Katalog

Pazartesi 5 Mart 2018 ekonomi@cumhuriyet com.tr TASARIM: BAHADIR AKTAŞ En büyük tahsildar ekonomi 11 Akaryakıt sektöründe oyuncuların vergi memuru gibi çalıştıkla rını dile getiren Petrol Ofisi Genel Müdürü Selim Şiper, 5 milyar lira ile Maliye Bakanlığı’nın en büyük tahsildarı olduğunu söyledi Mehmet Şimşek Ticaret savaşı Akaryakıt sektöründe olan dolaylı vergilerin oranı Türkiye’de yüzde 64’e yaklaşır fiilen başladı nadiren düşse de birkaç günde bir ken, bunun içindeki akaryakıt payının Ekonomiden sorumlu Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, gelişme yükselen fiyatların yanı sıra ver OLCAY BÜYÜKTAŞ gi yükünün tü da ciddi bir miktar olduğu görülüyor. Petrol Sanayi lere bakıldığında ticaret sa ketici kadar satıcıyı da Derneği’nin (PETDER) vaşının aslında fiilen başla zorladığı görüldü. Yüz PWC Türkiye ile hazır mış durumda olduğunu kay de 20’yi aşan pazar pa ladığı ‘Akaryakıt Dağı detti. Şimşek, ABD yöneti yı ile sektör lideri Petrol tım Sektörünün Türki minin bir anlamda küresel Ofisi Genel Müdürü Se ye Ekonomisindeki Yeri ticaret savaşını başlatacak lim Şiper, sektördeki ver ve Önemi Raporu’na gö noktada hareketler yaptığına dikkati çekti. Şimşek, Amerika’nın eskiden uzun bir süre serbest piyasa ekonomisinin bayraktarlığını yaptığını, ülkelerin şimdi çok taraflı yaklaşımlar yerine kendi başına buyruk politikalar geliştirmek istediklerini belirterek, “Bu küresel bir ticaret savaşını ve korumacılığı daha ileri seviyeye çekecek bir yaklaşım. Bu bence dünya ekonomisi açısından çok sıkıntılı bir durum” değerlendirmesinde gi yüksekliği kadar, maruz kalınan vergiye aracılık etmekten de şikâyetci. Türkiye’de vergilerin dolaysız toplanamazsa bu tip durumların gündeme geldiğini anlatan Şiper, ÖTV ve KDV için ayrı ofis kurduklarını, maliyenin tahsilat memuru gibi çalıştıklarını anlatarak, “5 milyar liralık vergi ile Maliye Bakanlığı’nın en büyük tahsildarıyım” dedi. re, son 5 yılda her yıl ortalama yüzde 7 büyüyen akaryakıt dağıtım sektörünün dolaylı vergiler hariç toplam satışı 2016’da yaklaşık 65 milyar liraya, dolaylı vergiler dahil büyüklüğü de 140 milyar liraya ulaşmıştı. Üçte biri akaryakıt Akaryakıt dağıtım sektöründe, ÖTV ve KDV gibi dolaylı vergiler yoluyla sağlanan kamu gelirle bulundu. Akaryakıt fiyatlarının ri son 3 yılda yüzde 9 ar Bir televizyon kanalın yüksekliği ve sık sık ge tışla 75 milyar liraya çı da bilgi veren bulunan Şim len zamlar üzerine, ülke karken geçen yıl kamu şek, “Küresel kriz ile birlikte deki benzin fiyatlarının iki nun toplam ÖTV ve KDV dünyada gelir dağılımı bo kanaldan belirlendiğini, bi gelirlerinin yaklaşık yüz zuldu. Küresel kriz sonrası rinin petrol fiyatları diğe de 26’sını akaryakıt dağı 34 yıllık dönemde büyümenin neredeyse yüzde 95’i en zengin yüzde 1’e gitti” dedi. l Ekonomi Servisi Fiyatın yüzde 58’i veRGi rinin de döviz kuru hareketleri olduğunu hatırlatan Şiper, sektöreki büyümenin esas olarak motorinden kaynaklandığını, dizel tım sektöründeki dolaylı vergiler oluşturdu. Geçen yılki vergi gerçekleşmelerine bakıldığında ise 2017 yılına iliş Trump’tan otomotiv tehdidi ABD Başkanı Donald Trump, Avrupa ülkelerinin ABD’nin gelecek hafta Avrupa’dan yapılan çelik ve alüminyum ithalatına uygulayacağı vergilere karşılık vermesi durumun Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından hazırlanan geçen yıl aralık ayı petral ve LPG piyasası fiyatlandırma raporuna göre, aralıkta 5.57 lira düzeyinde olan 95 oktan kurşunsuz benzin nihai litre fiyatının yüzde 57.92’lik kısmının vergi, yüzde 31.81’lik kısmının ürün