Katalog

DUNYA ‘Çocuklar başörtüsüne zorlanamaz’ Çocuklara yönelik başörtü yasağı Avusturya’dan sonra Almanya’da da gündemde. Kuzey RenVestfalya eyaleti Uyum Bakanı Joachim Stamp, 14 yaş altı kız çocuklarına başörtüsü yasağı getirmeyi düşündüklerini açıkladı. Hür Demokrat Partili bakan, çocukların başörtüsü takmaya zorlanamayacağını, bu kararı yetişkin kadınların kendi iradeleriyle verebileceğini söyledi. Avusturya’da da hükümetin 10 yaşından küçük çocukların eğitim kurumlarında başörtüsü takmasını yasaklamayı içeren tasarıya çalıştıkları duyurulmuştu. AB’nin sinir ucuPazar8Nisan2018 dishab@cumhuriyet.com.tr TASARIM: İLKNUR FİLİZ 13 SEZİN ÖNEY Macaristan’da bugün yapılacak genel seçimler, “ülkenin kaderini belirleyecek” seçimler olarak niteleniyor. Yaklaşık 10 milyon nüfuslu bu Orta Avrupa ülkesinin, dünya genelinden birçok gazeteci ve gözlemcinin odağında olmasının nedeni ise Macaristan’ın kaderine olan merak değil; küresel bir “siyasi fenomen” haline gelen popülizmin akıbetinin ne olacağı. Popülizm, siyaseten kutuplaştırıcı, toplumu “bizler” ve “onlar” diye iki zıtdüşman kitle şeklinde konumlandıran politik akım olarak şu an Macaristan’da “altın çağını” yaşıyor. Bir yanda, iktidar partisi muhafazakâr sağ çizgideki Fidesz’i ve “karizmatik lideri” Viktor Orban’ı destekleyenler var, öte yanda da hayli bölük pörçük bir muhalefet. Fidesz, 2010’dan beri iktidarda ve giderek artan yolsuzluk skandalları, “otokrasiye” kayış eleştirileri ve ifade özgürlüğü başta olmak üzere haközgürlükler alanında ciddi bir irtifa kaybı ile özdeşleştirilse de, hâlâ seçmenlerin yaklaşık yüzde 4045’nin desteğini alabiliyor. Paradoksal biçimde Fidesz’i şu an destekleyenler de partinin ekonomik politikalarından en çok zarar gören taşrakırsal kesim. Anayasayı değiştirdi Soğuk Savaş sonrası, Macaristan’ın “dönüşüm” döneminde, genç taşralı ve muhalif avukatların hareketi olarak ortaya çıkan Fidesz, önceleri “demokratikleşme” ve “Avrupalılaşma”nın savunucusu idi. 2000’lerin başında ilk kez iktidara geldikten sonra, siyasi gücün kazanıldığı kadar da hızlı kaybedilebildiğini tecrübe eden partinin lideri Orban, ikinci kez iktidara geldiği 2010’dan sonra “her ne pahasına olursun” iktidarda kalmayı hedefledi. Fidesz, bu amaçla, iktidara gelir gelmez, “Avrupa’nın en ilerici anayasaları” arasında gösterilen, Anayasa Mahkemesi’nin bir denge unsuru olarak önemli rol oynadığı anayasasını, parlamentoda edindiği salt çoğunluğa dayanarak değiştiriverdi. Yabancı düşmanlığı... Başlangıçta başkent Budapeşte başta olmak üzere, büyük kentlerdeki seçmen ve ülkenin kozmopolit kesiminin desteğini alan Fidesz, son yıllarda “milliyetçi” ve “dini” duyguları galeyana getirmeye çalışıyor. Popülizmin tipik özelliği, “şeytanlaştırılacak” bir düşman figürünün ortaya atılması ve iktidarın (veya popülist hareketin) içdış düşmanların saldırısı altında olduğunun propagandasının yapılması... Şu anda, LULA İLE SENDİKA ÖNÜNDE DAYANIŞMA Brezilya’nın eski Devlet Başkanı Lula