Katalog

Dış haberLER EDİTÖR: BETÜL BERİŞE TASARIM: BAHADIR AKTAŞ [email protected] Freni boşalan dünya 111 OCAK 2019 SALI Suriye ordusu Münbiç çevresinde. Dünya siyaseti radikal kararların, yabancı düşmanı politikaların, çatışma ve savaşların, diplomasi ve politikada aşırılıkların damga vurduğu bir yılı geride bıraktı. Transatlantik hattında çatlakların görünür hale geldiği, RusyaBatı ilişkilerinin Soğuk Savaş günlerini aratmadığı, SURİYE’DE KANLI SATRANÇ fiziki çatışmalara ticaret savaşlarının eklendiği 2018, özellikle Suriye, Filistin, Yemen gibi ülkelerle Ortadoğu için yıkımın sürdüğü bir yıl oldu. Yılın en parlak gelişmelerinden biri ise Kore Yarımadası’nda yeniden başlayan diyalog ve yeşermeye başlayan barış umuduydu. Dünya gündeminin yaklaşık sekiz yıldır değişmeyen kriz başlıklarından Suriye savaşında geçen yıl sahadaki güç dengelerinde ve diplomatik alanda radikal değişimlere tanık olundu. Şam ve müttefikleri Rusya ile İran’ın, ülke topraklarının yarısından azını kontrol altında tuttuğu bir tabloda girilen 2018’in Suriye açısından ilk önemli dönüm noktası Soçi’de hükümet temsilcileri, muhalifler ve uluslararası temsilcilerin katılımıyla 30 Ocak’ta düzenlenen Suriye Ulusal Diyalog Kongresi oldu. Suriye’de yeni bir anayasa yazılması için bir komitenin kurulması kararıyla çıkılan kongre, çatışmasızlığı sağlamak üzere TürkiyeRusyaİran tarafından başlatılan Astana sürecinin, siyasi yol haritasının belirlenmesinde de inisiyatifini artırmasının nişanesi haline geldi. Başarısızlıklarla geçilen Cenevre görüşmelerinin ardından özellikle Rusya’nın öne çıktığı yeni bir sürecin adımları atılmaya başlandı. Suriye’de istikrarlı bir döneme geçişin işareti sayılabilecek bir gelişme ise özellikle Ürdün ve Lübnan’dan yüz binlerce mültecinin ülkelerine dönmeye başlaması oldu. ‘Kaleler’ Şam’ın Suriye’de sahada yaşanan en ciddi adımlar ise iç savaşın başlamasından bu yana muhalifler için “kale” sayılan Guta ve Deraa gibi bölgelerde Şam’ın kontrolü alması oldu. Suriye ordusu 14 Nisan’da Doğu Guta’yı tamamen kontrol altına almasının hemen ardından bölgede sivillere yönelik kimyasal saldırı düzenlen Ticaret savaşları “Önce Amerika” sloganıyla göreve geldiğinden bu yana uluslararası alandaki ticari işbirliklerine “ülke çıkarlarını korumadığı gerekçesiyle” karşı çıkan ABD Başkanı Donald Trump’ın çelik ve alüminyumda uyguladığı gümrük tarifelerini artırmasıyla 1 Mart’ta WashingtonPekin arasında ticaret savaşı başladı. Karşılıklı misillemelerle devam eden savaşta aralık ayında ateşkes devreye girdi. Transatlantik’teki çatlağın fotoğrafı Suriye’de, savaşla birlikte bölgede ağır insani kriz yaşanıyor. Çoluk çocuk yüzbinlerce sivil evlerinden, yurtlarından oldu... diği iddiasıyla ABD, Fransa ve İngiltere, başkanı Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Suriye’ye hava saldırıları düzenledi. Başkanı Vladimir Putin arasında Soçi’de Savaş boyunca yıkım, ölüm ve zorun varılan uzlaşı, bölgede 1520 km. derin lu göç gibi büyük dramlar yaşayan Su liğinde bir silahsızlandırılmış bölge ya riye halkı, 2018’in kayıtlara geçen en ratılmasını öngörüyordu. 