Katalog

EKONOMİ EDİTÖR: SERHAT ALİGİL TASARIM: SERPİL ÜNAY 111 MAYIS 2019 ÇARŞAMBA Ücretleri açlık sınırının altında kalan emekçiler, taleplerini 1 Mayıs’ta haykıracak İşçi kıdemi koruyacak Ücretlerin hızla eridiği, çalışan sayısının 27 milyona düştüğü, işsiz sayısının 4.7 milyona çıktığı bir ortamda 1 Mayıs için alanlara çıkacak emekçiler, özellikle “kıdem tazminatıma dokunma” diyecek. Ağır ekonomik kriz altında bugün ları toplusözleşme memur ve memur emeklilerini bu yıl 1 Mayıs İşçi Bayra için yüzde 4+5’lik mı için meydana çıkacak olan milyonlarca emekçi, hem mustafa çakır emre deveci zamma mahkum etti. Oysa enflas yon yüzde 20’lerde. işçi sıfının durumunu ortaya Bugün ortalama memur maaşı koyacak hem sorunları dile ge 3 bin 786 lira. Türkiye Kamu tirecek hem de çözüm önerile Sen’in araştırmasına göre me rini sıralayacak. Özellikle, eko murun sadece gıda ve barınma nominin küçülmesiyle yükse için yaptığı harcamaların top len işsizlik, artan enflasyon lamı 2 bin 498 lira. la eriyen ücretler meydanla 4 Emekli yoksul: Türk rın temel konusu olacak. Çalı EmekliSen’in araştırması şan hakları açısından “son ka na göre, yaklaşık 12.5 milyon le” olarak nitelendirdikleri kı emeklinin en az yarısı 1200 li dem tazminatının, bir fona dö ranın altında maaş alıyor. Ay nüştürülmeye çalışılması ise lık 9001000 lira maaş alan bu yılki 1 Mayıs’ın kırmızı çiz emekliler var. Son emekli ma gisi. İşte emekçinin bu yılki 1 aşları da şöyle: Tarım emek Mayıs gündemi: lisi 1189 lira, esnaf emeklisi 4 İşsizlik artıyor: Ocak ayı iti 1595 lira, SSK emeklisi 2000 barıyla istihdam edilen kişi sayı öncesi 1818 lira, 2000 sonra sı 27.1 milyon ki sı 1125 lira. Me şiye geriledi. Bu rakam geçen yılın aynı ayında Sendikalaşma ve TİS oranı çok az mur emeklisi 2 bin 379 lira. 4 ‘Kadrolu’ya 28 milyon kişiy zam şoku: Kamu di. Dar tanımlı iş OECD verileri da kadroya, be siz sayısı ise 3 ne göre Türkiye’de lediyelerde ise milyon 409 bin 2017 yılı için sendika şirketlere geçi den 4 milyon laşma oranı yüzde 8.6. rilen 1 milyo 668 bin kişiye Ayrıca bu işçilerin sade na yakın işçi, çıktı. İşsizlik ce yüzde 7’si toplu iş söz 2020 sonuna oranı da yüz leşmelerden (TİS) yararlanı kadar 6 ay de 10.8’den yor. AB ülkelerinde TİS ora da bir yapı yüzde 14.7’ye nı yüzde 50’nin üzerinde. lacak yüzde yükseldi. Ge TİS oranı Avusturya’da yüz 4’lük zamla niş tanım de 98, Belçika’da yüzde 96, ra mahkum lı işsizlik ora Yunanistan ve İsveç’te yüz edildi. Bu iş nı ise yüz de 90. Meksika’da ise yüz çiler enflas de 22.1. Ay de 12.5, ABD’de yüzde yüz yon farkı ala rıca Avrupa de 12, G.Kore’de yüz mıyor. Ka Birliği’nde dar de 11.8, İzlanda’da yüz mudaki işçile tanımlı işsizlik de 86, Danimarka’da yüz re verilmesi oranı ortalama de 67, İsveç’te yüzde 66, ne karşın, be sı yüzde 6.4. 4 Ücret Finlandiya’da yüzde 65 olan sendikalaşma oranı lediyede şirketlere geçirilen iş ler eriyor: Türk Belçika’da yüzde 54, çilere 52 günlük İş’in araştırması Norveç’te yüzde 52 ikramiyeleri de na göre, 4 kişilik ailenin açlık sını seviyesinde bulunuyor. ödenmiyor. 