da Silva’ya, hakkındaki 12 yıl hapis cezası nedeniyle teslim olması için verilen süre doldu. Yaklaşan devlet başkanlığı seçimlerinde kurucusu olduğu İşçi Partisi’nin adayı olacağı açıklanan Lula, yolsuzluk suçlamasıyla verilen cezanın ertelenmesi, bu sırada da gerekli temyiz başvurularını yapıp, seçim yarışını sürdürmek amacıyla davayı Anayasa Mahkemesi’ne taşımıştı. Ancak mahkeme cezanın derhal uygulanması kararını vermişti. Lula dün Sao Paulo’daki metal işçileri sendikasının binası önünde yüzlerce destekçisini selamlarken mahkeme kararı gereği teslim olacağını duyurdu. Lula, hakkındaki suçlamaları “siyasi” diyerek reddediyor. Macaristan bugün sandık başına giderken AB’nin ‘otoriterleşme’ eleştirilerinin merkezindeki üye ülkesinde sağcı Orban iktidarıyla popülizm ‘altın çağını’ yaşıyor. AB’de göçmen kotasına ilk karşı çıkan isim olan Orban’ın mecliste çoğunluğu elde edememesi ise dağınık muhalefetin birleşme hamlelerine bağlı... Orban Avrupa Birliği’nden (AB) , Macaristan’a son dönemlerde sert muhalefet yükseliyor. Demokratik hakların, yargının bağımsızlığının ve basın özgürlüğünün ihlal edilmesine işaretle geçen yıl AP, üyeliği sarsacak yedinci maddenin yürürlüğe konması kararı vermişti. Bu madde üye ülkelere AB kurumlarındaki oy haklarının elinden alınması ve ambargo uygulanmalarını da içeriyor. Ülke genelinde sık sık muhalifler protestolar için meydanlara çıkıyor. Sığınmacı karşıtı politikalarda Macaristan’ın en yakın müttefiki ise yine AB ile benzer şekilde kriz havasındaki Polonya. tüm Macaristan’ın sokakları, sığınmacıların kalabalık kitle halinde yollarda yürüdüğü fotoğrafların olduğu ve üzerinde sadece “STOP” yazan devasa posterlerle dolu. Bu afişler, Türkiye’den Balkanlara ve ardından Macaristan üzerinden Batı Avrupa ülkelerine giden sığınmacılara; yani, 2015 krizine atıfta bulunuyor. Her ne kadar Macar halkı genelinin sığınmacılara ilk baştaki yaklaşımı pozitif olsa da, 2015’ten bu yana hükümet söylemleri, tüm “yabancılara karşı” korku yayan biçimde şekillen Son anketlere göre, kararsızların oyu yüksek. Gergely Karacsony liderliğindeki Sosyalistler sandıktan üçüncü parti çıkabilir. di. Bu seçimler de, hükümet tarafından “Macaristan’ın Macar kalıp kalmayacağının oylanacağı seçimler” olarak niteleniyor. Başbakan Orban, ayrıca Avrupa’da ulusal kimlikler ve Hıristiyanlığa sahip çıktıklarını öne sürüyor. Soros gerilimi Macar kökenli Amerikalı finans spekülatörü George Soros da Fidesz tarafından, bir komplonun baş aktörü olarak, Macaristan’a göçmen akını yaratarak ülkenin ulusal karakteri ve bağımsızlığını yok etmeye çalışmak ile suçlanıyor. Ve tabii, tüm muhalefet lider leri de “Sorosçulukla” suçlanıyor. Bu genel seçimlerde de, Fidesz’in çoğunluğa sahip olmasını engellemenin yolunun, 4045 kadar seçim noktasında, muhalefetin ortak adayda birleşmesi yorumları yapılıyor. Buralarda ülkenin ikinci büyük partisi konumundaki aşırı sağcı Jobbik’in adayları, Fidesz’inkilere çok yakın. Sonuçta, bugünkü