Katalog

EKONOMİ EDİTÖR: SERHAT ALİGİL TASARIM: SERPİL ÜNAY 116 EKİM 2019 PAZAR DİSK Genişletilmiş Başkanlar Kurulu, emekçilerle ilgili yeni döneme ilişkin yol haritasını açıkladı İnsanca ücret kavgası DİSK, yeni asgari ücretin belirlenmesinde daha aktif olacak. 2020 yılı toplusözleşme görüşmelerinde özgürlüğü öne çıkaracak. Kıdem tazminatı fonu arayışlarına karşı durulacak. Yükselen işsizliğe, artan dış borçlara, yapılan zamlara, emekçilerin kazanılmış haklarını yok etmeye dönük arayışlara dikkat çeken DİSK Genişletilmiş Başkanlar Kurulu, ülkeyi yönetenlerin krizden çıkış için gerçekçi bir politikası bulunmadığını vurguladı. Bunun sonucunda siyasal rejimin giderek daha baskıcı hale geldiğini ve IMF politikalarına yöneldiğini ortaya koyan DİSK, bu politikalara karşı işçi sınıfının birliğini ve dayanışmasını sağlamanın, mücadeleyi yükseltmenin ülkenin geleceği için de belirleyici olacağını açıkladı. Şartlar iyileşmeli DİSK, önümüzdeki dönemde emekçileri etkileyecek en önemli gelişmeleri şöyle sıraladı: “Asgari ücret ile özel sektördeki büyük grup toplu pazarlıklar, 2020 ortasında gündeme gelecek merkezi idare ve belediye şirketlerindeki toplu pazarlıklar.” Bu nedenle DİSK, mücadele gündemini; “insanca yaşanacak ücret”, “özgür toplu pazarlık ve grev hakkı”, “vergi adaletiverginin tavana yayılması”, “patronlara değil, işsizlere kaynak” şeklinde dört başlık altında yürütecek: 4 Yeni asgari ücretinin belir lenmesine, “insanca yaşanacak bir ücret” talebiyle ve tüm işçilerin mücadelesiyle aktif biçimde müdahale edilecek. Bu talebin bir ayağını da, metal ve lastik işkolları başta olmak üzere özel sektördeki grup toplu pazarlık süreçleri oluşturacak. Taşerondan kamuya ve belediye şirketlerine geçirildikten sonra özgür toplu pazarlık hakları gasp edilen işçiler de sürece dahil edilecek. 4 Vergilerin dörtte üçünün ücretliler ve tüketiciler tarafından ödendiği Türkiye’de vergi adaleti, verginin tavana yayılması amacıyla kâr ve faiz gelirlerinin, servetin vergilendirilmesi için mücadele yürütülecek. 4 İşsizlik Sigortası Fonu’nun kamuya ucuz kaynak olarak değil, bankalar ve işverenler için değil, işsiz işçiler için kullanılması, fondan yararlanma koşullarının ve süresinin iyileştirilmesi mücadelesi yükseltilecek. 4 DİSK’e göre bireysel emeklilik sistemi ile entegre kıdem tazminatı fonu, müzakere edilemez bir konu. Bu plana karşı en geniş ve etkili mücadele örgütlenecek. l Ekonomi Servisi Ankara’ya yürüyen madencilere engel MUHAMMED ÖZMEN Soma Holding ve Uyar Madencilik tarafından işten çıkarılan emeklilik ve tazminat mağduru maden işçileri, seslerini duyurmak için Soma’dan Ankara’ya yürümeye başladı. Madenciler, Manisa Kırkağaç ilçesinin girişinde jandarma tarafından durduruldu. Manisa’nın Soma ilçesinde, 301 işçinin yaşamını yitirdiği Soma faciasının ardından Soma Holding ve Uyar Madencilik tarafından işten çıkarılan 3 bin 500 madencinin tazminatları aradan geçen 5 yılda ödenmedi. Haklarını alamayan maden işçileri, Bağımsız Maden İşçileri Sendikası öncülüğünde Ankara’ya yürüme kararı aldı. Yürüyüş kararı Soma Kaymakamlığı tarafından yasaklandı. Ancak itiraz sonucu Manisa 1. İdare Mahkemesi, kaymakamlığın kararını kaldırdı. Bunun üzerine dün 301 madencinin mezarını ziyaret eden işçiler, basın açıklamasının ardından yola koyuldu. Yapılan açıklamada, 2004’ten bu yana hükümet yetkililerinin tazminatlarının en kısa sürede ödeneceğini taahhüt ettiğini, buna karşın sadece 3 taksidin, seçim zamanlarında ödendiği vurgulandı. Sürekli oyalandıklarını belirten madenciler, “Biz işçiyiz, tarihimiz işçi hareketinin tarihidir. O tarih bize böyle bir tablo karşısında yürümeyi emrediyor” dedi. Yürüyüşe geçen madenciler, Manisa’nın Kırkağaç ilçesi girişinde jandarma tarafından durduruldu. Jandarma, madencilerin yalnızca Soma Kaymakamlığı’ndan izin aldıklarını diğer il ve ilçelerdeeki mülki idare amirlerinden izin almaları gerektiğini gerekçe gösrererek yürüyüşe izin vermedi. Bunun üzerine işçiler, “Daha önce engelleri aştık, bugün de aşacağız. 