Katalog

DIŞ HABERLER EDİTÖR: BETÜL BERİŞE TASARIM: BAHADIR AKTAŞ dishab@cumhuriyet.com.tr 730 OCAK 2020 PERŞEMBE Filistin’i yok sayan planABD Başkanı Trump, ‘Ortadoğu barış vizyonu’nda İsrail yanlısı bakışından vazgeçmiyor BM ve AB’den Trump’ın planına yönelik iki devletli çözüm vurgusu gelirken temkinli açıklamalar dikkat çekti. ABD Başkanı Donald Trump, tartışmalı kararlarından birini daha hayata geçirdi, dikkatlerin çevrildiği “Ortadoğu barış planını” yanında İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile birlikte önceki gün dünyaya ilan etti. İsrailFilistin sorununu çözmek amacıyla oluşturulduğu iddia edilen, çözümden ziyade İsrail işgalini meşrulaştırarak bağımsız Filistin devletinin ilanını ucu açık hale getiren, iki devletli çözümü tasfiye ettiği eleştirilerinin hedefindeki planın yankıları sürüyor. ‘Hiçbir koşulda Filistin’i tanımayız’ Trump’ın Filistin’in bağımsız bir devlet olması için ucu açık, koşullara bağlı, dört yıllık bir süre öngören planına Netanyahu’nun “evet” demesine karşılık dün Tel Aviv’den farklı çıkış da gelmesi dikkat çekti. İsrail Savunma Bakanı Naftali Bennett’in, “İsrail’in hiçbir koşulda bir Filistin devletini tanımayacağı” yönünde demeç verdiği gündeme yansıdı. Bennett ayrıca yerleşimler için 2 Mart seçimleri öncesinde ilhak çağrısında bulundu. Planın mimarlarından görülen Trump’ın damadı ve danışmanı Jared Kushner ise “İsrail ilk defa bir Filistin devletini ve bir haritayı kabul etti, bu yüzden bu Filistin liderliği için harika bir fırsat” dedi. ‘Yerleşimler kalıcı’ Katar merkezli El Cezire televizyonuna konuşan Kushner, planın Filistinlilerin devlet sahibi olabilmeleri için “son şans” olduğunu savundu. “Bu plan kapsamında yaptığımız şey, İsrail yerleşimlerinin dört yıl boyunca büyümesini sınırlamak oldu” sözleri de dikkat çekti. Yerleşimler konusunda bir ilkin gerçekleştiğini söyleyen Kushner, “Gerçek şu ki bu yerleşimler hiçbir zaman yıkılmayacak” dedi. “Filistin yönetimi masaya gidip müzakere edeceğine yakınmayı tercih ediyor, bu da açıkçası devlet sahibi olmaya hazır olmadıklarını gösteri VEDAT ARIK ABD konsolosluğu önünde protesto ABD Başkanı Donald Trump’ın Filistinİsrail meselesine ilişkin “yüzyılın anlaşması” olarak nitelendirdiği açıklamaları, ABD’nin İstanbul Başkonsolosluğu önünde toplanan bir grup tarafından protesto edildi. “Emperyalizme ve Siyonizme Karşı Filistin Dostları” adlı grup, Filistin bayrakları ile “Yıkılsın Siyonist İsrail Devleti. Emperyalist ve Siyonist Planı 100 Yıllık Direniş Bozacak” yazılı pankart açtı. l İSTANBUL/Cumhuriyet Duvarla çevrili ‘başkent’! Filistinlilere danışılmadan hazırlanan ABD planı, “kurulacak Filistin devletinin” sınırlarına ilişkin tartışmaları alevlendirdi. Planda, Filistinlilerin sahip oldukları toprakların iki katına çıkarıldığı iddia edilse de birçok yorumda bunun İsrail’in Doğu Kudüs’ü ve Batı Şeria’nın yaklaşık yüzde 30’unu ilhakının önünü açtığına vurgu yapılıyor. Filistinlilerin toprak genişleme adı altında çöl bölgesine hapsedildiği, Batı Şeria, Ürdün Vadisi’ndeki verimli toprak alanlarında İsrail işgalinin meşrulaştırılma hedefinin bulunduğuna işaret ediliyor. AA’nın haberine göre, Negev Çölü’nde Filistin devletine verilecek iki ayrı toprak parçasında hayata geçirilecek teknoloji bölgesine ilave olarak, daha güneyde oluşturulacak