Katalog

LE MONDE diplomatique Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. 5 EKİM 2020 Sayı: 9 TEKNOLOJİ DÜNYASINDA KÜRESEL REKABET HER GEÇEN GÜN ARTIYOR. GÖZLER ABD ÇİN MÜCADELESİNDE 5G’nin jeopolitiği E M VGENY OROZOV* B eşinci nesil mobil telefon5Gkonuşlandırılmasının arifesinde, ekolojik ve sağlık üzerindeki etkileri ve daha temelde kontrolden çıkmış teknolojik gelişmelerle ilgili bir dizi soru ortaya çıkarıyor. Ancak 5G’nin “harika oyunu” da jeopolitik alanda ABD ile Çin arasında giderek artan sert çatışmanın zemininde oynanıyor. 1994 yılında, henüz Huawei küçük bir telefon komütatörü satıcısıyken, şirketin kurucusu Ren Zhengfei, dönemin Çin Başbakanı Jiang Zemin ile görüşmüştü. Eskiden orduda mühendis olan, daha sonra genel elektronik sektörüne geçen Ren Zhengfei, bu görüşme sırasında vatanseverlik kartını kullanarak şu açıklamada bulunmuştu: “Telekomünikasyon ulusal bir güvenlik meselesidir. Bir ulus için, bu alanda kendine ait teçhizatına sahip olmamak, bir orduya sahip olmamakla eşdeğerdir.” (1) Bu bilgece verilmiş hüküm nihayetinde başta ABD olmak üzere diğer ülkeler tarafından benimsendi. Tarihin ironisi şu ki, bugün Huawei’yi ve 5G teknolojisindeki gücünü kendi ulusal güvenliği için bir tehdit olarak gören de yine ABD. Çalışanların sahibi olduğu şirketi diğerlerinden ayıran özellikleri arasında, sıra dışı dönüşümlü yönetim sistemi; Ren’in “açgözlü” olarak nitelediği genel piyasaları hor görmesi; Maocu değerlere olan inancı ve Çin’in yabancı “emperyalist” firmalara olan bağımlılığını kırmak için ulusal düzeyde yenilik üretme fikrine olan bağlılığı yer alıyor. Bugün 170 ülkeye yayılmış olan bir ağı idare eden grubun 194 bin çalışanı bulunmakta. Huawei, 2009 yılından bu yana, endüstriyel alanda olduğu kadar çeşitli uluslararası standartlaştırma kurumları bünyesinde de 5G geliştiren başlıca aktörler arasında yer almakta. Huawei, 2020 yazında Samsung’u tahtından indirerek dünyanın birinci akıllı telefon satıcısı oldu. Çin’in en yenilikçi şirketlerinden biri olarak görülen Huawei’nin yan kuruluşu HiSilicon, piyasanın en gelişmiş bazı yapay zekâ uygulamalarını ileri taşıyan Kirin çipini tasarladı. Bu dikkat çekici başarının nedenleri arasında, araştırma ve geliştirmeye (ArGe) sürekli yatırım yapılması yer alıyor. ArGe için yıllık kârının yüzde 10’dan daha büyük bir kısmını ayıran şirket, bu alanda Apple ve Microsoft’un önünde yer alıyor. 2019’da 15 milyar dolar olan bu rakamın 2020’de 20 milyar dolar olması beklenmekte. Bir mukayese yapmak gerekirse, Alman otomobil sektörünün tamamı 2018 yılında ArGe alanında 30 milyar dolar tutarında bir yatırım yapmıştı. Çin toplumu, bu rakamların da ötesinde, Huawei’yi bir bayrak taşıyıcı gibi görüyor. Aşırı standart temel ürünlerle zincirin en altından yola çıkan şirket, bugün Apple veya Samsung’un muhatabı konumunda. Şirketin izlediği rota, Çin hükümetinin teknoloji sektöründeki yüksek hedeflerini ortaya koyuyor. Devamı 6. sayfada Sahte bağımsızlıklar SERGE HALIMI B eyaz Saray, 4 Eylül malarına yol açtı. Avrupalı 2020, Cuma. Oyun