Katalog

8 4 MAYIS 2019 CUMARTESİ TASARIM: İLKNUR FİLİZ Herkese Bilim Teknoloji Dergisi’nin katkılarıyla hazırlanmıştır. bilim ve teknoloji Biz de duvardan tuğla çekiyoruz >> MATTHEW CARUNA GALIZA yazdı 2’de CUMARTESİ 4 MAYIS 2019 94. YIL SAYI: 34177 KURUCUSU YUNUS NADİ (19241945) BAŞYAZARLARI NADİR NADİ (19451991) İLHAN SELÇUK (19922010) FİYATI 2.5 TL KKTC’DE 3 TL Obezite beyni de küçültüyor Yapılan son çalışmaya göre vücut yağlanması, vücudun diğer noktalarında olduğu gibi beynin merkezindeki yapıları da olumsuz etkiliyor. Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre 700 milyona yakın yetişkin obe de daha az olduğu gözlemlen bağlantı olduğunu gösterirken; vücut yağ yüzdelerini belirledi. Radiology dergisinde yayın fazla vücut yağı ile beyin kü mek için, vücuda küçük elektlanan araştırmaya göre, vücut çülmesi arasında bir nedenso rik akımları gönderen, biyoe En popüler 10 dijital amele pazarı 1) Clickworker.com 2) Upwork.com 3) CloudCrowd.com 4) MicroWorkers.com 5) CrowdFlower.com 6) DesignHill.com 7) Mturk.com 8) CrowdSource.com 9) Damongo.com 10) AgentAnything.com Kaynak: Ranker.com, 2019 zite sorunu yaşıyor. Obezitenin yaygınlığı ise 1975’ten günümüze 3 katı artmış durum yağı ile beyin hacmi arasındaki ilişki erkeklerde, kadınlardakine kıyasla daha güçlü. nuç ilişkisi olduğu ise kanıtlanamadı. Nedenselliği araştırmak ve kilo kaybının beyne lektrik impedans adı verilen bir yöntem kullandılar. Vücut yağ seviyelerinin azal 2000 göktaşı Dünyaya da. Obezitenin başlı başına bir sağlık sorunu olmasının yanında ölümcül hastalıkları te Hollanda’daki Leiden Üniversitesi Tıp Merkezi’nden araştırmacılar beynin beyaz fayda sağlayıp sağlamayacağını belirlemek için daha fazla çalışmaya ihtiyaç var. mış beyin hacmi ve azalmış beyaz madde ile olan bağlantısı şu an için net değil. Düşü potansiyel tehdit tikleme gibi de bir riski var. Kanserin bu risklerden biri ol maddesinde de, vücut yağına bağlı değişiklikler tespit et Obezite ve beyin nülen olası sebeplerden biri, yüksek seviyedeki vücut yağı duğu zaten biliniyordu. ti. Çalışma, vücut yağı ile dü Çalışmada araştırmacılar, nın beyin dokusuna zarar ve Yapılan yeni bir çalışma ise şük beyin hacmi arasında bir İngiltere’de yaşayan, yaş orta ren iltihap üretme ihtimali. yağlanma ile beyin sağlığı ara lamaları 62 olan 12 bin 87 ki Azalan beyin hacmi dolayısıy sında ilişki kurdu; Radiology şinin bilgilerini analiz ettiler. la bu bölgelerde nöron kaybı dergisinde yayımlanan araştır Katılımcılara beyinlerinin yaşanıyor olabilir. İlerleyen ça mada yüksek vücut yağ sevi gri ve beyaz madde yapı lışmalarda, kişilerin vücut yağ yeleri, düşük beyin hacimle larını değerlendirmek oranlarındaki oynamaların, be riyle ilişkilendirildi. için MRI uygulan yin yapısında yarattığı deği Yeni bir araştırmaya dı. Araştırmacı şikliklerin yakından takip edil göre, obezite beyin ya lar ayrıca ka mesi gerekiyor. pısını etkiliyor olabilir. tılımcıların Araştırmacıların beyin Derleyen: Batuhan Sarıcan taramalarını analiz etme https://www.livescience. leri sonucu, yüksek vücut yağı seviyelerinin daha düşük beyin