Katalog

DIŞ HABERLER EDİTÖR: BETÜL BERİŞE TASARIM: BAHADIR AKTAŞ dishab@cumhuriyet.com.tr Kim’den Rusya hamlesiKimPutin zirvesinde nükleer silahlanma ve ikili ilişkilerin ele alınacağı belirtiliyor 725 NİSAN 2019 PERŞEMBE Kuzey Kore liderinin ziyareti ABD ile nükleer görüşmelerin tıkanmasının ardından geldi. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) kaynaklı ve tek taraflı yaptırımları aşma gayretindeki Kuzey Kore’nin lideri Kim Jongun, ABD ile görüşmelerde yaşanan tıkanmanın ardından uluslararası desteğini artırmak amacıyla Rusya’yı ziyaret etti. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le görüşmek üzere özel zırhlı treniyle Vladivostok kentine dün ulaşan Kim’in ziyaretinde nükleer silahlanma konusunun ve ülkeler arasındaki ikili ilişkilerin gündem olacağı bildirildi. ABD Başkanı Donald Trump ile ikincisini geçen şubatta Vietnam’da yaptığı görüşmeler başarısızlıkla sonuçlanan Kim’in, Putin’le bugün Russky Adası’nda bir araya gelmesi bekleniyor. İki ülke arasında en üst düzeyde gerçekleşen 2011 yılındaki son zirvede, dönemin Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev ile Kuzey Kore lideri Kim Jongil bir araya gelmişti. Rusya’nın doğuya açılan kapısı konumundaki Kim Jongun zırhlı treni ile Vladivostok kentine dün vardı. Vladivostok’a ulaşmasının ardından Rossiya 24 kanalına konuşan Kim, “Rusya’ya halkımızın sıcak duygularını getirdim. Saygıdeğer Devlet Başkanı Putin ile görüşmemde, Kore Yarımadası’ndaki durumun çözüme kavuşması ve ikili ilişkilerimizin gelişimi için yapıcı bir şekilde görüşebilmeyi umuyorum” ifadesini kullandı. Kremlin’den yapılan açıklamada ise Kore Yarımadası’nın nükleerden arındırılması için “Altı Taraflı Görüşmeler”in en etkili mekanizma olduğu değerlendirmesi gel di. Kuzey Kore, Güney Kore, ABD, Rusya, Çin ve Japonya arasındaki “Görüşmeler”, 20032007 tarihleri arasında sürmüş, daha sonra askıya alınmıştı. Kim Jongun yönetimindeki Kuzey Kore’nin 2017 yılının kasım ayında başarıyla düzenlediğini duyurduğu kıtalararası balistik füze denemesinin ardından, ABD ve Güney Kore ile “nükleer silahlardan arınma ve Kore Yarımadası’nda barışın tesisi” konulu temaslar başlamıştı. Kim ayrıca Çin Devlet Başkanı Şi Cin ping ile de görüşmeler yapmıştı. Trump’la şubat ayındaki görüşmelerin, Kuzey Kore üzerindeki yaptırım baskısının sürmesi ve nükleer silahsızlanma hedefinde oluşan belirsizlik nedeniyle başarısızlıkla sonuçlanması üzerine, Pyongyang yönetimi kilitlenmeden ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’yu sorumlu tutmuştu. Bu arada, Güney Kore’den bir milletvekili dün ülke basınına yaptığı açıklamada, Kim’in “sağ kolu” olarak bilinen ve ABD görüşmelerinin önemli isimlerinden olan Kim Yong Çol’un, yaşanan başarısızlık gerekçesiyle görevden alındığını ileri sürdü. Kuzey Kore ile ilişkileri, Sovyetler Birliği döneminde yakın olan Moskova, Pyongyang’ın nükleer silahlanma politikasından rahatsızlığını gizlemiyor. Öte yandan, Putin’in Kim’le görüşerek, Kore Yarımadası ve AsyaPasifik bölgesinde etkili bir aktör olduğunu gösterme niyetinde olduğu değerlendirmesi yapılıyor. Kim ise BMGK’nin yanı sıra pek çok ülkenin tek taraflı yaptırımlarıyla oldukça kısıtlı haldeki dış ticaretini canlandırmanın yollarını arıyor. Kuzey Kore’nin halihazırda en önemli dış ticaret partneri ise Çin. Trump Meksika sınırına asker yolluyor Donald Trump yönetimindeki Beyaz Saray’ın göçmen akınını durdurmayı önceleyen güvenlik politikaları nedeniyle tansiyonun yüksek seyrettiği ABDMeksika sınırında yeni bir gerilim daha patlak verdi. ABD basınına yansıyan haberlere göre Meksika sınır birlikleri 13 Nisan’da