maliyeti ve yüzde 10.27’lik kısmının da piyasada faaliyet gösteren şirketlerin brüt kar marjı ile gelir payından oluştuğu görülüyor. Aralıkta 5.03 TL/LT düzeyindeki motorin nihai litre fiyatının da yüzde 50.92’lik kısmı vergi, yüzde 37.29’luk kısmı ürün maliyeti, yüzde 11.79’luk kısmı da piyasada faaliyet gösteren şirketlerin brüt kâr marjı ile gelir payından oluşuyor. pazarında daha güçlü olduklarını söyledi. Bu bilgiler ışığında vergi tablosuna bakıldığın da, ülkede toplanan KDV ve ÖTV’nin üçte birine yakın kısmının akaryakıttan elde edildiği görülüyor. OECD ortalamasında yüzde 46 kin açıklanan vergi rakamlarıyle 536 milyar lira vergi toplandığı açıklandı. Bu rakamın 360 milyarı KDV ve ÖTV başta olmak üzere dolaylı vergilerden oluştu. 176 milyar lirasının doğrudan vergilerden oluştuğu aktarıldı. da ABD’nin Avrupa yapımı araçlara vergi uygulayacağını açıkladı. Trump, “AB zaten yüksek vergilerini daha da artırmak istiyorsa ve ABD şirketlerinin orada iş İstasyon azaldı, pay arttı yapmasının önüne engel ko yuyorsa biz de ABD’ye gelen arabalarına vergi uygulayacağız. Onlar arabalarımızın orada satmasını imkânsız hale getiriyorlar. Büyük ticari dengesizlik” dedi. Trump “aptalca” olarak tanımladığı ticari anlaşma Türkiye akaryakıt ve madeni yağlar sektöründe faaliyet gösteren Petrol Ofisi 2018’e büyüyerek girdi. rine taşıyan şirket, 2017’nin son çeyreğinde 1.698 olan istasyon sayısını Şubat 2018 itibarıyla 1.720’ye çıkardı. Yıl içinde yüzde 20’nin altında olan pazar payını da yüzde 22’ye taşıdı. az 1 milyar lira olarak belirlendiğini arktardı. Fosil yakıt bitmez Elektrikli araçların yakın gelecekte etkin olamayacağı gibi dizelde de politik ha terminali, 20 havaalanı ikmal ünitesi ve 1 madeni yağ fabrikası gibi Türkiye’de benzeri bulunmayan büyüklük ve çeşitlilikte güçlü bir altyapıya sahiptir. Yaklaşık 1.1 milyon metreküp depolama ka ve politikalardan dolayı ül 2016’da 30.8 “Bayilik sistemine inanıyo reket edildiğini dile getiren pasitesi ve madeni yağda yıl kesinin ticaret açığının yıl milyar lira ruz” diyen Petrol Ofisi Genel Şiper’e göre uzun bir sü lık 150 bin tonluk üretim ka lık 800 milyar doları buldu olan net Müdürü Selim Şipar, bugün re daha fosil yakıtlar revaç pasitemiz bulunuyor. Bugün ğunu iddia etti.l Ekonomi satış ra kü altyapıyı yeniden oluştur ta olacak. paranız olsa dahi yapamaya Servisi kamını mak isteseler ne izin alabile Şiper, “Vitol, Türkiye’ye cağınız bu benzersiz altya 38 mil ceklerini ne de para yeteceği güvendi. Petrol Ofisi bugün, pısı ile Petrol Ofisi, Türkiye Yemek kartıyla alışverişe son Şiper, “Altınordu ile Türk futbolunun altyapısını destekliyoruz” dedi. yar liranın üze ni dile getirerek, bayi odaklı büyüme hedeflediklerini, yıllık yatırım alt limitini ise en 1.720 akaryakıt istasyonu, 1.450 üzerinde köy pompası, 9 akaryakıt terminali, 3 LPG ihtiyacının yüzde 40’ını tek başına karşılayabiliyor” bilgisini verdi. Gümrük ve Ticaret Bakanı Bülent Tüfenkci, yüksek komisyon ücretleri ve ödeme sürelerinin çok Baklagil üretimi arttı AVM çılgınlığı durmak bilmiyor uzun olması tartışmalarıyla gündeme gelen yemek kartları sorununun çözümü için yapılan çalışmalarda sona gelindiğini bildirdi. Düzenlemeye ilişkin maddelere şöyle: Yemek kartı müşterileri Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, “Desteklerin etkisiyle toplam kuru baklagil üretim alanı bir yılda 752 bin 414 dekar, toplam üretim ise 83 bin 552 ton arttı” 2020 sonuna kadar inşaat halindeki 44 AVM’nin tamamlanmasıyla Türkiye’de AVM sayısı 445’e çıkacak. JLL Türkiye’nin 2017 “Ticari