Katalog

Salı 6 Kasım 2018 ekonomi TASARIM: ŞÜKRAN İŞCAN ekonomi@cumhuriyet.com.tr 9 TOPYEKÛN ZİRVE Enflasyon hükümetin başlattığı indirim kampanyalarına rağmen ekimde yüzde 2.67 artışla yüzde 25.24’e yükselerek 15 yılın zirvesine çıktı Derin resesyon Capital Economics kıdemli gelişmekte olan piyasalar ekonomisti Jason Tuvey, arka arkaya yedinci ayda da enflasyonun yükselmeye devam ederek Merkez Bankası (TCMB) hedefinin beş katına çıktığını belirtirken, artışın tüm alt kalemler genelinde gözlendiğine dikkat çekti. Tuvey, “Ekimdeki beklentilerin üzerindeki gerçekleşme TCMB’nin daha fazla faiz artışına gitmesine yol açmayacak. Buna karşılık ekonomi derin bir resesyona girerken TCMB üzerinde politikayı gevşetmeye yönelik siyasi bir baskı gündeme gelebilir” diye konuştu. İşsizliği artıracak Ekim ayında yıllık enflasyon, beklentileri aşarak, yüzde 25.24 seviyesine yükseldi ve 2003’ten bu yana gördüğü en yüksek düzeye ulaştı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, ekim ayı itibarıyla 12 aylık ortalamalar dikkate alındığında, tüketici fiyatları yüzde 14.9, yurtiçi üretici fiyatları yüzde 23.73 arttı. Aylık bazda tüketici fiyat endeksi (TÜFE) yüzde 2.67, yurtiçi üretici fiyat endeksi (YİÜFE) yüzde 0.91 artış gösterdi. İndirimler boşa çıktı TÜFE, ekimde geçen yılın aralık ayına göre yüzde 22,56, geçen yılın aynı ayı na göre yüzde 25.24 yükseldi. YİÜFE ise Aralık 2017’ye göre yüzde 40.22, geçen yılın ekim ayına göre de yüzde 45.01 arttı. Yüzde 25.24’lük enflasyon Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın 9 Ekim’de açıkladığı ve enflasyonu aşağıya çekmesi beklenen “Enflasyonla Topyekun Mücadele Programı”nın da işe yaramadığını gözler önüne serdi. Enflasyonla topyekun mücadele kapsamında giyim ve gıda tarafında yapılan yüzde 10 indirimlerin yanı sıra mobilya ile beyaz eşya başta olmak üzere açıklanan son vergi indirimlerinin fiyatlar üzerinde ekim ayı itibarıyla anlamlı bir etkisi gözlenmezken, TL’de son dönemde ki değer kayıplarının yarattığı maliyet baskıları hissedilmeye devam edildi. Gıda zirvede Çekirdek TÜFE yıllık yüzde 24.34 oldu, önceki yüzde 24.05’ti. Gıda enflasyonu yüzde 27.70’ten yüzde 29.26’ya yükseldi. Ekimde aylık en yüksek artış yüzde 12.74 ile giyim ve ayakkabı grubunda olurken, konutta yüzde 4.15, ev eşyasında yüzde 3.44, gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 3.22 ve eğlence ve kültürde yüzde 2.07 artış gerçekleşti. Aylık düşüş gösteren tek grup yüzde 0.85 ile ulaştırma oldu. Yıllık en fazla artış yüzde 37.92 ile ev eşyası grubunda gerçekleşirken, TÜFE’de bir önceki yılın aynı ayına göre ulaştırma yüzde 32, çeşitli mal ve hizmetler yüzde 31.50, gıda ve alkolsüz içecekler yüzde 29.26 ve konut yüzde 25.72 ile artışın yüksek olduğu diğer ana harcama grupları oldu. Bozulma sürüyor Özel kapsamlı TÜFE göstergelerinden ‘B’ endeksi yıllık bazda eylül ayındaki yüzde 23.71’den ekimde yüzde 24.37’ye, ‘C’ endeksi ise yüzde 24.05’ten yüzde 24.34’e yükselerek çekirdek göstergelerde bozulmanın devam ettiğine işaret etti. Merkez Bankası’nın yılsonu enflasyon tahmini yüzde 23.5 seviyesinde bulunuyor. l Ekonomi Servisi YDcamfmrrnbiipyrfarsılybahniaaise.uvaaiıkyayBartaısesrseVcmaztmtads,uögııdıalteknnşsektıöçudanylöeakğüyöaaadııdarğelsusnkl.