Katalog

Salı 26 Haziran 2018 EDİTÖR: ÖZGÜR ÖZKÜ TASARIM: BAHADIR AKTAŞ AKP ‘ucube’ yarattı haber 9 ‘Fiili koalisyon’ dönemini açan AKP’nin getirdiği sistemle kararlarda etkin olacak MHP’nin hem siyasi hem de hukuki hiçbir sorumluluğu yok AKP, MHP ile anlaşarak yaptığı anayasa değişikliğiyle getirdi ği yeni sistem tam anlamıy la bir ‘ucube bir sistem’ ya rattı. Sistemin ilk kez uygu lanacağı seçimlerden çıkan tablo, Cumhur başkanı Tayyip Erdoğan’ın ‘so na erecek’ de diği koalisyon EMİNE KAPLAN dönemini üstelik başka bir şekilde geri ge tirecek. Parla menter sistemde resmi ola rak partiler arasında kurulan koalisyon hükümetlerinde ‘sorumluluk eşit paylaşılır ken’, yeni sistemde kararla rı MHP ile çoğu zaman ortak alacak olan AKP, hem siyasi hem de hukuki olarak sorum luluğu tek başına üstlenecek. Erdoğan’ın sık sık şikâyet et tiği ‘azınlığın çoğunluğa ta hakkümü’, Meclis’te millet vekili sayısı açısından 4. olan partinin 1. olan partiye karşı gerçekleşmiş olacak. YSK’nin seçim sonuçları nı resmen ilan etmesinin ar dından 3 gün sonra topla nacak olan TBMM Genel Kurulu’nda, Cumhurbaşka nı Tayyip Erdoğan’ın yemin etmesiyle 16 Nisan referan dumunda kabul edilen ana yasa değişikliğiyle getirilen yeni sistem de uygulanma ya başlanacak. Yeni sistem le tüm yetkileri kendinde top lamayı hedefleyen Erdoğan, Meclis’te çoğunluğu sağlaya mayınca 49 milletvekili ile Meclis’te 4. parti konumun daki MHP’ye mecbur kaldı. MHP ile en ufak bir krizde tı kanıklık yaşanacak yeni sis tem şöyle işleyecek: n Kabineyi cumhurbaş kanı kuracak, Meclis’te güvenoyu yok: Yeni sis temde başbakan olmaya cak. Bakanlar Cumhurbaşka nı tarafından dışarıdan ata nacak. Cumhurbaşkanı’nın Meclis’ten atama yapması durumunda bakan olan mil letvekilinin yasama üyeli ği sona erecek. Cumhurbaş kanı, ayrıca Cumhurbaşka nı yardımcılarını da ataya cak. Aynı şekilde yardım cı olarak atanan milletvekili nin, vekilliği düşecek. Cum hurbaşkanı yardımcısı ve ba kanlıkların sayısı, yapısı, gö rev ve yetkileri, Cumhurbaş kanlığı kararnamesi ile dü zenlenecek. Üst düzey ka mu yöneticilerinin atanma sına ilişkin usul ve esaslar da Cumhurbaşkanı’nın çıka racağı kararnameyle belir lenecek. Erdoğan’ın kabine yi oluştururken, kararname leri hazırlarken MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin de görüşünü alması, kabineye MHP’li milletvekilleri olma sa bile dışarıdan MHP köken li isimleri getirmesi gündeme gelebilecek. n Yasa tasarısı tarih oluyor, vekiller yasa öne risi verecek: Hükümetten Meclis’e yasa tasarısı sunma sistemi kalkıyor. Artık mil letvekilleri yasa önerisi vere cek. Seçimlerde oluşan tab lo nedeniyle, iktidar milletve killerinin verdiği yasa öneri lerinin gündeme alınması ve içeriği konusunda MHP’nin olumlu görüşünün alınması gerekecek. MHP, AKP’ye ka bul ettiremediği konularda yasa önerisi verip Cumhur başkanı Erdoğan’a emrivaki yapabilecek. Meclis’ten çıkan yasaların Cumhurbaşkanı ta rafından iade edilmesi duru munda aynı yasa salt çoğun lukla (301) çıkarılabilecek. n Cumhurbaşkanlığı ka rarnamelerinin kapsamı: Cumhurbaşkanı, yürütme yet kisine ilişkin konularda ka rarname çıkarabilecek. Ancak temel hak ve hürriyetler ile si yasi hak ve ödevlere ilişkin anayasadaki bölümler ile ana yasada kanunla düzenlenme si öngörülen alanlarda Cum hurbaşkanlığı kararnamesi çı YieşnlnieaSysiesıctleekm? AKP seçmenleri, seçim sonuçlarının belli olmasıyla birlikte kutlama yaptı. Hesaplar tutmadı AKP’nin sandalye sayısı 300’ün altına düşünce milletvekili seçilen 22 bakanın yeni kabineye girme ümitleri suya düştü Berat Albayrak Erdoğan’ın damadı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak ve İçişleri Bakanı Süleyman Soylu yeniden milletvekili seçilen isimler. Süleyman Soylu emine kaplan Seçim sonuçları, Meclis’te AKP’nin çoğunluğu yakalayarak kabineyi girmeyi bekleyen bakanları hayal kırıklığına uğrattı. