Katalog

EkonoMi DOLAR avro [email protected] sterlin FAİZ TASARIM: SERPİL ÜNAY BORSA 1316 KASIM 2019 CUMARTESİ ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 5.7460 1.6 kuruş 6.3450 0.5 kuruş 7.4330 1.8 kuruş 12.12 0.03 puan 105.380 1600 puan 1816.74 6.58 lira 271.70 76 kuruş 3 milyon 516 bin genç ne eğitimde ne istihdamda. Geniş tanımlı işsiz sayısı 7 milyon 305 bin EN VAHİM TABLO 1 yılda 1 milyon civarında kişi işini kaybetti. İstih dam edilenlerin sayısı 2019 Ağustos döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre 789 bin kişi azaldı. Genç işsizliği 6.6 puanlık artışla yüzde 27.3’e çıktı. Mevsim etkisinden arındırılmamış veriye göre işsizlik oranı Ağus gerekiyor. Üniversite mezunlarında iş sizlik oranı son bir yılda yüzde tos 2019 döneminde geçen yı 14’ten yüzde 15.2’ye yüksel lın aynı dönemine göre 2.9 pu di. Bir yıl ve daha fazla süreli an artışla yüzde 14’e çıktı. Tür işsizlerin sayısı 2019 Ağustos kiye İstatistik Kurumu (TÜİK) döneminde 819 bin kişiyken verilerine göre, Türkiye gene bu yıl aynı dönemde 1 milyon linde 15 ve daha yukarı yaşta 133 bin kişiye yükseldi. kilerde işsiz sayısı 2019 ağustos döneminde geçen yılın ay Genç işsizliği yüzde 27 nı dönemine göre 980 bin kişi Genç nüfusta (1524 yaş) iş artarak 4 milyon 650 bin kişi sizlik oranı bir önceki yıl ay ye yükseldi. nı döneme göre 6.6 puanlık ar Türkiye ekonomisinin tış ile yüzde 27.3 oldu ve rekor 2018’in son çeyreğinde yüz seviyeye geldi. Geçen yıl aynı de 2.8 ile daralmaya başlaması dönemde genç nüfustaki işsiz ve 9 yılın en kötü performansı lik oranı yüzde 20.7 idi. Ağus nı göstermesi ardından ekono tos 2018’de yüzde 20.8 olan mide bu yılın ilk yarısında da mevsim etkilerinden arındı daralma devam etti. Bu durum rılmamış genç işsizliği Ağus genç nüfusa sahip olan Türki tos 2019’da yüzde 27.4’e yük ye ekonomisinde işsizlik oranı seldi. Kentsel genç kadın iş nın da tarihi zirvelere yüksel sizliği son 2 aylık periyot mesine neden oluyor. Verinin ta yüzde 40’ları geçti. Kentsel temmuz, ağustos ve eylül ayla genç kadın işsizliği Ağustos rını içermesi verinin diğer ön 2018’de yüzde 32.9 iken Ağus cü göstergelere göre gecikme tos 2019’da yüzde 42.6’ya yük li bir yansıtma oluşturduğu seldi. Kentsel genç kadın işsiz nu gösteriyor. Uzmanlara gö liğinin artışında ekonomik kri re, çeşitli şartlara göre farklılık zin yanı sıra üniversite mezu gösterse de, Türkiye’de işsizli nu genç kadın işgücü artışının ğin artmaması için büyümenin etkisi olduğu da söylenebilir. yüzde 5’in altında kalmaması İstihdam edilenlerin sayı sı 2019 yılı ağustos dönemin 3 kişiden de, bir önceki yılın aynı dönemine göre 789 bin kişi azala 1’i güvencesiz rak 28 milyon 529 bin kişi, istihdam oranı ise 2 puanlık aza Ağustos 2019 döneminde herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olmadan çalışanların oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 2.1 puan artarak yüzde 36.1 olarak gerçekleşti. Güvencesiz çalışanların sayısı bu dönemde 331 bin arttı. Bu durumda her 3 kişiden 1’i güvencesiz çalışıyor. İşgücü 2019 yılı ağustos döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 191 bin kişi artarak 33 milyon 180 