Katalog

DIŞ HABERLER EDİTÖR: BETÜL BERİŞE TASARIM: BAHADIR AKTAŞ dishab@cumhuriyet.com.tr 724 ARALIK 2019 SALI Rusya’yla kriz mesaisiDışişleri’nden heyet Moskova’ya gitti. Gündem İdlib ve Libya mutabakatları Gözler Suriye ve Libya krizlerindeki son gelişmelere çevriliyken Ankara, farklı tutumlara yönelik Moskova’nın nabzını yokluyor. Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal başkanlığındaki bir heyet dün Rusya’ya gitti. Görüşmelerin gündeminde, büyük oranda cihatçıların hâkimiyetindeki İdlib’den Türkiye’ye yönelik göç dalgası ve Ankara’nın BM destekli Libya hükümetiyle yaptığı mutabakatlar var. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in 8 Ocak’ta Türkiye’ye yapmayı planladığı ziyaretle ilgili hazırlıkların da ele alınacağı daha önce gündeme yansımıştı. BİNLERCE SİVİL YOLLARDA... Suriye ordusu nun İdlib’e ilerleyişi sürerken Rus güçlerinin dün bölgede düzenlediği bombardımanda 9 sivilin yaşamını yitirdiği belirtildi. Bölgeden Türkiye sınırına binlerce kişinin kaçışı sürüyor. AA’nın İdlib Gerginliği Azaltma Bölgesi’nde yerinden edilen sivillere ilişkin veri çalışması yürüten Suriye Müdahale Koordinatörlüğü’ne dayandırdığı habere göre, İdlib’deki saldırılar nedeniyle iki günde en az 25 bin sivil daha Türkiye sınırı yakınlarına göç etti. Öte yandan, Milli Savunma Bakanlığı dün yaptığı açıklamada terör örgütü PKK/YPG’nin, Tel Abyad’da bomba yüklü araçla gerçekleştirdiği saldırıda 1’i çocuk 8 sivilin katledildiğini, çok sayıda sivilin yaraladığını duyurdu. Bakanlar konuştu Dün ayrıca Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun Rus mevki daşı Sergey Lavrov ile Cum hurbaşkanlığı Sözcüsü İbra him Kalın’ın ise ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Robert O’Brien ile telefonda görüştüğü duyuruldu. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan önceki gün Rusya destekli Suriye ordusunun İdlib’e yönelik ağır bombardımanlarına işaret ederek “Saldırıların son MUALLİM’DEN MOSKOVA ZİYARETİ Türkiye’den heyetin Rusya’da temaslara başladığı gün Moskova’nın bir diğer konuğu ise Suriye Dışişleri Bakanı Velid Muallim’di. Muallim, Rus mevkidaşı Sergey Lavrov bir araya geldi. Görüşmede, BM destekli Anayasa Komitesi toplantıları, İdlib’deki gelişmelerle, iki ülke arasındaki ekonomik işbirliği konularının masaya yatırıldığı belirtildi. Muallim, Lavrov ile görüşmesi öncesinde yaptığı açıklamada, Türkiye, ABD ve İsrail’e ağır suçlamalarını sürdürdü. “Şam’ın terörle mücadele çabalarını engellemek için komplo kurulduğunu” savundu. ABD’nin Suriye petrolü bulması için gereken her türlü nü yağmalama çabası içinde olduğunu, birkaç gün önce Humus’taki petrol te çabayı gösteriyoruz. Bir heye bu göç yükünü tek başına taşıma sislerine saldırmak üzere İHA’lar gönderdiğini kaydetti. ti Moskova’ya gönderiyoruz. Alınacak neticeye göre atacağımız adımları belirleyeceğiz” demişti. İdlib’den 80 binin üzerinde kişinin Türkiye sınırına doğru göçe başladığını belirtirken “Böyle bir durumda Türkiye yacaktır” vurgusu yapmıştı. Ayrıca Suriye ordusunun İdlib’de TSK’nin 8 No’lu gözlem noktasına doğru ilerlediği haberleri de dikkat çekmişti. Rusya ve Türkiye arasında Eylül 2018’de imzalanan Soçi Mutabaka tı İdlib’de gerilimi azaltma bölgesi kurulmasını, ateşkes sağlanmasını, ağır silahların