi istemek zorunda kalan Venezüella reddedildi! IMF’nin ret gerekçesi vahşi kapitalizmin dişlerini resmediyor: “Venezüella hükümetinin uluslararası toplum tarafından tanınması konusunda netlik yok” (Sputnik, 17.3.2020) Uluslararası toplum dedikleri ABD ve destekçileri. Ve onlar da Venezüella’da Hugo Chavez’in inşa ettiği, Maduro’nun ağır dış baskılara rağmen sürdürmeye çalıştığı kamucu sisteme karşılar. Dahası açık darbe yaptılar ve başaramadılar. Şimdi darbeyle işbaşına getirmeye çalıştıkları Guadio’yu destekledikleri için güya Venezüella halkının seçtiği Maduro hükümetini tanımıyorlar! Diğer yandan ABD ambargosu altındaki İran, koronavirüs salgınına karşı mücadele etmek için dünyadan sağlık malzemesi almak istiyor ama Washington yönetimi böylesi bir insani durum karşısında bile bırakın ambargoyu kaldırmayı, hafifletmiyor bile! Batı’nın ırkçı kafası ABD Başkanı Donald Trump, ısrarla ve uyarılara rağmen, koronavirüsü “Çin virüsü” diye niteliyor! Bu, emperyalist Batı’nın ırkçı kafasının tipik bir göstergesidir. Oysa örneğin ilk kez ABD ve Meksika’da görülen ve büyük oranda can kayıplarına yol açan H1N1 için hiçbir ülke “Amerikan virüsü” dememişti! Bu anlayış koronavirüs Çin’de etkili olmaya başladığında da kendini göstermişti. Batı’nın o “ırkçı kafası” hortlamış, Çinlileri aşağılayan, Çin mutfağına, Çin yaşam tarzına hakaretler yağdıran bir noktaya varmıştı. (Ki yarasa Çin mutfağında yoktu ve Batı’nın kullandığı o yarasa çorbası görüntüsü birkaç yıl önce Çin’de değil, bir Uzakdoğu ada ülkesinde çekilmişti!) Kapitalizmin ‘önce kâr’ anlayışı Anımsayın, Çin’de koronavirüs etkili olmaya başladığında ABD Ticaret Bakanı Wilburr Ross bundan memnuniyet duyduğunu şu sözlerle ilan etmişti: “Bu salgın Amerikan ekonomisine yarayacak. İstihdam Kuzey Amerika’ya geri dönecek”. (Sputnik, 30.01.2020) Üstelik Çin salgınla etkili mücadele edebilmek için karantinaya varan sert tedbirler aldığında Batı başkentlerinden itirazlar yükselmiş, işi Çin’i insan haklarını ihlal etmekle, halka baskı uygulamakla, özgürlükleri ortadan kaldırmakla suçlamaya kadar vardırmışlardı! Şimdi kendileri karantina uygulamaya mecburlar ve Çin’den daha ağır karantina uygulamaya başladılar. Öyle ki Çin’de de, ABD’de de karantinada kalan NBC News editörü Tony Perman kendini Çin’de daha güvenli hissettiğini belirtti. (infowars, 14.3.2020) Doğu’da ‘önce insan’ anlayışı Peki, Batı korona günlerinde bunları yaparken, Doğu ne yapıyor? İşte birkaç örnek: – ABD’de sigortası olmayana bedava test yapılıp yapılmayacağı tartışılırken Çinli Jack Ma’nın vakfı ABD’ye 500 bin test kiti ve 1 milyon maske bağışladı. (NTV, 16.3.2020) – Çinli Jack Ma’nın vakfı ayrıca Avrupa’ya da 100 bin test kiti, 1.8 milyon maske bağışladı. (NTV, 12.3.2020) – Yine Çinli Jack Ma’nın vakfı, Afrika’ya da 5.5 milyon maske ile test kiti ve sağlık malzemesi bağışladı. (Milliyet, 18.3.2020) – ABD Avrupa’ya uçuşları yasakladı. Ama Çin ve Küba, salgının en çok yayıldığı İtalya’ya uzman doktor grubu ve yardım gönderdi. (Sol, 14.3.2020) – Küba koronavirüs nedeniyle hiçbir ülkenin kabul etmediği İngiliz gemisini, yolcuları tedavi amacıyla ülkeye kabul etti. (TeleSUR, 16.3.2020) Sağlık serbest piyasaya bırakılamaz! Koronavirüs salgınının en önemli dersidir: Sağlık sistemi kapitalizmin insafına ve “serbest piyasaya” bırakılamayacak önemdedir. Çin’in Batılı “gelişmiş” ülkelere nazaran koronavirüsle mücadelesindeki başarısı işte bu nedenledir. Koronavirüs endişesi bu gerçeği öyle acı ama sağlam şekilde öğretmektedir ki, Batılı ülkeler özel hastaneleri kamulaştırmaya başladı. Örneğin İspanya Başbakanı Pedro Sanchez, salgınla mücadele için özel kurumlar dahil tüm hastaneleri ve sağlık hizmeti veren kuruluşları devlet kontrolüne geçirme kararı aldı (Cumhuriyet, 17.3.2020). Kaçınılmaz şekilde İspanya örneğini başka Batılı ülkeler de izleyecek. Türkiye’nin sağlık sisteminin kamucu kökleri Gelelim Türkiye’ye… Bugün Türkiye’de sağlık sektöründe hâlâ başarılı giden ne varsa, köklerinin karma ekonomi döneminden kalma kamucu anlayışta olduğunu görüyoruz. Türkiye’nin budansa bile kökleri o dönemden kalma sağlık anlayışı bugün en gelişmiş Batı modellerinden daha ileridedir. Sonuç olarak önemle altını çizelim: Halk sağlığı, özel sağlık sistemleriyle değil, kamucu sağlık sistemleriyle korunur. Salgınlarla “önce kâr” diyen özel piyasa değil, “önce insan” diyen kamucu anlayış baş edebilir. 19 MART 2020 SAYI: 34497 İmtiyaz Sahibi: CUMHURİYET VAKFI adına ALEV COŞKUN Genel Yayın Yönetmeni AYKUT KÜÇÜKKAYA Yayın Koordinatörü Serkan Ozan Yazıişleri Müdürleri İpek Özbey / Olcay Büyüktaş Akça (Sorumlu) Hakan Akarsu (Ek Yayınlar) Görsel Yönetmen Münevver Oskay Reklam Genel Müdürü Ayla Atamer Törün l Haber Merkezi: Murat Hantaş l Gece: Ayça Bilgin Demir l Dış Haberler: Mine Esen l Ekonomi: Jale Özgentürk l İç Politika: Ali Açar l Kültür Sanat: Yazgülü Aldoğan l Fotoğraf: Uğur Demir l Spor: Sami Gürel l Ankara Temsilcisi: Sertaç Eş Güvenevler Mah. Güneş Cad. No: 8/1 Çankaya 06690 Ankara Tel: (0312) 442 30 50 l Ege Bölge Temsilcisi: Tuncay Mollaveisoğlu Halit Ziya Bulvarı 1352 sok. 2/3 Pasaport İzmir. Tel: (0232) 441 12 20 Yayın Kurulu: Alev Coşkun (Başkan), Ali Sirmen (Bşk. Yrd.), Aykut Küçükkaya, Emre Kongar, Şükran Soner, Kemal Işık Kansu, Orhan Bursalı, Mine Kırıkkanat, Miyase İlknur, Ataol Behramoğlu. l Mali ve İdari İşler Müdürü: Osman Selçuk Özer Yayımlayan ve Yönetim Yeri: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 343 72 64 eposta: [email protected] Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 eposta: [email protected] Yaygın süreli yayın Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş. Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No:11A/41 Bahçelievler İstanbul Tel: (0212) 454 32 55 Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım Pazarlama A.Ş. Cumhuriyet’te yer alan haber, yazı ve fotoğrafların yeniden yayım hakkı saklı tutulmuştur. İzin alınmadan ve kaynak göstermeksizin yayımlamak Basın Kanunu gereğince hukuki ve cezai yaptırıma tabidir. NAMAZ VAKİTLERİ İmsak Güneş Öğle İkindi Akşam Yatsı İstanbul 05:37 07:02 13:17 16:40 19:22 20:41 Ankara 05:23 06:47 13:01 16:25 19:06 20:24 İzmir 05:48 07:09 13:24 16:49 19:29 20:45 Kendimizi birden Hollywood prodüksiyonlarının tam ortasında bulduk! Sanki tipik bir çılgın virüs filminin başlarındayız. Bilmediğim konular hakkında ukalalık yapmayı hiç sevmem. Koronavirüs konusunda da ben de sizin gibi dinliyorum, okuyorum, düşünüyorum. Dolayısıyla benim veya konuya uzak bir başkasının alınan önlemleri yetersiz veya abartılı bulması çok önemi yok. Ancak bu temel mantıkla ilgili bazı hatırlatmalar yapmama mani değil. Mesela bu mevsimlerde aramızda zaten milyonlarca