devriye gezen iki Amerikan sınır muhafızına silah doğrulttu. ABD Kuzey Komutanlığı NORTHCOM, askerlerin sınırın güney tarafında devriye gezdiğini savunarak Meksika yönetimini suçladı. Kimi kaynaklara göre Meksikalı askerler olay sırasında ABD topraklarında bulunuyordu. Trump ise dün bölgeye silahlı asker gönderileceğini bildirdi. Trump, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, “Meksika askerleri kısa bir süre önce muhtemelen sınırdaki uyuşturucu kaçakçılarını oyalama taktiği olarak ABD sınır muhafızlarına silah çektiler. Umarım bir daha olmaz. Şimdi sınıra silahlı asker gönderiyoruz” ifadelerini kullandı. Ayrıca, Meksika’nın göçmenleri tutuklama ve geri gönderme konusunda üzerine düşeni yeterince yapmadığını savundu. Orta Amerika’dan ABD’ye ulaşmak için yola çıkan göçmen kafilesinden yüzlerce kişinin dün Meksika’da gözaltına alındığı bildirildi. Sisi’ye düşük katılımlı ‘evet’ Mısır’da halk, 2014’ten beri cumhurbaşkanlığı koltuğunda oturan Abdülfettah Sisi’nin görev süresini 2030’a kadar uzatabilecek anayasa değişikliğine referandumda “evet” dedi. Ulusal Seçim Kurulu tarafından yapılan açıklamada, muhaliflerin “otoriterlik” eleştirilerine neden olan anayasa değişikliğinin yüzde 44 katılım ve yüzde 88 “evet” oyuyla kabul edildiğini duyurdu. Yaklaşık 61 milyon kayıtlı seçmenin bulunduğu Mısır’da üç gün süren oy verme işlemi geçen pazartesi sona ermişti. Anayasa değişiklikleri cumhurbaşkanının görev süresini dört yıldan altı yıla çıkarırken, Sisi’nin 2024’te yapılması öngörülen seçimleri kazanması halinde altı yıl daha cumhurbaşkanlığı yapmasına imkân tanıyan özel bir madde de bulunuyor. Cisr eş Şuğur’daki patlamada çok sayıda bina ve aracın hasar gördüğü bildirildi. İdlib’de patlama Suriye’de El Kaide uzantılı cihatçı teröristlerin kontrolündeki İdlib vilayetinde meydana gelen bir patlamada aralarında sivillerin de olduğu en az 15 kişinin hayatını kaybettiği bildirildi. İdlib’in Cisr eş Şuğur bölgesinde birçok araç ve binaya zarar veren patlama hakkında açıklamada bulunan, muhaliflere yakın Suriye İnsan Hakları Gözlemevi, en az 13 sivilin yaşamını yitirdiğini duyurdu. Gözlemevi yetkilileri, patlamanın kaynağının belli olmadığını, ölü sayısının artmasından endişe edildiğini belirtti. Öte yandan İHA, patlamanın bombalı araç saldırısından kay naklandığını duyurdu. Reuters ise yaşamını yitirenlerin sayısını 17 olarak verirken, 27 kişinin de yaralandığını aktardı. Geçen eylülde Rusya ile Türkiye arasında silahsızlandırılmış bölge ilan edilmesi uzlaşısına varılan, çatışmasızlık bölgesi İdlib’in büyük bölümü cihatçı Heyet Tahrir Şam (HTŞ) militanlarının hâkimiyetinde. Bölgede önceki gün de Rus savaş uçaklarının bombardıman düzenlediği haberleri gündeme yansımıştı. Öte yandan, Suriye devlet televizyonu dün Şam’da bombalı araç saldırısı sonucunda bir sivilin yaşamını yitirdiğini duyurdu. Ankara’yla S400 üretimi mutabakatı ABD, Türkiye’yi F35 programından çıkarma tehditlerini sürdürürken Rus devlet savunma sanayii şirketi Rosoboroneksport Başkanı Aleksandr Miheyev, Rusya’nın Türkiye’yle F35’lerin yerine tedarik edilecek alternatif savaş uçaklarını konuşmaya hazır olduğunu söyledi. Rus basınına konuşan Miheyev, “Eğer Türk tarafı istişarelerde bulunmak için bize başvurursa, Türkiye’ye imkânlarımız dahilinde Rus savaş uçakları tedarikini görüşmeye hazır olacağız” dedi. S400 sevkıyatının temmuz ayında başlayacağını da kaydeden Miheyev, Moskova ve Ankara’nın S400 üretiminin Türkiye’de kısmen yerelleştirilmesi konusunda mutabakat sağladığını kaydetti. Tahran’dan müzakere şartları WashingtonTahran hattında halihazırdaki gerilim son olarak Trump