seçimlerde, “sürpriz” yaşanıp Fidesz’in iktidardan düşmesi beklenmiyor ama muhalefetin “taktiksel ortaklığa” gidebilmesi halinde, Orban da “süper çoğunluğa” sahip olamayacak ve eskisi gibi rahat hareket edemeyecek gibi gözüküyor. l BUDAPEŞTE DIŞARI GÖÇ ARTTI İktidardaki Fidesz, seçim yasalarında yaptığı deği şiklerle, 199 kişilik parla mentoda çoğunluğu ne redeyse otomatikman kazanacak konuma gel di. İktidarını sarsmanın tek yolu ise tüm muhalefe tin bir araya gelmesi. Bu da hiç kolay değil: şu an ülkenin ikinci bü Vona yük partisi konumun daki Jobbik, aşırı sağ kökenli bir parti. Genç lideri Gabor Vona’nın, Jobbik’in söylemlerini daha “elas tik” hale getirmesine karşılık, parti oldukça milliyetçi çizgisini geride bırakmış değil. Jobbik’in, Orta As yaTurancılık söylemleriyle, bir ara Türkiye’de MHP ile yakın ilişkileri olduğunu da anımsatalım. Yaklaşık yüzde 2023 desteği olan Jobbik, sabırla kendi zamanının gelmesini bekliyor ve Fidesz’e özellikle yol suzluk üzerinden eleştiriler geti riyor. Göçmenler konusunda ise Jobbik’in söylemi, “Macaristan’ın göç sorununun, dışarıdan gelen ler değil, dışarıya gidenler” oldu ğu yönünde. Gerçekten de, son 10 yılda, yaklaşık 1 milyon Macar, başka ülkelere göç etti: başlıca sebep de, “Macaristan’da gelecek görememeleri”. Yerel seçimde birleştiler Şubatta ülkenin güneydoğusundaki ufak bir kent olan Hódmezvásárhely’de gerçekleşen yerel seçimlerde, muhalefet ilk kez tek aday çıkardı. Burası iktidarın en güçlü olduğu yerlerden gösteriliyordu. Ancak, muhalefetin destekte birleştiği, politik geçmişi olan genç aday Peter MarkiZay, oyların yüzde 60’a yakınını alarak belediye başkanı seçilebildi. yŞeamnidçeenvrçeastiışma alanısaSüruarresiyıcneidnhaeüDyköuümnmeaeli’dktiayglkeeirtcialiimhhaliysteçüırlaüryor Suriye’nin Şam yakınlarında Doğu Guta bölgesinde hükümetle Ceyş ül İslam arasındaki ateşkes askıya alınınca çatışmalar yeniden başladı. Muhaliflere yakın, Londra merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi Suriye ordusunun Duma’dan hafta ortasında otobüslerle tahliyeler gerçekleşmişti. Moskova’dan Kürtlere yeşil ışık Bu arada Ankara’da gerçekleştirilen Astana liderler zirvesinin ardından Rusya’nın Suriye’de siyasi çözümün yol haritası için temasları devam ediyor. Soçi’de düzenlenen Suriye Ulusal Diyalog Kongresi’nin (SUDK) de ön Doğu Guta’nın Duma böl cülüğünü yapan Rusya’nın Dış gesine cuma ve cumarte açıldığını bildirdi. Şam’da bom şişleri Bakan Yardımcısı Mi si günleri düzenlediği bombardı balı araçla gerçekleştirilen sal hail Bogdanov, “Devletin İnşa man sonucunda ölen sivillerin sa dırıda 1 sivilin öldüğü, 6 kişinin sı İçin” hareketi başta olmak üze yısının 40’a yükseldiğini duyur yaralandığı açıklandı. re Suriye muhalefetinden bir he du. Gözlemevinin açıklamasın yetle görüştü. Heyette Kürt Ulu da ölenlerden 8’inin çocuk olduğu belirtildi. HOLLANDA’DAN sal Koalisyonu’nun temsilcileri de yer aldı. Rus Dışişleri’nden ya ‘ÖSO DESTEĞİ’Öte yandan, SANA ha pılan