insanın doğal akışta gripnezlesoğuk algınlığı gibi rahatsızlıklara yakalandığını unutmayalım. Yani her boğazı ağrıyan “Korona oldum” paniğine girip hastanelere doluşursa, vay halimize! Bu ülkede herhalde 100 yıldır soğuk algınlığı ilaçları, boğaz pastilleri satılıyor! Dolayısıyla dikkatli olalım ama kendimizi paranoyak paniklere kaptırmamamızın büyük yararı var. 33 yıl önce dünyayı sarsan AIDS paniğini çok iyi hatırlayan biri olarak, her şeyden önce, mantıklı, sakin ve ayağı yerde olmamız lazım. Yani önlemleri alın, söylenilenleri yapın ama bilincinizi kaybetmeyin, krizde gereksiz hataları yapmayın. Televizyon tartışmalarında, daha da radikal önlemler alınmasını öneren ve bazılarımıza saçma gelen şeylerden söz edenler var. Bu şahıslar, korumaya çalıştığımız “yaşam” değerini, neredeyse varken yok etmek gibi maceralara girişiyorlar, sonuçları hesaplayamadan… Psikolojiden futbola, ekonomiye etkileri Ben size İngiltere gibi abartılı şekilde, “hükümet hiçbir yasak getirmesin” filan demiyorum. Ama atılan her adımın ciddi şekilde hesaplanması lazım. Ya da apar topar yurttan atılan onca öğrenci şimdi ne yapıyor merak ediyorum! getirir. Yoksa insanlar koronadan belki ölmez ler ama resmen intiha ra sürüklenirler. Çünkü şu anda olayların eko nomik olarak gittiği yer, sanki 1929 büyük kri Karantinada zinin iki buçuk misli bir felaket noktası! Bunu görmek için de Keynes beyin fırtınaları… olmanıza gerek yok. İşte koronalı Bu uygulamayı devreye sokanlar kendilerini onların yerine koydu günlerde yaşam lar mı hiç? seçenekleriniz! Çok ilginç psikolojik aşamalardan geçiyor ülke… Mesela futbolumuzun geldiği durum: Zaten neredeyse her iddialı takımın kendisine komplo kurulduğunu iddia ettiği, Futbol Federasyonu’nun her fırsatta tehdit edildiği bir ortamda, korona konusunda alınan her kararı bile “kendi aleyhine komplo” (!) olarak yorumlayan ağır derecede egosantrikşizofrenik yapılar var… Allah’tan siyasi ortamımız, şimdilik daha dengeli ve sağlıklı bir ilişki içinde, birbirlerine girmemeyi Müzeler, sinemalar, spor müsabakaları, barlar ve daha bir sürü yer kapalı. Tabii seyahat alternatifleri de suya düştüğünden ve üstelik neredeyse “sokağa çıkmayın” denildiğinden, artık evde yapabilecekleriniz öne çıkıyor! Başta pazar günleri olmak üzere, evde saatler boyunca sıkılmadan çalışan ve zaman tüketen ben, size samimi bazı öneriler yapabilirim: Yazarların, sanatçıların durumu çok şanslı: Bekleyen kitaplarınızı yazın, resimler yapın, dü başarıyorlar! Hatta virüs sayesinde, halkımız iktidarın herkese eşit şüncelere dalın! Bir de herkesi ilgilendiren öneri davranabildiğini belki çok uzun za ler var: mandır ilk defa gördü ve “eşit va Evde üst üste yığılmış kâğıt kü tandaşlık” kavramını hatırladı! rek dağlarını eritin, bekleyen resmi Bence hükümetler, tüm dünya evrakları veya arkadaşlarınızı yanıt da, yaşam tarzını doğrudan ilgilen layın. Size gelen ve belki aylardır diren kararların ekonomik netice birikmiş iletileri gözden geçirin. lerine karşı önlemler almaya mec Aylardır elinize alamadığınız burlar. İnsanların sokağa çıkama kitapları, dergileri sıraya koyarak dığı, iş anlaşmalarının suya düş doya doya okuyun. tüğü, birçok ticaret yapan odağın Size en çok hitap eden nefis kapatıldığı bir noktada, bunların filmleri bulup kendinizi kaptırarak neden olduğu büyük maddi zarar onları üst üste izleyin. ların