bir da bir yetkili, Trump’ın “İsrakikadan az sürdü. (1) Do il” açıklamasını yaptığı sınald Trump, masa uzanrada Sırp Başkanı’nın bitkin YARIN tılarıyla karıştırılabilecek iki küçük boş masanın hemen bitişiğinde, yaldızlı yüzeyi telefonlarla dolu büyük bir masaya kurulmuştu. Boş masalardan birinde Sırbistan Devlet Başkanı Aleksandar Vucic; dihavasıyla alenen alay edecek kadar ileri gitti. Belgrad’daki Filistin Büyükelçisi öfkesini ifade etti. Rusya Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, Washington toplantısından Vucic’in pek de hayrına olmayan başka bir foğerinde Kosova Başbakanı toğraf yayımladı: Sırp DevAvdullah Hoti oturuyordu. let Başkanı, Amerikalı emArabulucu rolünden duy peryal mevkidaşının önünduğu memnuniyet yüzün de otururken lise müdürüden okunan Trump, şimdi nün odasına çağırdığı aptal ye kadar Avrupa Birliği’nin bir öğrenciyi anımsatıyor(AB) denetiminde bulunan du. Vucic’in üç gün sonra, bir bölgede savaşan iki mu Ortadoğu konusundaki tuhalif ülkeyi zorunlu bir an tumunu “netleştirmesi” gelaşmaya vardırdı. Trump rekti: “AB’nin beyanlarına bu vuruşundan, yirmi yıuymak için elimizden gelı aşan bir süre önce eski lenin en iyisini yapıyoruz. ABD’DE SİYASİ SÖYLEM TEHDİT, KORKU VE PANİKTEN BESLENİYOR Yugoslavya’yı bombalayan Bununla birlikte, çıkarlarıyönetimin William (“Bill”) mızı da hesaba katıyoruz.” Clinton’ın demokratik bir Tabii söylemesi yapmakDeliliğin pençesinde yönetim olması nedeniyle kendisini Nobel Barış Ödülü’ne layık görebilecek kadar hoşnut görünüyordu. Sonra Trump, ansıtan kolay. Aşırı sağcı Sırp milliyetçisi olan Vucic’in Yugoslavya’ya (2) herhangi bir nostaljisi yok. Ancak o zamanlar Josip Broz zın şöyle dedi: “Sırbistan, Tito, uluslararası sahneKudüs’te bir ticaret ofisi aç de konumunu korumuştu. THOMAS FRANK* ni bir çürüme belirtisi ve giderek artan kimse kisi gibi bulundukları eyaletlerin dört bir bir şey anlamıyor hissi. yanından haber toplama olanağına sahip maya ve önümüzdeki tem Kosova’nın Sırbistan ile tamuzda büyükelçiliğini ora biiyet bağlarını açıkça ko13 Temmuz 2020 tarihli Kansas City değil. Böyle bir çalışmayı yapabilmek için ya taşımaya kararlı.” Devlet parması ise bir ABD uyİ nsan bu korkunç yıla rağmen harika bir Star’dan rastgele seçilmiş iki haber: Evimin yakınındaki bir et lokantasına kafasına taktığı kocaman şapkasında yeterli sayıda gazetecileri yok. Kansas City Star da benzerleri gibi son senelerde tekrar tekrar satışa çıkarılarak yazı işlerinde kan Başkanı Vucic’in yüzü, küçük masasının ardında törenin amacıyla ilgisiz bu dudusu haline gelmesine vesile oldu. Aslında sorun, milliyetçilerin alışıldık teyaz geçirebilirdi. Mesela huzurlu Kansas “Amerika’yı yeniden büyük yap” yazılı bir kaybı yaratılan gazetelerden. Tarihi binasıyuru karşısında şaşkın bir mel ikilemini oluşturuyor: City’deki evine gidebilirdi; kısacık biçilmiş müşterinin girdiği yazıyor. Yüzünde maske nı 2017’de elden çıkaran gazetenin sahibi hal aldı (Belgrad ile Prişti Coğrafi anlamda ve kültüyeşil çimlerin ve kesinlikle baronlar için in yok. Girişteki (gazetenin belirttiğine göre aynı yılın şubat ayında iflas etti. Temmuz ne arasında imzalanacak ba rel olarak yakın halklardan şa edilmiş gibi duran malikânelerin giderek saatine 8.50 dolar ödenen) garson, yeni dü ayında ise gazete New Jersey’li bir risk fosit bir ticari anlaşma). İm kopmalarının bedelini, gearttığı bir semte. Bütün ağustos roman oku zenlemenin talep ettiği şekilde müşteriden nu tarafından satın alındı. zalamak üzere olduğu bel nellikle uzak ve aşağılayıyarak, evde tamir işleri yaparak, eski filmle ağzını ve burnunu kapatmasını istiyor, müş İşte 2020 Amerikası’nda geldiğimiz nokgeye göz attı ve endişeli bir cı güçlere tabi olan bir “bari seyrederek ve Missouri şarabı içerek ge teri ise tişörtünü kaldırarak garsona silahı ta: Artık kimse hiçbir şeyden emin değil ve tavırla danışmanlarına dön ğımsızlık” kazanarak ödüçebilirdi. Böylece ölümcül bir salgının gide nı gösteriyor. basının başına gelenler sorunun yalnızca çok dü. Ama artık çok geçti: yorlar. Kendi küçük eyaletrek yayılmakta olduğu, bu mutlu ve huzur Gazetenin ilk sayfası Kansas eyaletinküçük bir kısmı. Emsali görülmemiş karantiGörünüşe göre konuyla il lerinde otokrat iken, oradan lu küçük dünyanın dışında bir ekonomik çö de “koronavirüsün kontrolsuz yayılımı”na na koşullarındaki ülkede insanların birbirlegili yegâne bilgi sahibi Bin ayrılır ayrılmaz birer vasala küntü yaşandığı unutulabilirdi. Çünkü gök ayrılmıştı, ancak gazete bu haberi sahadariyle karşılıklı iletişime geçmeleri sorun teşyamin Netanyahu, kendisini dönüşürler. yüzü sabahları parıldamaya, çiçekler hoş ki kendi haber kaynaklarından doğrulatma kil ediyor, devlet dairelerinin kapıları kapakutlamıştı bile... kokularını yaymaya, trafik sakince akmaya devam ediyordu. ABD’nin en güzel şehirlerinden biri olan mış; internette bulunmuş bir virüs tablosu ile yetinmişti. Anlaşılan o ki bu tabloyu kontrol eden uzaktaki yetkililer Kansas’ı kan kırlı ya da ziyaretçi sayısı kısıtlı, cinayet oranları artışta, insanlar uçağa binmekten korkuyor, birçok okul ancak uzaktan eğitim ile çaMilliyetçilerin temel ikilemi... Çeviri: Diane Dilek Cat bu yerde insanın içinden bisikletine atlayıp kendini sessiz yollara vurası gelir. Ancak bu sabah egzersizi biter bitmez, Twitter’a girer girmez ya da kuryenin evin girişine fırlattığı gazeteyi alır almaz... Bam. Her şey mahşer günü gibidir: Panik, karmaşa, suçlamalar, ifşalar. Videolarda haykıran insanlar, elleri silahlı asker kıyafetli sarışın çocuklar, protestocuların üzerine süren şoförler, kurucu metinleri okuyan histerik kişiler. Her gün yemızısından (kötü) koyu kırmızıya (çok çok kötü) geçirmişti. Hepsi bu kadardı. Bu şoke edici bilgiyle uğraşmak ise Kansas City’nin iki milyonluk nüfusuna bırakılmıştı. Ne de olsa birileri bir yerde resmi gibi duran bir siteyi güncellemişti. Tembel gazetecilik belirtisi olan, gündemi tweet’lerle ya da internetten alınmış şemalarla beslemek, ABD’nin bugünkü halini çok iyi ifade ediyor. Yerel gazeteler eslışıyor, Fox News yaşlı izleyicilerini şiddet ve kaos görüntülerine boğuyor, eski