3 bin 500 maden işçisinin tazminatları ödenmeden geri dönmeyeceğiz” diyerek Kırkağaç’ta oturma eylemine başladı. Madencilerin yürüyüşü 10 gün sorecek. l İZMİR / Cumhuriyet Rüzgâr santrallarında kapasite artış miktarı son 10 yılın en düşük seviyesine geriledi Rüzgârın şiddeti azaldı Az katlı ve genç evlere ilgi arttı İstanbul’da yaşanan deprem sonrası şehirde az katlı ve müstakil binalara talep artarken, satın alımlar ve kiralamalarda 67 yaş ve altı konutlar tercih edilmeye başlandı. Coldwell Banker Türkiye Ülke Başkanı Gökhan Taş, “Artık konut alıcılarının ilk sorularından biri ‘Bu konut 1999 depreminden önce mi sonra mı yapıldı?’ şeklinde” derken, İstanbul Emlakçılar Odası Başkanı Nizameddin Aşa şu bilgiyi verdi: “Düşük katlı ve yaşı genç binalara talep arttı ancak bu henüz ilgi düzeyinde.” Öte yandan deprem öncesi İstanbul’da yüzde 62.9 olan zorunlu deprem sigortalı konut oranı dün yüzde 64.6’ya çıktı. Özbekistan’la işbirliği arayışı Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu’nu kabul etti. Görüşmede Mirziyoyev, iki ülke arasındaki dostluk, ortaklık ve çok yönlü işbirliğinin niteliksel olarak yeni bir seviyeye yükselmesinden duyduğu memnuniyeti dile getirirken, Hisarcıklıoğlu Türk iş dünyasının Özbekistan’daki öncelikli projelerin hayata geçirilmesinde aktif olarak yer almaya hazır olduğunun altını çizdi. Öte yandan Taşkent’te düzenlenen Türk Yatırım ve İş Forumu dün yapıldı. Gümrük Birliği güncellenmeli Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Avrupa İş Konseyleri Koordinatör Başkanı Zeynep Bodur Okyay, Brüksel ziyaretinde Gümrük Birliği’nin modernizasyonu noktasında çalışmalarda bulunduklarını aktardı. Okyay, “Türkiye ve AB arasındaki güncel ilişkilere Zeynep Bodur iş dünyası perspekOkyay tifinden bakacak olursak, orta vadede kazanç sağlayacak tek gündem Gümrük Birliği Anlaşması’nın güncellenmesidir” diye konuştu. Emre Deveci Ekonomik krizle artan finansman sorunu ve belirsizlikler, yenilenebilir enerji yatırımlarını etkiledi. Türkiye Rüzgâr Enerjisi Birliği verilerine göre, rüzgâr enerjisi santrallarının (RES’ler) kurulu gücü temmuz ayı itibarıyla 2018 sonuna göre yüzde 3.34 artarak 7 bin 614 megavata yükseldi. Artış, 246 megavatla son 10 yılın en düşüğü oldu. Rüzgârda kurulu güç artış miktarı, megavat bazında 2016’da 1388 ile zirveye çıktıktan sonra 2017’de 766’ya, 2018’de 497’ye gerilemişti. Lisanslar yanabilir Potansiyelin yüzde 16’sı devrede Türkiye Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ) verilerine göre, 2019’un ocakeylül döneminde elektrik enerjisi üretiminin (lisansızlar dahil) yüzde 7.48’i rüzgârdan, yüzde 3.37’si güneşten sağlandı. Yüzde 32.52 ile hidroelektrik santrallar (HES’ler) bu dönemde elektrik üretiminde ilk sırada yer alırken, ithal kömür yüzde 18.60’lık oranla ikinci, linyit yüzde 15.01’lik oranla dördüncü sırada yer aldı. Taşkömürü de dahil edildiğinde elektrik üretiminin yüzde 34.68’lik kısmı kömürden üretilirken, doğalgazın payı yüzde 16.97’ye geri ledi. Rüzgâr, güneş, su ve jeotermali içeren yenilenebilir enerji kaynaklarının toplam payı, yüzde 45.97’ye ulaştı. Belirsizlik etkili TMMOB Makina Mühendisleri Odası Enerji Çalışma Grubu verilerine göre, Türkiye’nin rüzgâra dayalı elektrik üretim potansiyelinin yaklaşık 48 bin megavat seviyesinde ve Türkiye şu an potansiyelin sadece yaklaşık yüzde 16’sını kullanıyor. Güneşte ise 168 bin megavatlık potansiyelin sadece yüzde 3.2’si kullanılıyor. 