sonuçlarını kim karşılayacak? Cep telefonunuzdan ve bilgi Kiralar ertelenecek mi? Çekler, se sayarınızdan binlerce gereksiz, netler, kredi kartları ne olacak? Ör yanlış çekilmiş dijital yük ve kir neğin Fransa’da devletin zarar gö lilik örneği fotoğrafı seçip silin. ren birey ve firmalara yapacağı Belgesel kanallarında harika nı söylediği maddi yardım paketleri konular bulup saatlerce seyredin: çok önemli. Sırtını sağlam kayaya Savaşlar, hayvanlar âlemi, uzay, yaslamış siyasilerin bunları düşün tarih, biyografiler ve daha sonsuz meden alacakları her karar, felaket başlık… Televizyona “aptal kutu su” demek, son derece saçma; tersine, doğru kullanmayı bilirseniz, muhteşem bir bilgiye, sanata, kültüre erişim kaynağı. Haber deyip geçmeyin, film, röportaj, bunların değerini bilin. Ama sakın virüse endeksli kalmayın, kısırdöngü girdabında boğulursunuz! Fırsat bu fırsat, çoktandır göremediğiniz arkadaşlarınızla Skype üzerinden “beraber” yemek yiyin. Uzun sohbetlerden sonra, çoktandır varlığını bile unuttuğunuz tavla veya satranç setinizi çıkarın, bir ev ferdiyle doyasıya oynayın veya sanal âlemde uzaktaki yakınınızla da oynayın. Bunların üstüne bir keyif kahvesi için veya güzel demli bir çay koyun, ister kendi çekirdek aile efradınızla, ister kendi kendinize hatıralarınızı yâd edin, çocukluk günlerinizi, kaybettiğiniz yakınlarınızı hatırlayın. Evcil hayvanlarınızı gezdirin! Kedinize bile tasma takıp parklarda yalnız başınıza gezdirebilirsiniz! (Vallahi 30 yıl önce kedimi tasmayla Müjdat Gezen’in bir davetine götürmüştüm!) Meditasyon yapın. Beyninizi boşaltın. Hiçbir şey düşünmemeye çalışın. Sıfır noktasını bulun. Sevişin! Siz değil miydiniz, eskiden “savaşma seviş” diye sloganları duvarlarına asan? Şimdi tam zamanı! Unutmayın ki 9 ay sonra dünyada bir farklı patlama yaşanacak, “Korona karantina günleri bebekleri” hediyesi olarak gelecek bu koca paket! Onlar hakkında çok kitap okuyacaksınız! SONUÇ: Okuyorum, dinliyorum. Komplo teorilerini de ilgi gösteriyorum. Çin’i ve hatta Avrupa’yı nötralize etmek için yürütülen bir Amerikan projesi tezine de göz atıyorum. Bu konularda Michael Moore’un bir film yapma olasılığının yüksek olabileceğini varsayıyorum. Ve sonucu çok merak ediyorum… Bazı kentlerde törenler önlemler nedeniyle iptal edildi Çanakkale Zaferi’nin 105’inci yılı Çanakkale Deniz Zaferi’nin 105. yılı bazı illerde çeşitli etkinlikler kutlandı. Kutlamalar birçok şehirde ise koronavirüs önlemleri nedeniyle iptal edildi. Çanakkale Deniz Zaferi’nin 105’inci yıldönümü nedeniyle Çanakkale’deki Cumhuriyet Meydanı’nda tören düzenlendi. Törende, Anafartalar Kahramanı Mustafa Kemal Atatürk’ün anıtına çelenk sunumu gerçekleşti. Şehitleri selamlamak için TCG Heybeliada’dan 21 pare top atışı yapıldı. Çanakkale Valisi Orhan Tavlı, Çanakkale Belediye Başkanı Ülgür Gökhan, Çanakkale Boğaz ve Garnizon Komutanı Tuğamiral Levent Kerim Uça, bürokratlar, askerler, mu harip gaziler, siyasi parti temsilcileri, sivil toplum kuruluşu temsilcilerinin katıldığı törende, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından 1994 yılında, 253 bin şehit adına, 3972 Sayılı Kanunla, Çanakkale’ye verilen ve üzerinde “Çanakkale Geçilmez” yazan altın madalya Türk bayrağına takıldı. Şehitler için saygı duruşunda bulunulmasının ardından Boğaz Komutanlığı Bandosu eşliğinde İstiklal Marşı okundu. “Çanakkale Geçilmez” yazılı altın madalya Türk bayrağı ile birlikte göndere çekildi. Öte yandan 18 Mart Şehitleri Anma Günü ve Çanakkale Deniz Zaferi’nin 105’inci yıldönümü kutlamaları kapsamında 18 Mart Stadyumu ve Şehitler Abidesi’nde ya pılması planlanan törenler, koronavirüs önlemleri kapsamında iptal edildi. 