4 KİT ve geçici rı 2 bin 107 lira, yok işçi mağdur: Hükü sulluk sınırı ise 6 bin met kamudaki işçile 863 lira. Bugün yaklaşık ri kadroya alırken, kamu 7 milyon işçi asgari ücret alı iktisadi teşebbüslerindekiler yor. Özellikle bu 7 milyon çalı le (KİT) birlikte 100 bine yakın şan için asgari ücret çoktan aç işçiyi kapsam dışında bıraktı. lık sınırının altına indi. Oysa İşçiler kadro istiyor. Geçici iş sadece bekâr bir çalışanın ay çiler de kadro bekliyor. Mev lık yaşam maliyeti tutarı 2 bin simlik işlerde çalıştırılan işçi 601 lira. ler 6 aydan sonra işten çıkarı Merkez Bankası’nın (TCMB) lıyor. Bu işçilere işsizlik maa dün açıkladığı enflasyon ra şı da ödenmiyor. Sendikalar, porunda da reel ücretlerde geçici işçilerin çalışma sürele ki düşüşe işaret edildi. Rapor rinin uzatılmasını ve kadroya da, “İşsizlik oranlarındaki ar alınmasını istiyor. tışın sürdüğü 2018 yılının son 4 İş kazalarında lider: Tür çeyreğinde nominal ücretler kiye ölümlü iş kazalarında deki yıllık artış oranı yüzde 12 Avrupa’da ilk, dünyada ise olarak gerçekleşmiş, ancak bu üçüncü sırada yer alıyor. 2018 oran enflasyon oranının (yüz yılında en az 1923 işçi iş kaza de 20.3) altında kaldığı için re larında yaşamını yitirdi. Yine el ücretler yıllık bazda gerile sadece geçen mart ayında 108 miştir” denildi. işçi can verdi. Sendikalar, İş 4 Memur zorda: Hükümet Sağlığı ve Güvenliği Yasası’nın ile MemurSen’in imzaladık değiştirilmesini istiyor. Emekçi alanları dolduracak Türkiye’nin dört bir yanında işçi ve emekçiler insanca çalışma koşulları için ‘1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü’nde alanlara iniyor: n İSTANBUL: DİSK ve KESK’in Bakırköy Halk Pazarı’nda düzenleyeceği kutlama için toplanma saati 12.00, yürüyüşün başlama saati 13.00, etkinlik saati 14.00. Kutlamalarda DİSK Korosu, Bulutsuzluk Özlemi, Sadık Gürbüz, Grup Vardiya da yer alacak. n ANKARA: Kutlamaların ortak adresi Tandoğan Meydanı. 1 Mayıs için tertip komitesinde yer alan örgütler ve siyasi partiler Atatürk Kültür Merkezi (AKM) önünde toplanarak saat 12.00’de yürüyüş kolu oluş turacak. Türkİş’e bağlı sendikaların Ankara şubeleri ise Sezenler Sokak’ta bir araya gelerek miting alanına yürüyecek. n İzmir: Kutlamaların adresi Kordonboyu’ndaki Gündoğdu Alanı. Saat ise 14.00. DİSK, Türkİş, İzmir Tabip Odası, KESK, TMMOB ve İzmir Barosu’nun arasında olduğu terpit komitesi toplanma yerlerini İzmir Ticaret Borsası, Cumhuriyet Meydanı, Alsancak Limanı ve Gündoğdu Meydanı girişi olarak belirledi. Mitingde Kardeş Türküler de yer alacak. n Kocaeli: Türkİş, bu yıl çalışma hayatına ilişkin sorunları gündeme taşımak için 1 Mayıs programını, işçi kenti olarak bilinen Kocaeli’nde organize etti. n Şanlıurfa: Hakİş ve MemurSen, bu yıl ortak kutlama yapacak. İki konfederasyonun etkinliği Şanlıurfa’da. n Adana: Kutlamalar Uğur Mumcu Meydanı’nda