Katalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: BAHADIR AKTAŞ 1116 NİSAN 2019 SALI İstihdam değil iştenİşsizlik ekonomideki daralmayla yüzde 14.7’ye çıkarak 10 yılın zirvesine yükseldi çıkarma seferberliği n İşsizlik korkutucu boyutlara ulaştı. Ocakta işsiz sayısı 4.7 n Hükümetin istihdam seferberliği işe yaramadı. Uzmanlara milyona yaklaştı. Bu daha önce hiç görülmemiş bir seviye. göre, yılların yanlış ekonomi politikalarının olumsuz sonuç Her dört gençten biri işsiz. 9 milyon kişi güvencesiz çalışıyor. ları hızla su yüzüne çıkıyor. İşsizlik daha da artacak. İşsizlik oranı ekonomide gözlenen daralmanın etkisiyle AralıkOcakŞubat aylarını kapsayan 2019 Ocak döne Endişe verici Tarım dışı işsizlik oranı 2019 Ocak döneminde 4.1 puan minde geçen yılın aynı dönemi lık artışla yüzde 16.8’e fırladı. Ta ne göre 3.9 puan artışla en son Mart 2009’da gördüğü yüzde 14.7’ye yükseldi. İşsiz sayısı 2019 Ocak döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 1 milyon 259 bin kişi artarak 4 milyon 668 bin kişi oldu. Buna “iş aramayıp, ça rım dışı işsiz sayısı 156 bin kişi artarak 4 milyon 193 bine yükseldi. İşgücü bir önceki yılın aynı dönemine göre 387 bin kişi artarak 31.8 milyon kişiye çıktı. Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi’ne (BETAM) göre, mevsim etkilerinden arındırılmış ta lışmaya hazır” olan 2.3 milyon rım dışı işsizlik oranı Ocak 2019 kişiyi de eklediğimizde işsiz sa döneminde 0.6 yüzde puan ar yısı 7 milyona, işsizlik oranı ise yüzde 20.5’e çıkıyor. İşsizlik oranının işgücüne katılım oranındaki azalmaya rağmen küresel krizin yaşandığı 2009’daki seviyelere gelmesi endişelendirdi. Ocak verisinde diğer dikkat çeken ise genç tarak yüzde 15.5’e ulaştı. Kasım 2018’den beri tarım dışı işsizlik oranındaki artış 1.9 puanı buldu. Bu artış 15 Temmuz 2016 dönemindeki yüzde 1.5 puanlık artışın da üzerine çıkmasıyla endişelendirici bir boyuta geldi. Daha da artacak lerde işsizlik 6.8 puanlık artışla yüzde 26.7 olarak, verinin ya Commerzbank kıdemli gelişmekte olan piyasalar ekonomisti yımlanmaya başladığı 2005’ten Tatha Ghose, işgücü piyasasının bu yana en yüksek seviyeye gecikmeli bir gösterge olduğu gelmesi. nu söyleyerek, “Türkiye’nin re 10 yılın en yükseği Hükümetin geçen yıl ve bu yıl başlattığı istihdam seferberlikleri ise bir işe yaramadı. Geçen yıl Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 2018 Şubat sesyonda olduğunu biliyoruz ve bu değişene kadar işsizliğin artmaya devam etmesi bekleniyor. Toparlanma başlamadığından işsizlik en azından temmuz veya ağustos dönemine kadar devam edecek. Düzelme olmadan daha da kötüleşecek” diye konuştu. ayında başlattığı Milli İstihdam İş Yatırım Ekonomisti Muam Seferberliği döneminde işsizlik mer Kömürcüoğlu, “Ekonomide yüzde 10.6 seviyesindeyken işsiz sayısı ise 3 milyon 354 bin seviyesindeydi. Aradan geçen 11 ayda işsiz sayısı 1 milyon 314 bin kişi arttı. Bu yıl başlatılan İstihdam Seferberliği için de Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak 2019 için 2.5 mil ki daralma ilkyarıda sürecek. Bu bağlamda işsizlik oranındaki artış ikinci çeyrek itibarıyla devam edecek” dedi. Ekonomist Mahfi Eğilmez de, “Yılların yanlış ekonomi politikası uygulamalarının olumsuz sonuçları hızla su yüzüne çıkmaya başladı” değerlendirmesini yaptı. yon kişiye istihdam sağlanaca CHP Genel Başkan Yardımcısı ğı sözünü vermişti. Ama yılın Aykut Erdoğdu, gerçek işsizliğin ilk üç ayında binlerce kişi işini yüzde 22 olduğunu söyledi. kaybetti. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre mevsim İşsizlik intihara götürebiliretkilerinden arındırılmış işsiz lik ocak döneminde bir önce ki döneme göre 0.6 puan artış SİBEL BAHÇETEPE İla yüzde 13.3 oldu. Böylece yüz de 13.4 olarak gerçekleştiği Haziran 2009’dan bu yana en yüksek seviyeye geldi. şsizlik kişiyi sadece maddi anlamda etkilemiyor, psikolojik sorunları da beraberinde getiriyor. veye giderek, uyuyarak, aşırı yemek yiyerek, uyuşturucu madde kullanarak zamanını geçirmeye başlayabilir. Sürecin uzaması ise kişide intihara kadar giden sonuçlar doğurabilir. Bu dönemde bireyin duygularında, düşüncelerinde ve davranışlarındaki negatif tutum artmaya başlar. Bu süreçte kişi kendisine karşı aşırı eleştirel bir tutum sergileyebilir, kendisini beceriksiz, değersiz kaçınılmaz olur. n Yapılan araştırmalar özellik le yetişkinlik döneminde yaşanan (30 yaş ve üzerin İnşaatta kıyım İstihdam edilenlerin sayısı bir yılda 872 bin kişi azalarak 27.16 milyon kişi olurken, istihdam oranı 1.9 puanlık azalışla yüzde 44.5 oldu. İnşaat sek Psikolog Gülcem Yıldırım, işsiz bireyi en çok etkileyen duygunun belirsizlik duygusu olduğunu belirterek “İşsiz kalan kişiler yaptıkları iş başvurularından olumsuz geri dönüşler aldıkça içine kapanma eğilimindeki artış töründe istihdam bir yılda 480 kaçınılmaz olur. İçine kapanan kişi, tarımda 345 kişi, sanayide kişi bir süre sonra iş aramaktan yaşanan işsizlik kişide çaresizlik duygusu yaratmakta, kişinin geleceğe dair umudunu yitirmesine sebep olmaktadır” dedi. Yıldırım, bir işte çalışmanın kişinin kendini işe yarar ve değerli hissetmesini sağladığını vurgulayarak şu tespitlerde bulundu: n Kişi yaşadığı bu büyük kayıp görebilir. n Her insanın işsizlik döne minde yaşadığı olumsuz duygular bireysel geçmişleriyle bağlantılı olarak farklılık gösterir. İşsizlik sürecinin uzaması ise kişinin travmatize olmasına, kendisine güven duygusunun azalmasına sebep olur. İşsiz kalan kişi de) işsizliğin kişide derin bir depresyon duygusuna sebep olduğunu göstermekte 175 kişi azalırken, hizmet sek vazgeçip yaşadığı acıyı bastıra duygusuyla geleceğe daha en ler yaptıkları iş başvurularından dir. l İS töründe 130 kişi arttı. bilmek için televizyon izleyerek, dişeli ve kaygılı bakma eğilimin olumsuz geri dönüşler aldıkça TAN l Ekonomi Servisi bilgisayar oyunu oynayarak, kah de olur. İşsizlik süreci uzadıkça içine kapanma eğilimindeki artış BUL S&P: Paket güven Gülcem Yıldırım Tarımda maliyetler için yeterli değil yüzde 27 yükseldi Kredi derecelendirme kuruluşu Standart & Poors’un (S&P) gelişmek yoruz” dedi. IMF’den uyarı te olan ülkeler kredi notu Öte yandan IMF’nin Av üst düzey analisti rupa Direktö Frank Gill, Hazine rü Poul Thomsen, ve Maliye Bakanı Türkiye’nin önce Berat Albayrak’ın likli ihtiyaçların geçen hafta açık dan birinin Merkez ladığı 2019 yı Bankası’nın tam ba lı reform paketinin ğımsız bir şekilde Türk hanehalkları çalışması olduğunu ve yabancı yatırımcıların TL’ye olan Frank Gill söyledi. CNBC’ye ko güvenini yeniden nuşan Thomsen, tesis etmek için ye “Türkiye’nin önün terli olmayacağını de bir dizi sorun var belirtti. ve bunlardan biri, Gill, “Yabancı ya Merkez Bankası’nın tırımcılar ve Türk uzun vadeli düşü hanehalkları için nerek değişen ko asıl soru, TL’nin hâlâ yatırım yapı Poul Thomsen şullara göre sürekli değerlendirme ya labilir bir para bi pacak ve politikala rimi olup olmadığı. Bu re rı sıkılaştıracak şekilde tam form paketinin bu soruya bağımsızlığa ihtiyaç duyma yanıt verdiğini düşünmü sı” dedi. l Ekonomi Servisi BEYAZ ETE YÜZDE 28 ZAM GELDİ Yerel seçimlerin ardından beyaz ete, yüzde 20 ile yüzde 28 arasında zam yapıldı. Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, fiyatları durdurulamayan kırmızı et fiyatlarına ilişkin ‘“et yerine tavuk yenmeli” demişti ancak mangal sezonunun yaklaşmasıyla birlikte 99.5 TL’ye satılan bütün pilicin fiyatı 12.513 TL’ye, 18 liraya satılan piliç 23 liraya, 9 liraya satılan piliç but 12.5 TL’ye, kanat ise 12 TL’den 15 TL’ye yükseldi. Zammın gerekçesi olarak da artan girdi maliyetleri gösterildi. l Ekonomi Servisi Maliyeti en çok yükselen ürün yüzde 7.45 ile patlıcan Çiftçinin enflasyonu durulmak bilmiyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı tarım ürünleri üretici fiyat endeksine (TarımÜFE) göre, gıda ve tarım ürünlerinin üretim maliyetleri 2019 Mart’ta bir önceki aya göre yüzde 1.75, bir önceki yılın aynı ayına göre ise yüzde 27.33 yükseldi. Mart 2019’da bir önceki aya göre maliyeti en çok yükse len ürün yüzde 7.45 ile patlıcan oldu. Bunu yüzde 6.26 ile sarmısak, yüzde 6.12 ile kırmızı lahana izledi. Patatesin üretim maliyeti bir ay içinde yüzde 4.79 artarken, domatesin yüzde 4.67yükseldi. Aylık en çok artış yıllık bitkisel ürünler ana grubunda olurken, çok yıllık bitkisel ürünlerde yüzde 6.62, tek yıllık bitkisel ürünlerde yüzde 1.62 artış görüldü. l Ekonomi Servisi Benzin ve motorine zam Enerji Petrol Gaz İkmal İstasyonları İşveren Sendikası (EPGİS) bugünden geçerli olmak üzere benzin litre fiyatına 22 kuruş, motorine ise 18 kuruş zam yapıldığını buyurdu. Zamlar, ÖTV’den karşılandığı için pompa fiyatlarında bir değişiklik yaşanmayacak. En son geçen hafta motorinin litre fiyatına 12 kuruş, benzinin litresine ise 20 kuruş zam gelmişti. Ankara’da ortalama 6.97 liradan satılan benzinin litre fiyatı 7.10 liraya çıkmıştı. Benzinin litresi ise İstanbul’da 6.90 liradan 7.03 liraya, İzmir’de ise 6.95 liradan 7.08 liraya yükselmişti. l Ekonomi Servisi Çamura yattıkça yüze göze bulaşır Neymiş? Çamura yatmada ipin ucu kaçırıldıkça, yüze göze bulaştırmada kendi üzerlerine düşen pay katlanırmış.. “Murdar oldu” sözü, siyasal İslamın geleneklerine uymayan kurban kesimindeki etin yenilemeyeceğine ilişkindir. Bakanlık, Başbakanlık, Meclis Başkanlığı görevlerinden sonra İstanbul Belediye Başkanlığı’nın kaybedilmemesi uğruna, İstanbul’dan AKP adına aday çıkarılan Yıldırım’ın uzun bir suskunluğun ardından dün basının önüne çıktığı saatlerde yaptığı toplantıda yapılmış seçimlere ilişkin değerlendirmesinde yer aldı. Özeline ilişkin yandaş medya habercilerinin çanak sorularında bile açık hiçbir şey söylememeyi seçen Yıldırım, “seçimlerin murdar olması” suçunu da AKP’nin kendi atakları, dahası çok daha düşük oy farkı üzerinden, AA’nın, YSK’nin “Bizden almadılar, nereden aldıklarını bilemeyiz” dedikleri sonuçlarına dayalı, kendisinin başkanlığının ilan edildiği, kabullendiği gelişmeler üzerinden dahi hiçbir özeleştiriye girmeden, YSK’ye atıverdi. YSK’den beklenen yandaşlık performansının gelememesine kızgınlık boyutunu değerlendirmek bizi aşar. Ancak AKP seçmenine yönelik güven bunalımı depremi sorgulanmadan, kapı açmadan, murdar olduğu ilan edilen seçimlerin iptali, yenilenmesi istemleri, bir kez daha kamuoyuna ilan edildi. HHH Zamanlamadaki