Gayrimenkul Pazarı Görünümü” raporuna göre inşa nin doğrudan, dolaylı veya bilgisini verdi. at halinde olan 44 AVM’nin gizli olarak iskonto almala Buna göre, nohut üre 2020’nin sonuna kadar ta rının önüne geçilecek. Yemek kartı şirketlerinin perakende işletmelerden alabileceği komisyon oranına tavan sınır getirilecek. Yemek kartlarının, market alışverişleri gibi yemek sektörü dışındaki sektörlerde kullanılmasının önüne geçilecek. l Ekonomi Servisi timi 15 bin ton artışla 470 bin tona, kırmızı mercimek üretimi 55 bin ton artışla 400 bin tona, yeşil mercimek üretimi 10 bin ton artışla 30 bin tona, üretim alanı azalmasına karşın kuru fasulye üretimi de 4 bin ton artışla 239 bin tona çıktı. l Ekonomi Servisi mamlanması bekleniyor. Türkiye genelinde şu anda 401 AVM ile yaklaşık 12.2 milyon metrekare ticari kiralanabilir alan bulunuyor. İstanbul’da şu anda 114 AVM’de yaklaşık 4.4 milyon metrekare ticari kiralanabilir alan bulunuyor. Megaşehirde şu anda inşaat halinde olan 22 AVM’nin ise 2020’nin Dünya çiftçisine Türk traktörü sonunakadartamamlanması bekleniyor. Bu AVM’lerin tamamlanmasıyla İstanbul’daki toplam AVM sayısı 136’ya, ti Zeynep Erkunt Armağan Sanayi ve üretimde 37 yıldır faaliyet gösterdikleini hatırlatan Erkunt Traktör Yönetim Kurulu Başkanı Zeynep Erkunt Armağan, Türkiye’nin ilk yerli tasarım traktörünü ürettiklerinin de altını çizdi. “Tersine mühendislik ya da yurtdışından teknoloji transferi ile istediğimiz noktaya ulaşıp, dünya markaları yaratamayız” di yen Armağan, “Erkunt ARGE’ye en fazla kaynak ayıran 250 şirketten biri olma sıfatını kazandı. 2016 yılında tüm fabrikada yalın üretim felsefesini benimseyerek sıkı bir yeniden yapılanma sürecine girdik. İsraflardan arındık ve çıktı kalitesini artırdığımız yepyeni bir aşamaya geçtik. Bunca sıkı çalışmanın yanı sıra Erkunt, dünyaya açıl mak ve markalaşmak konusunda da ilk günden itibaren çok cesur adımlar attı. Traktörlerimizi iç piyasaya sürdükten sadece 3 yıl sonra ArmaTrac markasıyla ihracata başladık. Erkunt, yerli tasarım traktörlerini farklı ülkelerde açtığı bayiliklerle dünya çiftçisine ulaştırmak için yola koyuldu” bilgisini verdi. l Ekonomi Servisi cari kiralanabilir alan 5.3 milyon metrekareye çıkacak. Ankara’da 39 AVM’de toplam 1.6 milyon metrekare ticari kiralanabilir alan yer alıyor. Başkentte şu anda inşaat halinde olan 8 AVM bulunuyor. Türkiye’deki toplam AVM sayısının 3 yıl içerisinde 445’e çıkacağı belirtiliyor. İstanbul ve Ankara gibi kentlerde rekabet nedeniyle “Farklılaşma”nın önemi artacak. l Ekonomi Servisi ‘Kutuplaşma’dan savaşlara Geçen hafta büyük güçler arası kutuplaşmayı konuşuyorduk, bu hafta gündemde “savaşlar” var. Neyse ki şimdilik ticaret savaşları. Ancak, kapitalist sistemde, ticaret savaşlarına yol açan dinamiklerle, sıcak savaşlara yol açan dinamikler büyük ölçüde örtüşüyor. İşletim sistemi sorunu Geçen hafta bir yazar, “Batı dünyasının işletim sistemi çöktü mü” diye soruyordu (New York Magazine, 27/02/18). “Popülizm” olarak tanımlanan toplumsal huzursuzluklar liberal demokrasiyi tehdit ediyor, serbest piyasa ekonomisine yönelik eleştiriler de ABD merkezli Batı hegemonyasının uluslararası ekonomik modelini (neoliberal küreselleşmeyi)... Hem sağ/sol popülizmin hem de serbest piyasaya yönelik eleştirilerin arkasında, kapitalizmin yapısal krizi içinde servet kutuplaşmasının, yoksulluğun, toplumsal hizmetlerdeki çöküşün müstehcen düzeylere ulaşması var. Sağ reaksiyon, uluslararası rekabeti ve göçmenleri hedef alan tepkiler üzerinden, yabancı düşmanlığı, ırkçılık, dincilik/milliyetçilik