Katalog

14 30 EKİM 2019 ÇARŞAMBA TASARIM: İLKNUR FİLİZ kültür TİYATRO PERA’NIN PULITZER ÖDÜLLÜ YENİ OYUNU ‘TER’ KAPİTALİST SİSTEMİ İŞÇİ SINIFI DÜNYASI ÜZERİNDEN AKTARIYOR SEYİRCİYE Kapitalizm, Zeynep Özden oyunun konusunun evresel olduğunu söylüyor ve ekliyor: “Vahşi kapitalizmin acımasız emek sömürüsü ve insan ilişkileri yozlaştırması söz konusu. Ülkemizin hiç de yabancısı olmadığı bir sorun. ‘Ter’ 2015’te yazılmış, 2017 yılında Pulitzer Ödülü’nü kazanmış yeni bir oyun. Yazar Lynn Nottage iki kez Pulitzer ödülü kazanan tek kadın yazar.” cehennemler yaratıyor... KURTULUŞ ARI ÖZNUR OĞRAŞ ÇOLAK 2000’li yıllarda ABD’de yaşanan büyük ekonomik kriz gerçeğinden yola çıkan yazar Lynn Nottage, Reading kentine gidip halkla yaptığı röportajlarla “Ter” oyununun temelini oluşturdu. Gerçek olaylardan yola çıkarak yazılmış olan oyun, kapitalist sistemin sömürgen vahşi tutumunu, işçi sınıfı dünyasından aktarıyor biz seyircilere. Tiyato Pera’nın Pulitzer ödüllü yeni oyunu “Ter”in çevirisi ve yönetmenliğini Zeynep Özden üstleniyor. Oyun, yoksul bir kent olan Reading’de, çelik fabrikasında çalışan, siyahi ve beyaz Amerikalı bir grup işçinin yaşamını konu alıyor. İş çıkışı toplandıkları, dertleştikleri, birbirlerini sevip kıskandıkları, dans ettikleri, bol içkili, cinsel göndermeli sohbetlerle eğlendikleri bar, oyunun asal mekânı. Oyunda Nesrin Kazankaya ve Başak Meşe performansları ile dikkat çekiyor. Dekor tasarımına gelince oyunda kullanılan hareketli bar standının arka tarafının o kısımda oturan seyirci tarafından görülmesi ve tabii barmenin genellikle sırtının da dönük olması seyircinin görüş açısını engelliyor. Kostümlerde beyaz ve siyah renkler oyunda siyah ile beyaz insan ayrımı için yapılmış. Oyuncularının ellerine doladıkları yine siyah ve beyaz olan bantlar ise oldukça yaratıcı. Kısacası oyun, bol ödüllü kadın yazar Nottage’ın gözünden, Amerikan işçi sınıfına keskin ve duyarlı bir bakış. Türkiye’de ilk kez Tiyatro Pera’da video görselliği eşliğinde sahnelenen oyunun yönetmeni Özden ile konuştuk. Bir kentin ekonomik düşüşü n Oyunun oluşum sürecinden bahseder misiniz ve neden bu oyun? İki yıl önce oyunu okuduğumda çok etkilenip çevirme kararı almıştım. Oyunun kurgusu, karakter yaratımları, söylediği söz benim için çok çarpıcıydı. Çevirdiğim kadarını tiyatrodan arkadaşlarımla paylaştığımda, onların da benim heyecanımı paylaştığını gördüm. Geçen yıl oyunu oku ma tiyatrosu olarak sahneledim ve metnin adeta orkestra için yazılmış olduğunu, dokuz karakterlik ensemble’ın eşit sorumlulukla oyunu var ettiklerini fark ettim ve oyuna sevgim daha da arttı. “Ter”, bir kentin ekonomik düşüşü ile eşzamanlı figürlerin de uçuruma yuvarlanışını; insanın, toplumun saygı gören, hayalleri, amaçları olan bir bireyi olmaktan nasıl birden bire “hiçe” dönüşebildiğini anlatıyor. Oyunun geçtiği Reading kenti ise, 2011 yılında ABD Nüfus Sayımı Dairesi’nce ulusun en fakir kenti olarak belirlenmiş. Eskiden ABD’nin endüstriyel kalbi olan, artık “Paslı Bölge” diye adlandırılan geniş bir alan içindeki kent, kapanan sanayi kolları, fabrikaların daha ucuz işgücü olan başka ülkelere taşınması nedeniyle giderek fakirleşmiş, nüfus azalmış, kentte suç oranı ve uyuşturucu kullanımı