15 Ekim’e ka kanlı terör saldırısının da kurbanı oldu. dar gerçekleştirilmesi planlanan tampon IŞİD’in Süveyda’da 25 Temmuz’da dü bölge adımı halen hayata geçirilemedi. Izenlediği saldırıda en az 255 kişi yaşa mını yitirdi. ŞİD’de sona doğru İdlib’de belirsizlik ABD öncülüğündeki uluslararası koalisyon ve Ankara’nın terör örgütü saydı Cihatçı güçlerin ve silahlı muhalifle ğı YPG’nin omurgasını oluşturduğu Su rin kontrolünde kalan tek vilayet olan, riye Demokratik Güçleri (SDG) tarafın TSK’nin çok sayıda gözlem noktasının dan IŞİD’in elinde tuttuğu bölgelere ope bulunduğu İdlib’in geleceği halen belir rasyonlar düzenlendi. Sivillerin de hedef sizliğini koruyor. 15 Eylül’de Cumhur alındığı eleştirilerine konu olan operas abd ateşe FİLİSTİN benzin döktü 2018, Filistinliler için kâbus dolu bir yıl olarak geçti. İsrail’in yasadışı yerleşimlerle işgali genişletme politikası bütün hızıyla sürerken ABD Başkanı Donald Trump’ın 2017’de aldığı Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıma kararına uygun olarak 14 Mayıs’ta büyükelçiliğini de taşıması barış ve çözüm umutlarına bir darbe daha indirdi. Öte yandan, mültecilerin ülkelerine dönüşü ve yıllardır uygulanan ablukanın kalkması amacıyla pek çok grup tarafından 30 Mart’taki “Toprak Günü”nde Gazze’de başlayan “Dönüş Yürüyüşü” eylemlerine İsrail askerlerinin müdahalesi yüzlerce silahsız Filistinlinin yaşamını yitirmesine neden oldu. 30 Mart’tan itibaren her cuma günü düzenlenen gösterilere sert müdahale eden İsrail askerlerinin ateşi sonucu bugüne kadar en az 240 kişi hayatını kaybetti. yonlarda cihatçı terör örgütünün son kalesi sayılan Hacin’de büyük oranda kontrolün sağlandığı bildirildi. ABD Başkanı Trump 12 Aralık’ta, “Suriye’de IŞİD’in 30 günlük işinin kaldığını” ilan etti. Trump’ın 21 Aralık’ta ABD askerlerini Suriye’den çekme kararı alması bu ülke için yılın en flaş gelişmelerinden biri oldu. Suriye’de 2015 yılından bu yana konuşlu 2 ila 4 bin ABD askerinin 60 ila 100 gün içinde bu ülkeden çekileceğinin açıklanmasının ardından, YPG/PYD’nin Şam’la yakınlaşması, koalisyonun kontrolündeki kuzey ve doğu bölgelerinin akıbetinin ne olacağı sorularını da beraberinde getirdi. Nükleer anlaşma yerle bir ABD Başkanı Trump, 8 Mayıs’ta ülkesinin İran’la imzaladığı uluslararası nükleer anlaşmadan çekildiğini ve 2015’te askıya alınan İran yaptırımlarının yeniden uygulanacağını duyurdu. Almanya, Fransa, Rusya, Çin, İngiltere ve Avrupa Birliği’nin (AB) de imzacısı olduğu anlaşmada taraflar “ABD’ye rağmen devam” kararı alsa da Washington’ın yaptırımları nedeniyle Batılı şirketler Tahran’la ticaretlerine son vermek zorunda kaldı. AB’nin, yaptırımlar nedeniyle nefessiz kalan İran’la petrol ticaretinde bankacılık işlemlerini yerine getirecek bir mekanizma kurmaya çalışmaları ise ağır aksak sürüyor. Yemen’de Dram AB ile ABD arasında İran’dan iklim anlaşmasına, ticaret savaşlarına uzunan pek çok konuda anlaşmazlıklar 2018’e damgasını vurdu. Kanada’da geçen haziran ayında yapılan G7 Zirvesi’nde, ABD Başkanı Donald Trump ile diğer liderler arasındaki görüş ayrılıkları fotoğrafa da yansıyan kriz yarattı. Zirve, Kanada’ya sert eleştiriler yönelten Trump’ın imzalamayı reddetmesi nedeniyle ortak bildirge yayımlanmadan son buldu. Ajan gerilimi Eski Rus çifte ajan Sergey Skripal ve kızı Yulia’nın, İngiltere’nin Salisbury kentinde 4 Mart’ta suikast girişimine uğramasının ardından Londra, Moskova’yı sorumlu tuttu. Olayın ardından Batı ülkeleri, Rusya’ya Soğuk Savaş döneminden