yönetiminin İran’dan petrol ithal eden ve aralarında Türkiye’nin de olduğu 8 ülkeye yaptırımlardan tanıdığı muafiyeti kaldırmasıyla alevlenirken İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ancak Washington’ın baskıları sona erdirmesi ve özür dilemesi hâlinde müzakere masasına tekrar oturabileceklerini söyledi. Ruhani, ABD’nin İran Özel Temsilcisi Brian Hook’un, İran’la nükleer ve füze programını kapsayan yeni bir anlaşma yapılması çağrısına “Zorbalık ve yalanla dayatılan müzakere talebinin kabul edilmesi herhangi bir sonuç getirmeyecektir. Müzakere ancak bütün baskıların kaldırılmasından sonra izlenecek yoldur” yanıtını verdi. Suudi Arabistan ve BAE’yi hedef aldı Ruhani, ABD’nin İran’ın petrol ihracatını sıfırlama hedefinin mümkün olmayacağını belirtti. Ruhani’nin hedefinde, İran petrolüne ambargolardan doğan açığı kapatacaklarını açıklayan Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) de vardı. Ruha ni, Irak’ın dev rik lideri Sad dam Hüseyin’in 1990’da Kuveyt’i işgal ettiği sırada İran’dan işga le destek iste diğini ancak bu talebin redde Ruhani dildiğini anlattı. Saddam’ın, es ki İran Cumhurbaşkanı Ali Ekber Ha şimi Rafsancani’ye bir mektup yaza rak Tahran’dan işgale destek verme sini ya da sessiz kalmasını istediğini aktaran Ruhani, “Mektubunda Sad dam, İran’la 800 kilometre ortak sı nıra sahip olacağını açıkça yazmış tı. Bu da Kuveyt’ten sonra Suudi Ara bistan, Umman, Birleşik Arap Emir likleri ve Katar’ı da işgal etme peşin de olduğunu gösteriyor. Rehber (İran lideri Hamaney) ve merhum Haşimi, kesin kararlar almasaydı bugün Suu di Arabistan ve BAE’den eser kalma yacaktı. Nasıl olur da (ABD Başkanı Donald) Trump’a, ‘İran’ın petrol ihra catı sıfıra inerse biz telafi ederiz’ der siniz? Trump döneminin sona ereceğini bizim kalıcı olacağımızı bilmiyor musunuz?” ifadelerini kullandı. ‘Hürmüz kararı ordunun’ İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney ise ülkesinin ihtiyaç duyduğu kadar petrol ihraç etmeye devam edeceğini söyledi. İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif de BM toplantısına katılmak için bulunduğu New York’ta gazetecilere yaptığı açıklamada “Bölgedeki istikrarsızlığın temel unsurunun ABD olduğunu” söylerken İran’ın olası Hürmüz Boğazı’nı kapatma kararı hakkında “Ben askeri seçenekler için görüş belirtmiyorum. Bu mesele hakkında ordu karar vermelidir” dedi. Öte yandan Trump yönetiminin üst düzey isimleri, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun İran açıklamalarını eleştirdi. Yetkililer hedefin Türkiye değil, Tahran olduğunu ve yaptırımları bypas etme girişimlerininse başarılı olamayacağını savundu. Çavuşoğlu, “Tek taraflı yaptırımları ve komşularımızla nasıl ilişki kuracağımız konusundaki dayatmaları kabul etmiyoruz” ifadelerini kullanmıştı. Hindistan’da dün Sri Lanka saldırılarını üstlenen IŞİD’e karşı eylem düzenlendi. Sri Lanka’da istihbarat tartışması Paskalya kutlamaları sırasında ülke tarihinin en kanlı saldırılarından biriyle sarsılan Sri Lanka’da hükümet, güvenliği sağlamada yetersiz kaldığı ve terör eyleminin örgütleyicisi olduğu düşünülen militanlar konusundaki uyarılara rağmen harekete geçmediği yönünde yoğun eleştiri altında. Pazar günü kiliseler ve otellerin de aralarında olduğu sekiz noktaya gerçekleştirilen intihar saldırılarında yaşamını yitirenlerin sayısı 359’a yükselirken önceki gün saldırıyı üstlenen IŞİD’in yayımladığı videoda yüzü açık olan bir kişinin kimliği belirlendi. Saldırıların beyni olduğu iddia edilen Zahran Haşim’in, ülkedeki Müslüman cemaatlerin sosyal medyada gençleri radikalleştirdiği gerekçesiyle dikkat çektiği bir isim