hacimleriyle bağlantılı olduğu bulundu. Fazla vücut yağı olması durumunda spesifik com/65292highbodyfatbrainvolume.html https://www.livescience. com/64454bellyfatbrain shrinkage.html NASA’nın Yakın Dünya Nesne Çalışmaları Merkezi (CNEOS), gökyüzünü yakından takip ediyor ve Dünya’ya yakla düzeyde artış göstermiş durumda. Grafikte görüleceği üzere, bugün tanımlanan 17.455 NEO ve 1.945 potansiyel olarak teh olarak beyindeki gri maddenin şan asteroit ve kuyruklu yıl likeli asteroit var. dızları inceliyor. Bugün yakla Büyük bir hasar için kü şık 20.000 nesne yakın göz çük boyuttaki asteroitlerin bi Ölüme yaklaşanlarda, ölüm korkusu yok oluyor Noth Carolina Üniversitesi Fransa NotreDame Kilisesi’ni 5 yılda yeniden inşa etmeyi planlıyor Kiliseye teknoloji eli lem alında. NEO’lar olarak adlandırılan bu nesneler, yakınlıklarından ve Dünya ile çarpışma riskinden dolayı büyük endişe kaynağı. Teknoloji geliştikçe, insanlar bu nesneleri daha iyi tanımlayabilir hale geldi. Eskiden tanımlanan cisim sayısı daha düşüktü. Öyle ki CNEOS, 1900’e dair sadece 28 cisim tespit ederken le yeterli olması, bu gözlemlerin önemini artırıyor. Sözgelimi, sadece on metre çapındaki bir asteroit bile, aralıkta Bering Denizi’ne düşen cisimde olduğu gibi on Hiroşima atom bombasına eşdeğer kuvvette olabiliyor. Hal böyleyken, şu anda bilinen, potansiyel olarak tehlikeli yaklaşık 2000 asteroit var. Bunların 155’i 1 kilometrelik psikologları tarafından 1990 itibarıyla bu sayı 140’a bir çapa sahip ve Empire Sta gerçekleştirilen bir çıktı. Bu yıllar arasında keskin te Binası’nın 2.5 katı genişlik araştırma gerçekten bir artış söz konusu değildi. An teler. Bu asteroitlerin bir tanesi ölüme yaklaşan insanlarda cak gelişen teknolojiyle birlik bile Dünya’ya çok büyük zarar ölümgı pozitif bir deneyim te son yirmi yılda bu sayı kritik lar verebilir. olarak algılanmaya başlandığını ortaya koydU. Kurt Grey ve ekibi, kanser gibi ölümcül hastalıklara yakalananların bloglarını ve Texas’taki idam mahkumlarının veda mektuplarını incelediler. Dünyanın en uzun tuz mağarası İsrail’de Grey ve ekibi, tüm Bmetinleri pozitif ve negatif kavramlara göre tarayan algoritmalardan yararlandılar. Buna göre ölüm ne kadar yakınsa genel duygu durumu o 2denli pozitif oluyor ve aile veya inanç daha önemli konular haline geliyor. Araştırmanın ikinci safhasında ise ölüme BİLİM TEKNOLOJİ SAYFASIyakınolmayanKontrol Grubundaki katılımcılardan yaşamlarının sonuna geldiklerini hayal etmeleri istendi. Bu gruptaki katılımcıların “son sözleri” nin genelde ölümle ilişkilendirdiğimiz negatif duygular ve düşünceler olduğu anlaşıldı. Grey “Bizler ölümü keder ve üzüntüyle bağdaştırıyor uz ama ölüme gerçekten yaklaşanlar ölümü daha az korkutucu buluyorlar” diyor. hafta önce büyük bir yangının neredeyse yok ettiği 850 yıllık tarihi Notre Dame Kilisesi’nin teknolojinin tüm olanakları kullanılarak 5 yıl içinde yeniden inşa edileceği açıklandı. Peki ama nasıl? Yangının NotreDame’a verdiği zararı inceleyen püristler, onarım ve restorasyon çalışmalarında aslına sadık malzeme ve tekniklere saygı göstermesi gerektiğini düşünse de