2017’de toplam birincil enerji arzının yüzde 75.7’sini ithal kaynaklardan, yüzde 88.1’ini de fosil yakıtlardan karşılayan Türkiye için, rüzgâr ve güneşten elektrik üretmek hayati önem taşıyor. Son yıllarda da bu alanda önemli bir gelişme kaydedilse de, halen potansiyelin çok uzağında bulunuluyor. Dahası, finansman sorunları ve politika belirsizliği nedeniyle yatırımlar son dönemde yavaşlarken, fosil ve ithal kaynaklara dayalı elektrik üretim tesisleriyle birlikte elektrik enerjisi kurulu gücünde ciddi bir kapasite fazlası bulunuyor. İşletmede 183 adet RES bulunuyor. İnşa halindeki RES sayısı 17 ve kapasite 619.3 megavat. Ön lisans alan ancak inşaatına başlanmayan RES’lerin kurulu gücü 4 bin 800 megavat. Ancak, finansman sorunu ve Aralık 2020’de bitecek Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması’yla (YEKDEM) ilgili belirsizlik nedeniyle inşaatlar yavaş ilerliyor. Konuyla ilgili gazetemize konuşan EnerjiSA Strateji ve M&A Kıdemli Müdürü Cahit Büyükbaş, ön lisans alan projelerin birçoğunun lisanslarının yanması tehlikesi bulunduğuna dikkat çekti. Büyükbaş, 1 kilovatsaatlik elektrik için 7.3 dolar/cent fiyatla ve 10 yıl süreyle alım garantisi içeren mevcut YEKDEM uygulamasının yerine gelecek yeni YEKDEM’de 55.5 Avro/ cent’lik fiyat talep ettiklerini dile getirdi. Yeni faturalar yurttaşı eziyor MUSTAFA ÇAKIR Gelen zamlarla birlikte faturalar, yurttaşı perişan etti. Şu anda kullanım az olduğu için düşük doğalgaz tüketimine karşın 4 kişilik bir aile, bütün faturalar için 520 lira, 5 kişilik bir aile ise 657 lira ödüyor. Kış aylarında doğalgaz da eklendiğinde faturaların toplamı 1000 lirayı da aşıyor. Asgari ücretlinin cebinde faturalardan geriye kira için bile para kalmıyor. Son bir yılda; elektriğe yüzde 60, doğalgaza yüzde 52, akaryakıta yüzde 30, gıdaya yüzde 50, Tekel ürünlerine yüzde 60, beyaz ete yüzde 40, süte yüzde 50 zam geldi. Zamlar yurttaşın belini büktü. Türkiye’de çalışanların yüzde 40.30’u, yani 6 milyon kişi asgari ücretle çalışıyor. Çalışanların yüzde 42.7’sine denk gelen 12 milyon kişi de asgari ücretin iki katı kadar maaş alabiliyor. Buna göre çalışanların yüzde 83’ü asgari ücret ya da as gari ücretin iki katı ücretle geçinmeye çalışıyor. Yaklaşık 1 milyon emekli ise bin lira maaş alıyor. Ücretler düşük kalırken, faturalara zam yağmuru devam ediyor. Ankara’da yaşayan 5 kişilik ailenin son faturaları şöyle: 1000 liraya ulaştı Elektrik 197 lira, su 160 lira, telefon 150 lira, internet 90 lira. Doğalgaz faturası da 60 lira. Faturaların toplamı 657 liraya ulaşıyor. 4 kişilik ailenin faturalarının toplamı da ortalama 520 lira. Doğalgaz faturası yaz ayları nedeniyle düşük. Kış aylarında ortalama doğalgaz faturası 200 liranın üzerine çıkıyor. Kombiler aynı zamanda elektrik tüketimini de artırıyor. Böylece 5 kişilik ailede tüm faturaların toplamı 1000 lirayı da aşıyor. 