saat 14.00’te başlayacak. n Antalya: Emekçiler yürüyüş için Güllük Caddesi üzerindeki Aydın Kanza önünde bir araya gelecek. Saat 14.30’da başlayacak yürüyüş, Cumhuriyet Meydanı’ndaki etkinlik alanına ulaşacak. n Diyarbakır: 1 Mayıs Emek Bayramı’na, İstasyon Meydanı ev sahipliği yapacak. Etkinliği KESK, Diyarbakır Tabip Odası ve TMMOB Diyarbakır İl Koordinasyon Kurulu düzenliyor. l İSTANBUL/ Cumhuriyet Krizin hesabı sorulacak Emekçiler ve onların örgütleri; 4 Halkın yüzde 99’una ekonomik krizin bedelini ödetip, bir avuç patronu besleyenlere karşı, 4 2 milyonun üzerinde yeni işsiz yaratan ekonomik krizin sorumlusu iktidardan hesap sormak için, 4 İşsizlik Sigortası Fonu’ndaki paraları 7.5 milyon işsiz için değil, patronları ve bankaları kurtarmak için kullanan adalet siz düzene karşı, 4 Kıdem tazminatı hakkına “fon” adı altında göz koyanlara, işten çıkarmaları kolaylaştırmaya çalışanlara “dur” ve kıdemime dokunma’ demek için, 4 Bireysel emeklilik sistemini zorunlu hale getirip emekçilerin ücretlerinden kesinti yapmak isteyenlere dur demek için, 4 “Bedenimiz, kimliğimiz, emeğimiz bizimdir” diyen ka dınlar, tacize, tecavüze ve kadın cinayetlerine karşı, 4 Kanun Hükmünde Kararnamelerle (KHK) haksız hukuksuz biçimde milyonları işinden edenlere karşı çalışma hakkı için 4 Emeklilikte yaşa takılanlara (EYT) ‘türedi’ diyenlere, bu hakkı teslim etmek bir yana emekliliği daha da zorlaştırma planı yapanlara karşı 1 Mayıs meydanlarında olacak. Küresel ekonomide durgunluk ve coşku bir arada Küresel ekonomide durgunluk denizi içinde “coşku” alevleri yaşanıyor. Geçen hafta Amerikan ekonomisinden gelen büyüme rakamları bu tanımı hak etmekte. Amerikan ekonomisi 2019’un ilk çeyreğinde yüzde 3.2 büyüme gösterdi ve yüzde 2.4 olan beklentileri aştı. ABD’nin geçmiş dönemdeki büyüme hızı yüzde 2.2 idi. Dolayısıyla büyümede hızlı bir ivmelenme söz konusu. Diğer yandan, 2019 ve yakın geleceğinde küresel ekonomide durgunluğun sürmekte olduğu ve 2009 krizinden toparlanma sürecinin on seneyi aşmasına karşın birçok göstergede hâlâ tamamlanmadığı dile getirilmekte. IMF, örneğin, son altı ay içerisinde üçüncü kez düşürmüş olduğu küresel büyüme tahminlerini en sonunda yüzde 3.3’e çekmiş durumda. IMF baş ekonomisti Gita Gopinath, dünya ekonomilerinin sürüklendiği bu ortamı “hassas bir nokta” olarak değerlendirmekte. IMF’nin dünya ekonomisine ilişkin öngörüleri, gelişmekte olan ülkeler grubunda daha da belirginleşmekte. Türkiye’nin çoğunlukla kendi elleriyle yarattığı (yerli ve milli) krizine ek olarak Arjantin, IMF’den 57 milyar dolarlık destek ile birlikte sürdürdüğü “IMF’li istikrar programına” rağmen daralmaya devam ediyor ve işsizlik ve enflasyondaki artışın önüne geçebilmiş değil. Bu gruba Pakistan, Güney Afrika ve dünyanın ihracat yıldızı Kore de dahil olmak üzere. ABD’ye dönersek Bu genel durgunluk ortamında ABD ekonomisinin coşkulu büyüme performansını nasıl değerlendirebiliriz? Öncelikle ABD milli