Fransız hükümeti, mimarları, kuleyi çağımızın gerekliliklerini göz önünde bulundurarak yeniden tasarlamaları için teşvik ediyor. Uluslararası yarışmaya açılacak yeniden inşa etme projesinin, lazer tarama ve 3D baskı gibi teknolojilerle gerçekleştirilmesi planlanıyor. Proje ile ilgilenen mimarlık firmalarından biri olan EDG, New York’ta yüksek onarım masrafları nedeniyle yıkılması planlanan binaları yeniden inşa eden restorasyonlar yapan bir şirket. Geleneksel inşaat teknikleriyle teknolojiyi birleştiriyor; beton bir çözelti ile doldurulan, takviye telleri de içeren son derece hassas 3Dbaskılı plastik kalıplar üretiyor. Bu tekniğin aynı zamanda oldukça ucuz olduğuna vurgu yapılıyor. Fransız mimar JeanMichel Wil motte ise Paris’te yüksek profilli restorasyon ve yeni inşa projeleri gerçekleştiriyor. Bu tarz durumlarda modern teknik ve teknolojinin kullanılmasını savunan Wilmotte, kulenin yeninden inşası için 21. yüzyılın mevcut araçlarının kullanılması gerektiğini ifade ediyor. “Ahşap veya kurşun yerine daha hafif, daha sanayileşmiş sistemleri tercih ederim” diyen Wilmotte, tavanda titanyum kullanılması gerektiğinin altını çizerek “kurşunsuz ve üç kat daha hafif bir malzemeyle benzer bir görünüm” öneriyor. NotreDame’ın yeniden inşası için bir kolaylık daha mevcut: NotreDame’ın lazer verileri. Bundan yaklaşık dört yıl önce, sanat tarihçisi Andrew Tallon, Notre Dame Katedrali’ni dijital olarak haritalandırmak için lazer kullanmıştı. 18 Kasım 2018’de vefat eden Tallon, ip, cetvel ve kalem gibi eski yöntemlerin hantallığı konusunda Ortaçağ mimarisi üzerine çalışan uzmanları ikna ederek hataya yer bırakmayan lazer taramaları kullanıl masını önermişti. Onun çalışmaları da tarihi katedrali kurtarmaya yardım edebilir. Video oyunu için 3D katedral NotreDame için bir başka teknoloji kullanımı desteği ise detaylı 3D modellemelerinin kullanıldığı bir bilgisayar oyunu firmasından geldi. 2014 yılında piyasaya sürülen Assassin’s Creed Unity oyununun tasarımcısı Caroline Mousse, oyunda mümkün olduğunca doğru bir mekân tasviri oluşturmak için katedralin ayrıntılarını inceleyerek iki yıl geçirmişti. Sanatçı, “Oyunda başka şeyler de yaptım, ancak zamanımın %80’i NotreDame’da geçti” dedi. Ancak Ubisoft firmasının söz konusu modellemeleri Fransız hükümetine verip vermeyeceği konusunda henüz bir bilgi yok. Kimilerine göre Macron’un beş yıl içinde tamamlanmış bir NotreDame projesiyle ilgili cesur vizyonu aşırı hırslı gözükebilir. Macron’un bu ikonik simgeyi, 2024 yılında Paris’te gerçekleştirilecek olimpiyatlara yetiştirme hedefi, bu projeye gerekli ivmeyi sağlayabilir. ugüne kadar dünyadaki en uzun tuz mağarasının 6400 metre uzunluğuyla İran’daki Namakdan veya diğer adıyla “Üç çıplaklar mağarası” olduğu sanılıyordu. Ancak yapılan son araştırmalara göre en büyük tuz mağarasının İsrail’de Lut Gölü civarındaki Sodom Dağı’nda olduğu anlaşıldı. Malham mağarasının uzunluğu on kilometreyi geçiyor. Kudüs’te İbrani Üniversitesi tarafından araştırılan mağara, İsrail Mağara Araştırmacıları Kulübü ve Bulgaristan’daki Sofia Speleo Kulübü tarafından yeniden incelendi. Mağaranın kalbi, içinde yüzyıllar boyu heybetli tuz yapılarının büyüdüğü bölümden oluşuyor. Diğer damlataş mağaralarının aksine buradaki sarkıtlar çok daha hızlı büyüyor. “Bir yılda yaklaşık olarak bir metre uzuyorlar” diyor Efrain Cohen. Mağara aslında uzun süredir biliniyordu ve eskiden Lut Gölü’nde çalışan araştırmacıların öğle güneşinde sığındık ları yerdi. 