18 Mart Şehitleri Anma Günü ve Çanakkale Zaferi’nin 105. yıldönümü nedeniyle İzmir Kadifekale Şehitliği’nde de tören düzenlendi. İzmir Valisi Erol Ayyıldız, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, Ege Ordusu ve Garnizon Komutanı Ali Sivri, İl Emniyet Müdürü Hüseyin Aşkın, İzmir Cumhuriyet Başsavcısı Kamil Erkut Güre, Konak Belediye Başkanı Abdül Batur’un katıldığı törende çelenk merasiminin ardından saygı duruşu ve İstiklal Marşı okundu. Ardından şehit mezarları ziyaret edilerek karanfil bırakıldı. l Haber Merkezi KİM KİME DUM DUMA BEHİÇ AK [email protected] ÇİZGİLİK KAMİL MASARACI [email protected] Yüksel eylemcisine ‘korona’ muayenesi KÜBRA KÖKLÜ Kanun hükmünde kararname (KHK) ile ihraç edildikten sonra “işimi geri istiyorum” talebiyle Ankara Yüksel Caddesi’nde eylem yapan öğretmen Mehmet Dersulu’nun, dün yaptığı eylemde polis tarafından darp edilerek gözaltına alındığı belirtildi. Hastaneye götürülen Dersulu’nun, koronavirüs nedeniyle ateşinin ölçüldüğü bildirildi. Cumhuriyet’e konuşan Nuriye Gülmen, “Dersulu, 78 polis tarafından darp edildi. Boğazını sıkan polis darp raporu alarak Mehmet Öğretmen hakkında suç duyurusunda bulundu. Adli muayene işlemi bittikten sonra Emniyet’e götürülen Mehmet, tekrardan hastaneye götürülerek ateşi ölçüldü. Koronavirüs nedeniyle yapılan bu kontrol bugün (dün) itibarıyla başladı” diye konuştu. BULMACA SEDAT YAŞAYAN 1 23 4 5 6789 1 2 3 4 5 6 7 8 9 SOLDAN SAĞA: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1/ Yiyecekle 1 rin buharda 2 pişirilmesi 3 yöntemi. 2/ 4 Adana’nın Pozantı ilçesinde bir yayla. 3/ Kalay oksit 5 6 7 katılarak do 8 nuklaştırılmış 9 CARDON E K I RA KOA L A DAKAR LEN I R I M S EMA R OMA NO V D O T NAM S İ Ğ BORABAY L AOS T İ KE ULA SAZAN ya da kemik tozu katılarak yarı donuk hale getirilmiş cama verilen ad... Bir nota. 4/ Alçak, aşağı lık... Doğu Anadolu’da bir ırmak. 5/ Dolma yapmak için hazırlanan karışım... Afrika’da büyükbaş hayvanlarda görülen uyku has talığı. 6/ Bir ilimiz... Küçük mağara. 7/ İki anlamı olan bir sözcüğün akla en az gelen anlamının amaçlanarak kullanılması sanatı... Işık. 8/ Özellikle ekmek için kullanılan bir sözcük... “ kişilik miydi bu şehir / Sen gidince bomboş kaldı” (Özdemir Asaf). 9/ Az pişmiş et. YUKARIDAN AŞAĞIYA: 1/ Gerçekte herhangi bir ülkede ilk olarak yaşayan insanlara, günümüzde ise Avustral ya yerlilerine verilen ad. 2/ Hatay yöresine özgü, tarhana, nohut ve ayranla yapılan çor ba... Bir dönemde türünün en sevilen parçası olan şarkı. 3/ Alev... Eski bir Hint tanrısı. 4/ Birine, etkisi yaşadıkça sürecek bir iyilik ve bağışta bulunan kimse. 5/ Nişastayı parçala yarak şekere çeviren enzim... Uzaklık işareti. 6/ Dünya edebiyatçılarını bir araya getiren kuruluşun simgesi... Yapı işlerinde kullanı lan çekül. 7/ Yanarken güzel koktuğu için tütsü olarak kullanılan ağaç... Güney Afrika Cumhuriyeti’nin plaka kodu... İtici neden, güdü. 8/ 1517’de yapılan ve Mısır’ın Osmanlı toprakları arasına katılmasını sağlayan sa vaş. 9/ Mekik oyasına benzer bir tür dantel.