yerleşim ve tarım alanlarının oluşturulması planlanıyor. Ancak bu adımın ütopik olduğu yorumları yapılıyor. Plan, kurulacak Filistin devletinin başkentinin Ebu Dis beldesi olmasını öngörüyor. Ebu Dis, İsrail’in belediye sınırları uyarınca Doğu Kudüs’ün doğusunda, Batı Şeria sınırları dahilinde bulunan bir yer. Burada yaşayan Filistinliler, İsrail yüksek beton duvarı ve kontrol noktalarıyla çevrili. Trump, bu duvarın iki devlet arasındaki sınırı oluşturmasını da önerdi. yor” diye konuştu. Öte yandan gözler uluslarara sı toplumun tepkisinde. Birleşmiş Milletler (BM), İsrailliler ve Filistinliler için 1967 sınırları temelinde iki devletli çözümden yana tavrını bir kez daha yineledi. BM sözcüsü Stephane Dujarric, “BM’nin iki devletli çözüme yönelik tutumunun yıllar boyunca Güvenlik Konseyi ve Genel Kurulu’nun ilgili kararlarıyla tanımlanmış olduğunu” söyledi. Avrupa Birliği’nden (AB) ise taraflara iki devletli çözüme olan bağlılıklarını göstermeleri çağrısı geldi. AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, ABD’nin planının İsrailFilistin sorununa çözüm için gerekli girişimlerin acilen tekrar başlatılmasının önemini gösterdiğini kaydetti. Berlin: Sorulara yol açıyor Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas “Yalnızca her iki taraf için kabul edilebilir, müzakere edilen iki devletli çözümün kalıcı barışı getirebileceğini” vurguladı. Maas “ABD önerisinin anlaşmazlığın tarafları BÜYÜK TEPKİ İşgal altındaki Ba tı Şeria ve Gazze’de binlerce kişi “barış planını” protesto için meydanlara çıktı. İsrail güvenlik güçlerinin plastik mermi, gözyaşartıcı gazlı müdahalesinde en az 10 Filistinlinin yaralandığı duyuruldu. Ürdün’ün başkenti Amman’daki ABD elçiliği çevresinde de eylemler vardı. nın bir müzakere sürecine katılmaları ve önerinin uluslararası parametreler ve hukuki pozisyonlarla nasıl ilişkili olduğu yönünde sorulara yol açtığı” çıkışı da yaptı. AB’deki partnerleri ile planı dikkatle inceledikten sonra pozisyon belirleyeceklerini söyledi. İsveç’ten ABD’ye tepki ABD’nin planının İsveç ve AB’yi bağlamadığını belirten İsveç Dışişleri Bakanı Ann Linde ise “İsrail ve Filistinliler her iki devletin başkenti Kudüs’te barış ve güvenlik içinde yaşarken, uluslararası hukuka sıkıca bağlı müzakere edilen iki devletli çözümü destekliyoruz” ifadelerini kullandı. Fransa Dışişleri Bakanlığı, Ortadoğu sorununda iki devletli çözüm konusunda ısrarcı olmaya devam edileceğini belirtti. Trump’ın çabalarının memnuniyetle karşılandığı ve “barış planının” dikkatle inceleneceği aktarıldı. İngiltere Dışişleri Bakanı Dominic Raab, Filistin ve İsrail liderlerini “ciddi bir teklif” olarak nitelendirdiği metni “adil bir şekilde değerlendirmeye” çağırdı. ‘SIYASI HOKKABAZLIK’ AbBaDsBınaınşkdaangı eTnruişmype’ırnbpulladnuı,. dünya ntnmrrneuoauianslmonlaloirdnemoWl“ıymmşlyaeoAüspaulSızbdmotbyHaeılğaiıibtnlIrsııNiannzkaıkeıGainaçasdlnTmiatanilıOğşvanuhmuişNhayamnaaszodPdbalıırruOnsaiulr.aıdnim”STnIaçToshauhoblnanagakirurrbaoaaFzainyokrienlarişTdtlspaabhetutşriuasyınt.iu’inddlkyaüiearklızmknkaaödNrdtıaşEeTçekWğhei ysoikşaYutmtziçOi.ıralsmaRsınmKeLday.aTlFeaIrirkMiiehinEdtleiiSdmyd’eaıeancrnniındioydıdşllaedesdugihyğüüaanunksneat ‘GÜÇLÜNÜN HUKUKU’ hCuHlkAuAUkLugMnaaAzaeNytkeKısrOıi oLdNled,IuSpğClauHnnEıanRddUiekNvklaDetStçleerk nyolmnrnblbe“teaıolSıeiyaatse.fngrolozruşıGey.en,ülnrrnGıergcoka”çushehz.