Katalog

EKONOMI DOLAR AVRO STERLIN FAİZ [email protected] BORSA 9 9 EKİM 2020 CUMA ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 7.9390 7.4 kuruş 9.3240 6.6 kuruş 10.2790 12.5 kuruş 13.47 0.30 puan 1.150 1.92 puan 3247.48 39.23 lira 481.28 5.66 lira Sosyal güvenlik açığı bu şekil artmaya devam ederse emekli maaşlarında tehlike çanları çalacak Emekli maaşlarında risk Sağlık kuruluşlarına hak edişlerini ödeyemeyen AKP iktidarı, sosyal güvenlik açığını yedi ayda katladı. Geçen yılın tamamında 39.9 milyar lira açık veren sosyal güvenlik kurumu, bu yılın yedi ayında 50 milyar lirayı aştı. SGK’nin prim gelirleriyle emekli aylıkları ve sağlık harcamalarını karşılama oranı da düştü. Geçen yıl yüz kişiden 71’inin emekli aylıklarını karşılayabilen kurum, bu yılın ilk yedi ayında yüz kişiden 62 işinin emekli aylığını karşılayabilecek duruma geriledi. 1 Nisan ile 30 Haziran 2020 arasında mücbir sebep halinde olduğu kabul edilen bazı sanayi, imalat ve işletmelerin prim ödeme sürelerinin ötelenmesinin yukardaki tabloyu etkilediği Sosyal Güvenlik Kurumu tablolarında en sert düşüş temmuzda yaşandı. Kurumun emekli aylıklarını karşılama oranındaki düşüş, prim ertelemesi dışında kalan temmuzda yüzde 53 oldu. var sayılsa da prim gelirlerinin emekli aylık ve sağlık ödemelerini karşılama oranındaki en sert düşüşün prim ertelenmesi dışında kalan temmuz ayında yüzde 53.7 oranı ile gerçekleştiği görüldü. Sağlık paralı olacak Söz konusu verilere göre önümüzdeki günlerde sosyal sigorta sisteminin yeniden düzenlenmesi ile emekli aylık ve ödeneklerinin, kıdem tazminatının yeniden yapılandırılması büyük bir olasılıkla gündeme gelebilecek. Başta kamu olmak üzere birçok sağlık işletmesinin borçlarını ödeyememesi ve iflas etmesi, kamunun sunulan sağlık hizmetlerinin kapsamında bir daralmaya yol açacak. Zira açığı kapatmak isteyecek kurum, gelirleri artırmak için parasız verilen sağlık hizmetlerinin sayısını ve kapsamını daraltarak, sağlıktaki katkı payını artıracak. Yani şimdi hastaneye gittiğinde muayene payından ilaç payına kadar sayısı 10’a yaklaşan katkı payı kalemi hızla artacak. Dr. Güray Kılıç ve Dr. Ergün Demir’in SGK verileri ile hazırladıkları ortak makalede SGK verilerinin Bakan Albayrak’ın sözlerinin tam tersini gösterdiğinin altı çizilerek şu ifadelere yer verildi: Gerçek şudur: Yoksulluk, işsizlik ve ekonomik belirsizlik giderek artıyor. Kriz ve dövizdeki artışın sonucu olarak yüzlerce işyeri, fabrika kapanıyor ve binlerce işçi işten çıkarılıyor. Bu şekilde prim ödeyemeyenlerin sayısının giderek artması ve prim alacaklarının tahsil edilememesi ile de SGK gelir gider dengesi olumsuz etkilenmektedir. “Açık” artmakta ve prim gelirlerinin emekli aylıklarını ve sağlık ödemelerini karşılama oranları düşüyor. COVID BAHANESI OLDU Maden işçilerinin yürüyüşüne yasak Manisa Valiliği, tazminat haklarını ve maaşlarını alamayan maden işçilerinin Ankara’ya yürüyüşünü Covid19 bahanesiyle yasakladı. Manisa Soma’ya bağlı Uyar Madencilik’te yaklaşık 8 yıldır tazminat hakları ödenmeyen işçiler, Bağımsız Madenİş Sendikası öncülüğünde 12 Ekim’de Soma’dan Ankara’ya yürüyecekti. Yürüyüşe günler kala Manisa Valiliği, Covid19 nedeniyle kentte 15 gün süreyle toplantı ve gösteri yürüyüşü, her türlü etkinlik ve eylemlerin yapılmasını yasakladı. Diğer yandan, Ermenek Cenne