Katalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY Şeffaflıktan korkuyoruzSon Ticaret Kanunu’nun mimarı Prof. Dr. Ünal Tekinalp, Türkiye’deki güncel tartışmaları yorumladı 111 ARALIK 2019 PAZAR Ekonomi için hukuk güvenliğinin büyük önem taşıdığını vurgulayan Prof. Dr. Ünal Tekinalp, Türkiye’de hâlâ modern ticaret için gereken standartların tam uygulanmadığını söyledi. Ticaretin dürüst olabilmesi için piyasaların güveneceği bir dili kurma nın önemine işaret eden Prof. Dr. Ünal Tekinalp, şeffaflığın önemli bir sorun olmaya de vam ettiğini vur guladı. 2012’de yü rürlüğe giren ye SERHAT ALİGİL ni Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK) mima rı olan Prof. Dr. Ünal Teki nalp, uluslararası doğrudan yatırımların Türkiye’ye çe kilmesiyle ilgili tartışmalar da sıkça gündeme gelen hu kuk güvenliği taleplerinden gelir vergisi rekortmenleri nin isimlerini saklamasına kadar birçok güncel konuyu Cumhuriyet’e yorumladı. Denetim çok önemli Türkiye açısından hukuk güvenliğinin, hizmetler sektöründen bankacılığa geniş anlamda ticaretin dürüst olmasıyla sağlanabileceğini ifade eden Tekinalp, “Bunun için uluslararası piyasaların güveneceği bir dili kurmak gerekiyor. Bu kapsamda finansal tabloların dürüstlüğü ve denetim büyük önem taşır. Ancak 2011’de kabul edilen yeni Türk Ticaret Kanunu’nun tar tışmalarında gördük ki, TOBB gibi yapılar bu dili yaratmayı hedefleyen maddelere savaş açtılar ve yürürlüğünden kısa süre önce önemli değişiklikler yapılmasını sağladılar. Ekonomi yönetimi de buna destek verdi. Hesap verebilirlik ortadan kaldırıldı” dedi. Bu konuda örnekler de veren Tekinalp, bugün sayıları 1 milyonu aşan limited şirketlerin hâlâ Kamu Gözetimi Kurumu standartlarına göre denetim dışı olduğunu anlattı. Sloganlarla olmaz Modern ticaret için gereken standartların Türkiye’de tam uygulanmadığını, kaosun devam ettiğini kaydeden ve “Bütün bunları ticaretin şeffaflaşması için söylüyorum” diyen Tekinalp, şöyle devam etti: “O günden bu güne hep aynı gerekçeyi duyuyoruz: ‘Bunun zamanı gelmedi.’ Ama bu nedenle, örneğin KOBİ’ler genel olarak dış kaynak bulamıyor. Bu durum Türkiye’nin dış kaynak kullanımına da yansıyor. Alınan kredilerde kimsenin ödemediği kadar yüksek komisyonlar, teminatlar isteniyor. Oysa teminat yerine bilançoyla kredi alınabilmesinin önünü açmak istedik. Bu dü KURTULUŞ ARI Ünal Tekinalp, 2015’te 80’inci yaşı için düzenlenen “Karşılaştırmalı Şirketler Topluluğu Hukuku” konferansının kitap haline getirildiğini söyledi. Yazılı kural ortadan kalkıyor Çok fazla değişikliğe uğrayan Kamu İhale Kanunu üzerinden yazılı kanunun, kuralın önemini hatırlatan ve bunun önemli bir hukuki problem olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Tekinalp, “Çünkü böyle yapıldığında kuralın ne olduğunu bilemez hale geliyorsunuz. Bu yazılı hukuku ortadan kaldırı yor, bir kaos ortamı oluşuyor. Kurallar kanun koyucular tarafından çok sık değiştirilmemeli. Yazılı kural etiğine uygun hareket edilmeli” dedi. Kural