öüliçıçpfreGuuğoçratatoetkklailıydöüınelcuşuüuierondtneıkkzenyilüraikeeunccotzannarraueayoreibsyh.klyaylıagaasBeyusıkerfşüulianklıçayranüçnğuydıardakçlh,aklüisalaaaüBazudçiynlniynıMtıkıhsıku.ıaccşibınoayntüıkpeaerkagddalaytkkaauaregra,aralt,lvıbeıarnlçuıairrımbtYIOrltmieaöesöirmyktblsyntioaielneedeFirdlrtslReidteliboeemğAuiniğmrrT”eiNu,biarzyrçASuöşlaoviemInmalyeZırnğlumebpedLıİmrlir’aEairıbiarnkkum“dinMarahbnilalh.ıOayueulyaakGadNıyrpkazdebaaDalaraa,zeeprrEn“neeıkttFı”gıttLlnmi.eleoaoivıs,unzueltFaheiiiinsn ABDİSRAIL, KÖRFEZ KARTINI KULLANIYOR Filistin’de plana yönelik sert tepkiler sürüyor. Filistin Yönetimi Devlet Başkanı Mahmut Abbas, planı “komplo olarak” değerlendirdi. Gerek El Fetih, gerekse Hamas’tan “kabul etmiyoruz” çıkışı yinelendi. Filistin Dışişleri Bakanı Riyad el Maliki, “ABD yönetiminin İsrail’in Filistin Devleti’nin işgal altındaki topraklarında yasadışı yerleşimleri üzerindeki kanunsuz tutumunu en güçlü şekilde kınıyoruz. Bu pozisyon, uluslararası hukuk, Uluslararası Adalet Divanı, Cenevre sözleşmeleri ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararlarını ve yıllarca süren uluslararası uzlaşmayı ihlal etmektedir” ifadelerini kullandı. Tartışmalı plana Körfez’in Sünni cephesi ve Mısır’dan gelen destek tutumu da dikkat çekiyor. Geçmişte çoğu kez İsrailFilistin çatışmalarında arabuluculuk rolü üstlenen Mısır Dışişleri Bakanlığı, Filistin ve İsrailli taraflara, planı dikkatlice inceleme ve barış müzakerelerini tekrar başlatma çağrısında bulundu. “ABD’nin Ortadoğu’da barış ve istikrara katkıda bulunacak olan Filistin meselesine adil ve kapsayıcı bir çözüm bulma girişimlerinin takdirle karşılandığı, işgal altındaki topraklarda egemen bir devlet kurarak Filistin halkının tüm meşru haklarını geri veren bir anlaşmayı destekledikleri” ifade edildi. Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığı ise “ABD yönetimi tarafından açıklanan planı inceledikten sonra Filistin meselesine ilişkin adil ve kapsayıcı her türlü çabayı destekleyeceği” çıkışı yaptı. Katar yönetimi de “Uluslararası meşruiyete ve Birleşmiş Milletler’in aldığı ilgili kararlara bağlı kalındığı müddetçe ABD yönetimi nin, Filistin meselesinin ve Arapİsrail çatışmasının çözümü için sarf ettiği çabaları takdir ediyoruz” dedi. ABD Başkanı Trump ve İsrail Başbakanı Netanyahu önceki gün birlikte planı açıklarken BAE, Bahreyn ve Umman’a da destekleri için teşekkür etmişti. ‘Yüzyılın ihaneti’ Öte yandan ABDİsrail’in baskıyı artırdığı Tahran’dan plana tepkiler dün de sürdü. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Abbas Musevi, “Filistin ve İslam ümmetine yüzyılın ihaneti” yorumunu yaptı. Lübnan Cumhurbaşkanı Mişel Aun, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’ın yanında yer aldığını belirtti. Meclis Başkanı Nebih Berri, “Yüzyılın anlaşması, Filistinlilerin başkenti Kudüs olan bağımsız devlet hayallerinin geriye kalanını da yıktı” yorumunu yaptı. İsrail sağının büyük başarısı CNN International yorumcusunun bile “son derece İsrail yanlısı” dediği bir plan bu. Taraflardan “barış götürülenin” yer almadığı bir plan aynı zamanda. Orta da bir başarı varsa o da sa dece İsrail sağının başarısı dır. Son derece gizli tutulan, iki yıl aşkın süredir ertele nerek yeniden düzenlenip (!) MUSTAFA K. ERDEMOL oluşturulan