Katalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: BAHADIR AKTAŞ 115 TEMMUZ 2019 CUMA Zamlar kaçağa itiyorYurttaşlar yüzde 84’ü alkol üzerinde olan vergi sisteminin adaletsiz olduğunu düşünüyor Kadın İçilen her 4 kadeh alkollü içkinin 3’ü vergiye gitse de, tüketiciler yüksek zamlar ve vergiye rağmen içki tüketiminden vazgeçmeyeceklerini söylüyor. İçkiyi bırakmadaki en büyük etken ise sağlık sorunları. üniversitesi G20 Liderler Zirvesi dolayısıyla Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Japonya’ya yaptığı geziden çıka Ne fahiş zamlar ne de yılda en az iki kere artırılan vergi oran ma 100 Avro olan içki fiyatı, Türkiye’de 163 Avro. Satınalma gücü paritesine gö çıka kadın üniversitesi kurulması önerisi çıktı. Sadece üniversite ile kalsa iyi... Kız çocuğunu ta kreşten başlayarak, ilk, orta, lise ardından da üniversiteye kadar ları akşamcıları alkollü iç re hesaplandığında ise Tür sadece kendi hemcinsleri ile beraber ki tüketiminden vazgeçirmiyor. Türkiye’de nüfusu ŞEHRİBAN KIRAÇ kiye alkolde 37 Avrupa ülkesi içinde Arnavutluk’tan olacağı bir düzen kurma hayali. “YÖK Başkanı’na hatırlatıyorum, çalışmanı da nun ortalama 1017 milyo sonra en pahalı ikinci ül buna göre yap. Çok önemli bir şey. Tür nu alkollü içki 20 milyonu ise tü ke konumunda. T.C. Tarım ve Or kiye de benzer bir adımı atmalı” diye de tün ürünleri kullanıyor. man Bakanlığı Tütün ve Alkol Da talimatını verdi. Araştırmalara göre alkollü içecekler ve tütün ürünlerinde uygulanan vergi oranlarındaki artışlar tüketimi azaltmıyor. Ürünler pahalılaştıkça kaçak ürüne yönelme de artıyor. Yurttaşlar artan fiyatlara karşı rakıdan biraya, şaraba kadar birçok ürünü evde üretme yoluna gidiyor. Türkiye, Avrupa’da alkollü içeceklerin en pahalı satıldığı ülkelerin başında geliyor. 28 Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkede ortala Mersin’den sonra iresi Başkanlığı verilerine göre, 2017’de alkollü içki tüketimi 1 milyar 52 milyon 339 bin 391 litre iken bu miktar bir yılda sınırlı artışla 2018’de 1 milyar 117 milyon 907 bin 350 litreye çıktı. Tüketimi azaltmaz Namık Kemal Üniversitesi’nden Prof. Dr. Murat Çetin ve yine aynı üniversiteden Ersan Özkan’ın yaptığı ve Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi’nde yayımlanan “Türkiye’de VergiTüketim İlişkisi: Alkol ve Tütün Ürünlerine Yönelik Bir Saha Araş Daha bir ay önce, bir cami açılışından sonra kendisine, “Ben iki üniversite mezunuyum işim yok şu anda, iş bulamıyorum” diyen kadına Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Kocan ne yapıyor” diye sormuş; “Şu anda işi var çalışıyor” yanıtı üzerine “Gördün mü?” demişti. Kısacası kocanın işi varsa, çalışıyorsa sen istediğin kadar üniversite bitir, iş bulamazsan o kadar da önemli değil, kocan bakar. Mantık bu... 1564 yaş arası kadınların sadece yüzde 32.6’sının istihdam edildiği bozuk bir yapının içinde bu ülke yıllardan beri. Ve bunun toplumsal açıdan maddi, manevi zararları, ekonomiye yarattığı yük sürekli göz ardı ediliyor. Ve şaka gibi bir öneri Niğde’de ölüm Metil alkol zehirlenmesi nedeniyle 7 kişinin yaşamını yitirdiği Mersin’in ardından Niğde’den de ölüm haberi geldi. Niğde’nin Koyunlu beldesinde yaşayan A.A. (54), 2 Temmuz’da sahte içki tükettiği şüphesiyle Ömer Halisdemir Eğitim ve Araştırma Hastanesi’ne kaldırıldı. Yoğun bakımda 2 gündür tedavi gören A.A., dün yaşamını yitirdi. Mersin’de, 7 kişinin ölümü, 21 kişinin de hastanelerde tedavi görmesiyle ilgili soruşturmada, metil alkol sattığı tespit edilen 6 kişi daha gözaltına