çekilmesini öngörüyor. Ancak mutabat halen tam anlamıyla uygulanabilmiş değil. Öte yandan AnkaraMoskova masına İlişkin Mutabakat Muhtırası” ile “Güvenlik ve Askeri İşbirliği Mutabakat Muhtırası”nı imzalamıştı. Bu adımlarla birlikte Türkiye’nin Libya’ya asker gönderebileceği tartışmaları gündemde. ‘İsrail’den füze saldırısı’ hattında sıcak gündem maddele Suriye resmi haber ajansı SANA İsrail’den önceki gün düzenlenen füze saldırısının hava savunma sistemi tarafından durdurulduğunu duyurdu. rinden biri de iç savaşın sürdüğü Libya. Ankara, Birleşmiş Mil Fü letler destekli Ulusal Uz zelerin Şam yakınlarında İran bağlantılı bir askeri üssü hedef aldı laşı Hükümeti (UUH) ğı iddia edildi. Reuters’a konuşan bir kaynak, Lübnan hava sahası üze ile 27 Kasım’da “De Rusya’nın UUH ile savaşan Hafter cephesine destek verdiği biliniyor. Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, mutabakatı “Türkiye’nin Trablus’taki hükümete askeri desteğini yasallaştırma girişimi ve si rinden Suriye’ye dört seyir füzesinin atıldığı iddiasını aktardı. Muhalifle niz Yetki Alanları lah ambargosunun açık bir ihlali” re yakın Suriye İnsan Hakları Gözlemevi, Şam güçlerine bağlı 3 milisin öldüğünü savundu. nın Sınırlandırıl olarak nitelendirmişti. EastMed’de imza atılıyor Salah ‘İkinci adam’ yaşamını yitirdi Yönetici elitlerin iktidardan çekilmesi ve yolsuzluğa karşı köklü reformların yapılması talebiyle aylardır sokak eylemlerine sahne olan Cezayir’de, eski Devlet Başkanı Abdulaziz Buteflika’nın ardından en önemli isim olarak görülen Genelkurmay Başkanı Ahmed Gaid Salah’ın yaşamını yitirdiği bildirildi. Önceki gün geçirdiği kalp krizi sonucunda öldüğü belirtilen 79 yaşındaki Salah’ın, Buteflika’nın protestolar sonrasında beşinci kez aday olmaktan vazgeçerek istifa etmesinin ardından “ülkenin defakto lideri” konumunda olduğu haberleri gündeme yansımıştı. Salah, en son, bu ay düzenlenen seçimler sonrasında yeni Devlet Başkanı Abdulmecid Tebbun’un yemin törenine katılmıştı. Muhalefet ve protestocuların, tüm adayları “Buteflika rejiminin kalıntıları” olarak görmesi nedeniyle boykot ettiği seçimlere katılım yüzde 40’ta kalmıştı. ‘IŞİD yeniden örgütleniyor’ IŞİD’e karşı iki yıl önce zafer ilan edilen Irak’ta örgütün yeniden güçlendiği kaygıları artıyor. BBC’nin haberine göre, Kürt ve Batılı istihbarat yetkilileri, IŞİD’in Irak’ta yeniden varlığını hissettirmeye başlaması ve saldırılarını artırdığı endişesini dile getirdi. Haberde, Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde (IKBY) istihbarat birimi Zanyari’nin başında olan Lahur Talabani, örgütün son bir yılda yeniden yapılanmaya giriştiğini aktardı. Talabani, “Hareketliliğin giderek çoğaldığını gözlemliyoruz” dedi. Irak’ta konuşlu ABD güçlerinin komutanlarından Tuğgeneral William Seely de IŞİD’in son dönemde özellikle patlayıcı kullanarak saldırılar düzenlediğini belirtti. Diğer yandan da Irak hükümetine ve IKBY’ye bağlı güçlerin, askeri anlamda 2014 yılından daha nitelikli durumda olduklarını savundu. Doğu Akdeniz’deki enerji mücadelesi devam ederken Yunanistan, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) ve İsrail, uzun süredir plan aşamasında olan doğalgaz boru hattı EastMed için somut adım atmaya hazırlanıyor. Yunanistan hükümetinden yapılan açıklamada, 2 Ocak’ta Atina’da yapılacak törende EastMed’in inşası için imza atılacağı bildirildi. Törene, Yunanistan Başbakanı Kiriakos Miçotakis, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi lideri Nikos Anastasiadis ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun katılacağı kaydedildi. 