planı ABD Başkanı Donald Trump “herkes için anlamlı” bulduğunu açıkladı. Trump’ın ne tür anlamlar yüklediği sır değil. “Her şey İsrail’in güvenliği için” de miş olmasından belli bu. Başbakan Bin yamin Netanyahu için ise İsrail’in (sürekli genişletmekte olduğu) sınırlarının tanım lanması için bir şans tabii ki. Zamanlama ise artık klasikleşmiş deyim le son derece manidar; çünkü Trump’ın azil, Netanyahu’nun da yolsuzluk soruşturma sı nedeniyle başları dertte. Trump’ın pla nın açıklanması sırasında “Ben dünyaya kü çük işler yapmak için gelmedim” demesi azil sürecinde düşmanlarına da mesaj. Plan daha önce açıklanacaktı ancak Netanya hu geçen yıl iki kez çoğunluk hükümeti kur mayı başaramadığı için planın müzakere sinde İsrail tarafında kimin sorumlu olacağı belirsizdi. Aslında yapılacak yeni seçimde Netanyahu’nun işi zor, bu nedenle o da Trump gibi bir “başarıya” ihtiyaç duyuyor. Umutlu olan var mıydı? Trump yönetiminin Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıyıp ABD Büyükelçiliğini taşıması, iki devletli çözüme karşı olduğunu her fırsatta söylemesi, işgal altındaki topraklarda İsrail yerleşimlerini “uluslararası hukuka aykırı” görmediğini dillendirmesi, BM’ye etki ederek Filistin mülteci ajansı UNRWA’nın finansmanını durdurması planın nasıl olabileceği konusunda bir ipucu değil miydi? Zaten 2014’te çök Trump ile Netanyahu planı birlikte açıkladı. müş olan İsrailFilistin müzakereleri için plan iyi bir başlangıç sayılabilir mi? Öyle olmadığı çok açık. Damat söylemişti zaten Trump’ın damadı ve kıdemli danışmanı, söz konusu planın mimarı Jared Kushner de planın “iki devletli çözüm” ifadesini içermeyeceğini söylemişti. O kadar rahatlar ki planın hazırlayıcılarından Başmüzakereci Jason Greenblatt da planın “Büyük ölçüde İsrail’in güvenlik ihtiyaçlarına odaklanacağını” açıkça söylemişti. Plan uluslararası destekten yoksun. BM ve uluslararası toplumun çoğu, herhangi bir planın temeli olarak iki devletli bir çözümü destekliyor çünkü. Bu açıdan, kim ne derse desin ölü doğmuş bir barış planıdır bu. Kaldı ki hiçbir ABD yönetimi, Trump’tan önce İsrail’in Batı Şeria’nın ilhakını desteklemedi, resmi olarak. Konuşulmayan bir şeyi de ekleyip kapatalım: Netanyahu planın açıklandığı toplantıda sadece Kudüs’ün değil, yıllardır işgal altında tuttuğu Suriye’ye ait Golan Tepeleri’nin de artık kendilerinin olduğunu söyledi. Yani arada Golan Tepeleri konusu da İsrail lehine kapanmış oldu. Suriye ordusu İdlib’de ilerleyişini sürdürüyor. İdlib’e çifte kıskaç Suriye ordusu ve müttefiklerinin, cihatçı güçlerin etkinliğinin sürdüğü tek vilayet olan İdlib’e yönelik operasyonu güney ve batı cephelerinden ilerliyor. Türkiye’nin, Rusya ve İran’la birlikte öncülük yaptığı Astana süreci çerçevesinde gözlem noktalarının bulunduğu vilayette, Türk askerinin hedef haline gelebileceğine yönelik kaygılar da artıyor. Türkiye ile Rusya arasında 8 Ocak’ta yapılan ateşkes çağrısının kısa süre sonra rafa kalktığı İdlib’de, Suriye ordusunun öncelikli hedeflerini HalepŞam bağlantısını sağlayan M5 ve doğubatı eksenli M4 karayollarında kontrolü sağlamak oluşturuyor. Gözler TSK’nin güvenliğinde Suriye ordusundan dün yapılan açıklamada, İdlib’in güney kırsalında, aralarında stratejik Maarat el Numan ilçesinin de bulunduğu çok sayıda yerleşim biriminin “terör örgütlerinden