1980’li yıllarda İbrani Üniversitesi’nden Amos Frumkin tarafından incelenen mağara 5.685 metre olarak ölçülmüştü. 30 yıl önce metre ve pusula kullanılıyordu oysa araştırmacılar artık akıllı telefon >> 8’deüzerinden çalıştırılan lazer teknolojisine sahipler. Malham gibi tuz mağaraları enderdir. Bunlar yerkabuğundaki hareketler sonucunda tuz tabakalarının yüzeye kadar itildiği çok kurak bölgelerde oluşur. Tuz sabit değildir, çok yavaş da olsa akar. Bu durumu uzmanlar “Kayaç tabakaları kaydıklarında tıpkı tüpün içindeki diş macunu gibi yukarı doğru itilir” diye açıklıyorlar. Lut Gölü ve çevresi çok ender yağış alır. Ama yağmur yağdığı zaman da çok kuvvetli yağar. Seller ise tuzu çözer ve mağaralara akmasını sağlar. Bu süreç günümüzde çok kuvvetli yağışların yaşandığı zamanlar da devam ediyor. Yani mağara hâlâ canlı ve büyümeye devam ediyor... Küresel ısınmanın 1.50C ile sınırlandırılması amacıyla dünya çapında yoğun bir uğraş veri İlk proje Bangladeş’in güneş sistemilirken,birtakımçözümlerçoktan uygulanmaya başlandı. 2015 yılında, dünyanın fark lı yerlerinden önde gelen 12 çevresel kurum, Finlandiya’nın ulusal yenilik fonu (SITRA) önderliğinde bir araya gelerek söz konusu teknolojilerin gücünü değerlendirdiler. Yapılan değerlendirme sonucunda, teknolojilerin olabildiğince yaygınlaştırılması durumunda, 2030 yılına dek küresel karbon salımlarında yılda yaklaşık 12 gigatonluk bir azalma sağlayabilecek 18 çözüm yolu belirlendi. Bu miktar ülkelerin 2015 Paris iklim değişikliği sözleşmesine bağlı Kılıçdaroğlu, ülkenin ‘tercih’ noktasına geldiğini söyledi, YSK’ye ‘kumpası boz’ çağrısı yaptıkalmalarıdurumundahedeflenen Türkiye demokrasisisalımlarınyüzde25’ineeşit.Ge Küresel ısınmayı azaltacak 18 proje ri kalan yüzde yetmiş beşlik bölüm için henüz bir çözüm bulunmamakla birlikte, bu değerlendirme teknolojik ve ekonomik bağlamda yaşama geçirilebilir bir yığın çözüm olduğunu gözler önüne seriyor. Bu çözümlerin yaşama geçirilmesi yılda 94 milyar dolarlık bir harcamayı gerektiriyor ki, bu miktar halihazırda hükümetlerin doğrudan fosil yakıtlara verdikleri parasal desteğin beşte birinden az. Buna söz konusu çözümlerin ekonomik büyümeye, sürdürülebilir gelişmeye ve yoksulluğun azaltılmasına sağlayacağı katkılar da eklendiğinde, hiçbir şey yapmamanın sağlık harcamaları, mal varlığı ve çevreye yükleyeceği maliyet hesaba katılmadan bile, birçoğunun ekonomik bir kazanç sağlayacağı görülüyor. Aşağıda gaz salımlarının azaltılması açısından en az etkili olan dan en çok etkili olana uzanan halihazırda başarıyla uygulanabilir 18 çözüme yer veriliyor. 