Katalog

EKONOMI DOLAR 6.4100 10.4 kuruş AVRO 7.1400 13.2 kuruş STERLIN 7.8780 2.6 kuruş ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: BAHADIR AKTAŞ 9 17 MART 2020 SALI FAİZ BORSA ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 10.58 0.71 puan 87.888 7717 puan 2036.68 114.68 lira 307.52 12.9 lira Dink sanığı öldürüldü Fed’in faiz indirmesine, yeni mali paketlere rağmen, dün özellikle hisse senedi piyasaları çakıldı Panik havası büyüdü Küresel salgın ilan edilen koronavirüsün, dünya ekonomileri ve özellikle mali piyasalar üzerindeki etkisi yeni açıklanan bir dizi önleme rağmen büyüyor. Özellikle Avrupa’daki gelişmeler panik havasını büyütüyor. İşte dün açıklanan yeni önlemler ve piyasaların durumu: IMF’den 1 trilyon $ n ABD Merkez Bankası Fed, faizi yüzde 00.25 aralığına indirdi ve en az 700 milyar dolar tahvil alımı yapacağını Dünya ekonomilerinde koronavirüs etkisi büyüyor. Dolar/ TL dün 6.42 liraya kadar çıkarken BİST yüzde 8.1 değer kaybetti. bildirdi. Diğer merkez bankaları da bankalara ucuz likidite sağlayacaklarını açıkladı. n IMF Başkanı Kristalina Georgieva hükümetleri, koronavirüsün uzun vadeli ekonomik hasara neden olmasını önlemek için koordine mali ve parasal destek önlemleri almaya çağırdı. Georgieva ayrıca, IMF’nin 189 üye ülke sine yardım etmek için 1 trilyon dolarlık kredi verme kapasitesini seferber etmeye hazır olduğunu açıkladı. n Almanya’da hükümet, şirketlerin finansmana erişiminde sıkıntı yaşanmaması için devlet destekli 550 milyar Avro kredi vereceğini açıkladı. n Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albay rak, en fazla etkilenen sektörler öncelikli olmak üzere atılacak adımların bu hafta açıklanacağını duyurdu. Risk primi yüksek Ancak bu gibi bir dizi açıklamaya rağmen dün koronavirüsün küresel ekonomiye etkilerine ilişkin endişelerle Türkiye’deki mali piyasalar büyük darbe aldı. Güne 6.31 lira seviyelerinde başlayan dolar/TL, gün içinde 6.42 lira seviyesine kadar tırmandı. Böylece dolar Eylül 2018’de ki seviyelere yaklaştı. Borsa İstanbul 100 Endeksi ise 86 bin 929 puan kadar indikten sonra, günü yüzde 8.1 düşüşle tamamladı. Türkiye’nin beş yıllık kredi iflas takası (CDS) primi ise 500 puanı aşmış durumda. CDS’ler yılbaşında 20 ayın en iyi risk iştahına işaret eden 240 puanda bulunuyordu. Avrupa’nın önde gelen borsaları günü yüzde 48 arasında düşüşlerle kapattı. ABD borsalarında ise ortalama yüzde 9 düşüş var. l Ekonomi Servisi, Reuters Kapalıçarşı sinek avlıyor Kapalıçarşı Kat Malikleri Başkanı Fatih Kurtulmuş, ziyaretçi sayısının üç günde yüzde 20 düştüğünü söyledi. Koronavirüs sebebiyle iç ve dış piyasalarda dün yaşanan bazı gelişmeler, madde madde şöyle: n Otomobil sektörünün önde gelen üreticilerinden Fiat Chrysler, salgın nedeniyle Avrupa’daki 8 üretim tesisindeki faaliyetlerini 27 Mart’a kadar durdurdu. n Yoğun talep sebebiyle biletleri karaborsaya düşen Doğu Ekspresi’ni ko ronavirüs vurdu. Acente yetkilileri, “Daha önce taleplere yetişemezken, şimdi iptallere yetişemez olduk” dedi. n Maske ve dejenfektan jellerden sonra tulumlar da yok satmaya başladı. Adıyaman’da lamine tulum üreten bir tekstil atölyesi geçen yıl toplam 200 bin sipariş almışken bu talep son bir ayda 1 milyon adete ulaştı. n American Airlines, 6 Mayıs’a kadar uluslararası uçuşlarının yüzde 75’ini kesmeyi planladığını açıkladı. l Ekonomi Servisi İş dünyasından acil önlem talebi İş dünyası, virüs nedeniyle oluşan tahribatının azaltılması için karar vericilerden etkili tedbirlerin alınmasını talep etti. Kamunun salgınla mücadele tedbirlerini etkili şekilde hayata