gelirinin bileşenlerine baktığımızda, büyümeyi sürükleyen unsurun talep değil, arz yönünden gelen üretim artışıyla sınırlı olduğunu görmekteyiz. Örneğin (çekirdek) kişisel tüketim harcamalarındaki artış sadece yüzde 1.3 düzeyinde. Beklenti zaten yüzde 1.4 imiş. Önceki çeyrekte de yüzde 1.8 ile birlikte düşünüldüğünde, büyümenin talep yaratmayan biçimde gerçekleşmekte olduğunu anlıyoruz. “Talep” yaratmayan üretim fazlasının stok birikimine yol açması kaçınılmaz. Nitekim, “stok yatırımlarının” milli gelirdeki büyümenin 0.7 puanını tek başına karşılamakta olduğunu görüyoruz. Talep eksikliğinin ardında ise OECD tarafından betimlendiği üzere, “ücretsiz büyüme” olgusu yatmakta. Bütün bunlardan geriye konjonktürel / günlük yapay destekler kalıyor. Seçim dönemi yaklaştıkça, Başkan Trump’un şirketler kesiminin vergi sonrası gelirlerini yükseltmek için önemli bir araç olarak kullanmayı tercih ettiği vergi indirimlerine dayalı mali destek programı, büyüme ateşini şimdilik koruyor gözüküyor. Ancak, Amerikalı Marksist ekonomist Michael Roberts blog sitesinde yayımladığı verilerde, Amerikan şirketlerinin kâr oranlarının henüz 2009 öncesi düzeyine ulaşmadığını vurgulamakta. Bunun da ötesinde, zombi diye anılan şirketlerin (faiz giderleri, üretimden elde ettikleri gelirleri aşan şirketler) toplam içindeki payının yüzde 10’u aştığını vurgulayan Roberts, Amerika’dan gelen yeni bir borçluluk krizi dalgasına dikkat çekiyor. Kapitalizm nihayetinde “kâr amaçlı birikim” düzeni. Kârlılık toparlanmadıkça büyük küresel durgunluk sürecinden çıkmak da mümkün değil. Ramazan pidesi 3 liraya çıktı Pidenin kilogram fiyatı geçen yıl 7 lira 30 kuruşken bu yıl 8 lira 50 kuruş olacak. Türkiye Fırıncılar Federasyonu Başkanı Halil İbrahim Balcı, İstanbul’da 350 gram pide fiyatının 3 liradan, Ankara’da 300 gram pide fiyatının ise 2.5 liradan satılacağını duyurdu. İstanbul Fırıncılar Odası Başkanı Erdoğan Çetin de “300 gram pide 2.5 lira, 350 gram sade pide 3 lira, 350 gram susamlı ve yumurtalı pide ise 3.5 lira olarak belirlendi” dedi. İstanbul ve Ankara’da geçen yıl 275 gramlık pide 2 liradan satılıyordu. Öte yandan, Ankara Büyükşehir Belediyesi Halk Ekmek Fabrikası, ekmeğe zam yapmama kararı aldı. Halk Ekmek, ekmeği 70 kuruştan satmaya devam edecek, pide ise 1 liradan satışa sunulacak. l Ekonomi Servisi İhracatçı ‘ThinkTİM’ kuruyor Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı İsmail Gülle, bilgiye dayalı ihracat dönemi için “ThinkTİM” adıyla özel bir yapı kurmaya başladıklarını, bu yapının ihracatçının ihtiyaç duyacağı her bilgiyi nokta atışı şeklinde sunacağını söyledi. 