Katalog

Cumartesi 6 Ekim 2018 TASARIM: FUNDA YAŞAR ER yorum/haber 11 Muharrem ayı kararnameleri ve rastlantılar Osmanlı’ya hayranlık ve dolayısıyla özenme bu kadar olur: 18541875 arasında Osmanlı, toplam 217.05 milyon sterlinlik dış borç sözleşmelerine imza atmıştı. Aynı dönemde Osmanlı padişahları Abdülmecit ve Abdülaziz, Beylerbeyi, Dolmabahçe saraylarını, Şale Köşkü’nü, Yıldız Kasrı’nı yaptırıyorlardı. Bugün Türkiye’nin brüt dış borç stoku 500 milyar dolar dolayında. Beştepe Sarayı yetmedi, “reis sultan” sarayın çevresine yeni binalar, saray yavruları yaptırmaya devam ediyor. Ayrıca, bütçeden pay ayrıldı, Okluk Koyu’nda 40 bin ağaç kesildi, içinde 400 çalışanın 300 kişiye hizmet edeceği yeni bir saray daha yapılıyor... 1878’de, anayasayı yok sayan Osmanlı padişahı 2. Abdülhamid, Meclisi Mebusan’ı kapattı ve tek adam dönemine geçti. 2018’de, “reis sultan”ın seçilmesiyle parlamenter sisteme son verildi, TBMM’nin birçok işlevi tek adama devredildi. 1879’da, 2. Abdülhamid, yabancıların denetiminde olan Osmanlı Bankası Direktörü Mr. Foster’in önerisiyle, Hazinei Hassa’nın (padişahın kişisel gelir ve giderlerini belirleyen örgüt) başına, güvenilir insan olarak Agop Kazazyan’ı getirdi. Hazinei Hassa örgütü, bakanlık yapıldı. Bürokraside maaşlardan, hatta verilen yemekten kesinti, memurların görevlerinden uzaklaştırılması ya da emekli edilmesi gibi geniş çaplı kemer sıkma politikaları sayesinde padişahın hazinesinde artırıma gidildi. Kazazyan, bu başarılarından dolayı Hazinei Hassa’nın yanı sıra Maliye Nazırı da yapıldı. 2018’de, reis sultanın damadı, hem Hazine’den, hem de Maliye’den sorumlu bakan yapıldı. Damat, görevine başlar başlamaz, sıkı maliye politikası yürüteceklerini belirterek “tasarruf tedbirleri”ne başvurulacağını açıkladı. Ayrıca, devletin önemli ekonomik kurumlarının yer aldığı Varlık Fonu, reis sultana bağlandı. 1881 Muharrem ayında, Osmanlı padişahı 2. Abdülhamid, Muharrem Kararnamesi’ni yayımlamıştı. Kararnameye göre, borçlarla ilgili bir komisyon oluşturulacaktı. Bu komisyona, çeşitli nazırlıklardan yetkililer katılacaktı. 2018 Muharrem ayında, reis sultanın hazineden sorumlu damadı, “Yeni Ekonomik Programı” açıkladı. Programa göre, bir “Maliyet ve Dönüşüm Ofisi” kuruluyor ve bu ofiste çeşitli bakanlıklardan temsilciler yer alıyordu. 1881 Muharrem Kararnamesi gereği, Osmanlı borçlarının çevrimi, “Düyunu Umumiye İdaresi”ne bırakılıyordu. Bu idare, İngiliz, Alman, İtalyan, Fransız, Avusturya ile Galata bankerlerini temsil eden 7 kişilik bir yönetime sahipti. Bu uluslararası idareye, Osmanlı’nın balıkçılıktan, ipekten, tuzdan, tütünden, gümrüklerden ve eyaletlerden aldığı vergilerin denetimi veriliyordu. 2018 Muharrem ayında, damadın yeni ekonomi programı, McKinsey şirketinin denetimine bırakılıyordu. McKinsey; Avrupa, Amerika, Asya Pasifik, Ortadoğu ve Afrika’da ortakları olan bir uluslararası kuruluştu. Bu şirkete, Türkiye Cumhuriyeti’nin ekonomik programının tüm hedeflerini ve sonuçlarını her çeyrekte denetleme yetkisi tanınıyordu. Bu rastlantılar, tarihin yinelendiğini mi gösteriyor? Hayır, tarih yinelenmiyor. Çıkarcılığın ve gericiliğin mezarlığından “yerli ve milli”lik ayinleri eşliğinde emperyalizme teslim olma ruhu hortluyor yalnızca. 