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise 0.4 puanlık azalışla yüzde 53.9 oldu. Erkeklerde işgücüne katılma oranı 0.9 puanlık azalışla yüzde 73.2 inerken, kadınlarda ise 0.1 puanlık artışla yüzde 35’e çıktı. lış ile yüzde 46.3 oldu. Ağustos 2018’de 28 milyon 830 bin olan mevsim etkisinden arındırılmış istihdam 762 bin kişi azalarak Ağustos 2019’da 28 milyon 68 bine geriledi. Bu dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 94 bin, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı 695 bin kişi azaldı. Kısa süre önce güncellenen 20202022 yıllarını kapsayan yeni ekonomi programına (YEP) göre işsizliğin bu yılı yüzde 12.9 seviyesinde tamamlaması önümüzdeki yıl yüzde 11.8’e gerilemesi bekleniyor. YEP’te 2021 sonunda yüzde 10.6 işsizlik öngörülürken tek hane ise yüzde 9.8 ile ancak 2022’de hedeflenebiliyor. l Ekonomi Servisi 7 milyon 305 bin kişinin işi yok DİSKAR tarafından hesaplanan geniş tanımlı işsiz sayısı Ağustos 2018’de 6 milyon 352 bin iken Ağustos 2019’da 953 bin artışla 7 milyon 305 bin oldu. Geniş tanımlı işsizlik oranı Ağustos 2019’da yüzde 20.6 olarak hesaplandı. Sosyal Güvenlik Kurumu’nun sigortalı istatistiklerine göre Ağustos 2018’de 15 milyon 863 bin olan 4a kapsamındaki aktif sigortalı işçi sayısı bu yılın aynı döneminde 413 bin azaldı. CHP Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba, Türkiye’nin işsizlik sıralamasında dünya genelinde 10’uncu, OECD ve Avrupa ülkeleri arasında ise 3. ülke olduğunu söyledi. Ağbaba, “AB’de genç işsizlik ortalaması yüzde 16.2 iken Türkiye’de 3 gençten 1’i işsiz durumda” dedi. Bahçeşehir Ünivesitesi Ekono mik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi’ne göre, Ağustos 2019 döneminde kadın işgücünde 66 binlik artış gözlemlenirken kadın istihdamı 25 bin arttı. Buna karşılık erkek işgücün 30 bin istihdamının ise 36 bin azaldığı gözlemlendi. Erkek istihdamındaki 12 dönemlik toplam kayıp 705 bine ulaştı. Son bir yılda erkek işgücü 2 bin azalırken kadın işgücü 292 bin arttı. ‘Örtülü’ zirve yaptı Küresel borç 250 trilyonu aştı Küresel borç seviyesi bu yılın ilk yarısında 7.5 trilyon dolar artarak 250.9 trilyon dolara ulaştı ve tüm zamanların rekorunu kırdı. Uluslararası Finans Enstitüsü (IIF) verilerine göre, toplam borç, küresel gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYH) üç katını aşarak yüzde 320 seviyesine ulaştı. IIF, yavaşlama belirtisi göstermeyen küresel borcun bu yıl sonunda 255 trilyon doları geçmesini bekliyor. IIF raporunda, merkez bankalarının parasal genişleme politikalarından dolayı borçlanma maliyetlerinin düşük olmasının gelişmekte olan ülkeleri yeni borç almaya teşvik ettiği belirtilerek, bu ülkelerde kamuya ait işletmelerin finansal olmayan kurumsal borcun yarısından fazlasına sahip olduğu bildirildi. Düşük küresel faiz oranlarıyla teşvik edilen döviz borçlarının, gelişmekte olan piyasalarda tekrar yükselişe geçtiği vurgulanan raporda, Hindistan, Brezilya ve Türkiye gibi gelişmekte olan ekonomilerin hane halkı ve şirketlerin borcunu içeren toplam borcunun bu yılın birinci çeyreğinde 71.4 trilyon dolara ulaşarak rekor kırdığı bildirildi. Raporda, gelişmekte olan ülkelerin toplam borcunun gayri safi yurtiçi