Katalog

EKONOMİ DOLAR ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: BAHADIR AKTAŞ avro sterlin FAİZ BORSA 1112 TEMMUZ 2019 CUMA ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 5.6740 5.1 kuruş 6.3990 3.8 kuruş 7.1250 3.6 kuruş 19.21 0.08 puan 99.406 821 puan Çarklar faize çalıştıİSO İkinci 500’ün her 100 TL’lik faaliyet kârının 52.6 TL’si finansman giderlerine gitti Türkiye’nin ikinci 500 büyük sanayi kurulu şunun toplam borcu 96.7 milyar TL’ye yükse lirken, faiz giderleri bir yılda yüzde 86.5 arttı. Türkiye’nin ikinci 500 büyük sanayi kuruluşunun (İSO İkinci 500) fa n Net satışlar yüzde 27.8 artışla 107.6 milyar TL’den 137.5 milyar TL’ye yükseldi. iz giderleri 2018’de bir önce ancak yüksek finansman gi ki yıla göre yüzde 86.5 artış derleri ve yüksek enflasyon la 9 milyar 999 milyon TL’ye nedeniyle vergi öncesi kâr ve yükseldi. 2017’de İSO İkin zarar toplamındaki reel artış ci 500 şirketleri, toplam faali yüzde 1’de kaldı. yet kârlarının yüzde 42.8’ini n 2017’de yüzde 17 olan üre finansman giderlerine harcar timden satışlardaki reel büyüme, ken bu oran 2018’de yüzde 2018’de yüzde 6.2’ye geriledi. 52.6’ya yükseldi. 2018’de İSO n Faaliyet kârı yüzde 51.7 ar Birinci 500’ün finansman gi tışla 19 milyar 9 milyon TL oldu. derleri yüzde 172 artarak 35.1 n Toplam ciro ve kâr artarken, milyar TL’den 95.8 milyar ücretli çalışan sayısı yüzde 1.3 TL’ye çıkarken, her 100 TL’lik düşerek 228 bine geriledi. faaliyet kârının 88.9 TL’si borç n Vergi öncesi kâr ve zarar geri ödemelerine gitmişti. toplamı yüzde 21.5 artışla 8 İSO 500’den farklı olarak milyar 972 milyon TL oldu. İSO İkinci 500 kur farkların n Devreden KDV yüzde 0.4 ar dan olumsuz etkilendi ve net tışla 1.7 milyar TL’ye yükseldi. satışlara oranla yüzde 1.2 oranında, yani 1.8 milyar TL net Düşük teknoloji kambiyo zararı ortaya çıktı. 2018’de yaratılan katma de Toplam borç da yüzde 4.6 arta ğer itibarıyla düşük teknolo rak 96.7 milyar TL’ye ulaştı. ji yoğunluklu sanayilerin payı İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, 1.1 puan artışla yüzde 47.3’e “Ne yazık ki bu noktada artan yükseldi. Ortadüşük teknolo kur ve faizlerin etkisiyle İSO ji yoğunluklu sanayilerin pa İkinci 500 şirketlerimiz için de yı da 1.8 puan arttı ve yüzde finansman giderlerinin şiştiği 29 oldu. ni ve bunun kârlılığı önemli öl Ortayüksek teknoloji yo çüde sınırladığını görüyoruz” ğunluklu sanayiler grubu değerlendirmesinde bulundu. nun payı 2017’de yüzde 23.4 İstanbul Sanayi Odası’nın iken 2018’de yüzde 21.6’ya in (İSO) açıkladığı “Türkiye’nin di. Yüksek teknoloji yoğunluk İkinci 500 Büyük Sanayi Ku lu sanayiler grubunun payı ise ruluşu 2018” araştırmasından yüzde 3.1’den yüzde 2.1’e ge öne çıkan diğer veriler şöyle: riledi. l Ekonomi Servisi Zarar eden şirket sayısı 107’ye çıktı İSO İkinci 500’de üretimden net satışlara göre ilk sırayı 413.7 milyon TL ile Bilkont Dış Ticaret ve Tekstil aldı. 412.4 milyon TL ile ikinciliğe yerleşen ORMA Orman Mahsulleri’ni 411.6 milyon TL ile Erişler Yem izledi. Vergi öncesi kâr ve zarar açısından kâr eden kuruluş sayısı 434’ten 393’e inerken, zarar eden kuruluş sayısı 66’dan 107’ye çıktı. 