alındı. Daha önce gözaltına alınan 4 kişi serbest bırakılmıştı. Şüphelilerin işyerlerindeki aramalarda içinde metanol bulunan 800 litrelik etil alkol sıvısı, 827 boş şişe, kapak ve etiket ele geçirildi. l DHA tırması” ile Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi’nde yayımlanan “Alkollü İçecekler Tüketimine Yönelik Bir Saha Araştırması: Trakya Bölgesi Örneği” araştırmaları Türkiye’de artan vergilerin alkol ve sigara tüketimi üzerinde azaltıcı bir etkisinin olmadığını gösteriyor. Araştırma, alkol ve sigara tüketiminin kısılmasında vergilerin tek başına etkili olmadığı ve kayıt dışı ekonominin oluşumuna neden olduğunu vurguluyor. Araştırmaya göre, Türkiye’de alkollü içecekler ve tütün ürünleri üzerinde uygulanan özel tüketim vergilerinin (ÖTV) sosyal fayda amacında beklenen işlevselliği tam olarak yerine getiremediği ve tüketici tercihlerine yön vermede başarılı bir grafik sergileyemediği görülmekte. Vergi sistemi adaletsiz “Trakya Bölgesi Örneği” araştırmasına göre, yurttaşların yüzde 84’ü alkol üzerindeki vergi sisteminin adaletsiz olduğunu düşünüyor. Katılımcıların yüzde 57.7’si alkollü içeceklerde vergi oranının azaltılması durumunda tüketim tercihinin ve oranının değişmeyeceğini, yüzde 21.6’sı daha fazla tüketeceğini, yüzde 20.7’si ise herhangi bir fikrinin olmadığını belirtiyor. Araştırmada şu tespitlere yer verildi: n Katılımcıların çoğunluğu alkollü içeceklerdeki vergi oranlarını doğru bulmadıkları gibi alkollü içeceklerde uygulanan vergi yükünün de fazla olduğu görüşünde. n Nüfusun ağırlıklı olarak yüzde 25.5’i ayda bir gün, yüzde 22.1’i ayda dört gün, alkollü içecek tüketiyor. Yüzde 58.7’sinin aylık (0200 TL) aralığında alkollü içecek ödemesi yapıyor. n Alkollü içecek kullanan katılımcıların yüzde 81.3’nün kaçak alkollü içecek kullanmadığı, yüzde 1.9’unun sürekli kullandığı, yüzde 16.8’inin de ara sıra kullandıkları görülmekte. n Kaçak alkollü içecek kullananların yüzde 14.4’ü alkollü içeceklere yapılan vergi zamlarının etkisi olduğunu belirtiyor. n Katılımcıların alkollü içeceklerin tüketimini bırakmalarındaki en büyük etkenin yüzde 65.4 ile sağlık sorunları ve yüzde 13 ile eş ve çocukların isteklerinin etkili olduğunu açıklıyor. Bütçeye katkısı büyük KPMG Türkiye Şirket Ortağı Emrah Akın, önceki gün gerçekleşen sigara ve alkol ürünlerine yüzde 8.1 özel tüketim Vergisi (ÖTV) zammına ilişkin, sigara ve alkolun bütçeye katkısının ciddi olacağını ve eğer 2.5 TL’lik zam yapılırsa, sadece tütünün yaklaşık 6.7 milyar TL’lik bütçeye katkı sunacağını açıkladı. Akın, “Ocakmayıs döneminde 4.8 milyar TL alkollü içeceklerden, 19.7 milyar TL de tütün ürünlerinden toplamışız. Tütün ürünlerindeki geçen döneme göre yüzde 21.9 artış var” dedi. ile ortaya çıkılıyor: Kadın üniversitesi. Ta kreşten başlayarak “kocaya itaat et, sesini çıkarma, çocuk doğur ve onu büyüt” eğitimi mi verilecek? Öte yandan dünya dinamikleri, Türkiye’nin üst politika belirleyicilerinin mantığının ve hızının misli misli ilerisinde bir noktaya doğru son sürat evriliyor. Bu da ülkelerin hem eğitim hem istihdam politikalarını çok yakından ilgilendiriyor. Öngörüler 2022’de en çok talep görecek ilk beş beceriyi şöyle sıralıyor: Analitik düşünme ve yenilikçilik. Aktif öğrenme ve öğrenme stratejileri. Yaratıcılık, özgünlük ve inisiyatif. Teknoloji tasarımı ve programlama. Eleştirel düşünme ve analiz. Tek becerili iş rollerinin bile hızla azaldığı bir dönemin içindeyiz. Ve dünyadaki tüm çalışanların yüzde 54’ünün becerilerini artırmalarının yaşamsal