hasılanın yüzde 220’sine ulaştığı bildirildi. l Ekonomi Servisi 10 ayda dahilde alınan KDV geliri yüzde 9.4 düşerek 46 milyar liraya indi. ÖTV geliri ise yüzde 6.7 artışla 119 milyar lira oldu. Hizmet alımları fırladı n Mal ve hizmet alım giderleri ekimde 7.9 milyar lira, 10 ayda 51.6 milyar liraya yükseldi. Tüketime yönelik mal ve malzeme alımları aylık 4.8 milyar lira, 10 aylık 23.3 milyar lira oldu. n Devlet hizmet alımları için 10 ayda 21 milyar lira, kiralar için de 1.2 milyar lira ödedi. Binalara 400 milyon lira, taşıtlarlara 344 milyon lira kira ödendi. Temsil ve tanıtıma 107.5 milyon lira gitti. n SGK’ye cari transferler kapsamında 10 ayda 72.8 milyar lira aktarıldı. 99.3 milyar lira da Hazine yardımı yapıldı. Bütçeden yapılan toplam Hazine yardımları ise 146.8 milyar lira oldu. n Hanehalkına yapılan transferler 10 ayda 43.9 milyar liraya ulaştı. Sermaye transferleri ise 28.2 milyar liralık başlangıç ödeneğini aşarak 38 milyar liraya ulaştı. n Kâr amacı gütmeyen kuruluşlara yapılan transferler 10 ayda 5.3 milyar liraya çıktı. Başlangıç ödeneği 3.3 milyar liraydı. Cumhurbaşkanlığı’nın kullandığı “örtülü ödenekten” 10 ayda 1.8 milyar lira harcandı. 10 aylık bütçe açığı ise 100 milyar lirayı aştı. MUSTAFA ÇAKIR Merkez Bankası’ndan (TCMB) gelen 46 milyar liralık yedek akçeye karşın bütçe açığı ilk 10 ayda 100.7 milyar liraya ulaştı. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın açıkladığı bütçe verilerinin detayları şöyle: 4 Ekim 2018’de 5.4 milyar TL olan açık bu yılın aynı ayında 14.9 milyar TL oldu. Ekimde gelirler yüzde 5.2 artarak 65.4 milyar TL, giderler yüzde 18.9 artarak 80.3 milyar TL’ye çıktı. 4 Geçen yılın ilk 10 ayında 62.1 milyar lira olan açık, bu yıl 100.7 milyar liraya yükseldi. Üstelik TCMB’den aktarılan yedek akçeye rağmen bu büyüklükte bir açığa ulaşıldı. Böylece 2019 için hükümet 80.6 milyar lira olan ilk açık hedefi 10 ayda aşılırken, yeni YEP’te revize edilen 125 milyar liralık rakama da yaklaşıldı. Yılın kalan kısmında bu revize rakamın da aşılması bekleniyor. 4 Ayrıca geçen yılın ilk 10 ayında faiz dışı denge 2.5 milyar lira fazla şeklinde oluşurken, bu yıl 12.4 milyar liralık açığa dönüştü. 4 Ocakekim döneminde bütçe gelirleri yüzde 18.1 artarak 719.2 milyar TL, giderler yüzde 22.2 artarak 819.9 milyar TL oldu. Vergi gelirleri yüzde 6.3 artarak 539.9 milyar TL’de kaldı. Faiz giderleri ise 10 ayda 88.3 milyar liraya ulaştı. Görev zararı yüksek 4 Görev zararları için bütçe başlangıç ödeneği 78.8 milyar liraydı. 10 aylık harcama 78.7 milyar lira oldu. 4 Güvenlik ve savunmaya yönelik mal ve hizmet alımlarında ekimde 1.5 milyar TL ile rekor kırıldı. 10 aylık rakam da 7.1 milyar lira oldu. Cumhurbaşkanlığı’nın kullanımında bulunan örtülü ödenekten ekim ayında 263.6 milyon lira harcama yapıldı. Geçen yılın tümünde 1.2 milyar lira olan harcama 10 ayda 1.8 milyar liraya çıktı. l ANKARA Kamu bankalarının kârında sert düşüş Hükümetin talimatıyla başta konut olmak üzere bazı sektörlere piyasa ortalamasından düşük faizle kredi veren kamu bankalarının kârlarında sert düşüşler kaydedildi. Ocakeylül döneminde VakıfBank’ın net kârı yüzde 35.3 düşüşle 2 milyar 148 milyon TL’ye