Katalog

DIŞ HABERLER EDİTÖR: BETÜL BERİŞE TASARIM: BAHADIR AKTAŞ dishab@cumhuriyet.com.tr 919 EKİM 2019 CUMARTESİ Top Moskova’ya atıldıABD ile varılan uzlaşıyla güvenli bölge sınırları, Rusya ile müzakere konusu haline geldi ABD Başkan Yardımcısı Mike Pence’in Ankara’da Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’la görüşme AnkaraWashington arasındaki mutabakatta güvenli bölgenin derinliği, genişliği, hangi bölgeleri kapsadığı gibi fiziki tanım yer almadı. Pence ile Çavuşoğlu’nun açıklamalarındaki çelişkiler dikkat çekti. sinin ardından iki ülkenin üzerinde uzlaştığı 13 maddelik mutabakatla ABD, Ağır silahlar nasıl toplanacak? Suriye’nin kuzeyinde güvenli bölgeyi kabul etmiş oldu. Buna karşın muta bakatta bölgenin genişliği, derinliği ve hangi yerle Türkiye ile ABD’nin sağladığı mutabakatta, kurulacak güvenli bölgenin, YPG’nin ağır silahlarının toplanması ve bölgeden çekildiği de göz önüne alındığında YPG’nin silahlarının nasıl toplanacağı konusu belirsizliğini koruyor. şim yerlerini kapsadığı gi YPG tahkimatları ile tüm mu YPG’lilerin güvenli bölgeden bi fiziki tanım yer almadı. harip mevzilerinin kullanılmaz ne şekilde çekileceği, ağır si Böylece güvenli bölge fii hale getirilmesini de kapsa lahların toplanmasının nasıl hüseyin len Türkiye’nin Barış Pınahayatsever rı Operasyonu’nu başlattı ması öngörüldü. Buna karşın özellikle ABD askerlerinin yapılacağı konusu da mutabakatta açıkça belirtilmedi. ğı 120 kilometrelik Tel Ab yadResulayn arasında kaldı. ABD ile ha önce Suriye’nin kuzeyinde güven dımcısı Mike Pence ile Dışişleri Ba bu bölgeleri Astana ortağı olan Rus sağlanan uzlaşma sonucu güvenli böl li bölge kurulmasını kabul etmeyen kanı Çavuşoğlu’nun açıklamaların ya ile görüşmesi gerekecek. Rus genin sınırları, Rusya ile müzakere edi ve yapılan çalışmaları “güvenlik me daki çelişkiler dikkat çekti. Pen yetkililer, Türkiye’nin Barış Pına lecek bir konu haline geldi. kanizması” olarak tanımlayan ABD, ce, YPG’lilerin yaklaşık 32 kilomet rı Operasyonu’na başlamasının ar Türkiye’nin terör örgütü PKK’nin Türkiye’nin harekâta başlamasının ar re derinliğinde olacak güvenli bölge dından Suriye sınırlarının Suriye or Suriye kolu YPG’ye yönelik Fırat’ın dından resmen Suriye’nin kuzeyinde nin güneyine çekileceklerini, ayrıca dusu tarafından kontrol edilmesi ge doğusunda Barış Pınarı Harekâtı’na güvenli bölge kurulmasını kabul etmiş Türkiye’nin Ayn el Arab’a (Kobane) rektiğini açıklamıştı. Konunun 22 başlamasıyla birlikte Türkiye’ye yap oldu. Türkiye, mutabakatla terör örgü operasyon düzenlememe taahhüdün Ekim’de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın tırım tehditlerinde bulunan ABD Baş tü YPG’nin güvenli bölgeden çekilme de bulunduğunu söyledi. Çavuşoğ Soçi’de Rusya Devlet Başkanı Vla kanı Donald Trump, “Türkiye ile Kürt sinin tamamlanmasının ardından Ba lu ise ABD’ye Ayn el Arab konusun dimir Putin’le yapacağı görüşmede ler arasında bir anlaşma sağlayabili rış Pınarı Harekâtı’nı durduracağı ta da bir taahhütte bulunmadıklarını, gündeme gelmesi bekleniyor. riz” demiş, bu açıklamanın ardından ABD Dışişleri Bakanlığı bir “ateşkes” üzerinde çalıştıklarını açıklamıştı. ABD Başkan Yardımcısı Mike Pence ve Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’nun