artmış. Eskiden çok güçlü olan sendikalar da etkilerini yitirmiş, ya yetersiz kalmış ya da patronların yanında yer almışlar. Tüm bunlar kuşaklar boyu aynı fabrikada çalışmış oyun kişilerinin inandıkları her şeyin birden ayaklarının altından çekilmesine yol açıyor. Siyahilerle beyazların bir arada olduğu bu yakın arkadaş grubu, ekonomik bir çöküşle karşılaşınca, daha önce söz ko nusu olmayan ırk ayrımı da büyük bir sorunsal olarak ortaya çıkıyor. n Sizce oyun neden daha önce Türkiye de sahnelenmedi? Evrensel bir konu. Vahşi kapitalizmin acımasız emek sömürüsü ve insan ilişkileri yozlaştırması söz konusu. Ülkemizin hiç de yabancısı olmadığı bir sorun. “Ter” 2015’te yazılmış, 2017 yılında Pulitzer Ödülü’nü kazanmış yeni bir oyun. Yazar Lynn Nottage iki kez Pulitzer Ödülü kazanan tek kadın yazar. Onun sesini Türkiye’de ilk kez duyurabildiğimiz için çok mutluyum. Nottage, ilk Pulitzer’ini 2009 yılında iç savaşın paramparça ettiği Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde, her türlü şiddete maruz kalan kadınları ele aldığı “Mahvolmuş” (Ruined) oyunu ile kazanmış. Tüm oyunlarını uzun araştırma süreçlerinden sonra, hatta bazılarını yerlerinde yaptığı röportajların sonucunda kaleme alan yazar, hep toplumdaki “ötekileri” ele almış. Genelde ırk sorunsalı, eserlerinin merkezinde yer almış. Bu nedenle henüz Türkiye’de oynanmamış olabileceğini düşünüyorum. Aslında etnik kimlikler, farklı ırklardan olmak yalnızca dışsal göstergelerden ibaret. Bu farklar ancak kışkırtıldığında ortaya çıkıyor ve bireyler çıkar savaşları için birer piyona dönüşüyorlar. Günümüzle bağlantılı... n Oyunun günümüz ile bağlantısı bana göre fazlasıyla var. Peki sizce? Elbette var. Bizden oldukça uzak bir coğrafyada, yok olan ya da gücünü yitiren sanayi kollarında çalışan ve yaşamları yoklukla sınanan oyun karakterleri şu an dünyanın her yerinde yaşayabilirlerdi sanırım. Kapitalizm dünyanın her yerinde parasızlık ve yoksullukla çıkışsız cehennemler yaratıyor. Bunun dışında sanayi kollarının güçsüzleşmesi, sendikaların işlevsizleştirilmesi, ucuz, kaçak işgücü konuları da yine tüm dünyanın sorunu. Bunun için Kale Kayış Fabrikası Direnişi’nde, Gıdaİş’te, Esenyalı Kadın Dayanışma Derneği’nde işçilerle; Şişecam, Beykoz Deri Kundura ve Tekel İçki Fabrikaları’nın sendika temsilcileri ile görüşmeler yaptık. Oyun figürlerinin tüm sıkıntılarının geçmişte de şimdi ve burada da yaşanmakta olduğunu gördük. Bu görüşmelerden seçilmiş video görüntülerini oyun öncesi ve arasında fuayede sergiliyoruz. Oyunda Amerika’ya dair yaptığımız atıfların yanında aslında Türkiye’de de aynı tuzakların kurgulandığını ve aynı zorlukların yaşandığını göstermek istedik. Kasım’da ODTÜ’de Edebiyat Çalıştayı ODTÜ Mezunları Derneği Edebiyat Kulübü, 23 Kasım’da Edebiyat Çalıştayı düzenleyecek. Edebiyat Kulübü, 15 yıldır her ay düzenli olarak toplanarak Türkiye ve dünya edebiyatının önemli metinlerine imza atmış yazarların kitaplarını, belirli temaları seçerek okuyor ve tartışıyor. Seçtikleri yazarın biyografisi, yaşadığı dönemin edebi ve kültürel dokusu, yer aldığı edebi akım ve etkileşimde bulunduğu diğer yazarları da aylık buluşmalarında çalışıyorlar. Edebi Ayla Kutlu Erendiz Atasü yat Kulübü