açıklamada, “Suriye’nin ber ajansı Duma’dan Şam’a yönelik havan topu ve bombalı araçlarla saldırı ve mTSatKil,z’niekimni mBeSBiuldClreeiytTsveüte’erdkkğeçiliiebvt’einarrlriindakfithğıenaidbaidaesdnkriienavrleeai rhrgiılaneörınreyeksa,âolHatrnouyllaülöamrnnüaedtdtragüı.heğHüsüokinÖülleamSnyOeda’anyıahtıüpnkaaüramgeelmeceieslğtmeiirsneinnziaehbseeüıpzlliksrteleüelmmhgareeluktgpnıönliarkıünvşe lar düzenlendi ti, AB ve NATO’dan kınama yönünde yeterli destek gelmediği gerekçe rının katılması ge ğini, Suriye ordusu mevzilerine de hafif silahlarla ateş siyle, Afrin harekâtını kınama önerisini de reddetmişti. Bu gelişmeyle birlik rektiği yönündeki te Türkiye’de 16 Nisan 2017’de yapılan Cumhurbaşkanlığı sistemi referandumu öncesinde başlayan ve etkileri halen süren AnkaraAmsterdam geriliminin, Su riye siyasetine ciddi bir yansıması olmadığı yorumları da dikkat çekti. ilkenin” Moskova tarafından teyit edildiği bildirildi. Saldırının gerçekleştiği bölgeye çok sayıda ambulans ve itfaiye ekibi gönderildi. Polis çevrede yoğun Münster’degüvenlik önlemleri aldı. araçlı dehşet Almanya’nın Münster kentinde bir minibüs sürücüsünün aracını yayaların arasına sürmesi sonucunda en az iki kişi yaşamını yitirirken 20 kişinin de yaralandığı bildirildi. Hükümetten yapılan ilk açıklamada, bir teslimat aracı olarak kullanılan minibüsün sürücüsünün olayın ardından kendini silahla vurarak intihar ettiği belirtildi. Yaralılardan 6’sının durumunun kritik olduğu kaydedildi. Münster’in yer aldığı Kuzey RenVestfalya’da eyaletinin İçişleri Bakanı Herbert Reul, ilk soruşturmanın sürücünün Alman vatandaşı olduğunu, sığınmacı geçmişi bulunmadığını gösterdiğini duyurdu. Olayda şu an için cihatçı örgütlerle bağlantılı olduğunu gösteren bir işaretin bulunmadığını da belirtti. Ancak soruşturmanın sürdüğü vurgusu yaptı. Kimi kaynak olayın 40 yaşlarında, psikolojik sorunları olan bir Alman vatandaşı tarafından gerçekleştirildiğini iddia etti. Olay kentin tarihi bölgesinde, haftasonu ve havanın da güzel olmasıyla daha da kalabalık olan, kafelerin de yer aldığı alanda meydana geldi. Stockholm’ün yıldönümüydü Almanya’daki olay Avrupa’nın cihatçı terör tehdidi nedeniyle diken üstünde olduğu, diğer yandan ırkçı eylemlerin de arttığı sırada gerçekleşti. Berlin’de No ERDOĞAN ALMANYA İLE KORKUTTU Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Tayyip Erdoğan partisinin Denizli’deki il kongresinde yaptığı konuşmada Fransa’ya sert çıktı. Elysee Sarayı’nda YPG’nin de içinde olduğu SDG heyetini ağırlamasının ardından Ankara ile SDG arasında arabulucuk teklifinde bulunan Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’u hedef alarak şu ifadeleri kullandı: “(Afrin’de) Ne tüneller açmışlar, yerin altında hastaneler yapmışlar. Fransızların meşhur bir şirketi vardır, çimento üretir. Oralardan aldıkları çimentolarla o tünelleri yaptılar. Ondan sonra Fransa akıl veriyor. Fransa, teröre yardakçılık yapıyorsun, destek veriyorsun ve ondan sonra teröristleri Elize Sarayı’nda