değiştirme yetkisinin çok çok fazla kurumda olmasının yanlışlığına da dikkat çeken Tekinalp, ‘torba kanun’ların da hukuku çökerttiğini belirtti. zenlemeler olsaydı özellikle KOBİ’ler 2 yılda finansal tablolarıyla kredi alır hale gelecekti. Bütün bunlar şeffaflıktan korktuğumuz anlamına gelir. Çünkü düzenli iş yapmıyoruz. Bilançolar, hazırlanış usulleri doğru değil. Bu nun sonucunda Türkiye denetlenmeyen bir yer olarak algılanıyor. Bu algıyı güçlü devlet adamları, yöneticileri yıkabilmeli. Ama sloganlarla olmaz bu. Ancak iktidarın ve muhalefetin buna hazır olmadığını düşünüyorum.” Anlaşmasız Brexit dünya için faydalı Dünya ticaretindeki gelişmeleri yakından takip eden Ünal Tekinalp, İngiltere’nin AB’den ayrılmasıyla (Brexit) ilgili süreci farklı bir açıdan yorumladı. “Brexit anlaşmasız gerçekleşirse dünya ticaretine yararlı olur” diyen Tekinalp, bunu şöyle gerekçelendirdi: “Böylece en eski ve tecrübeli tacir piyasaya dönecek. İngiltere AB üyesiyken ortak ticaret anlaşmaları nedeniyle yeterince ticaret yapamadı. Ama Brexit ile yeniden aktif ticarete dönecek ve ticaret pastasından pay almak isteyecek. Bu rekabet güçlendirecek.” İngiltere’nin, anlaşmasız ayrılık sonrası Gümrük Birliği benzeri bir yapıyla AB’ye bağlanabileceğini belirten Tekinalp, bunun Türkiye açısından da faydalı olacağını, bu anlaşmanın tartışmaya açılacağını ifade etti. İyi bir fikir kartopudur Yeni Türk Ticaret Kanunu’yla yeni bir fatura düzeni de getirmek istediklerini, ancak bunun da zamanında engellediğini hatırlatan Ünal Tekinalp, “Oysa bugün elektronik fatura (efatura) yaygın olarak kullanılır hale geldi. Çünkü iyi bir fikir her zaman büyür. Bu kartopu gibidir. Onun karşısında kimse duramaz” dedi. Denetimsizlik risk oluşturuyor Yapı Kredi Yönetim Kurulu Başkanı Ali Koç, “Ülkemiz ekonomisine sağladığımız katkıyı artırarak sürdüreceğiz” dedi. UniCredit Yapı Kredi’ye doğrudan hissedar oldu UniCredit ve Koç Topluluğu’nun yüzde 5050 ortak olduğu Koç Finansal Hizmetler’in (KFS) tüm hisselerinin Koç Topluluğu’na geçeceği duyuruldu. Koç Holding’in açıklamasına göre mevcutta Yapı Kredi’nin yüzde 81.90’ı KFS’ye aitken, işlem sonrası Koç Topluluğu, Yapı Kredi’nin yüzde 9.04’üne doğrudan, yüzde 40.95’ine de KFS üzerinden sahip olacak. UniCredit ise Yapı Kredi’de doğrudan yüzde 31.93 pay sahibi olurken, Yapı Kredi’nin yüzde 18.08’i ise BİST’te işlem görmeye devam edecek. İşlem 6 ayda bitecek KAP’a yapılan açıklamada ise anlaşmayla UniCredit Yapı Kredi’nin yüzde 31.93’ü için 5.7 milyar lira, Koç Holding Yapı Kredi’nin yüzde 9.02’si için 1.6 milyar lira öderken, UniCredit KFS’deki yüzde 50 payı için 6.4 milyar lira alacak. İşlemin 2020 yılının ilk yarısında tamamlanması bekleniyor. UniCredit ile 2002’de Koçbank ile başlayan, 2005’ten bu yana Yapı Kredi ile devam eden ortaklığın, bankanın gelişimine önemli katkı sağladığını belirten Koç Holding Yönetim Kurulu Başkan Vekili ve Yapı Kredi Yönetim Kurulu Başkanı Ali Koç, “Yapı Kredi için yeni bir dönemin başlangıcına