6 Ekim 2018 SAYI: 33967 İmtiyaz Sahibi: CUMHURİYET VAKFI adına ALEV COŞKUN Genel Yayın Yönetmeni Aykut Küçükkaya Yazıişleri Müdürleri Serkan Ozan / Olcay Büyüktaş Akça Sorumlu Müdür Ozan Alper Yurtoğlu Görsel Yönetmen Hakan Akarsu Reklam Direktörü Deniz Tufan Rezervasyon ve Planlama Koordinatörü Bülent Gürel l Haber Merkezi: Murat Hantaş l Dış Haberler: Mine Esen l Ekonomi: Şehriban Kıraç l Spor: Arif Kızılyalın l Gece: Ayça Bilgin Demir l Fotoğraf: Uğur Demir l Kültür Sanat: Emrah Kolukısa l Düzeltme: Mustafa Çolak Ankara Temsilcisi: Sertaç Eş Güvenevler Mah. Güneş Cad. No: 8/1 Çankaya 06690 Ankara Tel: (0312) 442 30 50 İzmir Reklam Tel: (0232) 441 12 20 0530 430 74 17 Yayın Kurulu: Alev Coşkun (Başkan), Ali Sirmen (Bşk. Yrd.), Aykut Küçükkaya, Emre Kongar, Şükran Soner, Kemal Işık Kansu, Orhan Bursalı, Mine Kırıkkanat, Miyase İlknur. l Okur Temsilcisi: Cengiz Yıldırım [email protected] l Muhasebe Müdürü: Günseli Özaltay l Satış Dağıtım Müdürü: Tunca Çinkaya Yayımlayan ve Yönetim Yeri: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 343 72 64 eposta: [email protected] Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 eposta: [email protected] Yaygın süreli yayın Baskı: DPC Baskı Tesisleri Hoşdere Yolu 34850 Esenyurt/İstanbul Dağıtım: Demirören Dağıtım Satış Pazarlama Matbaacılık Ödeme Aracılık ve Tahsilat Sistemleri AŞ Esenyurt/İstanbul Cumhuriyet’te yer alan haber, yazı ve fotoğrafların yeniden yayım hakkı saklı tutulmuştur. İzin alınmadan ve kaynak göstermeksizin yayımlamak Basın Kanunu gereğince hukuki ve cezai yaptırıma tabidir. İstanbul Ankara İzmir İmsak 05:34 05:20 05:44 NAMAZ VAKİTLERİ Güneş Öğle İkindi 06:58 12:58 16:10 06:42 12:43 15:56 07:04 13:06 16:20 Akşam 18:46 18:31 18:55 Yatsı 20:05 19:49 20:11 Türkiye günlerdir McKinsey’in ülkemizin mali yapısına ilişkin vereceği “danışmanlık hizmetinin” içeriğini ve sınırlarını tartışıyor. Kabul etmek gerekir ki bu danışmanlık, mali yapının denetimini, bu denetim üzerinden iktisadi bir yönlendirme, bunun kaçınılmaz sonucu olarak da siyasi baskıları getirecek. Çünkü kuraldır; iktisadi gelişmeler siyasi sonuçlar doğururlar. İktisat ve siyaset bir madalyonun iki yüzü, birbirinin bütünleyenidir. Bunu çok iyi bilen gelişmiş ülkeler, küresel güçler, emperyalist merkezler de azgelişmişgelişmekte olan ülkelerde iktisadi araçlar eliyle siyasi, diplomatik ve askeri kazançlar elde ederler. Zihinleri berraklaştırmak için kendi tarihimize bakalım. Osmanlı Devleti’nin gerilediği, çöktüğü döneme uzanalım. 1838’de Osmanlı Devleti ile İngiltere arasında imzalanan Balta Limanı Ticaret Antlaşması’nı anımsayalım. Bu antlaşma ile Osmanlı Devleti’nin iç pazarı, iç ve dış ticaret üzerindeki egemenliğini nasıl yitirdiğini, İngiltere’nin bu sayede Babı Âli’de daha da artan nüfuzunu düşünelim. Balta Limanı Ticaret Antlaşması’ndan kısa süre sonra, 1839’da, Tanzimat Fermanı’nın imzalandığını da hiç akıldan çıkarmayalım.    Bir başka örnek; Islahat Fermanı… Malum; Osmanlı Devleti ilk dış borcu, Kırım Savaşı sürerken 1854 yılında almıştır. 