Katalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY DOLAR avro sterlin FAİZ BORSA 1131 OCAK 2019 PERŞEMBE ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 5.2880 1.5 kuruş 6.0390 2.4 kuruş 6.9310 8.1 kuruş 18.28 0.08 puan 104.189 91 puan 1491.59 4.61 lira 222.54 51 kuruş Sıkı dursa da çift haneTCMB,2019yılıenflasyontahminini0.6puandüşüşleyüzde14.6’yaaşağıyönlügüncelledi Murat Çetinkaya, enflasyonda ikna edici düşüş görülene kadar sıkı duruşun devam edeceğini belirtti. Sıkı duruşa rağmen enflasyonda tek hane kısa vadede hayal görünüyor. Merkez Bankası (TCMB) yılın ilk enflasyon raporunda 2019 yılı enflasyon tahminini 0.6 puan düşüşle yüzde 14.6’ya aşağı yönlü güncelledi. TCMB Başkanı Murat Çetinkaya “Enflasyon da ikna edici bir düşüş görülene kadar sıkı duruş sürdürülecek. Bu doğrultuda gerekirse ilave parasal sıkılaştırma yapılabilecektir. Amacımız enflasyonu önce tek hanelere indirmek, sonra sında üç yıllık bir zaman diliminde nihai hedefimiz olan yüzde 5’e yaklaştırmak” dedi. Bu da kısa vadede enflasyonun tek haneye inmeyeceği anlamına geliyor. Çetinkaya’nın sıkı duruşa yönelik mesajı piyasada TCMB’nin mart ayındaki yerel seçimler öncesinde faiz oranlarını düşürebileceği yönündeki tedirginliği ortadan kaldırmış oldu. Temkinli olunacak Enflasyon raporunda 2020 yılı sonunda enflasyon yüzde 5.1 ile yüzde 11.3 aralığında; orta noktası yüzde 8.2 olarak öngörüldü. Bu bir önceki yüzde 9.3 tahminine göre 1.1 puan aşağı güncellemeyi içeriyor. Rapora göre enflasyonun 2021 yılı sonunda ise yüzde Murat Çetinkaya Gıda fiyatları risk oluşturuyor TCMB Başkanı Murat Çetinkaya, gıda enflasyonunun özellikle yaş sebze ve meyve fiyatları üzerinde yukarı yönlü risk oluşturduğunu söyledi. Çetinkaya, “Üretim planlamasından nihai tüketiciye kadar giden tedarik zincirinin, rekabet şartlarının en etkin ve verimli şekilde oluşması gıda fiyatlarında yaşadığımız dönemsel oynaklıkları da azaltacaktır. Bu kapsamda Hal Yasası başta olmak üzere atılan olumlu adımlar, devam etmekte olan çalışmalar var. Bunların önümüzdeki dönemde yüksek koordinasyonla devam edeceğini ve gıda fiyatlarında yaşanan oynaklığın sınırlanmasına katkı vereceğini umuyoruz” dedi. Çetinkaya, “2019 yılı gıda fiyatı tahmini yüzde 13 ve 2020 yılı gıda fiyatı tahmini yüzde 10 olarak kaldı” ifadesini kulandı. Albayrak’a mektup Merkez Bankası, mevzuatı gereği 2018 yılı enflasyon hedefinin tutmamasının nedenleri ve çözüm öneriyle ilgili ekonomi yönetimine mektup gönderdi. Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’a gönderilen mektupta geçen yıl yaşanan döviz kuru hareketleri sonrasında enflasyonun belirgin bir şekilde yükseldiği belirtildi. 5.4’e geriledikten sonra orta vadede yüzde 5 düzeyinde istikrar kazanacağı tahmin ediliyor. Raporda ayrıca ham petrol fiyatları için varsayım da 2019 yılı için 80 dolardan 63 dolara düşürülürken gıda enflasyonu tahmini ise 2019 için yüzde 13 ve 2020 için yüzde 10 olarak korundu. Çetinkaya, “Verileri ya kından takip ederek devam edeceğiz. Bulunduğumuz (enflasyon) seviyeler olası yukarı yönlü risklere karşı yüksek temkinlilik gerektiriyor. Zaten bunu net bir şekilde ortaya koyduk. Bazı olumlu gelişmeler var. Biz bu olum lu gelişmeleri enflasyonda tek haneye olabildiğinde erken ulaşmak için önemli bir fırsat olarak görüyoruz. Mümkün olacak en kısa sürede enflasyonda tek haneye ulaşmamızı sağlayacak parasal duruş sıkılığı ne ise bunu uygulayacağız” diye konuştu. l ANKARA Batıkta büyük artışTürkiye’nin 4. büyüğü Bankaların 2017’de yüzde 2.95 olan takipteki kredi oranı 2018’de yüzde 3.87’ye çıktı Ewe