olarak şekilleniyor. Solda da refah devletinin restorasyonunu, gelir dağılımının bozukluklarını düzeltmeyi amaçlayan bir yeni sosyal demokrasi arayışı var. Sağ popülizmi, işçi sınıfının öfkesini yabancılara, yönetici seçkinlere, liberal ve sol entelijansiyaya yönlendirerek faşizme giden yolu açıyor. Yeni bir sosyal demokrasi arayışı kapitalist ilişkileri, emekçi sınıfların yaşam koşullarını biraz olsun iyileştirecek yamalarla onararak korumayı amaçlıyor. Yapısal kriz içinde, sermayeler arası rekabetin, işçi sınıfının öfkesinin baskısı devletleri önlem almaya zorladıkça savaşlara giden yol iki kanaldan açıyor: (1) Şirketlere yeni “avlanma alanları” açmak (piyasalarımızı, istihdamı koruyalım; kapasite fazlası, işsizlik öteki ülkelerde artsın), (2) Bu alanları korumak ekonomiyi canlandırmak için silahlanmayı hızlandırmak. Bu ikisi arasındaki diyalektik de siyasi, askeri kriz olasılıklarını arttırıyor. Çünkü, “işletim sistemi” istikrarını kaybetmeye başlayınca, öngörülemeyen sonuçlar yasası daha etkin biçimde işliyor. Öngörülemeyen sonuçlar... Geçen hafta Trump, ABD işçi sınıfını korumak, haksız rekabeti önlemek gerekçeleriyle, demirçelik ve alüminyum sektöründe ithalata yüzde 20 dolayında vergi getireceklerini, “korumacılık iyidir” mesajıyla birlikte açıkladı. Avrupa Birliği tepkisini misilleme tehdidiyle ifade etti. Trump “otomotiv ithalatına da vergi koyarız” diyerek tırmandırdı. Dünya Ticaret Örgütü, “ticaret savaşlarına yol açar” diyerek uyardı. ABD’de Dow Jones iki günde yüzde 2.7. Cuma günü Avrupa (FT, DAX, CAC40, IBEX), Asya (Nikkei, Heng Seng) yüzde 22.5 oranlarında gerilediler. Wall Street Journal, yorumunda, ABD’nin demir çelik ithalatında Çin ve Rusya’nın paylarının sırasıyla yüzde olarak, 2.2 ve 8.7 olduğuna dikkat çekerek önlemlerin esas olarak Kanada (6), Güney Kore (10), Brezilya (13), Meksika (9) gibi stratejik müttefiklerini, ABD’nin tarım ürünleri, tarım makineleri gibi özellikle muhafazakâr partinin seçmeninin yoğun olduğu sektörlerin ihracatını vuracağını, otomotiv sektöründe yabancı şirketlerin rekabet gücünü arttıracağına işaret etti. Geçen hafta silahlanma yarışının, Almanya’nın da katılımıyla hızlanmaya başladığına değinmiştik. Hafta sonuna doğru, Rusya, dünyada her yeri vurabilecek, önlenmesi olanaksız nükleer başlıklı hipersonik füze ürettiklerini açıkladı. Bu açıklama nükleer silahlar, füze teknolojisi, füze savunma sistemleri, buna bağlı olarak yapay zekâ alanlarında silahlanma yarışını, silah piyasalarında rekabeti hızlandıracak. Silahlanma yarışı, rekabet, savaş sanayilerini destekleyecek ama aynı anda büyük güçlerin devlet bütçelerine ek yükler getirecek. Mali kaynakları göreli olarak daha güçlü olan Çin ve Almanya’nın bu silahlanma yarışında çok daha rahat hareket edebileceğini, böylece Batı’nın “işletim sisteminin çöküşünün” ilerlemeye, uluslararası siyasi askeri dengelerin değişmeye, olası bir savaşa giden yolun kısalmaya devam edeceğini söyleyebiliriz. İranlılar döviz bürolarına akın etti İran, artan talebi karşılamak için belirlediği kısıtlı sayıdaki döviz bürolarına döviz sağlamaya çalışsa da kargaşayı önleyemedi. İran’da değer kaybeden riyali elden çıkarmak isteyen İranlılar, döviz büroları önünde uzun kuyruklar oluşturdu. Sabahın erken saatlerinde sıra alabilmek için döviz bürolarına akın eden İranlar, vatandaşlık numarasıyla devletin belirlediği miktarda döviz alabiliyor. Dalgalanmayı kontrol etmeye çalışan İran Merkez Bankası, yıllık faiz oranını iki haftalık süreyle yüzde 15’ten yüzde 20’ye yükseltti. l Ekonomi Servisi C MY B