bu yana en büyük diplomatik yaptırımı uygulayarak 100’ü aşkın Rus diplomatı sınır dışı etti. Zorlu boşanma Avrupa Birliği (AB) ile İngiltere arasın daki Brexit (İngiltere’nin AB’den ayrılması) sürecinde zorlu müzakereler sonucu 25 Kasım’da anlaşma taslağında uzlaşıya varıldı. Ancak uzlaşı Londra hükümetinde krize neden oldu. Başbakan May için lideri olduğu Muhafazakâr Partisi’nde güvensizlik oylaması düzenlendi. May 12 Aralık’taki oylamayı kazandı. Ancak süreç yeni krizlere gebe. Sarı Yelekliler Fransa’da 17 Kasım’da akaryakıt zamlarını protesto gösterileri başladı. Sarı Yelekliler adı verilen eylemcilerin akaryakıt zammına tepki eylemleri Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron politikalarına tepkiye dönüştü. 10 kişi yaşamını yitirdi. Sarı Yelekliler eylemlerinde ölümle sonuçlanan vakaların çoğunluğu kaza sonucu meydana geldi. Macron, vergi düzenlemesini geri çekti ve bir dizi taviz vermek zorunda kaldı. Eylemler pek çok başka ülkeye de sıçradı. Aşırı sağ kaygısı 2018 yılı aşırı sağın, yabancı düşmanlığının ve ırkçı hareketlerin küresel ölçekte güçlenmesiyle öne çıktı. İtalya’da aşırı sağ ve popülistler iktidara geldi. Macaristan ve Polonya’da otokratik eğilimlerle suçlanan sağ hükümetler iktidarda. Öte yandan Almanya’da aşırı sağcı Almanya için Alternatif (AfD) partisi oylarını artırdı. Başbakan Angela Merkel ise AfD’nin ve Yeşiller’in oyunu yükseltmesiyle eyalet seçimlerinde üst üste yaşadığı yenilgiler sonrasında lideri olduğu Hıristiyan Demokrat Birlik’teki (CDU) görevinden ve 2020 yılında başbakanlıktan ayrılacağını açıkladı. ‘yUomlcuudluak’ ABD Başkanı Trump’ın göçmen karşıtı politikaları tepki çekerken yokluktan kaçan binlerce göçmen 11 Ekim’de Honduras’tan ABD’ye doğru yürüyüşe geçti. Trump, göçmenlerin ABDMeksika sınırını geçmesini engellemek için sınıra askeri birlik konuşlandırdı. küba’da ilk... Sosyalist Küba’da yönetim, 18 Nisan’da düzenlenen meclis seçimiyle ilk kez 1959 devriminin lider kadrosu dışında bir isme devredildi. Daha önce selefi Raul Castro’nun birinci yardımcısı olarak görev yapan 58 yaşındaki Miguel DiazCanel, ülkenin yeni Devlet Başkanı seçildi. DiazCanel, zafer konuşmasında “Sosyalizmin kazanımlarının sürdürüleceği” mesajını verdi. Yemen’de ölüm ve yıkım dolu bir yılın ardından kritik liman kenti Hudeyde için İsviçre’nin Cenevre kentinde taraf lar 18 Aralık’ta ateşkes anlaşmasına var dı. Anlaşma BM arabuluculuğunda çatı şan taraflar Suudi Arabistan liderliğindeki koalisyon destekli Mansur Hadi hüküme ti ile İran destek li Şii Husi milisleri arasında gerçek leşti. Ateşkesi ih lal haberleri gün deme yansısa da Husi milisler an laşma kapsamın da kentteki Hu deyde limanından güçlerini çekmeye başladıklarını duyurdu. On binler kıtlıkla boğuşuyor. kim’le diyalog 1950’den bu yana, son dönemi kağıt üzerinde de olsa savaş halinin devam ettiği Kore Yarımadası’nda 2018 yılında tarihi adımlar atıldı. Kuzey ve Güney Kore arasında spor alanında başlayan yakınlaşma adımları, iki ülke liderinin sınırdaki Panmunjom köyünde buluşmasıyla yeni bir aşamaya taşındı. Güney Kore Devlet Başkanı Moon Jaein tarafından karşılanan Kuzey Kore lideri Kim Jongun, tarihte Güney’e ayak basan ilk Kuzey Kore lideri oldu. Görüşmenin ardından, kalıcı barış anlaşmasının imzalanması ve birleşme hedefli adımlar