Katalog

KULTUR Dursun Ali Sarıoğlu yaşamını yitirdi Tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu Dursun Ali Sarıoğlu geçirdiği kalp krizi nedeniyle yaşamını yitirdi. Sarıoğlu 1960’lı yılların ikinci yarısından itibaren çeşitli tiyatro topluluklarında 30 civarında rolde oynadı. Kamerayla geç tanışan sanatçı, 1982 yılından itibaren sinema ve dizi filmlerde çeşitli roller üstlendi. Salı 3 Nisan 2018 EDİTÖR: ÖZNUR OĞRAŞ ÇOLAK TASARIM: eMİNE BİLGET #KadınlarSahneye KURTULUŞ ARI [email protected] 13 Kadınız, sahnedeyiz,Meclis’te kadın oyuncuların sahneye çıkmasının engellenmesine tepkiler sürüyor. Kendilerine Afife Jale’nin torunlarıyız diyen yüzlerce kadın, kime ne?yüzlerce yazarın dilinden yüz replik okudu Bugün 3 Nisan. Kadınların seçme ve seçilme hakkının tanındığı gün. Ancak rek “Sevgili arkadaşlarımız, kızkardeşlerimiz hepiniz hoşgeldiniz. Kadınlar olarak hayatın her anımsanacağı üzere geçen gün alanında vardık, varız, var ola lerde Türkiye Büyük Millet Mec cağız. Sahnelerdeki cesaretemiz lisi’ndeki (TBMM) “Çanakka CEREN ÇIPLAK Afife Jale’den, Meclis’teki varlı le Anması” etkinliğinde TBMM DRILLAT ğımız 100 yıllık kadın mücade Başkanı İsmail Kahraman’ın ta lesinden geliyor. Ve bunu tek limatıyla kadın oyuncuların sahneye rar hatırlatmak için şu an sahnedeyiz.... çıkmaları engellenmişti. Büyük tepki Varlığımız tüm hafızalara kazınıncaya çeken Meclis’teki kadın oyuncu skan dek mücadelemize devam edeceğiz, her dalının ardından kendilerine Afife zaman sözümüzü söyleyeceğiz, her Jale’nin torunlarıyız diyen yüzlerce ka zaman sahnede olacağız” dedi. Saran, dın dün Kenter Tiyatrosu’nun sahne “Şimdi, replik okuyacak tüm #Kadın sinde buluşarak yüzlerce yazarın dilin larSahneye” dedikten sonra yüzler den yüz replik okudu. ce kadın, “ilk Müslüman Türk kadı Etkinliğin açılış konuşmasını yapan nı” Afife Jale’nin görselinin eşlik etti tiyatro oyuncusu Tilbe Saran, Meclis’te ği Kenter sahnesinde yüzlerce yazar uygulanan kadına sahne yasağının top dan replik okudu. lumsal cinsiyet eşitsizliğinin en cüret Gülriz Sururi de Giorgio Strehler im kar örneği olarak gördüklerini belirte zalı “Intermezzo” başlıklı metni okudu. 100 kadın 100 replik n “Büyük değişimlerden önce hep böyle olur” (Shakespeare III. Richard) n “Ama burada, zamanın bu noktasında insanlık biziz” (Samuel Beckett Godot’yu Beklerken) n “Burada ne yapmaktayız, işte bütün mesele bu” (Samuel Beckett Godot’yu Beklerken) n “Ne mutlu size, ancak izninizle ben sizlerle aynı fikirde değilim” (Dario Fo Franca Rame Kadın Oyunları II) n “Çabuk! Çabuk! Kurtaracak yok mu beni insandan, insanın zulmünden” (Albert Camus Sıkı yönetim) n “Evet biz, bir biz yapabiliriz bunu!” (August Strinberg Düş Oyunu) n “Şu fanilerin asıl hatası ne biliyor musun, tiyatroya yürekten inanmıyorlar” (A. Camus Caligula) n “Alışkanlık kötü bir şey. Korku gibi bir şey” ( Memet Baydur Yalnızlığın Oyuncakları) n “Size Acıyorum” (Haldun Taner Ayışığında Şamata) n “‘İstifa’ diye bağırıyorlar galiba” (Haldun Taner Ayışığında Şamata) l Zerrin Tekindor (Tiyatro oyuncusu): Zaten bin küsur yıldır