ıeskrutsiaa’lirıngntstüııUtenyıemeyanşkoeanegeiselatlatabtnıilrpuaeümaiiznUicneiöplcmmybselroacaoelkiziileUooaimşaryu‘akelrrÜoepylüyursraklsiaklue.ınnınik,niylyms”nnoynazicsofaia“keaiaalynadlsvoseYiünmlasysk,ndeıeeuykagcnaisıoatütadri’zlnereyeüPadlesryeauiboliomyhr.reeridaatçgşetalüo.anitlkaienrçıeömeştğrinDflutiisbü.karrıicsaşaeiiininırai Yükselişedevam TÜSİAD başekonomisti Zümrüt İmamoğlu da nisan ayından beri işsizliğin arttığına dikkati çekerek tüketici talebinde de bir düşüşün yaşandığını söyledi. İmamoğlu, artırılan tüketici fiyatlarının talebi daha da düşürdüğünü anlatarak, “Bu durum tüketiciyi daha da küstürmemek için, üreticinin maliyetlerini etiketlere ve raflara tam olarak yansıtamamasına sebep oluyor” diye konuştu. Bahçeşehir Üniversitesi Öğretim Görevlisi İsmet Demirkol da, gıda fiyatlarının yüzde 30’a yakın, çekirdek enflasyonun da yüzde 24 olduğuna dikkat çekerek enflasyonda hâlâ en kötünün geride kalmadığını söyledi. Doları yükseltti Glrvblaraeiieryssnkeiyı lelsepeekonienTryiniiçLtmanirhe’lsdayeanaaeserfydıinthnnkaıaadabyeüf5daaantza.aşfe4dulrlar5aa4liuis.dnn45sTyıde.l3oL.ae4nKnrs5gaudeverose,e vİtclğ5riıaayare.rTıe4ğnmünpsı1’narelii3aynkaduar0ieyedyysenTçögaa’Lınnulnkoaelitslamrndıled.iykuuvAaa.iacBayiDfyaçeDitoğısmk’unılialntsyaiurndeamlgearplaüitnaümamladı. Zabıta da işe yaramadı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın fiyat artışlarının bastırılması için üst üste yaptığı çağrıların ardından, enflasyonla savaşın ön cephesinde yer alan zabıtaların denetimleri de fiyatları durduramadı. Ekim ayına gıda enflasyonu yüzde 30’u bulurken geçen ayın zam şampiyonu, yüzde 41.21 ile çocuk kabanlarında yaşandı. TÜİK verilerine göre, fiyat artışında çocuk kabanını, yüzde 40.64 ile kadın kazağı, yüzde 40.16 ile erkek montu izledi. Yıllık artışta ise yüzde 142 ile domates ilk sırada yer aldı. Yıllık bazda fiyat artışında salça yüzde 93.5 artışla ikinci sırada yer aldı. bebek mamasının fiyatı ise yüzde 70.7 artış gösterdi. Ekim ayında en fazla fiyat düşüşü ise yüzde 29,14 ile limonda gerçekleşti. Bunu yüzde 19.38 ile salatalık, yüzde 14.01 ile muz, yüzde 12.43 ile uçak bileti ücreti, yüzde 5.90 ile havuç, yüzde 5.85 ile mücevher, yüzde 4.68 ile elma, yüzde 4.39 ile otel ücreti izledi. Enflasyon yavaşlamış! Albayrak: Kasım ve aralık enflasyonu daha olumlu olacak Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, son dönemde başta enerji olmak üzere fiyatlarda aşağı yönlü bir düşüşün başladığını ifade ederek, Enflasyonla Topyekun Mücadele Programı’nın ekim ayındaki sınırlı da olsa pozitif etkiyi gördüklerini, kasım ve aralıkta bu etkinin artarak devam edeceğini belirtti. Ekim ayında yüzde 25.24 ile son 15 yılın zirvesine çıkan enflasyon ile ilgili de Albayrak, “Kur ve maliyetlerde düşüşü görmeye başladık, ekimde enflasyonun ciddi olarak yavaşladığını gösteriyor” değerlendirmesini yaptı. Albayrak A Para kanalında katıldığı programda şu açıklamaları yaptı: 4 Makro datalar gayet doğru bir istikamette olduğumuzu gösteriyor. 