geriledi. Bankanın üçüncü çeyrek net kârı da yüzde 23.3’lük düşüşle 817 milyon TL’ye geriledi. Ziraat Bankası’nın ocakeylül dönemi net kârı da yüzde 31.9’luk düşüşle 3 milyar 844 milyon TL’ye geriledi. Ziraat’ın üçüncü çeyrek net kârı da yüzde 39.1 düşüşle 1 milyar 28 milyon TL’ye düştü. Halkbank’ın ocakeylül dönemi net kârı da yüzde 46.7 düşüşle 1 milyar 196 milyon TL’ye geriledi. Halkbank’ın üçüncü çeyrek net kârı yüzde 48 artışla 596 milyon TL’ye yükseldi. TEB Yatırım’ın Halkbank notunda “Swap maliyetleri ve alım satım kârlarıyla artan efektif vergi gideri net kârın üzerinde baskı yaratmıştır” dendi. l Ekonomi Servisi THY iki uçuş hattını kapatıyor Yeni havalimanına taşınma maliyeteri ve azalan iç talep nedeniyle kârı azalan Türk Hava Yolları (THY), Sabiha Gökçen Havalimanı’ndan sefer düzenlediği iki hattını kapatma kararı aldı. İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı’ndan Suudi Arabistan’ın Riyad kenti ile Birleşik Arap Emirlikleri’nin Abu Dabi’ye sefer düzenleyen THY bu hatlardaki faaliyetlerini durduracak. THY’nin söz konusu hatların yeteri kadar talep görmediği gerekçesiyle seferlerin Aralık 2019’dan itibaren icra edilmeyeceği öğrenildi. Sabiha Gökçen Havalimanı’ndan Riyad’a Flynas’ın, Abu Dabi’ye de Pegasus’un neredeyse yarı fiyata uçuyor olmasının THY seferlerine gösterilen talebin düşük olmasında etkin olduğu belirtildi. Yılsonu enflasyon tahmini yüzde 12.2 Merkez Bankası’nın (TCMB) kasım ayı beklenti anketinde, yılsonu TÜFE beklentisi yüzde 12.18’e geriledi. Bu oran ekim ayı anketinde yüzde 12.69 idi. Yine bu ankete göre ekim ayından kasım ayına yıl sonu büyüme beklentisi yüzde 0.09’dan yüzde 0.3’e çıkarken, yıl sonu dolar/TL beklentisi 6.0473’ten 5.9055 liraya geriledi. Yılsonu cari denge beklentisi ise 900 milyon dolar açıktan 600 milyon dolar fazlaya dönüştü. Ayrıca ekimden kasım ayına gelecek 12 ay sonundaki TCMB repo ihale faiz oranı beklentisi yüzde 13.17’den yüzde 11.22’ye, gelecek 3 ay sonundaki ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti beklentisinin ise yüzde 15.03’ten yüzde 12.43’e gerilemesi bekleniyor. l Ekonomi Servisi Stok erime hızı yüzde 5’ten yüzde 3’e düştü Yeni Konut Fiyat Endeksi, ekim ayı stok erime hızı adet bazlı stoklarda yüzde 3.22 oranında erime gözlendi. Eylül ayı stok erime hızı yüzde 5.02 civarındaydı. REIDINGYODER verilerine göre ekim ayında konut satışlarında peşinat kullanımı yüzde 51, banka kredisi kullanımı yüzde 20 ve senet kullanım oranı yüzde 29 seviyesinde gerçekleşti. Markalı konut projeleri kapsamında satışların yüzde 3’ünün yabancılara yapıldığı ekim ayında fiyatlar, bir önceki aya göre yüzde 0.21, geçen yılın aynı dönemine göre ise yüzde 2.52 arttı. REIDIN Genel Müdürü Alp Çapa “Ekimde bir önceki aya göre yüzde 0.21, geçen yılın aynı dönemine göre ise yüzde 2.52 oranında fiyat artışı gerçekleşti. Eylül ayına göre ekimde peşinat kullanım oranında yüzde 13.56’lık azalış, banka kredisi kullanımda yüzde 5.26’lik ve senet kullanımda ise yüzde 31.82’lik bir artış söz konusu. Ekim ayında, satışı gerçekleştirilen konutlarda bitmiş konut stok oranı yüzde 35 iken bitmemiş konut stok oranı yüzde 65” dedi. l Ekonomi Servisi Alp Çapa