kadınlar sahnede ve biz mesleğimizi aşkla yapıyoruz. Birileri ortaya böyle tuhaf laflar atıyorlar. Biz gülüyoruz bunlara ama yine de bir şekilde kendimizi göstermemiz mi gerekiyor acaba, o kadar mı anlamıyorlar diye eğlenerek toplandık. Endişe duyduğumuz bir şey yok aslında. Bu iş hep böyle devam edecek ama ne yazık ki haberleri yok. O kadar çok genç var ki, arta arta gidecek, durdurmazlar. Olan yüz yıl önce oldu çünkü. l Demet Akbağ (Tiyatro ve sinema oyuncusu): 100 kadın 100 replik için çok çabuk toplandık. Yarım saat önce prova yapıp sahneye çıktık, artık gerisini siz düşünün, bu kadınlarla baş edilebilir mi? Tatlı bir selam olsun herkese. Kadınların sahnede olup olmaması gibi bir soruyu ce vaplamak bile zül geliyor insana. Elbette sahnede olacağız, bunun aksi düşünülebilir mi? Seçme ve seçilme hakkımızı elde etmemizin 88. yılı ve biz neyi tartışıyoruz. Kurucumuz Mustafa Kemal Atatürk sayesinde bu hak pek çok Avrupa ülkesinden önce verilmiş bize. Bugün hâlâ daha sahnede olsun mu olmasını mı tartyışıyoruz. Bu çok yaralayıcı bir durum ama biz oradayız, sahnedeyiz. l Ülkü Duru (Sinema ve tiyatro oyuncusu): Aslında sadece tiyatro sahnesinden değil, yaşam sahnesinden bizi yok etmek istiyorlar. Bu daha önemli bir sorun ama biz hep sahnede olacağız. Ömrüm yettiğince sah nede kalacağım. l Sevinç Erbulak (Tiyatro oyuncusu): Uzun uzun söylenecek bir şey yok. Kadınız, sahnedeyiz, kime ne? l Jülide Kural (Tiyatro ve sine ma oyuncusu): Artık sanatta ve sahnede kadına tahammülsüzlüğün so mut örneğini yaşadık. Burada olmamız da şunu gösteriyor; bugün sahneye çıkmazsak yarın sahneye çıkma şansımızı kaybedeceğiz. Meslek olarak da kendimizi ifade ettiğimiz, hayatı ürettiğimiz yer olan sahnede böyle bir yaklaşıma tek söyleyecek sözümüz var: Mücadele edeceğiz, her koşulda kazandığımız özgürlük alanlarını kimseye teslim etmeyeceğimiz gibi, bu alanları daha da genişleteceğiz. Bundan herkesin haberi olsun beyler! l Arzu Çerkezoğlu (DİSK Genel Sekreteri): Kadınlar olarak bu ülkenin yarısıyız, bu ülkenin yarısını yok sayarak bu ülkeyi yönetemezler. Bu ülkenin gerçek sahipleri güzellikleri üreten herkes. O yüzden memleketimize, özgürlüğümüze sahip çıkacağız. l Betül Arım (Tiyatro ve sinema oyuncusu): Söylenen lerden ben utanıyorum çünkü bu yüzyılda bunların konuşuluyor olması, enerjimizi bunlara vermemiz çok saçma. Hem ülkemiz hem kendimiz adına utanç verici. Hepimiz biriz ve hepimiz farklıyız ve bu farklılıkları mızla güzeliz. Kadınlardan bu kadar çok korkmasınlar. Bu ülkede hep birlikte yaşayacağız. l Seyhan Arman (Tiyatro ve sinema oyuncusu): Hem tiyatroma sahip çıkmak hem de ikinci sınıf olmadığımızı, birilerinin bizi isteklerine göre yok sayamayacaklarını göstermek için buradayım. Biz sadece Meclis’te ya da önemli birilerinin karşısında değil hayatın her alanında sahnedeyiz. Bize her yer sahne bebeğim. l Nesrin Kazankaya (Yönetmen ve tiyatro oyuncusu): Yıllar önce Ankara Devlet Tiyatrosu’nda Afife Jale rolünü oynadım ve dünya prömiyeri yaptık. Yıllar sonra Afife Jale ile aynı kaderi paylaşacağım hiç aklıma gelmezdi. Ama kimse heveslenmesin, verilen hakları geri alma gücüne kimse sahip değildir. Ayrıca biz haklarımızı savunmakla kalmayıp her gün yeni haklarımızın mücadelesini sürdüreceğiz. Yaşasın sahnedeki kadınlar... Değerli yazarımız, şair ve çevirmen Ülkü Tamer kaybetmenin üzüntüsü içindeyiz. Ailesine ve okurlarına başsağlığı dileriz. 