bu yıl ilk defa düzenledikleri etkinlikle, edebiyatın sorunlarını, Ankara’nın edebiyat iklimini tartışmaya açacak. Çalıştaya hazırlık yapan komitede psikolog yazar Şule İzgi Şahin’in yanı sıra, ODTÜ’lü yazarlar Halil Genç ve İbrahim Berksoy da bulunuyor. Konuşma yapacak isimler arasında ise Ayla Kutlu, Erendiz Atasü, Gürsel Korat, Onur Bütün, Mine Hoşcan Bilge, Özcan Karabulut, Prof. Dr. Üstün Dökmen var. l Kültür Servisi Sümela Manastırı’na 220 bin ziyaretçi Türkiye’nin önemli turizm merkezlerinden olan, restorasyon çalışmalarının birinci bölümünün tamamlanmasının ardından 25 Mayıs’ta ziyarete açılan Sümela Manastırı’nı yaklaşık 4 ayda 220 bin turist ziyaret etti. Trabzon’un Maçka ilçesindeki Karadağ’ın Altındere Vadisi’ne bakan eteğinde inşa edilen Sümela Manastırı’nda, Şubat 2016’da çalışma başlatılmıştı. Manastırın tamamının 2020’de ziyarete açılması planlanıyor. l AA TELEVİZYON Hazırlayan. ÖZNUR OĞRAŞ ÇOLAK YAYIN AKIŞI 07.00 Can Ataklı İle Gün Başlıyor 09.30 18 Dakika 10.00 Haber 10 11.00 Kulis 13.00 Haber 13 15.30 Gün Başlıyor 16.00 Tele Ekonomi 17.00 Sağlık Masası 18.00 Ana Haber Bülteni 20.00 18 Dakika 21.00 Türkiyenin Geleceği 07.30 Günaydın Türkiye 10.00 Televizyon Gazetesi 12.00 Bunu Bilmek Lazım 12.30 Gün Ortası 15.00 Sanat Hayatı 16.00 Haber 16.00 17.00 Nasıl Yani 18.30 Ana Haber 20.00 Yeni Dünya 21.00 İşin Aslı 23.00 Gece Görüşü 07.15 İsmail Küçükkaya İle Çalar Saat 10.00 Çağla İle Yeni Bir Gün 12.15 The Taste Türkiye 14.00 Temizlik Benim İşim 16.00 Zuhal Topal’la Sofrada 19.00 Fatih Portakal İle Fox Ana Haber 20.00 Kurşun 00.45 Yasak Elma 06.00 Güne Merhaba 10.00 10’dan Sonrası 13.00 Bugün 15.00 Günlük 16.35 Her Şeyden Önce 17.00 Günlük 18.00 Haber 19.00 Ana Haber 21.00 Tarafsız Bölge 00.00 Gece Haberleri 11.50 Cosmos: Bir Uzay Serüveni 12.40 Gordon Ramsay ile Rota Dışı 13.35 Olağanüstü Arabalar 14.25 Nat Geo ile 90’lar 15.20 Ahmak Bilimi 16.10 Hazen Audel ile Kabile Yaşamı 17.05 Olağanüstü Arabalar 18.00 Nat Geo ile 90’lar 20.00 Altın Savaşları 21.00 Korkusuz Balıkçılar Derlemeler 22.00 Albert Lin ile Kayıp Şehirler 23.00 Kabusa Dönen Yolculuklar 23.50 Salgın’ın Ötesinde 01.30 Korkusuz Balıkçılar Derlemeler 02.15 Kâbusa Dönen Yolculuklar 11.25 Avustralya Kamyoncuları 12.15 Alaska’yı Mesken Tuttuk 13.05 Nasıl Yapılmış? 13.55 Altın Peşinde 14.45 Avustralya Kamyoncuları 15.35 Eşsiz Araçlar 16.30 Alaska’yı Mesken Tuttuk 17.25 Hurda Avcıları 18.15 Nasıl Yapılmış? 19.10 Avustralya cumtv@cumhuriyet.com.tr Kamyoncuları 20.05 Altın Peşinde 21.00 Alaska: Son Sınır 21.55 Felaket Zenginleri 22.50 Tamirat Tadilat 23.45 Eşsiz Araçlar 24.30 Alaska: Son Sınır 01.15 Felaket Zenginleri 02.00 Avustralya Kamyoncuları 02.55 Tamirat Tadilat 03.45 Eşsiz Araçlar 07.30 Günaydın Türkiye 10.00 Güçlü Kadın 11.00 Medya Mahallesi 14.00 Dış Politika 15.00 Haber Masası 16.00 Günün Raporu 17.40 Piyasalar Kapanırken 18.00 Halk Ana Haber 19.30 Mehmet Tezkan 20.00 Halk Ana Haber 21.00 Siyaset Kültürü 23.00 Ayrıntılar 11.00 Tarihin Ruhu 12.00 Eskici 13.00 Hayat Sanat 14.30 Sinema Dünyası 17.00 İhmal Edilebilir Nasihatler 18.00 Hayat Sanat 19.30 Koleksiyoner 20.00 Günseli Kato İle Miyako’dan Payitahta 21.00 Yabancı Sinema / Aşk 23.00 Edebiyat Söyleşileri