geçirmesinin, özel sektör, sivil toplum örgütleri ve yurttaşların işbirliği ile hareket etmesinin ortak sorumluluk olduğuna vurgu yapan TÜSİAD “Küresel piyasalardaki dalgalanmaların artırdığı finansal riskler, tedarik zincirlerine ve ihracata yansıyan olumsuz etkiler ve salgınla mücadele tedbirlerinin iç ta lebe etkileri ülke ekonomilerini zor bir durumda bıraktı. Meselenin ekonomik boyutlarına karşı önlemlerin de hızla hayata geçirilmesi, daralma dönemini yeni geride bırakmış ekonomimizde toparlanmanın devam edebilmesi ve istihdamın korunması için önemlidir” dedi. TÜRKONFED şu vurguyu yaptı: “İşletmelerin olumsuz etkilere karşı hazırlıklı olması ve bunları asgari düzeye indirmesinde dikkate alınacak kısa ve orta vadeli stratejilerin ivedilikle hayata geçirilmesi, kritik önem taşıyor.” Bütçede denge bozuldu G7’den virüse karşı işbirliği ABD, Kanada, Fransa, Almanya, İtalya, Japonya ve İngiltere’den oluşan G7 liderleri, dün yaptığı telekonferans görüşmesinde koronavirüs salgını konusunda işbirliği vurgusu yaptı. ABD Başkanı Donald Trump’ın başkanlığındaki toplantının ardından yapılan ortak açıklamada, “En çok ihtiyaç duyulan yerlerde, tıbbi malzemelerin varlığını artırmak için çaba sarf edeceğiz. Covid19 pandemisi öncesi öngörülen büyüme oranının korunması noktasında kararlıyız” denildi. G7 ülkelerinin sağlık ve maliye bakanlarının haftalık işbirliğini devam ettirmesi çağrısı yapılan açıklamada, G7 ekonomilerine yönelik aşağı yönlü risklerden kaçınılmaya çalışılacağı kaydedilerek “G20 ülkelerini de bu çabalara destek vermeye çağırıyoruz” denildi. Özel sektörün kredi borcu düştü Ocak ayında özel sektörün yurtdışından sağladığı uzun vadeli kredi borcu, 2019 sonuna kıyasla 1.8 milyar dolar azalarak 189.8 milyar dolara, kısa vadeli kredi borcu da (ticari krediler hariç) 1.1 milyar dolar azalarak 8.4 milyar dolara indi. Merkez Bankası’nın (TCMB) Ocak 2020 dönemine ilişkin açıkladığı verilerine göre, bankaların kredi biçimindeki borçlanmaları 850 milyon dolar azaldı. Özel sektörün, bir yıl içinde yapılacak anapara geri ödemelerinin toplamı 48.5 milyar dolar tutarında oldu. Şubatta en çok artan ürünlerden biri, yüzde 18 ile sivribiber oldu. Tarımda enflasyon güçlendi Tarım ürünleri üretici fiyat endeksi (TarımÜFE) aylık yüzde 2.56, yıllık yüzde 10.22, 12 aylık ortalamalara göre de yüzde 20.04 yükseldi. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı “Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi, Şubat 2020” raporuna göre, aylık bazda en yüksek artışın görüldüğü ürün, yüzde 28.3 ile sakızkabağı oldu. Bu ürünü yüzde18 ile sivribiber, yüzde 15.8 ile ıspa nak, yüzde 8.4 ile patlıcan, yüzde 7.2 ile patates izledi. İnek sütündeki artış ise yüzde 0.99 oldu. Sektörlerde bir önceki aya göre değişim; tarım ve avcılık ürünleri ve ilgili hizmetlerde yüzde 2.38, balık ve diğer balıkçılık ürünlerinde yüzde 5.53, ormancılık ürünleri ve ilgili hizmetlerde yüzde 7.32 arttı. Canlı hayvanlar ve hayvansal ürünlerde yüzde 1.63 yükseldi. l Ekonomi Servisi Merkezi yönetim bütçesi şubatta 7.4 milyar TL açık verdi. Cumhurbaşkanlığı, yılın ilk iki ayında 449.7 milyon lira harcadı. MUSTAFA ÇAKIR Bütçe, Merkez Bankası’nın ocak ayında yapılan olağanüstü genel kurulu sonrasında yapılan 40.5 milyar liralık aktarmaya karşın yılın ikinci ayında açık vermeye başladı. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın şubat ayı bütçe gerçekleşme raporunda öne çıkan veriler şöyle: n Şubatta bütçe giderleri 93.5 milyar TL, bütçe gelirleri 86.1 milyar TL oldu. n Bütçe şubatta 7.4 milyar TL açık verdi. n Faiz dışı bütçe giderleri 79.3 milyar TL, faiz dışı fazla ise 6.8 milyar TL oldu. n Bütçe giderleri içerisinde en büyük payı yüzde 39.8 ile cari transferler aldı. n Gelirlerin 71.7 milyar lira sını vergiler oluşturdu. n Vergi gelirleri içerisinde en büyük pay yüzde 35.7 ile (25.6 milyar) kurumlar vergisinde. İkinci sırada yüzde 16.5 ile (11.8 milyar lira) ÖTV geldi. n Bütçe giderleri ocakşubat döneminde ise 194.2 milyar TL, gelirleri 208.3 milyar TL oldu. Bütçe iki aylık dönemde 14.1 milyar TL fazla verdi. n Bütçeden faize giden kaynak ocak ayına göre 12.7 milyar liradan 14.1 milyar liraya yükseldi. İki aylık toplam ise 26.9 milyar lira oldu. n Güvenlik ve savunmaya yönelik mal, malzeme ve hizmet alımları ocakta 99 milyon lira iken, şubatta 281.5 milyon liraya yükseldi. n Cumhurbaşkanlığı şubatta 161 milyon lira harcadı. İki aylık toplam harcama 449.7 milyon lira oldu. n Diyanet’in iki aylık harcaması 2.1 milyar liraya çıktı. n Milli Savunma Bakanlığı’nın başlangıç ödeneği 53.8 milyar liraydı. Ödenekler toplamı 54.1 milyar liraya çıktı. l ANKARA Şubatta en çok konutu İranlılar aldı Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2020 Şubat’a ait Konut Satış İstatistikleri’ne göre, Türkiye genelinde konut satışları 2020 Şubat’ta bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 51.4 oranında artarak 118 bin 753’e yükseldi. Bu satışlarda ilk sırayı 22 bin 662 konut ile İstanbul, 13 bin 326 konut ile Ankara ve 7 bin 669 konut ile de İzmir izledi. Konut satışının en dü şük olduğu iller sırasıyla 5 konut ile Hakkâri, 6 konut ile Ardahan ve 32 konut ile Bayburt oldu. Şubatta İran vatandaşları Türkiye’den 721 konut satın aldı. Bu ülkeyi sırasıyla 691 konut ile Irak, 282 konut ile Rusya, 256 konut ile Afganistan ve 141 konut ile Ürdün izledi. Ülke genelindeki diğer konut satışları ise, 2020 Şubat’ta, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 7.8 oranında arttı. Yani bu dönemde toplam 75 bin 20 konut, diğer satış türleri üzerinden el değiştirdi. Öte yandan, aynı dönem aralığında, Türkiye genelinde ilk defa satılan konut sayısı yüzde 14.3 artarak 37 bin 303’e yükseldi; ülke genelinde ipotekli konut satışları ise, yüzde 392 yükselerek 43 bin 733’e çıktı. l Ekonomi Servisi 13Mart Cuma günkü Cumhuriyet gazetesinin birinci sayfasında yayımlanan bu haberin başlığını, koronavirüse ilişkin sıcak gündemin yorgunluğunda ilginizi çekmek üzere almış değilim. Sıcak gündemdeki önemi, anlamına dikkat çekmeden unutulmaması, olayın altının çizilmesinin gereğine inandığım, paylaşmak zorunda olduğumu düşündüğüm için, önü, arkası kimi bilgilerle birlikte sizlerle de paylaşmak istedim.. Kuşkusuz Dink davasında yargılanan emekli istihbaratçı astsubay Şeref Ateş’in silahlı saldırıda öldürülmesi yeterince dikkat çekici. Ateş’in Dink cinayeti öncesi keşif yapan ekiple irtibatlı olduğu iddia edilmişti. İnfazın,1990’lı yıllarda faili meçhul cinayetlerin işlendiği SapancaHendekDüzce üçgeninde gerçekleşmiş olması ayrıca dikkat çekici. Ateş, Dink davası kapsamında 2016’da tutuklanmış, 10 Ekim 2017’de görüntülerde yer alan sanıklarla uyuşmadığı sonuçlu bir rapor sonrası, tutuklu kaldığı süre de göz önüne alınarak serbest bırakılmıştı. İnfaz sonrası yakalanan şüphelilerin telefon kayıtlarında ise randevu mesajları ile birlikte para konusunun konuşulduğu bilgisi de yer almış.. Haber üzerinden, sınırlı bilgilerle yorum yapmaya kalkışmak elbet haddimiz olamaz. Ancak gazeteci meslektaşımız Dink’in katledilmesini protesto, dayanışma adına pek çok duruşmayı izlediğim ve üzerine de pek çok yazı yazmış bir gazeteci olarak ilk yıllardan