1853’te başlayan savaş, 1856’da bitmiştir. Dış dinamiklerin büyük etki sahibi oldukları Islahat Fermanı da 1856’da imzalanmıştır. Osmanlı Devleti’nin aldığı dış borcu kapatan ise tam 100 yıl sonra, 1954’te, Türkiye Cumhuriyeti olmuştur. Bir diğer örnek; Düyunu Umumiye, yani Genel Borçlar İdaresi. 18771878 Osmanlı Rus Savaşı’ndan (93 Harbi) büyük yıkımla çıkan Mali vesayet, iktisadi esaret, siyasi teslimiyet Osmanlı Devleti’nin borçlarını, vergi sistemini, mali yapısını denetleyen, alacaklı devletler adına gerekli düzenlemeleri yapan kurumdur. 1881’de açıklanan Muharrem Kararnamesi’ne göre kurulmuştur. O sırada ülkeyi Sultan II. Abdülhamid yönetmektedir. Adında IMF yazmayan IMF programı… Yalın gerçeği kabul edelim; McKinsey’in görevi, her ne kadar IMF’nin adı geçmese de Türkiye’ye bir IMF programı uygulatmaktır. Türkiye’ye borç veren Batılı, merkez, gelişmiş, kapitalist ülkelerin alacaklarının tahsilini güvence altına almaktır. Elde avuçta kırıntı düzeyinde kalan kamu varlıklarını tasfiye etmektir. Acı reçeteyi emekçilerin, yoksulların, ezilenlerin içmesini sağlamaktır. Sözde mali disiplin adı altında toplanacak olan kaynağı da ülkemize borç verenlerin, dünya finans kapitalinin ağababalarının, New York’taki tefecilerin, Londra’daki bankerlerin kasasına aktarmaktır. Çünkü kapitalizmde kuraldır: Kârlar özelleştirilir, zararlar kamulaştırılır. İşte tüm bu gerçekleri gördüğü içindir ki dev ve devrimci önderimiz Mustafa Kemal Atatürk ısrarla, “İktisatsız istiklal olmaz” demiştir. Sıklıkla, “mali egemenlik olmadan, milli egemenlik olamayacağının” altını çizmiştir. Henüz Lozan Barış Antlaşması’nın imzasından önce ve Cumhuriyet’in ilanından evvel, İzmir’de toplanan Birinci Türkiye İktisat Kongresi’nde, bağımsızlığın temel şartının ekonomik bağımsızlık olduğunu vurgulamıştır. “Siyasi ve askeri zaferler ne kadar büyük olursa olsunlar, ekonomik zaferlerle taçlandırılmazlarsa meydana gelen zaferler devamlı olamaz, az zamanda söner” sözleriyle bizlere yol göstermiş, uyarmıştır.  Asıl sorun şudur. Dış borç toplamı 450 milyar doları geçen, her yıl en az 200 milyar dolar dış kaynağa gereksinim duyan, büyüdüğü dönemlerde bile yeterince istihdam yaratamayan, 126 ülkeden 133 kalem tarım ve hayvancılık ürünü ithal eden bir ekonomik yapı, bağımsız siyaset yürütemez. 24 Ocak 1980 kararlarından bu yana iktisat deyince, sadece rant, repo, faiz, borsa ve döviz konuşan; üretim, yatırım, ihracat, vergi adaleti, planlı kalkınma, istihdam, ArGe, iktisadi dışsallık, gelir dağılımı, verimlilik, hakça paylaşım üzerinde hiç kafa yormayan bir siyaset, sağlıklı bir topluma, güçlü bir demokrasiye, etkili bir diplomasiye öncülük edemez. Kıssadan hisse: Türkiye, Batılı merkezlerin dayattığını değil, kendi tarihinde uyguladığı ve başardığı ekonomi programlarını benimsemelidir.     