2017’de 309.4 milyon TL ile 145.2 milyon TL arasında üretimden net satış yapan şirketlerin girebildiği İSO İkinci 500’ün 2018 sıralamasında bu bant 413.7 milyon TL ile 177.8 milyon TL arasında oluştu. Sıralamaya 97 yeni kuruluşun girdiği görüldü. Bunlardan 62’si geçen yılki İSO 1000 Büyük Sanayi Kuruluşu sırala masının dışından sıralamaya girme başarısı gösteren şirketlerden oluştu. Geriye kalan 35 kuruluş ise 2017’de İSO 500 sıralamasında yer alırken bu yıl İSO İkinci 500 sıralamasına geriledi. İSO İkinci 500’ün ihracat performansı 2018’de önemli ölçüde ivme kaybetti. 2017’de yüzde 16.9 olan ihracat artışı 2018’de sadece yüzde 0.7 olarak gerçekleşti. Benzin yine zamlanıyor Benzine zam göründü. Artan dolar kuru ve uluslar arası piyasalarda yükselen ürün fiyatları, benzinde 1516 kuruşluk artışı gündeme getirdi. Hükümet, “eşel mobil” sistemin işletmezse, daha önce olduğu gibi zammın pazartesiyi salı gününe bağlayan gece pompa fiyatına yansıtılması bekleniyor. Dolar kurunda yukarı aşağı yönlü hareketler, uluslararası piyasalarda ürün fiyatlarındaki (motorin ve benzin) dalgalanma ve Brent petroldeki ivmelenme, benzin ve motorin fiyatlarında oynaklığa neden oluyor. l Ekonomi Servisi Kısa mesafe çileye dönüştü Taksilerde başlatılan indibindi ücreti uygulamasının kısa mesafelerde yolcu almama problemine çözüm sağlamadığını belirten yurttaşlar ve tüketici örgütlerinin temsilcileri, taksicilerin kısa mesafede yolcu almamayı sürdürdüğünü, bu durumun özellikle sabah ve akşam saatleri, turistik ve kalabalık bölgelerde yoğunlaştığını vurguluyor. Tüketici Başvuru Merkezi Onursal Başkanı Aydın Ağaoğlu, “Hiçbir taksici ‘arabayı teslim edeceğim, değişime gidiyorum’ diye bir mazeret beyan edemez. Taksiciler, genelde müşteriyi aldıktan ve gideceği yeri öğrendikten sonra değişime gideceğini söylüyor” dedi. Tüketiciyi Koruma Derneği Genel Başkanı Aziz Koçal da, kısa mesafede yolcu alınmaması problemine ilişkin şikâyetlerin her geçen gün artarak devam ettiğini söyledi. l Ekonomi Servisi Durgunluktan ‘fazla’ çıktıEkonomideki yavaşlamanın etkisiyle cari işlemler dengesi mayısta fazla verdi Daron Acemoğlu, kendisine “Enstitü profesörü” unvanının verilmesinin kendisini onurlandırdığını söyledi ve “Bütün kariyerimi MIT’te geçirdim ve bu takdir beni mutlu etti” dedi. Şu anda ABD’nin ön de gelen üniversitelerinden MIT’te 12 enstitü profesörü ve 11 tane de emekli enstitü profesörü bulunuyor. Acemoğlu’na en yüksek Unvan Dünyada en çok alıntı yapılan ilk 10 ekonomist arasında gösterilen Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nden (MIT) Prof. Daron Acemoğlu, kurumda bir öğretim üyesine verilen en yüksek unvan olan “enstitü profesörlüğüne” seçildi. MIT’in açıklamasında Acemoğlu’nun devlet yönetimi, teknolojik icatlar, işçilik ve küreselleşme hakkında etkileyici çalışmaları oldu ğu belirtildi. MIT’in rektörü Rafael Reif açıklamasında, “Enstitü profesörü olan Acemoğlu, MIT’in aslında ne olduğunu temsil ediyor: Çesaret, titizlik ve gerçek dünya üzerinde etki” ifadelerini kullandı. Reif, Acemoğlu’nun akademideki başarılarına dikkat çekerken “Çalışmaları dünyayı daha iyi bir yer yapmamızda önemli bir rol oynayacak” ifadelerini kullandı. l Ekonomi Servisi Yıllıklandırılmış cari açık, mayısta 2.37 milyar dolara geriledi. Cari işlemler dengesi ekonomideki durgunluğun etkisiyle mayısta 151 milyon dolar fazla verirken, 2.37 milyar dolara gerileyen yıllıklandırılmış açığın haziranda fazla vermeye başlaması bekleniyor. Cari denge geçen yılın ağustoskasım