önceki gün Ankara ziyaretinin sonunda iki ülke, Barış Pınarı Harekâtı’na 120 saatlik ara verilmesini de içeren uzlaşmaya varıldığını duyurdu. Yapılan açıklamalarda ABD cephesi “ateşkes” tanımını kullanırken Türk tarafı yapılanın “ateşkes değil ara verme” ahhüdünü verdi. Güvenli bölgenin kapsamı yok Buna karşın mutabakatta bu güvenli bölgenin derinliği, genişliği, hangi bölgeleri kapsadığı gibi fiziki tanımı yer almadı. Mutabakatta güvenli bölge tanımının yer almaması nedeniyle görüşme sonrası açıklama yapan ABD Başkan Yar bu konunun Rusya ile görüşüleceği, “güvenli bölge”nin ise Fırat’ın doğusunda TürkiyeSuriye sınırında 444 kilometre uzunluğunda ve 32 km. derinliğindeki alanda oluşturulmasının hedeflendiğini belirtti. Türkiye’nin harekâtı gerçekleştirdiği alanın batısında bulunan Münbiç ve Ayn el Arab ile doğusunda bulunan Kamışlı’da, Suriye ordusu ve Rus askerleri bulunuyor. Bu nedenle, Türkiye’nin başlangıçta hedefledi ABD Kongresi ile ‘yaptırım istişaresi’ Mutabakatla ABD, Barış Pınarı Harekâtı durdurulduğunda Trump’ın harekât başladıktan sonra onay verdiği Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ve Enerji Bakanı Fatih Dönmez’i de kapsayan yaptırımların kaldırılacağını da taahhüt etti. Cumhuriyetçi Senatör Lindsey Graham ve Demokrat olduğunu dile getirdi. Belirsizİki ülkenin “Suriye’nin ku zeydoğusuna ilişkin ortak açık eşgüdümlama” başlığıyla yayımladığı 13 maddelik mutabakatla ABD, ği ve 1 milyon kişinin iskân edilme kMcaaurdateralblıelıaknkimantestüsaa,rejIıŞcvİeDeğ’rleiilikrmokeünnu sduanhdaaöncesinispılnadınroılnğaudınısğuFınıTrdaüatrkkNaieylhaernSi’yunarinikylea IŞİD kontrolünde olan alanlarda yaşayıp şık 460 kilometrelik Suriye’nin kuzeyinde Türk Si yerinden edilenler ile IŞİD militanlarının tutulduğu cezaevleri bölümünde bir gü Senatör Chris van Hollen’in imzasıyla hazırlanan ve Türkiye’ye yönelik ağır yaptırımları içeren tasarıyla ilgili ise “Kongre nezdinde çalışmalar ve istişareler” yürütüleceği belirtildi. Mutabakatta ABD Kongresi’nde lahlı Kuvvetleri (TSK) kont konusunda iki ülkenin eşgüdüm içinde hareket edeceği belirtildi. venli bölge kurul ki yaptırım tasarısının Trump’ın veto rolündeki bir güvenli bölgeyi yazılı olarak da kabul ettiğini beyan etti. Böylece da ABD Başkanı Trump’ın, Suriye’nin kuzeyindeki tüm askerlerine buradan çekilme emri verdiği bir dönemde bu eşgüdümün nasıl sağlana cağı da belirsizliğini koruyor. ması fiilen olanaklı görünmüyor. Türkiye’nin yetkisini aşacak şekilde kabul edilmesi durumunda hangi önlemin alınacağına değinilmedi. l ANKARA Ankara sonrası Şam mesaisi Rusya’nın Suriye Özel Temsilci si Aleksandr Lavrantyev, Türkiye ile ABD heyetleri arasında yapılan, Barış Pınarı Harekâtı’na ara verilmesi kararının alındığı kritik toplantı öncesinde temaslarda bulunduğu Ankara’nın ardından dün Şam’a gitti. Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad ve Lavrentyev başkanlığındaki Rus heyetin, dün Şam’da harekât ve Anayasa komisyonunun 30 Ekim’de düzenleyeceği toplantıyı ele aldığı bildirildi. Suriye Devlet Başkanlığı’ndan yapılan açıklamada “Başta Fırat Nehri’nin doğusundaki durum ve Türkiye’nin saldırganlığı dahil olmak üzere Suriye’deki durum ele alındı. Esad bu aşamada bu saldırganlığın sona erdirilmesi ve işgalci olmaları gerekçesiyle Suriye topraklarında gayrimeşru olarak bulunan ABD’li ve diğer yabancı güçlerin çıkarılması üzerine çalışılması gerektiğini belirtti” ifadeleri kullanıldı. Esad’ın danışmanı Buseyna Şaban ise El Mayadin televizyonuna yaptığı açıklamada, uzlaşıyı “gizemli” olarak nitelendirdi, güvenli bölge tanımını reddederek “işgal bölgesi” ifadesini kullandı. ‘Arabulucu olalım’ Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve İran Dışişeri Bakanı Cevad Zarif, önceki gün yaptıkları telefon görüşmesinde, Ankara’yla Şam’ın resmi temas kurması gerektiğine vurgu yapmışlardı. Moskova’dan yapılan açıklamada, “Rusya ve İran’ın taraflar arasında temas kurulmasına yardımcı olmaya hazır oldukları” vurgulanmıştı. Suriye’de siviller çatışmalar ve yıkıntılar arasında yaşamlarını sürdürmeye çalışıyor. AB liderleri Erdoğan’la görüşecek İç savaşın 8 yılı aşkın süredir devam ettiği Suriye’de siyasi çözüm için gözlerin çevrildiği Cenevre’deki Anayasa Komitesi toplantısı öncesinde, Almanya, Fransa ve İngiltere liderlerinin Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’la görüşeceği bildirildi. Macron’dan sert çıkış Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Brüksel’deki Avrupa Birliği (AB) Liderler Zirvesi’nin ardından düzenlediği basın toplantısında, TSK’nin Suriye’deki operasyonuna ilişkin açıklamalarda bulundu. Almanya Başbakanı Angela Merkel ve İngiltere Başbakanı Boris Johnson’la birlikte gelecek haftalarda Londra’da görüşecekle rini söyleyen Macron, “akılsızlık” olarak nitelendirdiği Barış Planı Harekâtı’na ilişkinse, “Türkiye konusunda ortak bir karar aldık. Silah ihracatlarını durdurduk. IŞİD tekrar canlanırsa bunun sorumlusu Türkiye’dir” ifadelerini kullandı. Macron, Suriye’deki kamplardan kaçan IŞİD’lilere ilişkin “Eğer bunlar Avrupa’ya gelmek istiyorsa Türkiye’ye gidecekler ve Türkiye’den Fransa’ya gelecekler. Başka yollarla Fransa’ya gelemezler” diye konuştu. Macron, bu durumda Türkiye’nin senelerdir yaptığı gibi kendilerine bildirmesi gerektiğini belirtti. Macron’un, ülkesinin NATO’daki ortaklarından biri olan ABD’nin Başkanı Trump’ın Suriye’den asker çekeceği bilgisini, “herkes gibi Twitter’dan duyduğunu” söylemesi dikkat çekti. “Suriye’de son birkaç gün içinde olanların, NATO’nun ciddi bir hatası olduğunu düşünüyorum” dedi. Brüksel’deki zirvede bir araya gelen üye ülke devlet ve hükümet başkanları, yayımladıkları ortak bildiride, harekâta ara verilmesi kararını not etiklerini bildiririrken operasyonun tamamen durdurulması çağrısında bulundu. Bildiride, “Türkiye’ye birliklerini geri çekmesi ve uluslararası insani hukuka uyması çağrısında bulunuyoruz. 14 Ekim’deki Konsey kararlarının ardından üye ülkelerin silah ihracatını askıya aldığını hatırlatıyoruz” ifadeleri yer aldı. AB Konseyi Başkanı Donald Tusk ise ABDAnkara hattındaki uzlaşının tam anlamıyla bir ateşkes olmadığı çıkışında bulundu. LÜBNAN’DA EKONOMİK KRİZ PROTESTOSU Başkent Beyrut’ta dün binlerce kişi hükümeti protesto için meydanlara çıktı. Lübnan’da hükümetin ekonomi politikasına ve WhatsApp gibi iletişim ağlarına vergi getirilmesi tasarısı ile başlayan protestolar sürüyor. Önceki günkü eylemlerin ardından dün yine binlerce kişi “Hesap sorma zamanı geldi” ve “Lübnan direniyor” sloganlarıyla sokaklara döküldü. Başkent Beyrut’un yanı sıra diğer kentlerde de düzenlenen gösterilere önceki gün güvenlik güçleri müdahale etti. Resmi haber ajansı NNA, onlarca kişinin yaralandığı eylemler sırasında bir binaya sıçrayan ateşle çıkan yangında iki yabancı işçinin yaşamını yitirdiğini aktardı. Hariri’ye istifa çağrısı İletişim Bakanı WhatsApp vergisinin kaldırıldığını duyururken Reuters’a konuşan bir eylemci “Biz WhatsApp için değil yakıt, yiyecek, ekmek her şey için buradayız” ifadelerini kullandı. Başbakan Saad Hariri’nin dün yapılması beklenen Bakan lar Kurulu toplantısını iptal ettiği belirtildi. Lübnan’da ulusal birlik hükümetinde iki bakanla yer alan Dürzi İlerlemeci Sosyalist Partisi’nin lideri Velid Canbolat’ın Başbakan Hariri’ye birlikte istifa etme teklifinde bulunduğu bildirildi. Hıristiyan Maruni lider Samir Geagea da “Bu şartlar altında Hariri’nin yapabileceği en iyi şey istifa etmektir” ifadelerini kullandı. Aralarında ABD, Suudi Arabistan ve Kuveyt’in de bulunduğu bazı yabancı temsilcilikler, vatandaşlarına gösterilerin olduğu bölgelerden uzak durmaları uyarısında bulundu. Farklı din ve mezheplere dayalı siyasi bölünmeler açısından oldukça kırılgan bir yapıya sahip Lübnan’da, 2011’de Suriye’deki krizin başlamasıyla mülteci dalgaları ve siyasi sorunlar nedeniyle ekonomik sıkıntılar yaşanıyor. Maliye Bakanlığı’nın mayısta yayımlanan raporuna göre, ülkede kamu borcu 2019’un ilk çeyreği itibarıyla 86.2 milyar dolara ulaştı. Hariri geçen ay “ekonomik olağanüstü hal” ilan etmişti. ‘Çocuk kavgası’ benzetmesi Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a 9 Ekim’de gönderdiği mektupla tepkileri üzerine çeken ABD Başkanı Donald Trump, anlaşmaya ilişkin de tartışmalı ifadeler kullandı. Trump, terör örgütü PKK/YPG’nin ağır silahlarını teslim ederek operasyon bölgesinden çekilmesi için TSK’nin 120 saat boyunca ateşi durdurmasına karar verilen anlaşmanın ardından Dallas’ta seçmenlerine yaptığı konuşmada, çatışmalar için “çocuk kavgası” benzetmesi yaptı. ABD ile Türkiye arasındaki uzlaşıda kendi rolünü öven Trump, kendi yaklaşımı için “alışılmadık” ifadesini kullandı. Trump ayrıca, “Bazen bir süre kavga etmelerine izin vermeniz gerekir. Okul bahçesindeki iki çocuk gibi kavga etmelerine izin vereceksiniz, sonra da ayıracaksınız” şeklinde konuştu. ‘Erdoğan ateşkes istedi’ Trump, Türkiye ve ABD arasında Suriye konusunda varılan anlaşmaya ilişkin Erdoğan ile telefonda görüştüğünü açıkladı. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, görüşmeye ilişkin sosyal medyadan yaptığı açıklamada güvenli bölge hakkında fikir alışverişinde bulunduklarını ifade ederek “Görüşmemizde köklü ve sağlam temellere dayanan TürkAmerikan ilişkilerini güçlendirmek için attığımız karşılıklı adımlardan duyduğum memnuniyeti kendileriyle paylaştım” dedi. Trump da Twitter’dan yaptığı paylaşımda, “Az önce Erdoğan’la konuştum. Bana ufak bir havan ve keskin nişancı atışını çabucak ortadan kaldırdıklarını söyledi. Erdoğan, ateşkesi ya da operasyona ara vermeyi, birlikte çalışmayı çok istiyor. Kürtler de istiyor, nihai çözüm bulunacak” ifadelerini kullandı. Trump’ın, Erdoğan’ın daha önce kendisine yazdığı mesaja