34 Mayıs’ta yapılacak Türkiye İnovasyon Haftası’yla ilgili bilgi vermek için bir sohbet toplantısı düzenleyen Gülle, ThinkTİM için gerekirse başka alanlardan fedakârlık yaparak yeterli bir bütçe oluş TİM Başkanı İsmail Gülle, ihracatın geleceğinin inovasyona dayalı kalkınmayla olacağını söyledi turacaklarını da vurguladı. Gülle ayrıca, “TİM’i de Türkiye’yi ihtiyacı olan stratejik raporları, bilgileri, sektörlere hizmet edecek ve dünyayı ile ülkeleri analiz edebilecek birtakım çalışmalar yapmasına imkân sağlayacak bir yapıya götürmek istiyoruz” dedi. İhracatın geleceğinin inovasyona dayalı kalkınma ile olacağına inandıklarını da ifade eden Gülle, TİM İnovasyon ve Girişimcilik Akademisi, İnovaTİM, İnovaLig, İnoSuit, TİMTEB Girşim Evi gibi yapılarla bu süreci desteklediklerini anlattı. l Ekonomi Servisi İsmail Gülle İthalat yüzde 17.8 geriledi Türkiye İstatistik Kurumu ile Ticaret Bakanlığı’nın verilerine göre, ihracat 2019 Mart ayında, 2018 yılının aynı ayına göre yüzde 0.4 azalarak 15.5 milyar dolar, ithalat yüzde 17.8 azalarak 17.6 milyar dolar oldu. Ayrıca martta dış ticaret açığı yüzde 63.7 azalarak 2.1 milyar dolara geriledi. İhracatın ithalatı karşılama oranı ise yüzde 72.6’dan yüzde 87.9’a yükseldi. ‘Eİrsaliye öne çekilmeli’ Enerji Petrol Gaz İkmal İstasyonları İşveren Sendikası (EPGİS) Başkanı Fesih Aktaş, akaryakıt sektöründe vergi kaçıran bazı dağıtım şirketleriyle mücadelede etkili olacak elektronikir saliye sistemi uygulamasının öne çekilmesini önerdi. Aktaş, “Eİrsaliye 6 ay öne çekilerek 1 Haziran’da başlatılmasını istiyoruz. Akaryakıtta eİrsaliye devlete 6 ayda 5 milyar lira kazandırır” dedi. ‘domatesi konuşuyoruz’ Türkiye’nin Moskova Büyükelçisi Mehmet Samsar, domates kotasını 150 bin tona çıkarmak için Rusya ile görüşmeler gerçekleştirdiğini açıkladı. Samsar, “Kota yükseltildiğinde sorun kal mayacak. Zira bu aşamada Rusya’ya mal ihraç etmek isteyen Türk üreticiler var” dedi. Samsar ayrıca, Rusya’dan buğday alımının azaltmasıyla ilgili de “Özel bir neden yok” ifadelerini kullandı. Teknoloji, toplumsal yaşamı dönüştürüyor Türk Ekonomi Bankası (TEB), 12’ncisini gerçekleştirdiği TEB Akıl Fikir Buluşması’na bu yıl üniversite öğrencilerini de dahil etti. Bu yıl “Aklım Gelecekte: Daha İyi Bir Gelecek İçin Pozitif Etki” teması işlendi. TEB Genel Müdürü Ümit Leblebici, şu noktaya dikkat çekti: “Baş döndürücü bir hızla gelişen teknoloji, toplumsal yaşamı dönüştürüyor, üretim süreçlerini etkiliyor, tüketim alışkanlıklarını şekillendiriyor. Artık ekonomik gelişmenin tek ölçütü finansal performans ve kârlılık değil. İnsan yararına, toplum yararına, daha iyi bir gelecek için yapılan çalışmalar iş dünyasının yani, şirketlerin performans kriteri olmaya başladı.” l Ekonomi Servisi Soğan, hasada rağmen 5 TL Hatay Reyhanlı’da soğan hasadına başlanmasına rağmen, fiyatlar yüksek seyrediyor. Hatay’daki üretici İbrahim Durmuş, kuru soğanın tarlada 1.5 liradan işlem gördüğünü ancak perakende fiyatının 5 TL olduğunu söyledi. Durmuş, “Kuru soğanın tüketiciye 5 TL’den yansımasının nedeni kesinlikle üretici ve aracılar değildir. Aracılar aldıkları ürüne birkaç kuruş ekleyerek satarken, market ve manavlarda fiyat yükseliyor. Böyle olunca da tüketici soğanı pahalıya alıyor. Yükselten ise üretici gibi görülüyor” dedi. l DHA