döneminde dört ay fazla verdikten sonra, aralıktan itibaren tekrar açık vermeye başlasa da daralma trendi devam etti. Merkez Bankası açıklamasında, “Söz konusu gelişmede, ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığının bir önceki yılın aynı ayına göre 5.85 milyar dolar azalarak 706 milyon dolara gerilemesi ve hizmetler dengesi kalemi kaynaklı girişlerin bir önceki yılın aynı ayına göre 594 milyon dolar artarak 2.3 milyar dolara yükselmesi etkili olmuştur” ifadesine yer verdi. Kaynağı belirsiz para olarak tabir edilen net hata noksan kalemi mayısta 1.6 milyar dolar fazla verirken, resmi rezervlerde 3 milyar dolar artış oldu. Altın ve enerji hariç cari işlemler hesabı ise mayısta 3.47 milyar dolar fazla verdi. l Ekonomi Servisi Filli Boya resmen satıldı Japonya merkezli Nippon Paint Holdings, Filli Boya markasını da barındıran dekoratif boya ve yalıtım sistemleri şirketi Betek Boya ve iştiraklerine ait hisselerin alımını tamamladı. Nippon’un Betek Boya ve iştiraklerine ait hisselerin toplam satın alma bedeli 1.4 milyar TL olurken, şirketin borçlarını da içeren işletme değeri ise 2.39 milyar TL olarak belirlendi. İşlemin tamamlanmasının ardından Nippon, Betek’te sermaye artırımı sağlayacak. Kimse araba almıyor Otomotiv Sanayi Derneği Yönetim Kurulu Başkanı ve Ford Otosan Genel Müdürü Haydar Yenigün, ÖTV ve KDV indirimlerinin haziran ayında sonlanması ile otomotiv sektörünün tökezlediğini söyledi. Yenigün, “Beklediğimiz şey yüzde 45’ten yüzde 35’e düşen KDV’nin küçük basamaklarla tekrar eski seviyesine gelmesi, birdenbire olmamasıydı. Araba satamıyoruz, şu anda hiç kimse araba almıyor, bunun nedenini incelemek lazım” şeklinde konuştu. Bloomberg HT’ye konuşan Yenigün, otomotiv pazarının 2015’ten bu yana yüzde 60 daraldığını vurguladı. Yenigün, teşviklerin uzatılması için yaptıkları başvuruya ise çok net bir şekilde olumsuz cevap aldıklarını söyledi. Tüketici taleplerini kıran şeyin yüksek faizler olduğunu vurgulayan Yenigün, “Kredi faizlerinin yüksek olması insanların araç alma isteklerini törpülüyor. Şu anda en büyük problemimiz krediye ulaşma” şeklinde konuştu. Yenigün, ayrıca sektör içindeki ağır vasıta kısmının, belediye alımlarının yavaşlaması ve inşaat sektörünün neredeyse durma noktasına gelmesiyle kan kaybettiğini, yüzde 7580 civarında daraldığını söyledi. Haydar Yenigün 1729.02 4.97 lira 257.39 70 kuruş Peki, şimdi nereye? Bir yıllık bir gecikmeyle 11. Kalkınma Planı açıklandı. 2023 için ortaya konan tüm hedefler beş yıl içerisinde yarı yarıya düşmüş. GSYH 2 trilyon dolardan 1.1 trilyon dolara, kişi başına milli gelir hedefi 25 bin dolardan 12 bin 484 dolara, ihracat hedefi 500 milyar dolardan 227 milyar dolara, işsizlik hedefi ise yüzde 5’ten yüzde 9.9’a revize edilmiş.  O zaman soralım: Peki, şimdi nereye? Dış kaynağa bağımlı, iç pazara dönük üretim ve tüketimle beslenen AKP rejiminin büyüme paradigmasını iki önemli sacayağı vardı. “Herkese konut ve herkese araba.” İnşaat sektöründe uzun süredir yaprak kıpırdamıyor. Tabii onunla bağlantılı olan yüzlerce işkolu da... PVC üreticileri, mutfak tezgâhları, banyo ve yer seramikleri üreticileri, boya sektörü, diğerleri ve onların tedarikçileri... Otomotiv sektöründe de satışlar durdu. Yan sanayideki kayıp yüzde 7580’lerde. İhracat bağlantısı olan firmaların dışındakiler büyük bir çöküş