18 Enerji üretimi: Şebekeden bağımsız güneş sistemleri Bangladeş Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) raporuna göre, 1.50C hedefinin tutturulması için, 2050 yılına gelindiğinde dünya enerjisinin en az yüzde 50’sinintercihen daha da fazlasının yenilenebilir kaynaklardan sağlanması gerekiyor. Bu da, farklı gereksinimlere göre tasarlanmış çok çeşitli çözümleri gerektiriyor. Bangladeş’te, 165 milyonluk nüfusun 50 milyonu şebe ke elektriğine erişemiyor. Bu kesimin temel aydınlatma aracı verimsiz ve havayı kirletici gaz lambaları. Ne var ki, 2002 yılından beri ülkede uygulanan Güneş Enerjili Konut Sistemleri programı kapsamında yaklaşık 20 milyon kişiye şebekeden bağımsız elektrik sağlandı. Bu program sayesinde gazyağı tüketiminde şimdiden ortalama 220 milyon litrelik bir tasarruf, karbondioksit salımlarında da yaklaşık 580 bin tonluk bir düşüş sağlanmış oldu. Afrika, Karayipler, Orta Amerika ve AsyaPasifik bölgelerindeki şebeke elektriğinden yoksun ciddi sayıda insanla 2030 yılına dek küresel karbon salımlarında yılda yaklaşık 12 gigatonluk bir azalma sağlayabilecek 18 çözüm yolu belirlendi. rı barındıran başka ülkelerde de benzer yararlar sağlanabilir. 2030 yılına dek küresel CO2 salımlarında sağlanabilecek olası düşüş: 3 milyon ton (Mt) Eşdeğer salımlar: Togo, Küresel Karbon Atlası’na göre karbon salımları sıralamasında 220 ülke arasında 142’nci. Derleyen: Rita Urgan 18 upandrunning projects that could save us from climate change New Scientist/ 20 Şubat 201 YOL AYRIMINDA EKREM İMAMOĞLU: Çok tedbirli ve temkinliyiz İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu, hukuki süreci izlediklerini, çok tedbirli ve temkinli olduklarını söyledi. İmamoğlu İmamoğlu, “Yapılmış seçimin üzerine asla başka bir yorum düşünmüyoruz. Bu seçimi kazandık, kararı bekliyoruz” açıklamasını yaptı. >>5’te CHP’DEN ANKARA JANDARMA KOMUTANI HAKKINDA SUÇ DUYURUSU >>5’te Başkanlar 31 Mart yerel seçimlerinde 11 büyükşehir, 10 il, 191 ilçe ve 51 belde belediyesini kazanan CHP’de belediye başkanları ilk kez Ankara’da Anıtkabir’de bir araya geldi. Genel Başkan Yardımcısı Seyit Torun’la birlikte Anıtkabir’i ziyaret eden başkanlar Mustafa Kemal Atatürk’ün mozolesine çelenk koydu ve saygı duruşunda bulundu. >>5’te TEZGÂH HAZIRLIYORLAR CHP lideri Kılıçdaroğlu, devletin gücünü arkasına alanların İstanbul’da seçimi iptal ettirmek için her türlü kumpasa tezgâh hazırladığını söyledi. Kılıçdaroğlu, “İstanbul seçimleri İstanbul seçimleri olmaktan çıkmıştır. Demokrasi tercihi noktasına gelmiştir. Ya demokrasiden yana ya demokrasi dışı bir uygulama olacak” dedi. SEÇİMSİZ BİR ÜLKE İSTİYORLAR YSK’ye çağrıda bulunan CHP lideri, kurul üyelerinin “seçimde kaybedenlerin ürettiği yasadışı delilleri elinin tersiyle itmek zorunda” olduğunu söyledi. YSK’nin seçimsiz bir Türkiye talebine karşı çıkmasını isteyen CHP lideri, iktidar sahiplerinin demokrasiye karşı kurduğu kumpasın reddedilmesi gerektiğini vurguladı. >> 5’te CHP’Lİ BAŞKANLARDAN BİLDİRİ: YSK’yi siyasi karara zorlamak bekaya tehdit CHP’li belediye başkanları ortak bir bildiri yayımladı. AKP ve MHP liderlerinin YSK’yi tehdit eder nitelikte demeçler verdiği belirtilen bildiride, “YSK’nin siyasi karar vermeye zorlanmasını devletimizin bekası önünde önemli bir