1900 km. uzunluğunda olması planlanan boru hattının bir yılda 9 ila 12 milyon metreküp doğalgazı Avrupa’ya ulaştırması hedefleniyor. Bu çerçevede hattın “İsrail’deki Levant havzası açıklarından başlayıp, Akdeniz boyunca ilerleyerek, Girit Adası ve Yunanistan anakarası üzerinden İtalya’ya kadar uzanması” planlanıyor. Anlaşmanın, boru hattının geçebileceği en kısa yol olmasına rağmen es geçtiği Türkiye’yi bypass ederek Ankara’nın bölgedeki hâkimiyetine engel olma amacı taşıdığı yönünde haberler gündeme yansımıştı. Öte yandan AFP’ye konuşan uzmanlar, “Yunanistan’ın, NATO müttefiki olmalarına rağmen tarihsel rekabet içerisinde olduğu Türkiye’yi diplomatik yalnızlığa itme hamlelerine, Ankara’nın Libya’yla imzaladığı işbirliği anlaşmasının ardından hız verdiği” yorumunu yaptı. Bu arada Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Yunanistan gazetesi To Vima’ya konuştu. Çavuşoğlu, Türkiye’nin, Yunanistan ile Doğu Akdeniz’e ilişkin konuları konuşmaya hazır olduğunu belirterek “Umarım Yunan hükümeti Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu dün Tiflis’te, TürkiyeGürcistanAzerbaycan Üçlü Dışişleri Bakanları 8. Toplantısı’na katıldı. Azerbaycan Dışişleri Bakanı Elmar Memmedyarov ve Gürcistan Dışişleri Bakanı David Zalkaliani ile bir araya geldi. “Üçlü Sektörel Eylem Planı” üzerinde mutabık kaldıklarını söyleyen Çavuşoğlu, “Bu projeler enerji, ulaşım, ticaret, turizm, tarım, eğitim, çevre ve kültür gibi alanlarda uygulanacak” dedi. olumlu yanıt verecektir. Bu noktada Yunanistan’a Türkiye ile diyalogdan kaçınıp AB’nin kör desteğine güvenmesinin, sorunların çözümüne en büyük engeli teşkil edeceği uyarısında bulunmak istiyorum” dedi. Konsolosluk çalışanının aracına saldırı Yunanistan’ın Selanik kentinde, Türkiye Başkonsolosluğu’nun bir çalışanının arabası kimliği belirsiz saldırganlar tarafından ateşe verildi. Yetkililer, saldırının dün sabaha karşı yapıldığını, can kaybı, yaralanma vakasının olmadığını duyurdu. Tahran, yaptırımların sonlanmamasına tepki olarak nükleer faaliyetlerine yönelik adımlarını sürdürüyor. İran Atom Enerjisi Kurumu, Arak Ağır Su Reaktörü’nün ikinci safhasının işleme sokulduğunu açıkladı. Dün reaktör alanından görüntüler paylaşıldı. İran’dan korkutan iddia Ekonomik krizin ABD yaptırımlarıyla giderek daha da derinleştiği İran’da geçen ay akaryakıt zamlarının ardından başlayan, ancak kısa sürede kanlı bir şekilde bastırılan protestolarla ilgili yeni bir iddia daha gündeme geldi. Reuters ajansının haberinde, protestoların patlak vermesinin ardından İran’ın dini lideri Ali Hamaney’in, konutuna çağırdığı üst düzey güvenlik ve hükümet yetkililerine “Göstericileri durdurmak için ne gerekirse yapın” talimatı verdiği ileri sürüldü. İçişleri Bakanlığı’ndan üç yetkilinin, güvenlik güçlerinin müdaha lesinde “yaklaşık bin 500 kişinin yaşamını yitirdiğini” söylediği aktarıldı. Kaynaklar, ayrıca yaşamını yitirenlerin en az 400’ünün kadın, 17’sinin çocuk yaşta olduğunu savundu. Tahran