da ağırlıyorsun. Bunların hesabını veremeyeceksiniz, ondan sonra bu terör belasından da kurtulamayacaksınız. İşte bak Almanya’da teröristlerin neler yaptığını görüyorsunuz değil mi? Fransa’da da olacak. Batı bu teröristleri besledikçe batacaksınız.” l Haber Merkezi el pazarına 2016’daki araçlı saldırıda 11 kişi yaşamını yitirmiş, saldırıyı IŞİD üstlenmişti. Dün aynı zamanda, İsveç’in Stockholm kentinde IŞİD sempatizanı bir Özbek tarafından gerçekleştirilen, 5 kişinin yaşamını yitirmesine neden olan kamyonlu saldırının da birinci yıldönümüydü. Gazze’de yine acı ve öfke... Gazze’de önceki gün İsrail karşıtı protestolar sırasında yaşamını yitiren Fi zan yeleği de konuldu. ‘Hiç seyahat listinlilerin sayısı, aralarında bir gazeteci de olmak üzere 9’a yükseldi. Yaralı sayısının ise en az 500 olduğu duyuruldu. Filistin’de dün yine acı ve öfke vardı. Yaşamını yitirenlerin cenaze törenlerine yüzlerce kişi katılırken İsrail, ABD karşıtı sloganlar atıldı. Dünkü olaylarda yaralanan altı gazeteci arasında olan Yaser Murtaca’dan ise dün acı haber geldi. Gazze merkezli Ayn Medya için çalışan 30 yaşındaki fotomuhabirinin yaşamını yitirdiği duyuruldu. Filistin Gazeteciler Sendikası “İsrail askerlerinin gazetecileri hedef etmedim...’ Murtaca’nın İsrail ile Hamas arasındaki 2014 Gazze savaşına ilişkin bir belgesel çektiği belirtiliyor. İnsansız Hava Aracı kullanarak, yıllardır İsrail ablukası altındaki Gazze’yi kuş bakışı görüntüleyen genç gazetecinin, bunlardan birinin görüntüsü ekli halde mart ayında Facebook paylaşımında ise şu ifadeler dikkat çekiyor: “Benim adım Yaser Murtaca, 30 yaşındayım, Gazze şehrinde yaşıyorum ve hiç seyahat etmedim... Bugün bir kare çektim, havadayım, yerde değil...” almasını kınıyoruz” açıklamasında bu lundu. İsrail ise bile rek basını hedef al dıkları yönündeki suçlamaları reddetti. Murtaca son yolcu luğuna dün meslek taşlarının, sevenleri nin eşliğinde uğurla nırken cenazesinin Yaşamını yitiren gazetecinin meslektaş üzerine “Basın” ya ları dünkü cenaze törenindeydi. Rusya: ABD’nin yaptığı hırsızlık BatıRusya geriliminin son halkası olan ABD’nin Rusya’ya yönelik önceki gün açıkladığı yaptırımları Moskova “saldırı” olarak yorumladı. ABD Hazine Bakanlığı’nın Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in “yakın halkası” olarak tanımlanan 24 Rus işadamı ve bürokratın yanı sıra 14 kuruluşa yönelik yaptırımlarına ilişki Rusya Dışişleri Bakanlığı, yaptırımlara sert bir yanıt verileceğini duyurdu. “Rakiplerini küresel piyasadan silmek için idari yöntem lere başvurmakla” suçlanan Washington için “özel mülkiyete ve başkalarının parasına el koymanın hırsızlık anlamına geldiğini unutuyor’’ ifadeleri kullanıldı. Washington’ın ticari kararının gerekçesinde Rusya’nın Ukrayna ve Suriye politikalarına atıf yapılmış, 2016 ABD seçimlerine müdahale gösterilmişti. Taraflar arasında tansiyon son dönemde eski Rus çifte ajan Sergey Skripal ve kızının Britanya’da zehirlenmesiyle daha da artmış durumda. C MY B