Madencilik ve Seba Madencilik’te de yaklaşık bir yıldır maaşlarını ve tazminatlarını alamayan maden işçileri, 12 Ekim’de Konya Özbey Yem Fabrikası önünde 3 günlük oturma eylemi düzenleyecek. Sonuç alınamazsa, Konya’dan Ankara’ya yürünecek. l Ekonomi Servisi 10 İLDE BAŞLIYOR ING Türkiye’den öğretmen projesi ING Türkiye, dijitalleşmede liderlik stratejisine paralel olarak toplumsal yatırımlarını da öğretmenlere yönelik yeni bir projeyle hızlandırıyor. Öğretmenlerin dijitalleşen dünyaya adım atması, yüz yüze ve uzaktan eğitimde yararlanabilecekleri dijital okuryazarlık becerileri edinmelerini hedefleyen “Dijital Öğretmenler” projesi; ING Türkiye, Habitat Derneği, ODTÜ işbirliği ve İLKSAN’ın desteğiyle hayata geçiriliyor. İlk aşamada 10 ilden bin öğretmene ulaşılacak eğitim ile öğretmen ve dolaylı olarak da öğrencilerin dijital dönüşümün bir parçası haline getirilmeleri ve nihai olarak Türkiye’deki dijital dönüşüm sürecine katkı sunulması da amaçlanıyor. l Ekonomi Alper Gökgöz Servisi 2.8 MILYARLIK BIRLESME Salgın ‘teknoloji’ evliliklerini artırdı Uzaktan çalışan, evlerinden daha çok zaman geçiren insanlar günlük rutinlerinin büyük kısmını mobil uygulamalar ya da dijital platformlar üzerinden çözmeye yönelince bu hizmetleri sunan teknoloji şirketleri yatırımcıların radarına girdi. Bu yıl birleşme ve satın almalara teknoloji şirketlerinin damga vurması bekleniyor. KPMG’nin raporuna göre, ilk 9 ayda teknoloji, medya ve telekomünikasyon sektöründe Türkiye’de 2.8 milyar dolar, dünyada 343.8 milyar dolarlık birleşme ve satın alma oldu. Bunların toplam işlem değerindeki payı da Türkiye’de yüzde 77.8, küreselde yüzde 18.5 oldu. l Ekonomi Servisi İşe yerleştirilen kişi sayısı eylülde yüzde 50.1 azalarak 91 bin 130’a indi 8 ayda 1.1 milyon işsiz Türkiye İş Kurumu’nun (İŞKUR) 2020 Eylül ayına ilişkin “Aylık İstatistik Bülteni”, istihdam sorununun ağırlaştığını ortaya koydu. İŞKUR’a göre, işsizlik ödeneği almak için ilk 8 ayda başvuran işsiz sayısı 1 milyon 138 bin 725 kişiye ulaştı. Bu kişilerin 391 bin 977’si sık sık eleştirilen ağır çalışma günü ve prim şartlarını karşılayarak ödenek almaya hak kazandı. Sadece ağustos ayında ise 72 bin 422 kişi başvururken, bu kişilerin ancak 25 bin 3’ü ödenek alabildi. Ayrıca salgın nedeniyle 17 Nisan’dan bu yana işçi çıkarma yasağına rağmen, mart sonuna göre başvuran işsiz sayısı 636 bin 529, ödenek alanlar 152 bin 242 kişi çoğaldı. Sert düştü İşverenlerin eleman talebini gösteren “açık iş” sayısı, eylülde geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 36.2 azalarak 120 bin 281’e düştü. Azalış oranı ağustos ayında yüzde 31.2 idi. İlk 9 aydaki açık iş sayısı ise geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 33.1 azalarak 1 milyon 85 bin 655’e indi. Buna paralel olarak işe yerleştirilen kişi sayısı eylülde yüzde 50.1 azalarak 91 bin 130’a düştü. Aylık azalış oranı ağustosta yüzde 27.6 idi. Açık iş ilk 9 ayda da yüzde 44.5 azalarak 627 bin 78 kişiye geriledi. l Ekonomi Servisi DOLAR VE AVRO ARŞA YÜRÜYOR Kötü ekonomi yönetimiyle perçinlenen jeopolitik endişeler, TL’nin değer kaybını hızlandırmayı sürdürüyor. Dolar/TL dün 7.94’ü aşarak rekor tazeledi. Avro/TL ise 9.34’ü aştı. Geçen hafta açıklanan Yeni Ekonomi Programı’nda (YEP) yıllık ortalama dolar/TL kuru tahmini 2021 için 7.68, 2022 için 