şahitlik ediyoruz. Bankamız yeni dönemde güçlenerek büyüyecek. Yolumuza daha da iddialı devam ederken, ülkemiz ekonomisine sağladığımız katkıyı ve yatırımlarımızı artırarak sürdüreceğiz” dedi. Koç ayrıca, 17 yıldır süren uyumlu işbirliği için de UniCredit’e teşekkür etti. l Ekonomi Servisi ‘Zamlar geri Birikimçekilsin’ eylemi Hazine destekli kefalet veren KGF’deki sorunlara dikkat çekildi. Gizlenen KGF yükümlülükleri Hazine’nin risklerini gözden kaçırıyor. MUSTAFA ÇAKIR Plan ve Bütçe Komisyonu’nda Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın bütçe görüşmeleri sırasında CHP Plan ve Bütçe Komisyonu Sözcüsü Bülent Kuşoğlu, Sayıştay raporuna dikkat çekti. Sayıştay’ın Hazine ve Maliye Bakanlığı denetim raporunda, Hazine ile Kredi Garanti Fonu (KGF) arasında imzalanan protokoller gereğince Hazine Kontrolörleri Kurulu’nun yılda en az bir kez KGF’nin yükümlülüklerini denetlemesi ve bir rapor hazırlaması gerektiğine işaret ediliyor. KGF’nin Hazine tarafından sağlanan desteği yerinde kullanmadığının tespit edilmesi halinde ise, yasal işlem başlatılacağına dikkat çekiliyor. Değişiklik çok Sayıştay, Hazine kontrolörlerinin KGF’nin iş ve işlemlerine ilişkin 2018 sonu itibarıyla 20132018 yıllarına ilişkin sadece 2013, 2014 ve 2015 yılı denetim raporlarını tamamlayıp makama sunduğunu, çıkan raporla rın da gecikmeli olarak tamamlandığını tespit etti. Sayıştay, Hazine’nin KGF’nin 2015 iş ve işlemlerine ait raporunun 25 Aralık 2018’de tamamlandığına dikkat çekti. KGF’nin 2015 iş ve işlemlerine ilişkin raporunun tamamlanmasına kadar geçen sürede Hazine desteğine ilişkin kararların birçok kez değiştirildiğine dikkat çeken Sayıştay, “Benzer şekilde 2018’de bakanlık ile KGF arasında imzalanan protokol ise 9 defa değişikliğe uğramıştır” vurgusu yaptı. Sayıştay, yasal çerçevenin sık sık değişmesi karşısında denetimin gecikmeli yapılmasının denetimin etkinliğini de azalttığını belirtti. Kuşoğlu, yapılan değişikliklerle daha önce yapılan denetimlerin geçersiz hale geldiğine, denetimin ortadan kalktığına işaret etti. “Bugün ne kadar sorunlu kredi var kim bilebiliyor? Hazine’nin yükümlülükleri ne durumda bilen var mı” diye soran Kuşoğlu, şunları söyledi: “Kimsenin bir şey bildiği yok. Kontrolörler de bilmiyor. Talimatlar veriliyor. Sorunlu kredisi olanların yeniden bankalara verilen teminatlarla süreleri uzatılıyor. Sorunlu kredi kapsamından çıkarılıyor. Yeniden krediye bağlanıyor. Yani, kendi kendimizi kandırıyoruz. Bürokrasi bilgi vermeye korkuyor. Yasak bilgi değil. Herkesin bilmesi gerekenler. Onu bile vermiyorlar. Görevlerini yapamıyorlar. Çünkü kimin bu bilgilere erişimi olduğu hemen tespit ediliyor. Halbuki birisinin doğruları söylemesi lazım. Elimizde veri yok. Geçen yıla göre sorunlu kre diler ne oldu? KGF nedeniyle Hazine’nin ne kadar riski var belli değil. Kamu özel işbirliği nedeniyle ne kadar risk var belli değil. Gerçek anlamda ülkenin borcu bile belli değil. Yazıktır bu ülkeye.” l ANKARA Bülent Kuşoğlu yapamıyoruz Milyoner