temizlendiği” belirtildi. Söz konusu bölge çevresindeki Maar Hattat köyünde TSK’ye ait bir gözlem noktasının da bulunduğu biliniyor. İdlib merkezinin kuzeydoğu ve Halep’in batı kırsalında da şiddetli çatışmaların yaşandığı bildirildi. Beyrut merkezli El Masdar’ın haberine göre, Suriye ordusu Halep’in güneybatısındaki cihatçı mevzilerini yardı. Kimi kaynak, Şam’a bağlı güçlerin Han Tuman köyü yakınlarında bir Türk askeri konvoyunu hedef aldığını öne sürdü. Bu arada, Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen ve beraberindeki heyet Şam’ı ziyaret ederek Suriye Dışişleri Bakanı Velid Muallim ile anayasa komitesinin çalışmaları hakkında görüştü. Wolters Türkiye’de Öte yandan, ABD’nin Avrupa Kuvvetler Komutanı Tod Wolters’in bugün Ankara’ya gelerek Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ve Genelkurmay Başkanı Orgeneral Yaşar Güler ile görüşeceği bildirildi. Macron’danMiçotakis dün Paris’te Macron ile görüştü. Ankara’ya salvolar Libya’da siyasi çözüm için Berlin sürecinde üzerinde uzlaşılan kırılgan ateşkeste karşılıklı ihlal iddiaları gelmeye devam ediyor. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ı, ateşkes uzlaşısı kapsamındaki yabancı askeri yardımın durdurulması maddesini ihlal etmekle suçladı. Macron, dün Yunanistan Başbakanı Kyriakos Miçotakis’le yaptığı görüşmenin ardından düzenlenen basın toplantısında, “Son günlerde Suriyeli paralı askerleri taşıyan Türk gemilerinin Libya topraklarına ulaştığını görüyoruz. Bu, Erdoğan’ın Berlin Konferansı’nda verdiği, yabancı ülkelerin Libya’daki çatışmaya müdahil olmayacağı sözünün açıkça ihlalidir” diye konuştu. ‘Aramco yine hedef alındı’ iddiası ABD ve müttefikleri ile İran arasındaki vekâlet savaşının sahalarından Yemen’de, Hadi hükümetine karşı savaşan Husiler, Suudi Arabistan’a ait Aramco petrol şirketinin kimi tesislerine saldırı düzenlediklerini duyurdu. İran destekli oldukları bildirilen Husilere yakın El Mesire TV’ye konuşan bir yetkili, Kızıldeniz kıyısındaki Cizan’da bulunan tesislere, kendilerine karşı artan hava saldırılarına misilleme olarak saldırı düzenlendiğini savundu. Hadi hükümetine destek veren Suudi Arabistan’a ait Aramco’nun tesisleri daha önce de eylül ayında vurulmuştu. AB ve İngiltere yarın gece ayrılıyor Avrupa Parlamentosu (AP), İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden ayrılık koşullarını düzenleyen Brexit Anlaşması’nı onayladı. İngiltere’nin yaklaşık yarım asırlık üyeliğini sonlandıracak anlaşma, 49 “hayır” oyuna karşın 621 “evet” oyuyla kabul edildi. Brexit Anlaşması’nın kabul edilmesi süreci, AB Konseyi’nde yapılacak oylama ile sonuçlandırılacak. Oylamanın ardından İngiltere 31 Ocak Cuma gece yarısı itibarıyla AB’den ayrılacak. İngiltere 31 Aralık’a kadar fiilen birliğin üyesi kalacak ancak siyasi karar mekanizmalarında yer almayacak. Bu geçiş döneminde taraflar, kapsamlı bir serbest ticaret anlaşması için müzakere yürütecek. l AA Katalonya’da erken seçim kararı İspanya’ya bağlı Katalonya Özerk Yönetimi’nde 2017’de düzenlenen tek taraflı referandumun ardından merkezi yönetimle yaşanan siyasi kriz durulmuyor. Katalonya Başkanı Quim Torra, milletvekilliğinin düşürülmesinden sonra koalisyon ortakları arasındaki görüş ayrılıklarının aşılamayacak düzeye ulaşmasından dolayı erken seçimden başka alternatif kalmadığını belirtti.