43 kadın sivil toplum örgütü adına ortak açıklama... TBMM’de düzenlenen 18 Mart Çanakkale Anması’nda, kadın tiyatrocuların sahneye çıkarılmamasına ilişkin Türkiye Kadın Dernekleri Federasyonu’ndan tepki geldi. Federasyon tarafından Türkiye’deki 43 kadın sivil toplum örgütü adına ortak açıklama yayımlandı. Açıklamada imzası bulunan İzmir Kadın Kuruluşları Birliği Başkanı Eraslan, Afife Jale’nin tiyatro sahnesine çıktığı 3 Nisan 1919’dan 99 yıl sonra, 29 Mart’ta TBMM’de düzenlenen 18 Mart Çanakkale Zaferi’nin anması sırasında kadın erkek eşitliği, demokrasi, insan hakları ve kadının insan hakları adına utanç verici olay yaşandığını öne sürdü. Eraslan, ayrıca kadın tiyatrocuların sahneye çıkarılmadığı iddiasına ilişkin yapılan açıklamaların tatmin edici olmadığını belirterek, sorumluların istifa etmesi gerektiğini savundu. ‘Utanç verici...’ÇAĞDAŞ YAŞAMI DESTEKLEME DERNEĞİ Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği Genel Merkezi, TBMM Başkanı İsmail Kahraman’ın talimatıyla kadın oyuncuların sahneye çıkmalarının engellenmesine ilişkin bir açıklama yayımladı. ÇYDD’nin açıklamasının bir bölümü şöyle: “Kadınları ve tiyatro sanatını aşağılayan emir, çağdışı bir düşünce olduğu için kabul edilemez. TBMM’de sahnelenen Çanakkale Şehitlerini Anma Günü’nde kadın sanatçıların sahnenin görünmeyen bir yerinde saklanarak oyunun yalnız erkek sanatçılarla sahnelenmesi, yaklaşık yüz yıllık tiyatro tarihimiz açısından bütün taraflar için utanç verici ve affedilmez bir uygulama olmuştur. Kadınların yüz yıllık kazanımlarını hedef alan bu çağdışı olay hakkında gerekli araştırma ve soruşturmanın yapılmasını Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği olarak talep ediyoruz.” ‘Gün Batımı’nda kadın oyuncular ağırlıkta’ TBMM çatısı altında ‘Çanakkale Anması’ olarak sunulan gösteride, kadın oyuncuların sahne önünden, seyircinin arkasında kalan ikincil bir pozisyona alınması, bir annenin askere uğurladığı oğluna sarılışının sansürlenmesi, Mustafa Kemal Atatürk’e ilişkin görsel malzemenin kullanılmasından vazgeçilmesi gibi son dakikada dayatılan düzenlemelerin basına yansımasıyla tiyatro dünyası ayağa kalktı. Atatürk’ü yok sayan, cinsel ayrımcılığa ışık yakan, TBMM Başkanlığı’nın bilgisiyle yapıldığı öne sürülen bu laiklik karşıtı ‘müdahale’, Cumhuriyet ilkelerinin Meclis çatısı altında da çiğnendiğinin göstergesi olduğu gibi, ‘kadının tiyatrodaki konumu’na nasıl bakıldığı konusunda da yeni bir ipucu oluşturuyor. Olup biten, yeterince araştırılıp açıklığa kavuşturulmazsa, tiyatro tarihimize bir kara leke daha düşecek. m‘GeüvnlaBnaatsımhaı’knedsapeare Tiyatro Eleştirmenleri Birliği’nin Ankara Ödülleri jürisinin Yılın Oyunu seçtiği ‘Gün Batımı’, 6’sı kadın 7 oyuncunun ve 4 müzisyenin iç içe geçmiş