Türkiye’yi Socar satın aldı Socar’ın, Alman enerji şirketi Ewe AG’nin Türkiye operasyonlarını yürüten Ewe Turkey Holding ve iştirakleri; Bursagaz, Kayserigaz, Enervis, Ewe Enerji ve Milenicom’u satın aldığı açıklandı. Socar Başkanı Rövnag Abdullayev, şu değerlendirmeyi yaptı: “2013’ten bu yana Türkiye pazarına yıllık 1.2 milyar metreküp doğalgazın toptan satışını gerçekleştiriyoruz. TANAP projemizle, Azerbaycan’dan gelen doğalgazın iletimini de sağlıyoruz. Ewe Turkey’in alınmasıyla Türkiye’de doğalgazın üretim, iletim, dağıtım zincirinin tüm halkalarını tamamlayarak ticari açıdan oldukça önemli, stratejik bir adım atmış oluyoruz.” Türkiye’nin dördüncü büyük gaz tedarikçisi olan Ewe Turkey, 2017’de yaklaşık 2.4 milyar liralık konsolide ciroya ulaşmıştı. Apple iPhone’da indirim yolunda Apple Türkiye ve Çin gibi ülkelerdeki döviz kuru sorunları nedeniyle, 12 yıllık tarihinde ikinci kez iPhone cihazlarının bazılarında fiyat indirimi yapmayı planlıyor. Apple Üst Yöneticisi Tim Cook, “Kur farkı dolayısıyla sorun yaşadığımız bu ülkelerde indirime gitmeyi düşünüyoruz” dedi. Böylece perakende değerini, artan dolar yerine ABD dışındaki yerel para birimleri cinsinden son fiyatlara sabitleyecek. Şirket, eylül ayında piyasaya sürülen yeni iPhone XS’i 999 dolara, yani önceki iPhone X ile aynı dolar fiyatından satışa sundu. Pet şişe getirene para gündemde Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, pet ve cam şişeler, süt içilen karton kutular gibi ürünlerin kullanımını azaltmak, bunları geri dönüşümde kullanmak için depozito uygulamasına geçileceğini söyledi. Kurum, “Pet şişeleri getirenlere kontör yükleyeceğiz, otobüsle alakalı bilet uygulamasında destek olacağız. Belki nakit de verebiliriz” dedi. Kurum, 2023’te Türkiye’de depozito uygulamasına geçmeyi planladıklarını söyledi. l Ekonomi Servisi Ekonomiye güven dipte Ekonomik güven endeksi 2018’in Aralık ayında 81.9 iken, 2019 Ocak’ta yüzde 4.2 azalarak 78.5 oldu. Ekonomik güven endeksindeki düşüş, tüketici, reel kesim (imalat sanayi), hizmet ve perakende ticaret sektörü güven endekslerindeki düşüşlerden kaynaklandı. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre ocak ayında Tüketici Güven Endeksi 58.2 değerine, reel kesim (imalat sanayi) güven endeksi 95.4 değerine, hizmet sektörü güven endeksi 78.3 değerine ve perakende ticaret sektörü güven endeksi 92.5 değerine geriledi. Ocak ayında inşaat sektörü güven endeksi ise 56.7 değerine çıktı. Yükseldi ama halen endeksleri içerisindeki en düşük güven inşaat sektörü kısmında gerçekleşiyor. Ekonomik güven endeksinin 100’den büyük olması genel ekonomik duruma ilişkin iyimserliği, 100’den küçük olması ise genel ekonomik duruma ilişkin kötümserliği gösteriyor. l Ekonomi Servisi Fed politika faizinde değişikliğe gitmedi ABD Merkez Bankası (Fed), beklentilere uygun olarak faizleri 2.252.50 aralığında sabit bıraktı. Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantısından faizlerin sabit tutulması kararı çıktı. Fed toplantı notlarında bütçede normalleşmeye hazırlandığını ve kademeli ek faiz artışı referansını kaldırarak sonraki adımlarında sabırlı olacağını belirtilirken, karar metninden risk dengesi ifadesini kaldırdı. Fed, ekonominin sağlam olduğunu vurgularken işgücü piyasasının güçlendiğini, işsizliğin düşük düzeyde kaldığını söyledi. Fed’in faiz kararı sonrası dolar kuru 5.2650 seviyelerinden 5.25’in altına gerileyerek 5.23’e indi. Ekonomik krizin etkileri, bankaların 2018 yılı sonuçlarına da yansıdı. Bankacılık sektörünün 2018 yılı net kârı bir önceki yıla göre yüzde 10 artışla 53.5 milyar lira olurken, takipteki kredi oranı ise yüzde 2.95’ten yüzde yüzde 3.87’ye yükseldi. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) dün açıkladığı verilere göre sektörün kredileri yüzde 14 artışla 2 trilyon 393 milyar liraya, mevduatları yüzde 19 artışla 2 trilyon 36 milyar liraya ulaştı. Aktif büyüklük ise yüzde 18.7 artışla 3 trilyon 867 milyar lira oldu. Çalışan azaldı Bankaların takipteki alacakları 2018’de yüzde 51 artarak 96.6 milyar liraya çıktı. Bu kapsamda, takipteki tüketici kredileri ve bireysel kredi kartları 17.5 milyar liradan 17.8 milyar liraya, takipteki ticari krediler ve kurumsal kredi kartları ise 15.7 milyar liradan 26 milyar liraya yükseldi. Bankacılık sektörünün sermaye yeterlilik oranı (SYO) ise 2017’ye göre değişmeyerek yüzde 17’de gerçekleşti. Ayrıca 2017 sonunda 126 bin 969 kişi olan mevduat hesabında 1 milyon liradan fazla para olan mudi sayısı, 2018 sonunda 161 bin 800 kişiye çıktı. Öte yandan sektörün 2017 sonunda 207 bin 532 kişi olan yurtiçi personel sayısı 2018 sonunda 206 bin 974 kişiye indi. Yurtiçi şube sayısı da 11 bin 507’den 11 bin 493’e indi. l Ekonomi Servisi Konkordato komiseri olmak kolaylaştırıldı Binlerce şirketin mahkemelerden konkordato talep etmesinin ardından Konkordato Komiserliği ve Alacaklılar Kuruluna Dair Yönetmelik’te değişiklik yapıldı. Bununla konkordato anlaşmalarının yapılabilmesi ve ticaret mahkemelerindeki bu işlemlerin yürütülmesinden sorumlu konkordato komiseri olabilmenin koşulları genişletildi. Dört yıllık lisans eğitimi veren fakültelerden mezun ve en az beş yıllık mesleki deneyime sahip olanlar, 36 saatlik temel eğitimi başarıyla tamamladık ları takdirde konkordato komiseri olabilecek. Ayrıca bu kişilerin iflas etmemiş olması, terör örgütleriyle iltisak lı veya irtibatlı bulunmaması gerekiyor. Bir kişi eşzamanlı olarak beşten fazla dosyada geçici komiser ve komiser olarak görev yapamayacak. l ANKARA Forever New Türkiye pazarından çıkıyor Avustralyalı giyim ve aksesuvar markası Forever New, 2009 yılında girdiği Türkiye’deki operasyonlarını kapatıyor. 2006’da Avustralya’da kurulan marka 7 ülkede 250’den fazla mağazaya ulaşmıştı. Markanın Türkiye temsilciliği tarafından Instagram aracılığıyla yapılan açıklamada, “Üzgünüz. Türkiye’deki Forever New faaliyetlerine son verdiğini büyük bir üzüntüyle duyuruyoruz” denildi. 30 Ocak’tan önce verilen siparişlerin teslim edileceği veya ücretlerinin tamamen iade edilebileceği belirtildi. Forever New, Türkiye’de Retail Two Mağazacılık tarafından işletiliyordu. l Ekonomi Servisi Venezüella’yı düşünürken Venezüella’ya yönelik askeri, siyasi ekonomik her türlü müdahaleye koşulsuz karşı çıkmak gerekir. Bunu söylemek kolay. Her şey bir yana, akacak kanı düşünmek yeter. Yapısal krizi içinde yeniden çok sarsıntılı ve sancılı olacağa benzeyen bir döneme girmeye başlayan kapitalizmin içinde, geleceğe yönelik dersler çıkarmak ise daha zor. HHH Düşünmeye, sermayenin yalnızca bir ekonomik ilişki değil aynı zamanda siyasi ve simgesel bir güç kaynağı hatta bizzat bir güç olduğunu görerek başlayabiliriz. Sermaye birikirken yalnızca ekonomik değil, siyasi, kültürel güç de biriktirir; yalnızca mal, finansal, ticari kazanç üretmez aynı zamanda sermaye düzenine uygun öznellikleri, hatta dili de üretir. Sermaye karşılaştığı tüm toplumsal ilişkileri dönüştürür. Sürekli canlı emek tüketir, ölü emek biriktirir. Zombilerin, vampirlerin dünyasıdır kapitalizm... Bir toplumsal ilişki, bir güç olarak sermaye ulusal sınırlara sığmaz. Sürekli genişleme eğilimi, onu kendine yeni değerlenme alanları aramaya, diğer coğrafyalarda