olduğu belirtiliyor. Biz de ise zaten büyük yapısal bir sorunlar sarmalı haline gelen eğitimde Grev kapıya dayandı gerçekten dünya dinamiklerine uygun bir reform hazırlığı yerine “kadın üniversitesi” gündeme getiriliyor. Küçük bir parantez açayım. Seçimde geçen yazımda belirttiğim gibi Sultanbeyli’de görevliydim. Son 5 se çimde o bölgede olduğum için gözlem Seyfi İyiyürek Emeklinin çilesi devam edecek Türkiye Emekliler Derneği Adana Şube Başkanı Seyfi İyiyürek, SSK, BağKur ve memur emeklisine yapılan yüzde 5 ve yüzde 6 zammın milyonlarca emekliyi şok ettiğini belirterek “Ne yazık ki, emeklilerin çilesi bitmedi. Bu zam, emeklinin yüzünü güldürmedi” diye konuştu. Yurttaşın zam yağmuruna tutulduğunu, çaya, şekere, doğalgaza ve petrole yapılan zamların ardı arkasının kesilmediğini anlatan İyiyürek, “Zamlar devam edecek. İğneden ipliğe zam ge Ergün Atalay Hükümetin masaya oturmaması nedeniyle sözleşmelerde grev aşamasına gelindi. MUSTAFA ÇAKIR Yaklaşık 200 bin kamu işçisinin sözleşmesinde hükümetin hâlâ teklifini vermemesi nedeniyle grev aşamasına gelindi. Maden, tarım ve orman işkollarında arabulucu süresi de sona erdi. 60 günlük grev süreci başladı. Bu süre içerisinde sendika en az 6 gün önceden işverene bildirimde bulunmak kaydıyla lerde çoğunlukla anlaşma sağlandı. Ücretle ilgili maddelerde ise ilerleme olmadı. Bunun için Türkİş ile hükümet arasındaki çerçeve sözleşmenin imzalanması bekleniyor. Talep 3 bin 500 TL Taleplerini hükümete ileten Türkİş, öncelikle düşük ücretlerin 3 bin 500 liraya çekilmesini, ardından tüm kamu işçilerine seyyanen brüt 300 lerimin geçici olmadığını rahatlıkla söyleyebilirim. Oy kullanmaya gelenleri oy verme kabinine yönlendirirken özellikle “sağdaki kabin” ya da “soldaki kabin” demeye dikkat ettim. Kadınların, genç kızlar da dahil önemli bir kısmının sağ ve sol kavramını bile tam bilemediklerini gözlemledim. Aslında kadınlar toplumun yapıtaşı. Değişime ayak uydurmaya en hazır olanlar da onlar. Doğru eğitim, doğru vizyon ve önlerine doğru rol modeller konulması halinde neler yapabildiklerini iyi biliyoruz. YÖK’e “kadın üniversitesi kurun talimatı vermek”, kızlar dışarı kaçmasın diye yangın merdiveni kapısı kapalı tutulan kız yurdunda 10 çocuğun yanarak ölmesinden çok da farklı bir mantık değil. Türkiye bunun bedelini çok ağır ödedi ve lecek. Mutfağa giren emeklinin grev kararı alabiliyor. Ka lira zam yapılmasını isti ödemeye de devam ediyor. Artık bunu temel gıda maddelerindeki zam yüzde 4050’leri aşmışken maaşların ancak yüzde 56 artması, durumumuzun daha da ağırlaşması demek” dedi. l İHA Sebze ve meyveye hastalık bulaştı Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, çiftçinin aşırı yağıştan kuraklığa, sel ve doludan, don, fırtına, hortum ve su baskınına kadar ardı arkası kesilmeyen afetlere maruz kaldığını belirterek “Meydana gelen yağışlar özellikle tarla ürünlerinde ve açıkta yetiştirilen sebzelerde ve meyvelerde hastalık ve zararlıların çoğalmasına yol açtı” dedi. Talepler makul Türkİş Başkanı Ergün Atalay, düşük ücretlerin 3 bin 500 liraya çekilmesini istediklerini belirterek, son bir haftadır şekere, çaya, benzine gelen zamların ortada olduğuna dikkat çekti. Taleplerinin “makul ve mantıklı” olduğuna işaret eden Atalay, “Bakanla görüştük. Gelecek hafta çağıracaklar” dedi. İşyerlerinin grev aşamasına geldiğini belirten Atalay, grev kararı alınmadan sorunun çözülmesini istediklerini, sözleşmelerin yüksek ha kadar çalışma yaşamının temel sorunlarının konuşulduğu toplantıda, işçi konfederasyonlarından