4 Eylülde fahiş bir fiyatlama algısı ortaya çıktı ve bunun enflasyona yansıdığını gördük. Enflasyonda en kötüsünü aştık. Trendin gayet olumlu olduğunu ve yılsonu hedeflerini yakalayacağımızı söyleyebilirim. 4 İndirimleri iyi uygulayan ya da uygulamayan bazı zincirler var; bunları takip ediyoruz. Vergi düzenlemeleri yaptığımız 4 sektör de (enflasyonun düşüşünü) ciddi şekilde etkileyecek. Albayrak, Yurt İçi Üretici Fi yat Endeksi rakamlarıyla hesaplanan yeniden değerleme oranının yüzde 23.73 olduğunun hatırlatılması ve bu rakamda bir değişiklik düşünüp düşünmediklerinin sorulması üzerine de geçen dönemin mevsimsel, birkaç aya bağlı oluşturduğu normal dışı durum nedeniyle bu süreçte gerekli adımları atacaklarını bildirdi. Albayrak, yeniden değerleme oranına ilişkin, “Burada belirlenecek oran için 2019 enflasyonla mücadele kapsamında da bütçe dengesi kapsamında da en optimum, en doğru çözümle ilerleyeceğimizi göreceksiniz, yakında açıklayacağız. Detay lı çalışmalar devam ediyor” dedi. l Ekonomi Servisi Albayrak Sarayın pusulası hangisi? Öncelikle Özdemir İnce’nin ülkemizin ünlü liboşlarının kafa, kavram kargaşaları üzerinden yola çıktığı pazar günkü yazısını atlamışsanız okumanızı öneririm... “Halkkilise ittifakına dayalı Amerikan sekülerizmi, halkla devletin kiliseye karşı çıktıkları Avrupa aydınlanmacılığı, dini kamusal alanda sınırlayan; birey ve toplumu, anayasa ve yasaları dinin tekçi ve baskıcı şeriatına karşı korumayı amaçlayan Türk laikliği” herkes için yürünülen yolun pusulasının yalın anlaşılabilmesi için hap gibi bir reçete... Söylem cambazı siyasetçilerin, çağın medya güdüleme gücünü arkalarına almış, sandık gücüyle otoriterleşmeyi seçmiş liderlerinin, ülkelerinde yürürlükteki rejimlerin anayasal hukuk düzenleri ister başkanlık, ister parlamentarizm olsun, otoriter güç kullanma cambazlığında, insan hakları, demokrasi, hukuk devleti düzenlerini tepetaklak ettikleri bir sürecin içindeyiz. Emperyal güç odaklarının akıl almaz bir çarpıklıkla, giderek daha az, kimlikleri ortaklıkları bile arapsaçı, bilinemeyen çokuluslu tekeller elinde toplanması, silahlı güç, medyatik güdüleme gücünün araçlarının ele geçirilmiş olmalarının karmaşasında... İnsanın, tüm canlıların yaşamlarının sürdürülebilmesi, dünyanın yaşanabilir korunabilmesinde, hakhukuk, adalet, demokrasinin yaşatılabiliyor olmasında... Tek ayak üzerinden söylenen yalanlarla, yürünmek istenen diktatoryal yolun pusulası arasındaki söylem tuzaklarını görmek yaşamsal önem kazanıyor... HHH Saray’ın pusulası hangisi? Ustalıklı söylemlerde, laf cambazlığında, en çok 16 yıllık İktidarları eliyle gelinmiş dev sorunlar, ekonomiksosyalsiyasal çıkmazlar, çelişkiler ağında, kimi dersler çıkarılmış olarak, ülke gerçekleri, çıkarları yolunda ortak değerlere doğru atılmakta olunan anlamlı adımlar var mı? Anadolu aydınlanmacılığı, laik Cumhuriyet, Atatürk devrimciliğine düşmanlıktan olsun vazgeçilip tarihimizle barışmak gibi bir yol arayışı söz konusu mu? Anayasal düzen, hakhukukdemokrasi, insan haklarını ayaklar altında