cephesinden gelen bu son bilgi, 15 Kasım’da başlayan eylemlerde uygulanan ölümcül şiddetin boyutlarına ilişkin Batı ülkeleri ve insan hakları örgütlerinin yaptığı tahminlerin çok ötesinde. Uluslararası Af Örgütü, 16 Aralık’ta yayımladığı raporunda, gösterilerde en az 304 kişinin yaşamını yitirdiğini bildirmişti. TRUMP’TAN PUTIN’E MEKTUP Washington ile Moskova’nın Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler Anlaşması’nı (INF) rafa kaldırmasının ardından silahlanma yarışı endişeleri artarken ABD Başkanı Donald Trump’ın konu hakkında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e bir mektup gönderdiği bildirildi. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, iki ülke arasındaki füze anlaşmazlığına yönelik çözümlerin ele alındığı mektubun, Putin’in “Orta ve kısa menzilli füze yerleştirme morotoryumu” uygulama önerisine yanıt niteliğinde olduğunu söyledi. Ancak yanıtın içeriğine dair bilgi verilmedi. Washington yönetimi, Moskova’yı anlaşmayı ihlal etmekle suçlamıştı. Geçen ağustos ayında INF’den çekilmişti. ABD’nin adımına aynı şekilde çekilme hamlesiyle karşılık veren Moskova ise karadan atılabilen seyir füzesinin anlaşmayla uyumlu olduğunu savunuyor. BM Genel Sekreter Yardımcısı Seth; göç, iklim değişikliği, eşitsizlik dahil birçok küresel sorunun Seth çözümünde en büyük zorluğun siyasi iradede yaşanan Söz değil eksiklik olduğuna işaret ediyor. uygulama gerek MİNE ESEN sıl mücadele etmek gerek? Savaş, çatışma, ekonomik kriz, adaletsizlik, ik Öncelikle insanların kaygıları olduğunu anlamak lazım. Demografik yapının de lim değişikliği, doğal alan ğişmesinden, sosyal kütü lardaki tahribat... Tüm bun rel farklılaşmaya, ekonomik ların da etkisiyle milyon paylaşmada daralmaya gidi larca kişinin evini, yurdu leceğine pek çok konuda en nu terk etmek zorunda kal dişeleri var... Burada entag ması... Günümüz, II. Dünya rasyon, topluma nasıl uyum Savaşı’ndan bu yana en yo sağlayacakları konusu kilit ğun göç hareketine sahne önemde. Kimse ülkesinden oluyor. Uluslararası örgüt isteyerek ayrılmaz, bu her ler, aktivistler krizle müca zaman zor bir karardır. Bu deleye dönük eylem planla yüzden göç edenlerle empati rı, hedefler ortaya koyuyor. kurmak gerekiyor. Gittikleri Ama birçoğu, vaatler liste ülkelerde ötekileştirilmek en sinden öteye geçemiyor. büyük sorunlardan. Birleşmiş Milletler (BM) Ge Biz BM olarak elbette nel Sekreter Yardımcısı ve dünyanın farklı coğrafyala örgütün Eğitim ve Araş rındaki deneyimlerimizi ül tırma Enstitüsü (UNITAR) kelerle paylaşıyoruz ama Başkanı Nikhil Seth, hedef yerelden bunun çözüm lerin yerine getirilmesinde odaklı sürdürülmesi önem en büyük zorluğun politik li. Mesela Türkiye’nin gü iradede yaşanan eksiklik neydoğusu... Suriye’den olduğuna işaret ediyor. göçün yoğun olduğu böl Sorumluluk paylaşılmalı gelere bakarsak buralarda toplumda ciddi kaygılar var. Türkiye bu nokta İstanbul’da Bahçeşehir Üniversitesi’nde göç konulu bir panele katılan Seth ile da eğitim, istihdam konularında ciddi adımlar da attı. Göç eden kişileri ülkelere söyleşideyiz. 