7.88, 2023 için 8.02 olarak belirlenmişti. Dolar/TL’deki dünkü rekor ile 2022 tahmini şimdiden aşılmış oldu. 2023 tahminine ise yalnızca birkaç kuruş kaldı. Biden seçilirse... Öte yandan, ABD’li yatırım bankası JP Morgan, 3 Kasım’daki ABD başkanlık seçimlerine ilişkin raporunda, Joe Biden’ın başkan seçilmesinden en olumsuz etkilenecek para birimlerinin TL ve Rus Rublesi olacağını duyurdu. Raporda 4 farklı senaryo yer aldı. Biden’ın başkan seçildiği birinci ve ikinci senaryoda en olumsuz etkilenecekler Türk Lirası ve Rus Rublesi olarak sıralandı. Trump’ın başkan seçileceği ve Senato’da çoğunluğun Cumhuriyetçiler’de kalacağı üçüncü senaryoda ise “kazananlar” Türk Lirası ve Rus Rublesi olacak. Sandıktan belirsizlik çıkması ve sonucun mahkeme tarafından belirleneceği dördüncü senaryoda ise kaybedecek para birimleri Güney Afrika Randı ve Meksika Pesosu olacağı, kazanan ise olmayacağı belirtildi. l Ekonomi Servisi Salgının güçlenmesi, yılın geri kalanındaki talebe ilişkin belirsizlikleri yükseltiyor İhracatta bozulmalar başladı Bazı bölgelerde bozulmaların yeniden başladığına yönelik işaretlerin olduğu belirtildi. İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından açıklanan ve Türkiye imalat sektörünün ana ihracat pazarlarındaki faaliyet koşullarını ölçen Türkiye ihracat iklimi endeksi, ağustosta 52.4 iken eylülde 51.9’a geriledi. IHS Markit Ekonomi Direktörü Andrew Harker, “Türk imalat sektörünün ana ihracat pazarlarında devam eden toparlanmalar, firmaların dış pazarlardaki satışlarını olumlu yönde destekleyecektir. Bununla birlikte, bazı bölgelerde bozulmaların yeniden başladığına yönelik işaretler söz konusu. Covid19 salgınının yeniden güçlenmesine ilişkin endişeler nedeniyle, 2020’nin geri kalanında ihracat talebinin ne yönde seyredeceğine ilişkin belirsizlik halen oldukça yüksek” dedi. Endekste eşik değer olan 50’nin üzerinde ölçülen tüm değerler ihracat ikliminde iyileşmeye, 50’nin altındaki değerler ise bozulmaya işaret ediyor. Endeks, şubat ayındaki 50.4 seviyesinden martta 40.9’a, nisanda 19.1’e gerilemiş ve dünya genelinde ekonomik bozulmaya yol açan koronavirüs salgını nedeniyle belirgin bir bozulmaya işaret etmişti. Endeks, mayıs ayında 34.1, haziranda ise 47.5 olmuştu. l Ekonomi Servisi İnsanlığı geleceğe bilim taşır... Asla unutmayalım İnsanlığı geleceğe bilim taşır... Savaşlar değil, kutuplaşmalar ve öfke üzerinden yürütülen siyaset de değil; ekonomik çıkarları ve hırsları her şeyin üzerine çıkaran, başkalarının kaybını kendi kazancına dönüştürmeye odaklı sistemler hiç değil... Bilim, insanlığın ortak dili, ortak değeridir... İnsanın kendini, dünyayı, yaşadığı evreni, toplumu anlama çabası bilimi şekillendirir.. Geleceğe yeni kapıların açılması demektir. Yaşanan her yeni gelişme bir sonraki gelişmenin anahtarı olmuştur. Newton’un yerçekimi kuramı, Faraday’ın elektromanyetizma alanında, Bernoulli’nin hidrodinamik basınç alanındaki çığır açıcı keşifleri, Einstein’ın özel görelilik teorisi olmasa insanlık bugünkü noktasında olur muydu? İnsanın genetik haritasının çıkarılmasından, Ay’da Mars’ta yerleşme çabalarına, yapay zekâ, robotik teknolojilerine, kuvantuma kadar bugünü ve yakın geleceğe yön verecek olan yine bilim, bilimsel araştırmalar... Bilimin kodlarında “uzun soluklu araştırma yapmak, sabırlı olmak ve asla pes