unutmuş olabileceğimiz kimi ayrıntıları da anımsatmak zorundayım.. AKP iktidar ittifakında, Gülen cemaati ile ortaklık ilişkilerinin güçlü olduğu yılllardan söz ediyoruz. Yargılamanın söz konusu olduğu uzun süreçli yıllarında, Dink cinayetinin Ergenekon davasına bağlanması için ne kadar çok çırpınıldığını unutmuş olamazsınız. Kamuoyunda kendilerini Ergenekoncu olarak tanıtmış bazı kişilerin, Dink yaşıyorken açılmış davalarda yaptıkları densiz protestolar gerekçe yapılmıştı. HHH Densiz protestocular algısı üzerinden, Ergenekon davasında, şimdilerde ortaya çıkmış çarpıcı gerçekler, hukuk kanıtlarıyla, FETÖ’cü yargıyı ele geçirmiş kadrolar ve medyatik gücün provokasyonlarıyla 1. Silivri sivil darbe hukukunun insanlık dışı yargısı ile yapılanlar çok başkaydı.. Giden canlar, ödetilen bedelleri bugün yadsıyabilecek olamaz demekle iş bitmiyor.. Ergenekon sanığı ilan edilmiş, başta İlhan Selcuk, Cumhuriyet aydınlanmacıları, Genelkurmay Başkanı da içinde üst kademe ve en kritik görevlerdeki komutanların, Danıştay tetikçileri de içinde, Cumhuriyet gazetesine bomba atmış infazcılarla birlikte, Ergenekon davası kapsamında yargılanmaları gerçekleriyle yüzleşmenin henüz çok uzağındayız.. Kendi adıma birçok köşe yazımda, yeri geldiğince konuşabildiğim televizyon oturumlarında da altını çok çizdim. Yalanlayan, itiraz eden çıkmadığı gibi, kamuoyuna gerçeğin yansımaması için üzerine perde çekildi. Ergenekon yargılamalarına uğramış olanlar, ruhsal durumları iyi olmadığı, her fırsatta Ergenekon davası sanıklarına saldırmaya kalkıştıkları için aynı davanın sanığı yapılmış, jandarma ablukasında duruşmalara getirilip götürülen, Cumhuriyet gazetesinin bahçesine de bomba atmış iki saldırgan genci hatırlayacaklardır. Tam da davanın en üst yargının kararı ile düşürüldüğü günün akşamı Beyoğlu’nun bir arka sokağındaki meyhanede çapraz ateşle infaz edilmişlerdi. Besbelli konuşabileceklerinden, itiraflarından kaygı duyulmuş, temizlik yapılmıştı.. Dünya bazen çok küçük, kırk yılda bir yakın, acil yetişmek üzere, metro çıkışı kısa mesafe taksiye atlamıştım. Üstünden bir ay geçmemiştir, sarıklı, uzun sivri sakallı, kahverengi şalvarlı genç şoförün, gülümseyerek selamlaması dikkatimi çekmişti. Özellikle Cumhuriyet gazetesinden çıktığımı, trafikten kaçmaya dönük karşı caddeye geçtiğimi anlattım ki, sıcak karşılamanın anlamını okuyabileyim. Yanılmadım bizim gazetenin önünün uzun soluklu polis kordonuna alınıp kapatılmasından söze girdi. “Sizi kimler protesto ediyordu” sorusunu aynı sıcak sesle yöneltti. Ben de kestirmeden “Polisin dediğine göre Genç Osmanlılarmış. Ben cemaatleri yakından tanımıyorum..” yanıtını verdim. Gülümsemekten vazgeçmeyerek “Size bomba atanlar infaz edildi. Birisi ilkokuldan çocukluk arkadaşımdı. Annesi hâlâ ağlıyor” dedi. “Biliyorum ben de infazın konuşmamaları için davanın düşürüldüğü gün yapılmasının saklanmasına her fırsatta karşı çıkıyorum. Sorguluyorum duyan, aldıran yok..” dedim. “Çok oyun, çok tuzak var. İnsan geç anlıyor..” anlamına gelen birkaç cümle kullandı. Üstüne gitmedim, sorgulamadım.. Okuldan almak için koşturduğum torunumu kastederek “Onun dünyası inşallah daha güzel olur..” dileği ile sevecenlik içinde uğurladı.. Galiba kimi gerçeklere uyanmıştı.. Benzine 7 kuruş zam Benzinin litre fiyatına gece yarısından geçerli olmak üzere 7 kuruş zam yapıldı. Enerji Petrol Gaz İkmal İstasyonları İşveren Sendikası’ndan yapılan açıklamaya göre benzinin litre fiyatı, Ankara’da 5.62 liradan 5.69 liraya, İstanbul’da 5.53 liradan 5.60 liraya, İzmir’de ise 5.63 liradan 5.70 liraya yükseldi. l ANKARA/Cumhuriyet