sadece Hakİş’in yer alması dikkat çekti. Hakİş’ten yapılan açıklamada, kurul üyelerinin de yer aldığı toplantıda, Hakİş Başkanı Mahmut Arslan’ın, işsizlik, iş sağlığı ve güvenliği konuları ile yerel seçimleri sonrasında belediyelerde yaşanan sendikalardan istifa ve işten çıkarmalara ilişkin değerlendirmelerde bulunduğu belirtildi. mu işvereni ise hükümet ile işçi konfederasyonları arasında çerçeve sözleşme imzalanmadan hiçbir sözleşmeyi sonuçlandırmıyor. Türkİş Başkanı Ergün Atalay, sözleşmenin masa başında çözümlenmesini isterken, “Talep ettiğimiz atla deve değil. Rahatça nefes alacak bir ücret talep ettik” dedi. Türkİş’e bağlı sendikalar ocak ayında 70 bin, martta da yaklaşık 85 bin işçi adına sözleşme görüşmelerine başlamıştı. Görüşmelerde idari madde yor. İlk altı ay için yüzde 15 zam talep eden Türkİş, iki, üç ve dördüncü altı aylar için de enflasyon + 3 puan artış talebinde bulundu. Hükümet ise temmuz ayı gelmesine karşın hâlâ teklifini sunmadı. Genel Madenİş Sendikası’nın Kamuİş ile yürüttüğü Türkiye Taşkömürü Kurumu ile Maden Tetkik Arama Kurumu’nda (MTA) çalışan işçileri ilgilendiren sözleşmede arabulucu süreci de sona erdi. 60 günlük grev süreci başladı. l ANKARA anlayın... Yoksulluk arttı Türkiye’deki dört kişilik bir ailenin yoksulluk sınırı haziranda yüzde 0.37 oranında artarak 9 bin 246 liraya kadar yükselirken, açlık sınırı ise yüzde 0.15 azalarak 2 bin 658 liraya geriledi. Birleşik Kamuİş Konfederasyonu ArGe birimi KAMUAR’a göre, 2019’un ilk yarısında açlık sınırı yüzde 12.85 artarken, gıda dışı harcamalarda yüzde 4.13, yoksulluk sınırında ise yüzde 6.49 artış yaşandı. Son bir yılda ise açlık sınırı yüzde 22.45, beslenme dışı harcamalar yüzde 14.86, yoksulluk sınırı da yüzde 16.94 arttı. kem kuruluna gitmesini de is temediklerini vurguladı. Öte yandan Cumhurbaşkan lığı Sosyal Politikalar Kurulu 300 yıl çalışsalar da iyi ücret hayal Rüzgâr ve sağanak yağmurlar Başkanlığı’nda “Çalışma Haya zeytin ağaçlarında çiçek dökümüne yol açarken, buğday, nohut, antepfıstığı, ceviz, kiraz zarar gördü. l Ekonomi Servisi tının Aktüel Sorunları Toplantısı” gerçekleştirildi. Kıdem tazminatından, kadro kapsamı dışında bırakılan taşeron işçilere Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) “Küre sel olarak yüzde 80) toplam ücretlerin yüzde 31’ini aldığı belirtilen rapora göre, en düşük ücret düzeyinde çalışan yüzde 50’lik kesim en düşük ücret düzeyinde çalışan yüzde 10’luk kesimde aylık 22 dolar gelir elde ediyor. ILO İstatistik Bölümü’nden Ro sel İşgücü Ge söz konusu ücretlerin sadece yüz ger Gomis, küresel işgücünün ço lir Payı ve Da de 6.4’ünü evine götürüyor. ğunluğunun “çarpıcı derecede” ğılımı” raporuna gö ?Raporda, dünyada en düşük üc düşük ücretlere tahammül etmek re, dünyada en iyi ücret düzeyin ret düzeyinde çalışan yaklaşık zorunda kaldığını belirterek “Dün de çalışan yüzde 10’luk kesim, 650 milyon işçi, küresel ücretle yada en düşük ücret düzeyinde bütün ülkelerde tüm çalışanlara rin sadece yüzde 1’ini aldığı ve çalışanların ortalama aylık maaşı ödenen ücretlerin yüzde 48.9’unu bunun son 13 yılda neredeyse hiç sadece 198 dolar ve en fakir yüz alırken, bir sonraki en iyi yüzde değişmediği belirtildi. de 10, en zengin yüzde 10’nun bir 10’luk kesimde bu ücretlerin yüz Dünyada en iyi ücret düzeyin yıllık gelirini kazanması için 300 de 20.1’ini alıyor. de çalışan yüzde 10’luk kesim, yıldan fazla çalışması gerekiyor” Geriye kalan çalışanların (küre aylık 7 bin 445 dolar kazanırken, dedi. l Ekonomi Servisi