telefonlarını çaldıran tek kişi ise bilmem neredeki bir kredi şirketinin hesabına acilen birkaç bin dolar yatırmazlarsa onları hapisle tehdit eden, önceden kaydedilmiş bir ses. Devamı 2. sayfada Vucic’in, Trump’a ve onun Filistin’in sömürgeleştirilmesine adanmış Evangelist seçmenine yaptığı bu ikram, derhal Sırbistan’ın yıllardır birliğe katılmak için yalvarmasına rağmen Belgrad’ın Ortadoğu’daki resmi politikasıyla çeliştiği AB kına(1) https://www.youtube.com/ watch?v=SLFmzL4ZGE (2) Referans makalesi: Lire JeanArnault Derens et Laurent Geslin, “Brüksel’in şımarttığı Sırp otokrat”, Le Monde diplomatique, Mart 2020. Evrim Alasya PAZAR 4 EKİM 2020 96. YIL SAYI: 34693 KURUCUSU YUNUS NADİ (19241945) BAŞYAZARLARI NADİR NADİ (19451991) İLHAN SELÇUK (19922010) FİYATI 2.5 TL KKTC’DE 3 TL ÖDÜLLÜ PAZAR BULMACASI >> 8’de BUGÜN OKUNUR KENDIMI YIKIP YENIDEN YAPTIM KIRMIZI Oda’nın “Meliha”sı Evrim Alasya, 20 yıldır sahnelerde. Meslek yaşamının kendisine başka bir derinlik kazandırdığını belirten Alasya, “Kazmayı küreği aldım elime, yıkıp yeniden yapmaya başladım. Tabii kolay değil insanın kendini yıkıp yeniden inşa etmesi” diyor. >> HİLAL KÖSE Pazar Yazıları BUGÜN >> 7’de DÜNDEN BUGÜNE ALTIN PORTAKAL... ÜLKENIN en eski, en köklü film festivalindeyim. 70’li yılların ortalarından beri Antalya Altın Portakal Festivali’nin müdavimiyim. Çağrışımlar, çağlayanlar halinde üşüşüyor aklıma... >> ZEYNEP ORAL 11’de Bakan Koca’nın eski özel kalem müdürünün yakınlarına şehir hastanelerinde 6 işletme Amcam sağ olsun PROF. BORATAV’IN YEP YORUMU: IMF’ye selam ÇAKTILAR YENI Ekonomi Programı’nı (YEP) değerlendiren Prof. Korkut Boratav, ücret artışlarını enflasyona endekslemeyi öngören maddelerin “çok tehlikeli” olduğunu vurguladı. Boratav, “IMF’ye bir şerbet, vitrin sunuşu yapılıyor. ‘Bak senin görüşlerini hâlâ gündemde tutuyorum’ türü bir mesaj var” dedi. >> MUSTAFA ÇAKIR 9’da ATANAMADI, İNTİHAR ETTİ Dramların ardı arkası kesilmiyor NAZILLI’DE yaşayan ve uzun süredir atama bekleyen 27 yaşındaki öğretmen İbrahim Can Uzun intihar etti. Atanamadığı için psikolojisi bozuk olduğu öğrenilen Uzun’un ailesi, evlatlarının organlarını bağışladı. >> 3’te ‘İNTİKAMNAME’ GAZETECI Müyesser Yıldız’ın dostları, dördüncü kez “sessiz nöbet” eylemi yaptı. Yıldız, gönderdiği mektupta, “2011’deki OdaTV kumpasıyla ilgili iddianameye ‘İFTİRANAME’ demiştim. Bugünküne ‘İNTİKAMNAME’ diyebiliyorum” dedi. >> 10’da HAYVANLARI KORUMA GÜNÜ Bu zulüm dursun, yasa Meclis’e gelsin 9 GÜN ÖNCE BİR KATLİAM YAŞANDI >> ZÜLAL KALKANDELEN 4’te BUGÜN, Dünya Hayvanları Koruma Günü. Türkiye’deki 230 STK açıklama yaparak avcılığın yasaklanmasını istedi. Hayvan Hakları Yasama İzleme Delegasyonu’ndan Elif Ertürk de “Hayvan Hakları Yasası”nın bir an önce TBMM’ye sunulmasını istedi. >> HAZAL OCAK 12’de BU TOPRAKLARIN FENERBAHÇE: 2 HAKKIYDI >>4’te KARAGÜMRÜK: 1 >> Spor’da BAKANLIK, AVRASYA’DA GARANTI BEDELINI GIZLEMIŞ! Tünelde kayıtsız 930 milyon lira SAYIŞTAY’A göre Ulaştırma Bakanlığı, Avrasya Tüneli’nde 2026’ya kadar yapılacak 963 milyon TL tutarındaki geçiş garantisi ödemesini muhasebe kayıtlarında 31.2 milyon olarak göstermiş. CHP’li Akın, “Tünelin kamuya ekstradan 1.25 milyar TL maliyet getireceği ortaya çıktı” dedi. >> MAHMUT LICALI 5’te İŞLETMELER DE EŞE DOSTA AKP iktidarının, kamu arazilerinde “Yap İşlet Devret” modeliyle “hayata geçirdiği” ve bütçede milyonlarca dolar delik açan şehir hastaneleri, belirli şirketlerin yanı sıra yandaşlar için de “gelir” kapısı oldu. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın, geçen ay görevden alınan eski özel kalem müdürü Mehmet Çakırtaş da kendi döneminde yakınları için çalışmış. ‘BAKANLIKLA İLİŞKİMİZ YOK’ ÇAKIRTAŞ’IN ağabeyi Göksal Çakırtaş’ın, Başakşehir, Elazığ ve Bursa şehir hastanelerindeki 6 işletmeyi kiraladığı ortaya çıktı. Göksal Çakırtaş’ın yaşamını yitirmesi üzerine işletmelerin başına geçen oğlu Fatih Çakırtaş, “Bakanlıkla değil, şirketle sözleşme yaptık. Amcamın adını kullanarak manipüle edenler ticari rakiplerimizdir” dedi. >> SEYHAN AVŞAR 3’te İYİ PARTİ ÜZERİNDE OYNANAN OYUNLAR >> EMRE KONGAR 2’de BAŞTAN BERİ YALAN >> ORHAN BURSALI 5’te İstanbul’da kurulan yeni baroda Erdoğan’ın avukatları ve çok sayıda MHP’li var İktidarın barosu KARABAĞ’DA YERLEŞİM ALANLARI HEDEFTE HUKUKU siyasallaştıran iktidarın kurdurduğu İstanbul 2 No’lu Baro’ya kayıt yaptıran avukatların listesi ortaya çıktı. Listede Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın avukatları Özel ve İnal, TÜRGEV üyesi Bozkurt ile AKP’de siyaset yapmış isimler var. 2 bin 41 avukatın yer aldığı listede, MHP kanadından ise 300’e yakın avukatın üye olduğu öğrenildi. >> SEYHAN AVŞAR 4’te AZERBAYCAN, Ermeni güçlerinin Terter, Goranbay, Ağdam ve Ağcabedi şehirlerinin bazı mahallelerine topçu atışıyla saldırdığını bildirdi. Ermenistan’dan ise Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ’a kapsamlı bir taarruz başlattığı açıklaması geldi. Azerbaycan dün 8 köyü daha kurtarırken savaşların acısını çeken siviller yollara düştü >> 6’da Toprakları işgal edilen Azerbaycan’ın, Minsk Grubu’na güveni kalmadı: 30 yıl daha beklemeyiz ATINA YENIDEN GERIYOR YUNANISTAN’IN, tatbikatları Girit’teki NAVTEX istasyonundan duyurmasına tepki gösteren Türkiye, sorumluluk alanları için daha önce ilan ettiği NAVTEX’leri yeniden yayımladı. Güvenlik kaynakları, “Atina, diyalog masasını devirmek istiyor” dedi. >> 6’da ERMENISTAN işgali altındaki Azerbaycan topraklarında yaşanan savaş şiddetleniyor. Azerbaycan lideri Aliyev, ateşkes çağrılarına “Minsk Grubu 28 yıldır bizi oyaladı. 30 yıl daha bekleyecek vaktimiz yok” yanıtını verdi. Topraklarına havan topu düşen İran, iki ülkeyi de uyardı. >> 6’da 76 BARODAN TEPKİ: AVUKATLARIN İRADESİNE İPOTEK >>4’te Trump Biden TRUMP HASTANEDE KORONAVIRÜSE yakalanan ABD Başkanı Trump, hastaneye yatırıldı. Başkanlık seçimine bir ay kala Demokrat aday Biden ise çalışmalara devam ediyor.>>6’da ‘TAŞERON KALMADI’ ÇANKAYA Belediye Başkanı Taşdelen, salgın döneminde belediye işçilerini mağdur etmediklerini belirterek “Maaşları 2 yılda yüzde 100 artırdık. Şu an taşeron işçimiz yok” dedi. >> SARP SAĞKAL 4’te