3.5 milyonu aş birer külfet olarak görmek kın Suriyeliye ev sahipliği yapan Türkiye’nin, Suriye’de “güvenli bölge” oluşturma, yerine istihdama, eğitime katılacak, ekonomiye katkı sağlayacak bireyler olarak sığınmacıların buraya gön görmek gerekiyor. Ayrım derilmesi planlarına, yeniden inşa çabalarında maddi destek sağ cılığın, önyargının bitmesi için yerel yönetimlerin eği tilmesi, finansal lanmasına ilişkin BM yaklaşımlarını soruyoruz. Türkiye’nin sığınmacılar konu ‘Çevresel intihar önlenmeli’ destek sağlanması da önemli. n Türkiye’de genel olarak Suriyeli sığınmacı sldlcmdbnfbsauaıuaıeaaunrlruknusnsğakıknnöıdkirındndonayadöıipinadslnğyaencauıaoe,fyieytdsidarrneoolmo.aağdyanlprAdşıiainuulrnSmnuuçnlmyeukeaaüsltakhrü,ınkaşyegnçİmkçkBeaıilağiluünkmlpkyedl,cçgaotanpaeldriaernnbımdoğnearueieliitİğeisşnbskytılüeirisulişülkkikeri,immnynkldüaidmdlğüdülirığoa?eaiylreeriğüsoıirnlelaeeerilt.lbkiilisrrutullranbeazican.yünkryoyeKdaydooükğAbedüüinzdorfrinadakrrulaniiirekefrkykugsgyiiszaul7söeöagea.’u5nçddçödlnV’aiçaçeıioüezhynünağylzaoedgnop?eednnüukrigni sal destek konusunda BM bünyesinde kullanımı, korunması hayati sul ülkelerden önemde. Çevresel bir yine yoksul ülintiharın engellenmesi, kelere gerçek ki zorlu işle geriye döndürülemez leşiyor. Aslında yişe atıf yapı adımlardan kaçınılması hedefleri refah bzlslmtanlyKbsmiiaiaaıokreiiruam.reaativhrrrctKöBsk.skeauadmiırıao“Makrlynav,Öi,nnorraç,dehoaGGissrbitzaeunrlgefoüaeimerdyüüaybrvrngrgegasataileieiemrüutfanfngnllrlllnelneaeieaasşirrknainğ etogykbesgolüüliebparegrnnçakbmeneçddouisigcçılkrilykdekiğyereibeaaını.iaeuyyrkkrk4uçrKiıomşl,aaiaui.nmsyüam5ısrtğleyoaurımrsiınyieıymgtysarzrdkaaıol.elsuord,ıeaiğemsıAelperylaryaniy.ığlsldneoyamıbiGiubtçyitcalşzrnesenioaüeeiaac.nıkmzunpyçrlkianlaysizüotgğçedraböakdüiclanuençaubbherekkiiiirrnylli,iikıçHlnieenddarbkdedığgsangmünmieeaıiülselıalilfkrBanıdeçrzlllddeikaeçM.eraKnyeelerarDleoaemaaısğip,srumikntşl2eğetgükaelsmaure0anüırğuulvnsrd3eavyoilslanlmaeyaüln0aküıardşarnrrd.tlareaünalıii lanmasına katkıda Bu umut riyorsunuz? Bu he bulunuyor. Doğrudan yaratıyor. defler yoksulluğu or para veremez. Görevi tadan kaldırmak, iklim miz, bu paylaşımın oluş değişikliğiyle, eşitsizlik ması için siyasi ve sosyolojik le mücadeleyi de içeren ey ortamı yaratmak.” Suriye’de lem çağrısını kapsıyor. ki krizin çözümünün de si Yaklaşık 4.5 yıl önce bu lahlarla değil, diplomatik ça belgeye imza atıldı, kimi ko balarla sağlanması görüşü nularda ilerlemeler de sağ nü vurguluyor. Sığınmacıla landı, kimilerinde ise de rın gönüllü şekilde, ülkeleri ğil... Mesela kimi yerde aşı ne güvenli dönüşlerinin öne rı yoksulluk konusunda mü mine işaret ediyor. cadelede yol alındı ama di Yerel yönetimler kilit önemde ğer yerde açlık sorunu kötüye gitti. Kimi yerde cinsiyet eşitliğine yönelik ge n Dünyada yabancı düş lişmeler elde edildi ama di manı söylemde, popülist ğer yandan kimi yerde ka politikalarda kaygı verici dına şiddet daha da arttı. bir artış var. Türkiye’de de Ama umudumuzu yitirmiyo artan sığınmacı, göçmen ruz, mücadelemizi sürdürü nüfus toplumda kimi ke yoruz. Burada karşımıza çı simde tepkilerinin merke kan en büyük sorun siyasi zinde. Bu ayrıştırıcı dille na iradedeki eksiklik. Bahçeşehir Üniversitesi’ndeki (BAÜ) göç konulu toplantıya BM Genel Sekreter Yardımcısı Seth ile çok sayıda akademisyen katıldı. Etkinlikte, BAÜ’nün BM ile uluslararası üniversiteler tarafından kurulan Küresel Üniversite Koalisyonu platformuna üyeliği için imza töreni de düzenlendi.