da, “Terörizmi yenin” şeklinde yanıt vermesi dikkat çekti. Erdoğan, önceki dün ateşkes uzlaşısına dair “Türkiye’den harika haberler var. Teşekkürler Erdoğan, birçok can kurtulmuş olacak” paylaşımı yapan Trump’a, “Daha çok can, terörün yenilgiye uğratılmasıyla kurtulacak” ifadeleriyle seslenmişti. ‘Türkiye güvence verdi’ Öte yandan, ABD Başkan Yardımcısı Mike Pence ile birlikte Ankara’daki müzakerelerde bulunan ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ve Beyaz Saray Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey, ABD’nin son dönem Suriye politikasına ilişkin tepkilerin yükseldiği İsrail’e geçti. Uçakta gazetecilere konuşan Jeffrey, “YPG’nin bölgede kalmak istediğini ancak alanda tutunma konusunda hiçbir askeri kabiliyetlerinin bulunmadığını” söyledi. “Uzlaşmazsak, (TSK’nin) bölgeyi ele geçirmeye devam edeceğinden şüphemiz yoktu” şeklinde konuşan Jeffrey, Türkiye’nin “güvenli bölgenin kısa süreli olacağı ve toplu halde zorunlu göçe neden olmayacağı” güvence verdiğini de sözlerine ekledi. ‘Zirvede YPG ile temas’ Başkan Yardımcısı Mike Pence liderliğindeki ABD heyeti ile Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan başkanlığındaki Türk heyetinin uzlaşıya varılan görüşmesinin ayrıntıları ortaya çıkıyor. Anadolu Ajansı’nın ABD’li üst düzey yetkililerin ağzından aktardığına göre dört saatten fazla süren görüşmeler boyunca Amerikan tarafı sürekli terör örgütü YPG ile temas halinde kaldı. ABD’liler YPG’lilere tam olarak nereden çekilecekleri gibi spesifik lojistik detayları sordu. Ayrıca, Türkiye içine yaptıkları havan topu atışlarını durdurmalarını söyledi. Pence ile Ankara’ya gelen Amerikalı gazetecilere Washington’a dönüşte görüşmenin içeriği hakkında bilgi veren yetkilinin aktardığına göre ABD tarafı, heyetlerin planlanandan uzun süren görüşmesinde anlaşmanın yapılacağını Erdoğan’ın bir sözüyle anladı. Konuşmalar sırasında Erdoğan bir ara YPG’nin çekilmesinin ne kadar süreceğini sordu. ABD’li yetkili, heyetin bu soruyu anlaşmaya varılacağına dair bir sinyal olarak gördüğünü söyledi. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun “Barış Pınarı Operasyonu’na ara vereceğiz, bu bir ateşkes değil” açıklamasını değerlendiren yetkili, bu sözleri Türkçe ve İngilizcedeki “anlamsal farklılıklara” bağladı. Ara vermenin ateşkes anlamına geldiğini söyleyen ABD’li yetkili, “Anlaşma ortada” dedi. Afganistan’da camiye saldırı Taliban ile Washington ara Saldırılarda 100 kişinin yaralandığı sındaki barış gö açıklandı. rüşmelerinin ge çen ay ABD Baş kanı Donald Trump tarafın dan askıya alın dığı Afganistan’da bir camide cuma namazı sıra sında meydana gelen iki ayrı patlama sonucun da en az 62 kişinin hayatını kaybettiği bildirildi. Ülkenin doğusunda Pakistan sınırında bulunan Nangarhar vilayetindeki patlamalarla ilgili yet kililer 100 kişinin de yaralandığını belirtti. Sal dırının meydana geldiği Cavdara bölgesinin Af gan güvenlik güçleri tarafından kontrol edildiği ancak vilayette Taliban ve IŞİD militanlarının et kin olduğu kaydedildi. Afganistan’da kalıcı barı şın sağlanması için ABD, Taliban ve Kâbil yöne timi arasında yapılması planlanan görüşme, ge çen ay Taliban’ın saldırılarına devam etmesi ne deniyle Trump tarafından iptal edilmişti.