tutan, dünyada bir benzeri olmayan Tek adam, Saray otoriterliğinin sınır tanımaz icraatları ile, ülkemizdeki yaşamın giderek daha büyük çoğunluk için karabasana dönüşmesinde inadına yürünecek mi? Saray’ın yüzde doksan beş üstü güdümünde, anaakım, yandaş medyasındaki, olumsuz gelişmelerin giderek daha ağır sansürlendiği haberlerin içinden bile satır araları doğru okunabildiğinde ürkütücü gidişata ilişkin öylesine çarpıcı acı gerçekler ortaya çıkabiliyor ki... Bizim gibi gerçeklere ulaşabilmek için, ulaşabildikleri her türden bilgiye ulaşma çabası içinde olanlar bir yana, en çok da yandaş seçmen çoğunluk üzerindeki medya haberlerine dönük karabasana dönüşmüş duygulara, tepkilere bir göz atmak yeterli. Halkımızın çoğunluğu anketlere yanıt verirlerken depresyona girmemek ya da daha da karamsar olmamak adına haberleri dinlemediklerini, televizyonları kapatıp tirajları ile de sabit yakınlık duydukları gazeteleri dahi almayıp okumadıklarını söylemiyorlar mı? Trajik olanı en çok da promosyon havalarında bedava dağıtılan yandaş medyanın gazete tomarları, dağıtılan yerlerde paketleri açılmadan, geri dönüşüme postalanmıyorlar mı? Çoluk çocuk, torun torba sahiplerinin aklı başında olanları, kendilerinin dinlemek gereğini duydukları televizyon haberleri, açık oturumlarından, özenle, öncelikle çocukları uzak tutma çabalarından söz etmiyorlar mı? Büyükleri, kendilerini umutsuzluğa, çaresizliğe sürükleyen haberler, gerçekler, şiddet karşısında, çocukları korumanın tek yolunun onları söz konusu yayınlardan uzak tutmak olduğu bilim insanlarının da birleştikleri tek gerçeklik değil mi? Çocukların çocuk oyunlarına da sıçramış şiddet karşısında, doğuştan olmayan otizm benzeri hastalıklara yakalanmaları riskleri, birbirleriyle oynayamaz, gülemez, masum çocukluklarını yaşayamaz hallere düşmeleri sorunları, çocuk parkları önünde buluşan ailelerin ortak karabasanı değil mi? En acısı çoğunluğun, hele de bir avuç vurgun düzeninden pay alabilenler dışında, herkes için geçerli yaşam koşullarının karabasanları, işsizlik, geliri ile geçinemez, işini sürdüremez, yaşam paniğinde, çocuklarını yetiştirebilme çaresizliğinde, öfke, bireysel şiddet patlamasında çocuklarını koruma adına bile çocuklarına da zarar verici rol model konumuna düşmek var ya... Saray’ın pusulasını içinde bulunduğunuz koşullara da bakarak nasıl okuyabiliyorsunuz? Çocuklarımız için yaratılmış eğitim koşullarını kabul edebiliyor, henüz işsizler ordusunun içine düşmemişseniz dahi, sizin için kaçınılmaz kılınmış çalışma, ücret, yaşam koşullarında yaşayabiliyor musunuz? Apple’dan yeni zam Apple, Türkiye’de satışa sunulan ürünlerine yeni zamlar yaptı. Yapılan zammın ardından ise ürünlerin önceki fiyatlarının 4 katına kadar yükseldiği görüldü. App Store’da yer alan tüm ücretli oyun ve uygulamaları etkileyen bu zam, platformdaki uygulamaların fiyat ortalamasını da 20 TL’lere çıkardı. Normalde 29.99 TL’ye satılan Minecraft, yeni zam ile birlikte 49.99 TL’den satılmaya başladı. Normalde 0.59 TL’ye satılan oyun ve uygulamaların hemen hemen tamamı yaklaşık 4 kat zamlanarak 1.99 TL’ye çıktı. C MY B