2 bin 20 lira olan asgari ücretin en az 1000 lirası sadece faturalara gidiyor. Asgari ücretten geriye kalan bin lira kiraya bile yetmiyor. Başkentte ortalama kira fiyatları 1200 lira civarında bulunuyor. Yaz aylarında faturalar içerisinde ilk sırada elektrik faturası geliyor. Başkentte elekrik faturaları su faturalarını aşıyor. Kış aylarında ise doğalgaz faturaları ilk sıraya yükseliyor. l ANKARA Axa Sigorta ‘Efeler Ligi’ne destek verdi Axa Sigorta ile Türkiye Voleybol Federasyonu (TVF) arasındaki işbirliği bu yıl da sürecek. Şirket, erkek voleybolunda dünyanın en üst ligleri arasında yer alan “Efeler Ligi”ne isim sponsoru oldu. Ayrıca TVF’nin resmi sigorta sponsoru da olacak. TVF Başkanı Mehmet Akif Üstündağ, “Göreve geldiğimiz günden bu yana, Türk voleybolunun markalaşması ve kurumsal bir yapıya kavuşması için büyük atılımlarda bulunduk” derken, Axa Sigorta Üst Yöneticisi Yavuz Ölken şu vurguyu yaptı: “BM Kalkınma Hedefleri’nin ‘Sağlıklı Bireyler’ maddesi kapsamında insanlara daha sağlıklı ve hareketli bir yaşam sürmeleri konusunda ilham verecek projelere destek veriyoruz.” l Ekonomi Servisi Mobilde ortalama alışveriş sepeti 100 lirayı aşmadı. Okul alışverişinin yüzde 57’si mobil İyzico, milyonlarca öğrencinin okula başladığı, okul hazırlıklarının hız kazandığı “okula dönüş” döneminde yapılan okul alışverişine yönelik istatistikleri açıkladı. Buna göre, 19 Ağustos22 Eylül arası dönemde kadınlar okul alışverişinin yüzde 57’sini mobil cihazlardan yaptı. Mobil cihazlardan yapılan alışverişlerin ortalama sepet tutarı 100 TL’yi aşmazken, bilgisayar aracılığıyla yapılan online alışverişlerin ortalaması 200 TL’ye ulaşıyor. Mobil cihazlardan yapılan alışverişlerin yüzde 20’si 21.0000.00 saatleri arasında yapıldı. Bilgisayarlardan yapılan online alışverişler ise çoğunlukla 13.0015.00 saatleri arasında gerçekleştirildi. l Ekonomi Servisi Happy Moon’s’un yeni rotası Londra Restoran ve kafe işletmeciliği alanında faaliyet gösteren Happy Moon’s Grup, kuruluşunun 20. yılında hem yurtiçinde hem yurtdışında atağa geçiyor. Geçen yılı yaklaşık 200 milyon TL’lik ci ro ile kapattıklarını anlatan Happy Moon’s Başkanı Hüseyin Armutlu, “2018’i 200 mil yon lira ciroyla kapattık. Bu yıl hem yurt içinde hem yurtdışında elde ede ceğimiz büyüme ile yaklaşık 250 milyon liraya ulaşacağız. Yurt dışındaki ilk şubemizi Azerbay can Bakü’de açtık, şimdi ise Londra’ya odaklandık. Yatırım cı ortak da alabiliriz, kendimiz de açabiliriz. Ortadoğu’da da master franchise ver mek istiyoruz” dedi. Şirket halen 2 bin 200 kişiye is tihdam sağlıyor. l Ekonomi Servisi Hüseyin Armutlu Mücevher pazarı İstanbul’a geliyor Mücevher dünyasının G20’si olarak kabul edilen Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN), 912 Ekim’de sekizincisini düzenleyeceği Değerli Taş ve Mücevher Birlikleri Konferansı’nı ilk kez İstanbul’da yapacak. 35 ülkenin yer alacağı konferansla 500 milyar dolarlık mücevher pazarının bir ara ya geleceğini vurgulayan Mücevher İhracatçıları Birliği Başkanı Mustafa Kamar, pazarın gelişmesi için önerilerini sıraladı: “Özellikle söz sahibi tüm ülkelerle ‘dahilde işleme’ ve ‘hariçte işleme’ rejimleri ni uygulamalıyız. Ticaret savaşlarında koz olarak kullanılan “Swift” probleminden de hep dile getirdiğimiz gibi altınla ticaretini serbest kılarak kurtulabiliriz.” Mustafa Kamar l Ekonomi Servisi ‘Verileri kaybetmekle para kaybetmek aynı’ Teknoloji ve iş dünyasının bir araya geldiği “GlassHouse Cloud Dijital Dönüşüm Zirvesi”nde veri güvenliği masaya yatırıldı. Zirvede konuşan GlassHouse Genel Müdürü Alp Bağrıaçık, “Dijitalleşen dünyada veri kaybetmekle para kaybetmek aynı şey. Dolayısıyla lider şirket olabilmenin yolu dijitalleşmeden geçiyor. Şirketlerin hızlı bir şekilde dijitalleşmesi gerekiyor ve dijitalleşmeyen şirketler yok olmaya mahkum olacaklar” dedi. Ünlü dağcı Nasuh Mahruki de şu yorumu yaptı: “Herkesin tırmanacağı bir Everest’i vardır.” l Ekonomi Servisi