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın partinin milletvekili sayısının 300’ün altında kalması nedeniyle milletvekilleri arasından bakan ataması yapması beklenmiyor. Bakanlık sayısını Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile 16’ya düşürecek olan Erdoğan’ın dışarıdan bir kabine oluşturacağı kaydediliyor. Kabinede MHP kökenli isimlere de yer verilmesi bekleniyor. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, seçimlerden önce bakanlık sayısını 21’den 16’ya düşüreceğini, bazı bakanlıkların kaldırılacağını, bazılarının da birleştirileceğini açıklamıştı. Ayrıca Cumhurbaşkanlığı’nda 5 ofis ve 9 da kurul oluşturulacak. Yeni sistem gereği bakanlar dışarıdan atanacak. Meclis içinden bir atama yapılması durumunda bakan olacak milletvekilinin yasama üyeliği düşecek. Seçim sonuçları, Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından milletvekili listesine konulan bakanları da hayal kırıklığına uğrattı. Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, Maliye Bakanı Naci Ağbal, Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, AB Bakanı Ömer Çelik ve Baykal olmazsa Bahçeli yönetecek Yüksek Seçim Kurulu Başkanı Sadi Güven, kesin seçim sonuçlarını 5 Temmuz Perşembe günü açıklayacaklarını bildirdi. Resmi ilanın bu tarihte yapılması durumunda TBMM Genel Kurulu, 8 Temmuz’da toplanacak. İlk oturumda TBMM Genel Kurulu’nu en yaşlı üye sıfatıyla CHP Antalya Milletvekili Deniz Baykal açacak. Ancak sağlık sorunları nedeniyle Baykal’ın gelememesi durumunda ilk oturumu, MHP Lideri Devlet Bahçeli “geçici TBMM Başkanı” olarak yönetecek. Güven, tutanakların tümünün sisteme girdiğini belirterek “Buna göre cumhurbaşkanlığı seçiminde geçerli oylar 50 milyon 65 bin 80. Sayın Erdoğan’ın almış olduğu oy ise 26 milyon 328 bin 42. Bunlar, 41 gümrük kapısı sonuçları girmeden önceki son rakamlar” diye konuştu. ANKARA/ Cumhuriyet Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanı Faruk Özlü dışında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın damadı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak’ın da aralarında bulunduğu 22 bakan milletvekili aday listesinde yer aldı. 22 bakan yeniden milletvekili seçilirken, AKP’nin milletvekili sayısının 300’ün altında kalması nedeniyle yeniden kabineye girme ümitleri suya düştü. Belki bir ya da iki isim Cumhurbaşkanı Erdoğan, seçim öncesinde Meclis’te partinin yakalayacağı çoğunluğa göre kabinenin şekilleneceğini açıklamıştı. Partinin tek başına çoğunluğu sağlayamaması nedeniyle kabineye Meclis’ten atama yapması beklenmeyen Erdoğan’ın, belki bir ya da iki ismi alabileceği konuşuluyor. Erdoğan’ın daha çok dışarıdan atama yapacağı, MHP kökenli isimlere de kabinede yer verebileceği kaydediliyor. Makam yarışı Bakanların milletvekili olarak devam etmesi ve kabineye alınmaması durumunda komisyon başkanlıkları ve grup yönetiminde AKP Grubu’nda büyük yarış yaşanacak. Bakanların çoğunun komisyon başkanlıklarına ve grup yönetimine getirilebileceği kaydediliyor. Bu durumda da grup ve komisyonlarda büyük bir değişim yaşanacak. MHP’ye de bazı komisyon başkanlıklarının verilebileceği kaydediliyor. l ANKARA karılamayacak. Cumhurbaşkanı, yasaların uygulanması için yönetmelik çıkarabilecek. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile yasalarda farklı hükümler bulunması durumunda yasa hükümleri uygulanacak. TBMM’nin aynı konuda yasa çıkarması durumunda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümsüz hale gelecek. Fiili olarak Erdoğan’ın ortağı konumunda olan MHP, kendisinin oluru alınmadan çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnamelerini hükümsüz saymak için muhalefetle işbirliği yaparak yasa çıkarma yoluna gidebilir. n Cumhurbaşkanı’na OHAL ilan etme yetkisi: Cumhurbaşkanı, savaş, savaşı gerektirecek bir durumun başgöstermesi, seferberlik, ayaklanma, vatan veya Cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışma, ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması, anayasal dü zeni veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerinin ortaya çıkması, şiddet olayları nedeniyle kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması, tabii afet veya tehlikeli salgın hastalık ya da ağır ekonomik bunalımın ortaya çıkması hallerinde yurdun tamamında veya bir bölgesinde, süresi 6 ayı geçmemek üzere OHAL ilan edebilecek. OHAL döneminde çıkarılacak cumhurbaşkanlığı kararnameleri, olağan dönemdeki sınırlamalara tabi olmayacak ve bu çerçevede cumhurbaşkanı temel hak ve hürriyetlerle ilgili kararname düzenleyebilecek. OHAL kararı, Meclis’in onayına sunulacak. Meclis gerekli gördüğü takdirde OHAL’in süresini kısaltabilecek, uzatabilecek veya OHAL’i kaldırabilecek. Meclis’te 3 ay içinde görüşülüp karara bağlanmayan OHAL kararnameleri kendiliğinden yürürlükten kalkacak. n Bütçeyi Cumhurbaşkanı hazırlayacak: Büt çe Cumhurbaşkanı tarafından hazırlanarak Meclis’e sunulacak. Meclis’te, Cumhurbaşkanı’nın hazırladığı bütçe kabul edilmezse bir önceki yılın bütçesi ‘yeniden değerleme oranı’ ölçüsünde artırılarak izleyen yılda uygulanabilecek. n MHP ‘sorumsuz’ ortak: Bakanların düşürülmesi için gensoru verilmesi uygulaması tarihe karışıyor. Cumhurbaşkanı, yardımcıları ve bakanlar hakkında bir suç işlendiği iddiasıyla Meclis üye tamsayısının salt çoğunluğunun (301) vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilecek. Meclis, soruşturma açılmasına üye tam sayısının beşte üçünün (360) gizli oyuyla karar verebilecek. Üye tam sayısının üçte ikisinin (400) gizli oyuyla da Yüce Divan’a sevk kararı alınabilecek. Yeni sistemle Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın fiili ortağı haline gelen MHP hükümetin alacağı kararlarda ortak olmasına karşın hukuki ve siyasi so rumluluğunu Cumhurbaşkanı Erdoğan ve AKP’li bakanlar üstlenecek. Cumhurbaşkanı ve bakanların görev alanlarıyla ilgili işlediği suçlarda zamanaşımı olmadığı için gelecek dönemlerde yalnızca AKP’lilerin yargılanması gündeme gelecek. n Cumhurbaşkanı seçim kararı alabilecek: Cumhurbaşkanı ve TBMM, seçimlerin yenilenmesine karar verebilecek. Her iki halde de hem Cumhurbaşkanlığı hem de milletvekili seçimi birlikte yapılacak. Ancak Meclis, üye tam sayının beşte üç (360) çoğunluğuyla seçimlerin yenilenmesine karar verebilecek. Cumhurbaşkanı’nın seçimleri yenilemesi yetkisi ise herhangi bir koşula bağlı olmayacak. Cumhurbaşkanı’nın ikinci döneminde Meclis kararı ile erken seçim kararı alınması durumunda Cumhurbaşkanı bir defa daha aday olabilecek. l ANKARA Durum budur… Kaybetmesini bilmek de bir meziyettir. 24 Haziran akşamı Tek Adam rejimini arzulayanlar, böyle bir rejimden endişe duymayanlar ve bütün bunlara aldırmayıp Tayyip Erdoğan’a tutkuyla bağlı olanlardan oluşan seçmen çoğunluğu, bir yıl önce yapılan halkoylamasının sonucunu teyit etti. Katılımın son derece yüksek, oy verme ve sayım sırasında yapılmış olan usulsüzlüklerin tali olduğu çifte seçimin sonucu karşısında, her şeyden önce durup, ‘durum budur’ demek gerekiyor. Bu durumun neden değişmediğini serinkanlılıkla değerlendirebilmek, nasıl değişebileceğini düşünmek için önce sakinleşip