yaşıyor ve bu doğal olarak istihdamı da etkiliyor. İhracat demişken... İhracatımız mayıs ayında yüzde 11.46 artmış, ama ihracatın birim değeri düşüyor. Bu ne demek? Yüksek teknoloji ürünleri üretip satmak yerine yükte ağır pahada hafif malları ihraç ediyoruz. Yüksek teknoloji ürünlerinin imalat sanayii ürünleri ihracatı içindeki payı sadece yüzde 3.4. Bu işin bir yönü. Bir diğeri de ihracat yaptığımız pazarın ağırlıklı olarak Avrupa Birliği ülkeleri olması. Ancak AB, Kıbrıs’taki doğalgaz arama çalışmaları yüzünden Türkiye’ye yaptırıma yöneleceğini açıkladı. Doğu Akdeniz’de Türkiye’nin dışarıda tutulacağı büyük bir oyun kurulmaya çalışılıyor. Daralan iç pazar karşısında üreticinin önemli bir çıkış noktası ihracat. Dolayısı ile olası yaptırımlardan etkilenmemesi olanaksız. Bir diğer gelişme de Irak pazarında yaşanıyor son aylarda. Irak hükümeti iç üretimi destekleme adına Türkiye’den gıda ithalatına sınırlamalar getirdi. İthalat yasağı önce 1 Mayıs’ta yumurta ile başladı. 1 Haziran itibarıyla, tüm gazlı ve gazsız içecekler, meyve suları, dondurma çeşitleri, balık ve kanatlı et de yasak kapsamına alındı. 19 Haziran’da bunlara sofra tuzu, şehriye ve makarna eklendi. Irak 8.4 milyar dolarla Türkiye’nin ihracatında dördüncü sırada. Türkiye’den 12 bin firma Irak’a satış yapıyor. CHP Ankara Milletvekili Levent Gök, Irak’a ihracat konusunda yanıtlanması istemiyle dün TBMM’ye bir soru önergesi verdi: “Yasakların süreceği 1 yıl içerisinde ülkemizden boşalan pazarlara başka ülkelerin hamle yapması beklenmekte, yeniden satışa başlanacak olan tarihte Türk firmalarının eski ihracat performansını yakalayamayacağı düşünülmektedir. Bu konuda ne yapmayı düşünüyorsunuz” diye sordu. Biz de şunu soralım: 11. Kalkınma Planı’nda yer alan ihracatın yüzde 24 artacağı hedefine nasıl ulaşılacak? Yatırımlar durmuş, sektörler tıkanmışken her yıl yaklaşık yüzde 10 büyüme nasıl gerçekleştirilecek? 17 yıllık AKP iktidarında 450 milyar dolar dış borç biriktiren Türkiye ekonomisi, yeni dış kaynak bulmakta da çok zorlanıyor. Yıl boyu umut Katarlı yatırımcı olmuştu. Ama Türkiye’ye 15 milyar dolar yatırım sözü veren Katarda sözünü tutmadı. 2019’un ilk dört ayında Türkiye’ye giren doğrudan yabancı yatırım miktarı, 1.9 milyar doları gayrimenkul olmak üzere 3.2 milyar dolar oldu. Bunun sadece 35 milyon doları Katar’dan geldi. 2018’in ilk dört ayında Katar’ın Türkiye’deki doğrudan yatırımları 73 milyon dolardı. Bunun yanı sıra Doğu Akdeniz’deki enerji kavgasında Katarda ibreyi diğer tarafa kaydırdı. Katar Petrolleri Kıbrıs Rum Yönetimi ile anlaşarak Exxon Mobil ile birlikte Kıbrıs’ın güneybatısındaki 10 numaralı parselde doğalgaz arama projesine katıldı. Türkiye bu durum kendisinde rahatsızlık yaratsa da sessiz kaldı bu anlaşmaya. Tablo parlak değil. Kendi coğrafyamızda giderek yalnızlaşan bir ülke konumuna geldik. O zaman baştaki soruyu tekrarlayalım: Peki, şimdi nereye? KISA...KISA.. l Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) hububat alımlarına başlarken, bu yıl buğdayın ton fiyatı 1125 ile 1350 TL arası değişim gösteriyor. l İtalyanABD’li araba üreticisi Fiat Chrysler Yönetim Kurulu Başkanı John Elkann, Renault’un mayıs ayında yaptığı birleşme teklifi için mevcut şartların ilerisi için elverişli olmadığını, fakat şirketin yapılandırma sürecine girmeye hazır olduğunu söyledi.