sayısı 34 bin kişi arttı Bursa’da Teksif, TÜMTİS, Belediyeİş, TTB, TMMOB, BATİS ve BAMİS zamların geri çekilmesi için eylem yaptı. TÜMTİS Bursa Şube Başkanı Özdemir Aslan, “En yetkili ağızlar ‘kriz’ sözcüğünü kullanmaktan özenle kaçınsalar da, bizler için anlamı birbiri ardına kapanan dükkânlar, marketlerde sürekli yapılan zamlardır, kabaran elektrik, su, doğalgaz faturalarıdır, ödenmeyen borçlardır, evlere gelen hacizdir. Küçük bir azınlığın borcu zamlarla, adaletsiz vergilerle halkın yüzde 99’unun sırtına yıkılamaz” dedi. l Ekonomi Servisi ING Türkiye’nin, IPSOS işbirliğiyle 2011 yılı ekim ayından bu yana yürüttüğü Türkiye’nin Tasarruf Eğilim leri Araştırması’nın (TTEA) 2019 yılı üçüncü çeyrek (tem muz ağustoseylül) sonuçları açıklandı. Üçüncü çeyrek te tasarruf sa hipliği ora nı bir önceki çeyreğe gö re 0.2 pu an arta Alper Gökgöz rak yüzde 13.6’ya çıktı. Yakın gelecekte ran sistem içi ürünlerin pa tasarruf yapmayı planlayan yı son iki çeyrekte hızla yük ların oranı da 1.3 puan arta selerek yüzde 83’e ulaştı. Sis rak yüzde 27.7’ye yük tem dışı dövizden özel seldi. Ancak tasarruf edememe nedenle ING Türkiye’nin likle fon, bono/ tahvil ve sistem içi altın ri arasında “gelir araştırmasına gö yatırımlarına yö yetersizliği” un re, tasarruf edeme nelme eğilimi göz suru yükseliş sey me nedeni gelir ye lendi. rini sürdürerek 5 puan artışla yüzde 69’a ulaştı. tersizliği olanların oranı yüzde 69’a çıktı Tasarruf araçları içinde ilk sırayı koruyan bireysel Ayrıca, ING Türki emeklilik fonları (yüz ye Genel Müdür Yardımcısı de 28’den yüzde 27’ye) ve Alper Gökgöz’ün verdiği bil yastıkaltı nakit ve altın (yüz giye göre, toplam tasarrufla de 19’dan yüzde 18’e) düştü. rın ağırlıklı kısmını oluştu l Ekonomi Servisi Hesabında 1 milyon TL veya üzeri parası bulunan mudi sayısı, 10 ayda 33 bin 864, toplam mevduat da 179.9 milyar TL arttı. Milyoner sayısı ekim sonunda 213 bin 990, toplam mevduat da 1 trilyon 290 milyar TL’ye ulaştı. Böylece milyoner başına düşen ortalama mevduat, 6 milyon 27 bin liraya çıktı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’na göre, yurtdışındaki milyonerlerin sayısı 2018 sonuna göre 3 bin 748 kişi artarken, hesaplarındaki para miktarı 90 milyar 677 milyon lira oldu. l Ekonomi Servisi İSO’dan girişimcilere 350 bin TL’lik ödül İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) İTÜ Çekirdek Big Bang 2019 girişimcilik yarışması ile genç girişimciler toplam 350 bin TL’lik ödüle layık görüldü. 200 bin TL’lik en yüksek ödülü, yeni nesil ilaç yapılı moleküller üreten Meinox İlaç Teknolojileri kazandı. 