soluklanmalıyız. Son derece hareketli, bugüne kadar yan yana gelmemiş siyasal partilerin, siyasal eğilimlerin, toplumsal çevrelerin Tek Adam rejimine karşı, demokratik parlamenter rejim için yan yana geldiği, birbirine dokunduğu, dayanıştığı bir buçuk ay yaşandı. Seçim akşamı zaman zaman canı pahasına seçim torbalarına, seçim sonuçlarına sahip çıkan, bunun için çırpınan yüz binlerce Türkiyelinin varlığı, devam edecek demokrasi mücadelesinin temel dayanağı olacaktır. AKP’ye, MHP’ye oy vermiş seçmenler dahil olmak üzere, bu toplumda seçim meşruiyetinin üstünlüğüne inanan çok büyük bir kesim var. Kökü eskiye giden bu kazanımı korumak gelecek dönemde daha da önemli olacaktır. HHH Seçim sonuçları Türkiye’de muhafazakârdincimilliyetçi bir toplumsal kütlenin yerinden kıpırdamadığını gösteriyor. Seçmen topluluğunun yarısını, zaman zaman biraz fazlasını oluşturan, ne anlamlı biçimde azalan ne de büyüyen bir kitle bu. Yukarıda sayılan üç kimliğin hepsini farklı dozlarda da olsa benimseyenlerden oluşuyor. Çeşitli nedenlerle kendi içinde hareketler yaşıyor ama bu, bileşik kaplar usulüyle aynı kümenin kapları arasında olan bir hareketlilik. AKP’ye oy verenlerin ezici çoğunluğu bunu bilinçli bir tercih içinde yapıyor. AKP iktidarının verdiğine inandığı maddi imkânları, kamu hizmetlerini ve sağladığına inandığı büyüklük ve kazanma hissi, meydan okuma arzusu gibi manevi tatmin etmenlerini başka bir siyasal hareketin kendisine veremeyeceğine inanıyor. Bu beklentiler etrafında oluşmuş bir siyasalkültürel kimliğin güvencesini Tayyip Erdoğan’ın şahsında ve liderliğinde görüyor. Bu blokun karşısında seçmen topluluğunun takriben yarısından biraz daha azını oluşturan, referandumda hayır oyu kullanan, 24 Haziran’da da Millet İttifakı partileri ve HDP’ye oy veren kitle çok daha heterojen. Onları iki yıldan beri yan yana getiren asli etmen, Tek Adam rejimi karşıtlığı. Bu ister istemez Tayyip Erdoğan karşıtlığı olarak tezahür ediyor. Erdoğan yandaşı ve Erdoğan karşıtı iki birbirine yakın büyüklükte parçaya bölünmüş durumda Türkiye. Ama bir yanda tek bir lider var ve bu liderin partidevletmedya bütünlüğü içinde elinde tuttuğu dikey iktidarı ve onun tüm olanakları. Diğer yanda, demokrasi cephesi oluşturma potansiyeli taşıyan ama kendi içinde birçok konuda zıt pozisyonlarda olan muğlak bir siyasal hat var. Kendi konumlarını güven altında görmeyen, korunaksız olan veya kendini böyle hisseden, yoksul olan kesimlerin ağırlıklı tercihi, dikey iktidarın salgıladığı güven hissidir. HHH Bu seçimlerde HDP’nin barajı geçmesini sağlayan Türkiye’nin batısındaki seçmen davranışının karşılığı, HDP seçmeninin bir kısmının Demirtaş yerine İnce’ye oy verip, İnce’nin oyunun yüzde otuza ulaşmasını sağlaması oldu. Bunu genişletmek ve güçlendirmek mümkün mü ve nasıl? İnce ve CHP ilişkisi ne olacak? Meclis’te muhalefet partilerinin anlamlı bir şey yapma olanakları artık hemen hiç kalmayacağına göre, İYİ Parti bu çizgisini koruyabilecek mi? Bütün bu soruları sekiz ay sonra yapılacak yerel seçimler ışığında da düşünmek gerekiyor. Ama unutmayalım Türkiye ortalamasını aşağı yukarı oluşturan İstanbul’da Erdoğan yüzde elli aldı, AKPMHP de yüzde elli bir. İstanbul ve Ankara bu sefer düşmedi! HHH Evet çoğumuzun ağzında bir pas lezzeti var. Bu sefer en azından Meclis’te dengenin değişebileceğine inanmıştık. AKPMHP bileşik kaplar gerçeği bu beklentiyi boşa çıkardı. Muhafazakârdincimilliyetçi kimlik sandıkta baskınlığını korudu. Ama karşısında Tek Adam rejimine karşı kararlılığını ifade etmiş, yabana atılamayacak bir kitle var. Şimdi demokrasi mücadelesinin daha zor, daha kritik ama bir o kadar da hayati safhası başlıyor. C MY B