atılmaya başlandı. Kore Yarımadası’nı ilgilendiren bir diğer tarihi buluşma ise 12 Haziran’da ABD Başkanı Donald Trump ile Kim arasında 12 Haziran’da Singapur’da gerçekleşti. İki ülke liderinin ilk kez bir araya geldiği zirvede Yarımada’nın nükleer silahlardan arındırılması için ortak çalışmalara başlanması konusunda mutabakata varıldı. ‘Trump çıkışı ağırdan alıyor’ ABD Başkanı Donald Trump’ın, Suriye’deki askeri varlığını çekme kararının Washington’daki yankıları sürüyor. Karara itirazıyla bilinen Cumhuriyetçi Senatör Lindsey Graham önceki gün Trump’la görüşmesinin ardından çarpıcı açıklamalarda bulundu. Yönetimin çekilme kararının “nasıl daha iyi uygulanabileceğine ilişkin” yeniden değerlendirme halinde olduğunu savunan Graham, “Şu an daha akıllı hareket ederek biraz daha ağırdan alıyoruz” ifadelerini kullandı. Trump’la görüşmesi hakkında bilgi veren Graham “Bana bazı bilmediğim şeyler söyledi ve bunlar Suriye’de nereye ilerlediğimiz hususunda hiç olmadığım kadar iyi hissetmemi sağladı” şeklinde konuştu. IŞİD’in durumuna ilişkin kaygılara da değinen Cumhuriyetçi Senatör, “Başkan, Suriye’den ayrıldığımızda IŞİD’in tamamen yenilmiş olması gerektiğine inanıyor” diye konuştu. ‘Tampon bölge’ güvencesi ABD’nin Suriye’de destek verdiği, Ankara tarafından terör örgütü sayılan YPG konusunun da görüşmede gündeme geldiğini söyleyen Graham, Türkiye ile YPG arasında bir çatışma yaşanmamasını sağlamak için Türkiye’ye bir “tampon bölge” güvencesi sağlanabileceğinin konuşulduğunu belirtti. Graham, “bir TürkKürt çatışmasının İran’a yarayacağı” yorumunda bulundu. Öte yandan geçen cumartesi günü Bağdat’tan Şam’a üst düzey bir heyetin gittiği, Esad yönetimi ile bir araya geldiği gündeme yansıdı. Görüşmede, Irak’ın IŞİD’le mücadelede Suriye’de daha etkin rol oynayabileği mesajı verdiği kaydedildi. Şeyh Hasina 3. kez kazandı Bangladeş'te önceki gün çatışmaların gölgesinde geçen genel seçimlerin sonucunda Başbakan Şeyh Hasina Vecid, muhalefetin usulsüzlük iddialarına rağmen galibiyetini ilan etti. Peş peşe üçüncü seçimden de galip ayrıldığı ilan edilen Hasina'nın partisi 350 sandalyenin 281'ini kazandı. Seçim günü iktidar yanlıları ve muhalifler arasında yaşanan çatışmalarda 17 kişi hayatını kaybetmişti. Muhalefetin seçim ittifakında yer alan 47 vekil adayı, sandıklar henüz kapanmadan, usulsüzlük ve sindirme girişimi iddiaları ile adaylıklarını geri çekmişti. Yalnızca 7 sandalye kazanabilen muhaliflerin lideri olan Kemal Hüseyin, yeni se Şeyh Hasina Vecid çim çağrısı yaptı ve "Seçim kurulundan bu komik sonuçları geçersiz kılmasını talep ediyoruz" diye konuştu. Bangladeş Seçim Kurulu'ndan Reuters ajansına yapılan açıklamada, usulsüzlük iddialarının araştırılacağı ifade edildi. 2009 yılından bu yana ülkeyi yöneten Başbakan Şeyh Hasina'nın Avam Birliği Partisi, "önceden doldurulmuş seçim sandıkları kullanmakla" suçlanıyor. Rusya casuslukla suçladı ABD vatandaşı Paul Whelan, Rusya'da casusluk suçlamasıyla gözaltına alındı. Rusya Federal Güvenlik Servisi'nden (FSB) yapılan açıklamada Whelan'ın, 28 Aralık'ta başkent Moskova'da gözaltına alındığı belirtildi. FSB, Whelan hakkında "casusluk" suçlamasıyla dava açıldığını da duyurdu. Rus Tass haber ajansına göre Whelan suçlu bulunursa 10 ila 20 yıl arasında hapis cezasına çarptırılabilir. C MY B