ortak çabasının ürünü. Çalışmalarını 30 yıldır Fransa’da yürüten, yazar, yönetmen, araştırmacı Ali İhsan Kaleli’nin yazıp sahnelediği ‘Gün Batımı’ Mevlana ile Shakespeare’in düşünceleri aracılığıyla ‘insan olma’nın özünü araştıran bir çalışma. Bu özün araştırılmasında birincil etken Mevlana’nın ‘insan’a ‘akıl’ ve ‘vicdan’ belirlemesiyle yaklaşması, Shakespeare’in de trajik kahramanlarını önünde sonunda ‘akıl’ ve ‘vicdan’ yoluna sokmasıdır. Kaleci, oyununu, üç kadın oyuncuyla (Aylin Dinç, Neslihan Derya Demirel, Başak Polat Karsavuran) simgelenen ‘Kırklar’ın, ‘neden bunca zulüm, bunca kan’ sorusuyla, ‘günbatımı’nda başlatıyor. ‘Kırklar’dan bir Çocuk’un (Dilek Bozkurt) öyküsü başladığındaysa, ‘cehennem kapısı’ açılarak ‘gece’ye geçiliyor. İnsanoğlunun, ‘intikam’ (gece yarısı), ‘hırs’ (zifiri karanlık), ‘kıskançlık’ (alacakaranlık) duygularıyla ‘hesaplaşma’ zamanı gelmiştir. ‘Hesaplaşma’ Shakespeare’in trajik karakterleri aracılığıyla yapılır. ‘İntikam’ olgusuyla yüzleşme, Anne Hamlet’in (Mehtap Öztepe) düşüncesinde Hamlet’le buluşmasıyla gerçekleşir. ‘Hırs’ ise Lady Macbeth’in (Sükun Işıtan), Macbeth’le işlediği cinayetin anımsamasıyla irdelenir. ‘Kıskançlık’ olgusu sahnede hem Othello’nun içsesini (Suat Karausta) hem de Desdemona’yla olan diyalogları gerektirir. Shakespeare karakterleri, yaşadıkları trajik deneyim yoluyla kendilerine ‘ayna’ tutarlar ve ‘kendi kendini bilme’ aşamasına ulaşırlar. Yapılan ‘bunca zulüm’ün ve akıtılan ‘bunca kan’ın anlamsızlığı ortadadır artık... Tbeirkyraarpıımolmayan özgün Oyun, ‘Nameci’nin ‘tüccar ve papağan’ öyküsüyle sürer. Bir canlının bir başka canlının özgürlüğü için yanıp yakılışı, insanın, ‘kendi kendini bilme’ yolunda daha ne çok yol alması gerektiğini gösterir. Çocuk, öyküsünü noktalarken ‘akan su’ ‘ayna’ olur. ‘Baktım’ der Çocuk, ‘bir yanım hayat, bir yanım ölüm.’ Gerisi boş... Shakespeare karakterlerinin ve başka öykülerdeki varlıkların acı çekerek bireysel gerçeklerine ulaşma aşaması tamamlanmış, ‘günbatımı’, ‘gün atımı’na evrilmiştir. ‘Gün Batımı’, Kaleci’nin, iki büyük ozanı ‘metinlerarası’ yaklaşımla buluştururken, kendi ozan kişiliğini de ortaya koyduğu bir yazarlık ürünüdür. Kaleci, sahne olayının içerdiği ‘sufi bakış’ı, oyun boyunca çeşitli rolleri taşıyan ‘oyuncu’ların ‘hem kahraman hem kahramana bakan’, ‘hem ayna hem aynaya bakan’ kişiler olmasıyla açıklıyor. Böylece, ‘dramatik’ olanın ötesine geçen bir oyunculuk düzlemi oluşuyor. Koral sesin bireysel çığlıkla, iç sesin diyalogla, ‘anlatıcı’ sesin bir bölümü Doğu enstrümanlarından oluşan orkestranın büyülü müziğiyle buluşması ‘hareket’ düzenini de belirliyor: Oyun, Şaman törenlerinden, Kafkas halk danslarına, ‘samah’a uzanan, ama hiçbiri olmayan bir törensilikle, ‘aydınlatan’ ve ‘gölgede bırakan’ mumların görselliği içinde oluşan ‘koreografi’ yoluyla devindiriliyor. Hakan Dündar’ın dekor, Sevgi Türkay’ın giysi, Zeynel Işık’ın ışık tasarımı, Kaleci’nin derinliği yalınlıkta arayan sahne yorumunu tamamlıyor. Bize özgü olanın incelikle değerlendirildiği, tekrarı olmayan, özgün bir sahne olayı izliyoruz. C MY B