rastlantı bir ironi gibi gelişti. AKP cephesinin seçimlerden sorumlu kadrolarının bu keskin ortak basın toplantısının saati geçen süreci içinde, YSK’den gelen, CHP’nin başvurusu ile verilmiş, Maltepe seçimlerine ilişkin “sayımın hızlandırılması, yapılmış bir daha bir daha sayımların da geçerli sayılması” kararı kamuoyuna ulaşmıştı. Dahası kimi yandaş gazetecilerden bu karara ilişkin de sorular sorulmaya çalışıldı. Pas geçildi. Zorunlu yazımı yetiştirmek için, aradan geçen sürede de söz konusu haberin verilmesinde yandaş medya geciktirmeyi yeğlediğinden, yazıma zorunlu bir virgül koyup, haber merkezinde çalışan arkadaşlarımdan içerik doğrulaması yapmak zorunda kaldım. Ayrıntı tartışmaları nasılsa bu yazıyı okuyana kadar sayısız kez dinlemek zorunda kalacağınızın bilincinde olarak tartışmasına hiç girmeden, gözlerimizin önünde yaşanmış onca gerçek, hukuksuzluk, çamura yatma eylemlerindeki, kimler olduğu fark etmez, Cumhur İttifakı cephesi kadrolarının her adımda sayısız sorumlulukları, eylemlerinin katkıları, suçları sabitken, oluşumuna bile şaibe katılmış, YSK’ye bu kadar kolay çamur atma, etin murdar olmasından sorumlu tutma, üstüne üstlük seçim iptali isteme rahatlığı nasıl bir aymazlık... HHH Ya gerçekten YSK yine baskılamalara boyun eğer, suçu üzerine alıp, seçim yenileme istemlerini de kabul etmeye kalkışırsa halleri nice olur? Gazetecilik güdülü sorgulamamı uzun soluklu değil, günün en anlamlı haberleri, ülkemizi etkileyen gelişmelerinden yapmakla yetineceğim. Yandaş medya uzman kadrolarından dün öne çıkan değerlendirmelerde, Türkiye’nin Akdeniz doğalgazı paylaşımı düzeninde Türkiye’ye nasıl ağır kazıklar atılmakta olduğunun ayrıntıları çıkmıştı. Ekonomik sıkıştırma projeleri cabası. Türkiye kuşatılmış olarak IMF ile farklı bir modelde uzlaşmaya, Başkan Erdoğan’ın şiddetle reddetmeyi sürdürdüğü noktalarda kabullenmeye zorlanıyordu. Yandaş medyanın düne dönük en çarpıcı piyasalar, ekonomik gelişmeler, doların karşısında Türk parasının dünya ölçeğinde en ağır kayıplara zorlanmasının verileri sayılıp durulmaktaydı. Gelişmekte olan pek çok zorlu koşullardan, ülkelerden çok daha ağır kayıplara yakın geçmişteki sürüklenişlerin verileri yetmezmiş gibi, güncel kayıplarda da öne çıkan olumsuz tablolar, göze batmayacak bir dille, kaygılı dillendiriliyordu. Yetmezmiş gibi dün gelen işsizliğe ilişkin patlamanın haberleri tuz biber oldu. 2002’den günümüze yaşanmış en olumsuz günlerin çok üstünde bir işsizlik patlamasında, genç işsizlerdeki artış ise ürkütücüydü... Enflasyondaki önlenemez yükseliş, yaşamın dayanılmaz ölçeklerde milyonlarca seçmene yönelik dibe vurması, seçim sürecinden çıkış, acil önlemler, ekonomik kararlar alınabilmesi yaşamsal değerde iken, yeniden seçimin dillendirilmesinin dahi tehdit boyutlarının riskine dönük uyarılar yapılıyordu... AKP gerçekten seçim yenilemesi isteyebilir mi? Doların ateşi düşmüyor İstanbul’da seçim sonuçlarına ilişkin belirsizliğin halen devam etmesi, Rusya’dan alınan S400 füzelerinin TürkiyeABD ilişkilerinde gerginlik yaratıyor olması ve açıklanan reform paketinin detaylarına ilişkin soru işaretleriyle TL’de satış baskısı sürüyor. Bu nedenle TL, dün de küresel piyasalardaki genel olarak iyimser havadan yararlanamadı. Dolar/ TL kuru gün boyu 5.80 liranın üzerinde seyrederken, gün içinde 5.83 lira yaklaştı. Avro ise 6.58’i gördü. Borsa İstanbul da günü 785 puan düşüşle 95 bin 192 puanda kapattı.