benzer bir dürtüyle hareket eden sermayelerle rekabet etmeye, birleşmeye, hatta onların üzerinde egemen sermaye konumuna gelmeye doğru iter. Kapitalizmin tarihinde, egemen sermayenin coğrafi merkezi ve yapısal özellikleri birbirini izleyen kriz dönemlerinde değişti. Bunlar, aynı zamanda, çok sancılı, savaşlara yol açan, “yaratıcı yıkım” kavramıyla da betimlenebilecek yeniden yapılanma dönemleridir. Bu dönemler sermaye ilişkisinin ufkunun aşılmasına yardımcı olabilecek olanakları da yaratırlar. “Zamanların en kötüsü, zamanların en iyisi” ya da “gök kubbenin altına kaos var koşullar mükemmel” gibi... HHH İnsanlık, sermaye ile birlikte yaşamaya devam ederek, onunu ufkunun ötesine geçmeyi, bugüne kadar başaramadı. Bu yolda insanlığın ilk atılımları, örneğin, Rusya, Çin, Küba, kısa bir “birlikte yaşama” çabasının ardından, ilerleyebilmek için sermayeden acilen kurtulmak gerektiğini gördüler. Doğru yönde atılan adımlar, sermayenin yalnızca bir ekonomik ilişki olmadığını kavramaktaki zorluklardan dolayı sık sık yolundan saptı... Venezüella’ya dönersek Chavez öldüğünde, ülkede ekonominin en azından yüzde 80’i sermaye ilişkisi içindeydi. Diğer bir deyişle kapitalist üretim tarzı, maddi ve simgesel üretim araçları, ilişkileriyle ve insanlarıyla egemendi; “yaşam dünyasında” sermaye dışındaki ilişkileri dönüştürmeye (örneğin, yolsuzluk, rüşvet, bürokrasi vb. üretmeye) uluslararası egemen sermayeyle birlikte devam ediyordu. Chavez dönemine baktığımızda, doğru yönde atılan adımları yolundan saptıran, ikinci bir eksiklikle karşılaşıyoruz. Sermayenin gözünü diktiği, birikmek için edinmeye çalıştığı kaynakları, örneğin petrol rantını, yoksul sınıfların yaşam koşularını düzeltmekte kullanmak iyidir ama bu, sermaye ilişkisini ortadan kaldırmaz. Yapılması gereken, öncelikle bu kaynakları, onları “arzulayan” sermayeyi ortadan kaldıracak güçlerin ve sürecin enerjisine yakıt olacak biçimde kullanmaktır. Burada da karşımıza bir başka soru çıkıyor. Bir ülkede, sermayeyi ortadan kaldırma süreci, uluslararası alanda egemen sermayenin güç ilişkileri içinde nasıl, hangi yöntemlerle ilerletilebilir? Chavez petrol rantını kullanarak, bu alanda da bir uluslararası dayanışma sürecini başlatmayı denemedi değil ama, daha ileri (insanları eşitözgür, mutlu, ekonomisi dinamik) bir toplumun cazibesine değil de fiyatları sermaye ilişkisine tabi sınırlı bir kaynağa dayanarak ilerlenemeyeceğini göremedi... Venezüella’dan, doğru dersleri öncelikle sermaye ilişkisini düşünerek çıkarmaya başlayabiliriz. Bu, egemen sermayenin gücünün ifadesi olan emperyalizme karşı olmayı zaten içerir. Diğer taraftan, emperyalizme karşı olmak her zaman kapitalizme karşı olmayı içermez. Bazen de egemen sermayeye karşı, yerel sermayenin ve ittifaklarının, mülk sahibi sınıfların çıkarlarını korumaya hizmet edebilir. Doğru yönde bir adımla başlayanlar kendilerini yanlış bir yerlerde, emperyalizmle özel çıkarlarına göre pazarık yapmaya çalışan siyasal İslam gibi garip yol arkadaşlarıyla, sermaye ilişkisinin dönüştürücü etkisi altında bulabilirler. KISA... KISA... l Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, sebze ve meyve fiyatlarındaki yükselişle ilgili “Vatandaş bakacak, mevsimi olmayan meyve sebze pahalıysa mevsime göre tüketim yaparsa ürünlerde dengeleme oluşacak” dedi. l Fransız mühendislik grubu Assystem ve Akkuyu NGS’nin inşasından sorumlu Rus devlet nükleer enerji şirketi Rosatom’a bağlı Akkuyu Nükleer AŞ işbirliği anlaşması imzaladı. 6 yıl süreli anlaşmaya göre Assystem, Akkuyu NGS’de tesislerin inşasının gözetlenmesini yapacak. C MY B