50 bin TL’lik ödülü alan projeler Safe Tech, Sensemore ve Mips girişimleri oldu. Safe Tech, kritik altyapı tesislerini siber saldırılara ve operasyonel tehditlere karşı korurken; Sensemore, dünyanın en küçük kablosuz titreşim sensörünü üreten proje olarak dikkat çekti. Mips ise baba olmak isteyen, cinsel sağlık durumunu merak edenler için evde sperm testi yapan cihaz üretiyor. İSO Yönetim Kurulu Üyesi Sultan Tepe, “Girişimcilerimiz üretim yolunda her neye ihtiyaç duyarlarsa lütfen Odakule’ye gelsinler. Kapılarımız tüm girişimcilere açık” dedi. l Ekonomi Servisi Turizmciler siyasi gelişmelerden şikâyetçi Turizmcilerin tümü, Türkiye’deki siyasi gelişmeleri 2020 için en önemli risk olarak görüyor. Akdeniz Turistik Otelciler ve İşletmeciler Birliği’nin (AKTOB) Antalya’da düzenlediği Uluslararası Resort Turizm Kongresi’nde sektör temsilcilerinin doğrudan katılımı ile yapılan anket, turizmcilerin 2019’a ilişkin değerlendirmelerini ve 2020 beklentilerini ortaya koydu. Anket sonuçlarına göre 2020 için görülen en büyük risk, siyasi gelişmelerin yanı sıra enflasyondaki artış olarak öne çıktı. Turizmciler, 2019’da Türk turizmini etkileyen en önemli soruna ise, yüzde 38 ile “Thomas Cook’un iflası” derken, yüzde 43 ile “dış politika” yanıtını verdi. l Ekonomi Servisi Yaşar‘dan son 5 yılda 1.4 milyar TL yatırım Bünyesinde Pınar, DYO ve Viking Kâğıt gibi markaları barındıran ve bu yıl 74. kuruluş yılını kutlayan Yaşar Topluluğu, son 5 yılda 1.4 milyar TL yatırım yaptı. 74. yıllarını yurtiçi ve yurtdışında görev yapan yöneticileriyle Çeşme’de kutlayan Yaşar Holding Yönetim Kurulu Başkanı Selim Yaşar, “Bu yıl yüzde 10 civarında büyüme öngörüyoruz. 2019’da İstanbul Yaşar İş ve Lojistik Merkezi, Çamlı Yem Turgutlu Fabrikası ve ilk yurtdışı gıda yatırımımız Hadaf Foods Fabrikası olmak üzere 3 büyük yatırım yaptık. Kapasitelerimizi verimli kullanarak büyümeye devam edeceğiz” dedi. l Ekonomi Servisi Makine fuarında hedef 1 milyar TL’lik ticaret Yerli ürünlerin sergilendiği, 21 ülkeden 372 firmanın katıldığı Bursa Makine Teknolojileri Fuarı (BUMATECH), bugün sona erecek. Fuarda, 1 milyar TL’lik ticaret hacmi hedefleniyor. Fuarın dikkat çekici yerli ürünleri arasında, Bursa’da üretilen ve 83 ülkeye ihraç edilen 6G Fiber Lazer Kesme Makinesi bulunuyor. Ürünlerin otomatik bükümünü yapan Türkiye’de ilk CNC büküm makinesi ise, geçmiş yıllarda ithal edilirken, şimdilerde Bursa’da üretilip ihracat edilen ürünler arasında. Bu ürün, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından da “Büyük Ölçekli İşletmeler ArGe Kategorisinde” birinciliğe layık görüldü. Dışa bağımlılığın azaltılmasında önemli ürünler arasında öne çıkan ilk yerli üretim rezanotör de, fuarda ilgi gören ürünler arasında. l Ekonomi Servisi TESİD gençlerle büyümenin peşinde Arçelik, Vodafone, Vestel, Aselsan ve Netaş gibi birçok şirketi temsil eden Türk Elektronik Sanayicileri Derneği (TESİD), bu yıl 30. yılını kutluyor. 2018’de 5.9 milyar dolar ihracat yaptıklarını ve 120 bin kişiye istihdam sağladıklarını belirten TE Müjdat Altay SİD Yönetim Kurulu Başkanı Müjdat Altay, “Genç TESİD ile gençlere yaptığımız yatırımı merkeze alarak kurduğumuz Nesnelerin İnterneti ile Akıllı Yaşam Platformu, Türkiye’nin teknoloji ile kalkınmasına destek oluyor. Genç TESİD’teki genç mühendislerimiz, Nesnelerin İnterneti konusuna odaklanacak programlar üzerinde çalışıyor” dedi. l Ekonomi Servisi