tehdit olarak görüyoruz” denildi. >> 5’te TTB MERKEZ KONSEYi’ne CEZA YAĞDI Hekimlere ikişer kez 10 ay hapis BASIN KONSEYİ ÖDÜLLERİ Özgürlük cesarettir Basın Özgürlüğü Ödülü’ne, FOX TV Haber Merkezi ve cezaevine giren eski Cumhuriyet çalışanları layık görüldü. Törende, Musa Kart’ın eşi Sevinç Kart, Önder Çelik’in eşi Semra Çelik ile Güray Öz’ün eşi Çağlayan Öz, cezaevindeki durumu anlattı. >> 6’da “Savaş bir halk sağlığı sorunudur” açıklaması nedeniyle hâkim karşısına çıkan Türk Tabipleri Birliği (TTB) Merkez Konseyi üyelerine “halkı düşmanlığa tahrik”ten ikişer kez 10 ay hapis cezası verildi. TTB Merkez Konseyi Başkanı Sinan Adıyaman, “Biz vazifemizi yaptık. Türk Tabipleri Birliği, savaşın bir halk sağlığı sorunu olduğunu söylemekten hiçbir zaman vazgeçmeyecek” dedi. >> 14’te OTİZMLİ çocuklara AYIP Bağnazlık diz boyu Otizmli ve engelli çocukların Etimesgut Belediyesi’ne ait havuzda terapi görmesi engellendi. Gerekçe ise bir grubun “kızlı erkekli havuza girilmesine” tepki göstermesi! >> 3’te JulIette BInoche Her insan karmaşıktır San Sebastian’da buluştuğumuz Fransız sinemasının uluslararası starı Juliette Binoche ile yeni filmi “High Life”ı konuştuk. “Yıkıcı davranışlarımıza bakıldığında kendini yok etmeye çalışan bir makinede olduğumuz ortada” diyor Binoche. >> ESİN KÜÇÜKTEPEPINAR 15’te Örgütle mücadele eden askeri hâkim, FETÖ’cünün şikâyetiyle ifadeye çağrıldı FETÖ’cü iş başında CEZAEVİ ÖNÜNDE gazlı müdahale FETÖ’den yargılanan Muharrem Köse’nin şikâyeti üzerine örgütle mücadelenin önemli isimlerinden Hâkim Albay Mehmet Yüzbaşıoğlu hakkında savcılık “şüpheli sıfatıyla” ifadesinin alınması için talimat verdi. Yüzbaşıoğlu’nun TSK Lojmanları’ndaki evine dün polis gitti. Yüzbaşıoğlu’nun sert tepkisi üzerine savcılık geri adım attı. Hâkimler ve Savcılar Kurulu olayın bildirilmesi üzerine soruşturma başlattı. Balyoz davası avukatlarından Celal Ülgen “Ne oluyor? Fetoş cephesi yeniden mi mevzi kazanıyor?” tepkisini gösterdi. >> 14’te Bakırköy Kadın Cezaevi önünde ‘Barış Anneleri’, avukatlar ve HDP milletvekilleri açlık grevi ve ölüm orucundaki tutuklular için açıklama yapmak istedi. Gazlı müdahalede bulunan polis 2’si avukat 4 kişiyi yerlerde sürükleyerek gözaltına aldı. >> 14’te GIDADA TARİHİN EN HIZLI ARTIŞI Dar gelirlinin mutfağında yangın Fiyat artışları ücretlinin mutfağına ateş düşürdü. Yıllık enflasyon yüzde 19.50 oldu. Gıda fiyatlarında yüzde 31.86 ile endeks tarihinin en hızlı yıllık artışı yaşandı. Nisanda zam şampiyonu 10 ürünün 5’i gıdadan oluştu. >> 10’da ayvalık’ta İNSANLIK AYIBI Tekne faciası 5’i çocuk 9 can aldı Balıkesir’in Ayvalık ilçesi açıklarında kaçak göçmenlerin içinde bulunduğu tekne battı. Teknedeki dördü kadın beşi çocuk 9 kişi yaşamını yitirirken 5 kişi kurtarıldı, 1’i organizatör 3 kişiyi arama çalışmaları sürüyor. >> 3’te SABRİ ÜLKER ÖDÜLLERİ Bilim ödülü Önder’in Ülker Vakfı tarafından düzenlenen “Sabri Ülker Bilim Ödülü”ne Doç. Dr. Tamer Önder layık görüldü. Jüri başkanlığını Prof. Dr. Gökhan Hotamışlıgil’in yaptığı yarışmada ödül kök hücre çalışmalarına verildi. >> 18’de NATO ile güney kıbrıs gerilimi >> 7’de