etmemek” vardır. Bitip tükenmeyen sonsuz araştırmalar, deneyler döngüsü içinde yol alır bilim insanı. Bilimin kodlarında büyük rekabet kadar güçlü bir işbirliği de vardır... Nobel’e kadın damgası 2020 Nobel bilim ödülleri açıklandı bu hafta. Ve sürpriz şekilde 3 bilim kadını ödüle layık görüldü. Gen biçimlendirme teknolojisindeki çalışmaları ile ABD’li biyokimyacı Jennifer Doudna ile Fransız mikrobiyolog Emmanuelle Charpentier Nobel Kimya Ödülü’nü alırken, evrenin en büyük gizemlerinden biri olan kara delik üzerine yaptığı çalışmalar ile ABD’li Andrea Ghez diğer 2 erkek meslektaşı ile Nobel Fizik Ödülü’nü kazandı. Nobel bilim ödülleri erkek egemen bir alan. Bugüne kadar 622 bilim insanı ödül kazandı ve aralarından sadece 22’si kadındı. Bu yılın özelliği, kimyada ilk kez 2 kadının birlikte ödül kazanmış olması. Ghez ise Nobel tarihinde fizik ödülü kazanan dördüncü bilim kadını oldu. Zaten ödüle layık görülen 3 bilim kadınının ilk yaptıkları açıklamalarda “genç bilim kadınlarına, eğitim çağındaki genç kızlara ilham olmasını diliyoruz” vurgusu vardı. Charpentier ve Doudna, CRISPR/ Cas9 genetik makasını 2012 yılında keşfettiler. Canlıların yaşam kodlarının son derece kısa sürede yeniden yazılmasının önünü açan bu teknik, biyolojide büyük bir devrimsel dönemi başlattı. Her biri kendi ülkelerinde araştırmalar yaparken bir konferansa katılmak için geldikleri Porto Rico’da bir kafede tanıştılar. Kentin eski mahallelerinde birlikte dolaştılar, sohbet ettiler, birbirlerine çalışmalarını anlattılar. Kurdukları dostluk bilimsel rekabeti birden işbirliğine dönüştürdü ve onlara Nobel yolunu açtı. Rekabet dedik... CRISPR gen makası üzerine çalışan tabii başkaları da vardı. 2012 yılında bu konuda 126 makale yayımlandı. 2017 yılına gelindiğinde bu sayı 2 bin 155 olmuştu. Hızlı, pratik, uygun fiyatlı ve kullanım esnekliği açısından belki de şu ana kadar sahip olduğumuz en efektif genom düzenleme aracı olan CRISPRCas sisteminin patent hakları üzerine savaş ise hâlâ sürüyor. ?UC Berkeley’de çalışmalarını yürüten Jennifer Doudna ve ekibi Mayıs 2012’de, CRISPRCas sisteminin patent başvurusunu yaptı. Broad Enstitüsü’nde araştırmalarını sürdüren Feng Zhang ve ekibi de patent girişimlerini Aralık 2012’de başlattı. Doudna ve ekibi patent başvurusunu daha önce yapmasına rağmen, Zhang ve ekibi Nisan 2014’te patenti aldı. Bu karardan sonra Berkeley’deki araştırma grubu, Broad Enstitüsü’nün patentine itirazda bulundu. Konu henüz çözümlenebilmiş değil ama bu arada dünyanın birçok yerindeki araştırma merkezleri, patent tartışmalarına aldırmaksızın CRISPR teknolojisini geliştirmeye ve farklı hastalıklarda denemeye devam etti. Özelilkle Çin, CRISPR’nin kanser tedavisinde kullanımına dair klinik çalışmaları ilk başlatan ülke oldu. Genetik makas çok güçlü Düzenleme şart Tabii şunu da unutmayalım. Genetik makas tüm faydalarının yanı sıra kötüye de kullanılabilir. Özellikle de genetiği değiştirilmiş embriyolar oluşturmak için kullanılması en büyük tehlike.. Kesin olan bir şey var: Bu genetik makaslar hepimizi etkiliyor. Bir yandan tarımdan sağlığa yeni ufuklar açılırken bir yandan da yeni etik sorunlarla karşı karşıya kalacağız. Bilimi reddeden siyaset, bilimi kötü amaçlarla kullanan siyaset daima vardı ve var olmayı sürdürecek. Önemli olan kötü ile mücadele edebilmek...