Akkuyu uyarısı istifa getirdi AKP Eskişehir Milletvekili Günay’ın AKPM için hazırladığı nükleer güvenlik E. M. Günay raporuna Rum vekilin talebiyle Akkuyu uyarısı eklendi. Günay, Akkuyu hakkında endişelerin rapora eklenmesi üzerine raportörlükten çekildi HÜSEYİN HAYATSEVER AKP Eskişehir Milletvekili ve Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi (AKPM) Türk Grubu üyesi Emine Nur Günay’ın raporu uyarınca hazırlanan ve AKPM Genel Kurulu’nda oylamaya sunulacak karar tasarısında, inşaatına başlanan ve “stratejik yatırım” statüsü verilen Akkuyu Nükleer Santralı’yla ilgili “derin endişeler” dile getirildi. Karar tasarısında Akkuyu’nun deprem bölgesinde inşa edildiği belirtilirken hükümetin “kendi vatandaşlarının dile getirdiği endişeleri dikkate alması gerektiği” vurgulandı. Günay, karar tasarısına kendi onayı olmadan Akkuyu uyarılarının eklendiğini dile getirerek raportörlükten çekildiğini bildirdi. Günay, hazırladığı “Avrupa’da Nükleer Güvenlik ve Emniyet” başlıklı raporu AKPM Sosyal İşler, Sağlık ve Sürdürülebilir Kalkınma Komisyonu’nun 19 Eylül tarihli toplantısında sundu. Rum üyeden şerh AKPM’nin Kıbrıs Rum Kesimi’nden üyesi Stella Kyriakides, Günay’ın raporunda Akkuyu’nun ayrıntılı şekilde ele alınmadığını belirterek Avrupa Parlamentosu’nun Türkiye’ye yaptığı Akkuyu’yu durdurma çağrısının göz ardı edilemeyeceğini savundu ve şerhi düştü. Komisyon toplantısında Kyriakides’in talebiyle karar tasarısına Akkuyu ile ilgili ‘endişeler’ eklendi. AKPM alt komisyonunda oybirliğiyle kabul edilen rapor ve karar tasarısında, “Akkuyu nükleer güç santralı inşa etme planlarıyla alakalı olarak AKPM, bu nükleer güç santralının Türkiye’nin deprem bölgesine inşa edilmesiyle ilgili derin endişelerini bildirmektedir. Bu endişeler Avrupa Parlamentosu’nun 6 Temmuz 2017’de kabul ettiği 2308 numaralı önergesinde de dile getirilmişti ve AKPM bu görüşleri de paylaşmaktadır. AKPM, aynı zamanda Türk hükümetini Espoo Sözleşmesi’ne katılmaya ve kendi vatandaşları tarafından da dile getirilen endişeleri dikkate almaya ve komşu ülkelerle istişare etmeye çağırmaktadır” denildi. Cumhuriyet’e konuşan Günay, alt komisyon toplantısında teamüllere aykırı olarak raportör olarak kendisinin onayı olmadan Kıbrıslı Rum üyenin talebiyle karar tasarısına eklendiğini, bu toplantıda da itirazlarını dile getirdiğini belirtti. Günay, raporu bu şekliyle kabul etmeyeceğini ve raportörlükten çekildiğini AKPM Başkanlığı’na ve komisyon başkanına ilettiğini bildirdi. Halen AKPM’nin internet sitesinde Günay’ın imzasıyla bulunan raporun AKPM Genel Kurulu’nun 9 Ekim’de görüşüleceği bilgisi de yer alıyor. Soruların sızdırılması davasında hapis cezası Fethullahçı Terör Örgütü’nce 2010’daki Kamu Personel Seçme Sınavı (KPSS) sorularının sızdırılmasına ilişkin Ankara 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen davada, Merve Kılıçarslan’ın “FETÖ üyesi olmak” suçundan 6 yıl 3 ay hapisle cezalandırılmasına ve Neslihan Y’nin ise beraatına kar verildi. Mahkeme 2010’daki KPSS’nin ardından kamu görevine atanan Kılıçarslan’ı, “kamu kurum ve kuruluşlarının zararına zincirleme dolandırıcılık” suçundan da 3 yıl 1 ay 15 gün hapisle cezalandırdı. l ANKARA/Cumhuriyet Elçi cinayetinde Londra Üniversitesi umudu Diyarbakır Barosu’nun eski başkanı Tahir Elçi’nin, öl dürülmesinin üzerinden 144 hafta geçti. Diyarbakır Barosu devam eden soruşturmalarda ilerleme sağlanması için Londra Üniversitesi’nden yardım istedi. Baronun amacı Türkiye’de kullanılmayan ses analiziyle silahı tespit etmek. Amerika’nın