olduğu belirtildi. Saldırganların kimlikleri Sri Lanka Müslüman Konseyi Başkan Yardımcısı Hilmi Ahamed, “yerel yöneticilere 3 yıl önce endişelerini aktardıklarını ancak hiçbir önlem alınmadığını” söyledi. Sri Lanka yönetimi, bu ismin saldırının arkasında olmakla suçladığı radikal İslamcı Ulusal Tevhid Cemaati’nin de kurucusu olduğunu varsayıyor. Öte yandan kimliği belirlenen sekiz intihar bomba cısının yurtdışı bağlantıları da bir başka tartışma konusu. Savunma Bakanı Ruwan Wijewardene, “Canlı bombalardan birinin Sri Lanka’ya yerleşmeden önce İngiltere’de okuduğuna, sonra da Avustralya’da lisansüstü eğitimini yaptığına inanıyoruz” diye konuştu. Saldırganlardan çoğunun iyi eğitimli, orta sınıf ailelere mensup olması ise dikkat çeken başka bir nokta. Bu arada önceki gün Paskalya kutlamaları sırasında ülkenin önde gelen kiliselerine saldırı düzenlenebileceğini belirten bir istihbarat raporunun kendisine iletilmediğini savunan Sri Lanka Devlet Başkanı Maithripala Sirisena, dün Savunma Bakanı ve Emniyet Genel Müdürü’nün istifasını istedi. Öte yandan ABD’nin Sri Lanka Büyükelçisi, ülkesinin saldırı olacağına ilişkin istihbarat bilgisine sahip olduğu iddialarını reddetti. Büyükelçi Alaina Teplitz, “olayın ardından edindikleri bilgilere dayanarak, saldırının boyutu, koordinasyon seviyesi ve karmaşıklığına bakıldığı zaman yabancı bağlantıları olduğu ihtimalinin dışlanmaması gerektiğini” söyledi. Bu arada olayla bağlantılı olduğu gerekçesiyle gözaltına alınanların sayısının 58’e yükseldiği duyuruldu. Afganistan’da şiddetin kurbanı siviller ABD ile Taliban’ın geçen aylarda ateşkes görüşmeleri yaptığı Afganistan’da çatışmaların neden olduğu sivil ölümlerine ilişkin veriler insani dramın boyutlarını gözler önüne seriyor. Birleşmiş Milletler (BM) Afganistan Yardım Misyonu’nun (UNAMA) yayımladığı rapora göre 2019’un ilk çeyreğinde ABD ve Afgan ordusunun öldürdüğü sivillerin sayısı, Taliban ve diğer milis grupların yol açtığı sivil ölüm sayısını geçti. UNAMA verilerine göre, 1 Ocak31 Mart tarihleri arasında ABD öncülüğündeki uluslararası koalisyon 305, milis güçler 227 sivilin ölmesine neden oldu. Çatışma ve saldırılar nedeniyle en az bin 192 sivilin ise yaralandığı belirtildi. BM’ye bağlı kuruluş, geçen yılın Afganistan’da en fazla sivil ölümünün yaşandığı yıl olduğunu da kaydetti. Bu verilere göre 2018 yılında 3 bin 804 sivil hayatını kaybetti. Şemsiye Hareketi’ne ceza yağdı Çin’e bağlı özel yönetim bölgesi Hong Kong’da 2014 yılında düzenlenen, “Şemsiye Hareketi” ismiyle anılan demokrasi yanlısı gösterilerin liderleri, dün çıkarıldıkları mahkemede suçlu bulunarak 16 aya kadar hapis cezasına çarptırıldı. Mahkeme, 30 ila 70 yaşlarındaki 9 sanıktan 3’ünü 16’şar, 2’sini 8’er ay hapse mahkum etti. Liderlerden Benny Tai, Chan Kinman, Chu Yiuming, Tanya Chan ve Eason Chung, mahkeme binasına girmeden önce slogan attı. Çin’in 2014 yılının ağustos ayında, 2017’de yapılması planlanan seçimlerde Hong Kong halkının Pekin yönetiminin belirlediği adaylar arasından seçim yapabileceğini açıklamasının ardından Hong Kong’da halk sokaklara dökülmüştü. “Occupy Central” sloganıyla başlayan eylemler, göstericilerin polisin kullandığı göz yaşartıcı gaza karşı kendilerini korumak için şemsiye açması nedeniyle uluslararası kamuoyunda “Şemsiye Devrimi” adını almıştı. Güney Afrika’da sel felaketi Güney Afrika’nın KwaZuluNatal eyaletinde aşırı yağışların yol açtığı sel ve toprak kaymalarında en az 60 kişi yaşamını yitirdi. Yerel medyada yer alan haberlerde, çok sayıda kişinin yaralandığı, birçok kişiden haber alınamadığı ve arama kurtarma çalışmalarının devam ettiği belirtildi.