Sesi’ne konuşan Diyarbakır Barosu Yönetim Kurulu üyesi Nahit Eren, “Olay yerinde kullanılan 29 silah var. Ses hangi silaha aitse kendi belli ediyor. Üçe kadar indirdiklerini biliyoruz” dedi. l Haber Merkezi KİM KİME DUM DUMA BEHİÇ AK [email protected] ÇİZGİLİK KAMİL MASARACI [email protected] Bahriye Üçok bugün anılıyor Bombalı suikast sonucu yaşamını yitiren siyaset bilimci, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi öğretim üyesi, eski Ordu milletvekili ve gazetemiz yazarı Bahriye Üçok, katledilişinin 28. yılında bugün gömütü başında anılacak. Yaşamı boyunca “İslam ve kadın”, “İslamiyette kadının yeri ve önemi” konularında çalışmalarda bulunan Üçok, Kuranıkerim’e bağlı kalarak, İslam dinini çağdaş, gerçekçi ve dinin özünde bulunan hoşgörüyle yorumladı. Üçok, 6 Ekim 1990’da, evine gönderilen bombalı paketin patlaması sonucu yaşamını yitirdi. l ANKARA/Cumhuriyet Doğan Nadi’yi unutmadık Cumhuriyet’in kurucusu Yunus Nadi’nin ardından Nadir Nadi ile birlikte uzun süre gazetemizin yönetimini üstlenen Doğan Nadi’yi ölüm yıldönümünde özlemle anıyoruz. 1913 yılında İstanbul’da dünyaya gelen Doğan Nadi ortaöğrenimini Galatasaray Lisesi’nde tamamladı. Lozan Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni bitirdikten sonra yurda dönen Doğan Nadi, Cumhuriyet gazetesinde çalısmaya başladı. Ölümüne kadar Cumhuriyet’te günlük fıkraları ve taşlamalarıyla gazeteciliğe damga vurdu. Doğan Nadi 6 Ekim 1969 tarihinde yaşamını yitirdi. l İSTANBUL/Cumhuriyet BULMACA SEDAT YAŞAYAN 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 SOLDAN SAĞA: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1/ Osmanlılar döneminde Rum korsanlara verilen ad. 2/ Asya’da bir ülke... “Vakti 1 K L İ R İ NG L 2 LOKA L ED İ 3 AR İ OBRUK 4 V İ NA İ GLO 5 S DRA J E R nize hazır olun 6 E T İ K O F T İ / vardır gelir bir gün” (Yunus Emre). 3/ Tangoya benzer, 7 NÜ TUN EN 8 ZA İ T ALO 9 DENK İ VAZ ama ondan daha hızlı Arjantin halk dansı. 4/ İlkel benlik... İskambilde bir kâğıt... Şebeke. 5/ Kakule bitkisine verilen bir başka ad... Gizli görevli. 6/ Tohumluk küçük soğan. 7/ İnce pide halinde ekmek... Gözleri gör meyen. 8/ Havanın, içinde bulunduğu cisimlerin ağırlığı üzerine hafifletici etkiyi gösteren ve ha vası boşaltılan bir fanus içinde terazisi bulunan fizik aygıtı. 9/ İki paranın kambiyo değerinin eşit olması... Sodyum elementinin simgesi. YUKARIDAN AŞAĞIYA: 1/ Din kurallarını öğretmek için yazılmış kitap. 2/ Mozart’ın Türk müziğinden esinlenerek bestelediği ilk operası... Bir tür kalın ve kaba kumaş. 3/ Likör, şarap, meyve ya da madensuyu karıştırılarak hazırlanan içki... İçinde diri balık saklanan, denizden ayrılmış havuz. 4/ Atlas Okyanusu’nda, Portekiz’e ait takımada... Hintli kadınların ulusal giysisi. 5/ Moritanya’nın baş kenti. 6/ Verev olarak dönen ve esnek kıvrımı önde bir çukur oluşturan yakaya verilen ad... Tavlada “üç” sayısı. 7/ Kuyruksokumu kemiği... Kuran’da bir sure. 8/ Bir cetvel türü... “Mani salalesi” de denilen ve mor renkli çiçekler açan otsu bir bitki. 9/ Toprak damları sıkıştırmakta kullanılan taş silindir... Eldiven ve giysi yapımın da kullanılan bir tür yumuşak deri. C MY B