Katalog

Salı 16 Ekim 2018 10 Azgelişmişlik kısırdöngüsünde ‘iyiler’ ve ‘kötüler’ Yakın geçmişte piyasa ekonomisinde (kapitalizmde) “kötü para iyi parayı kovar” deyişi yer etmiş bir slogandı. Özetle, “kötü ekonomik uygulamalar, senin paranı pul eder”... Ve aynı şekilde, “kötü mal iyi malı kaçırır”. Kötü politika iyi politikayı yavaş yavaş öldürür. Ve kötü insanlar, iyi insanları ortadan kaldırır, “gergedanlaşma” yaygınlaşır, bozuk düzen olağan hale gelir. Bunlar yığımlı olarak birbirlerini besleyen bir karmaşa, bir kilitlenme ortamı doğurur. Bataklıkta larvalarla ve kanla beslenen yaratıkların çoğalması ve egemen olması gibi: azgelişmişlik kısırdöngüsü kendi kendini besler. Sorunun özünde “bireytoplum uyuşması ya da çatışması vardır”. Uygar ve demokratik toplumlarda “bireyin çıkarı ile kamusal yarar uyum ve örtüşme içindedir”, ayraç budur. Piyasada rekabet koşulları mı işliyor? Yoksa haksız rekabet ve kayırmalar mı var? Adalet sistemi bağımsız olarak işliyor mu? Kaynak dağılımı ve kullanımında, “bireyin çıkarı ile kamunun yararı örtüşüyor mu?” Yoksa birey ayakta kalmak için kamu zararına çalışmak zorunda mı kalıyor? Bütün bunlarda, “demokrasi ile azgelişmişlik kısırdöngüsü çatışma halindedir”. Aynen kırmızı ışıkta geçip geçmemek gibi. Demokratik toplumlarda bırakın insanları, köpekler bile kırmızı ışıkta beklemeyi öğrenmeye başlarlar. Bunu Almanya’da gözlerimle gördüm. Ağaç düşmanlığı ve azgelişmişlik Trump, “Çevre beni ilgilendirmez” diyerek anlaşmayı bozdu. Aynen, azgelişmişlik kısırdöngüsünde, “bireyin kanun dışına çıkarak, suç işleyerek ağacı kesmesi ve gergedanlaşması” gibi. Bu azgelişmişlik kısırdöngüsünü çevremde bire bir yaşıyorum. İstanbul’un göbeğinde Ortaköy’de, yeşil alan ilan edilen ve koruma altındaki bir mekânda yüz yıllık ağaçlar bireyler tarafından kesiliyor. Beşiktaş Belediyesi’ne ve diğer ilgili makamlara başvuruyoruz: kesim engellenemiyor. Kamu yararı korunamıyor, kanunlar uygulanmıyor. “Bireyin çıkarı”, kanunun, hukukun ve insanlığın üzerinde ortaya çıkıyor. Yerel yönetimlerden Ankara’ya kadar, kamu yararını gözetemediğiniz zaman insanlar azgelişmişlik kısırdöngüsünün bir parçası haline geliyorlar. Hukuk ve kanun dışı uygulamalar, daha kötü uygulamaları beslemeye başlıyor. Aynen iki ay önce bu köşede yazdığım Bodrum, Küçükbük’te yaşanan olayda olduğu gibi: 3 km uzunluğunda bir yarımada 2 yıl boyunca dinamitlenerek üzerindeki doğal örtü yok edildi ve iskâna açıldı. Ve bundan bazı insanlar büyük çıkar sağladı. Yapılmaması gereken kötü bir uygulama, “birilerine çıkar sağlayan bir sürece sokuldu”. Azgelişmişliğin kısırdöngüsü budur. Ortadoğu petrol zenginlerine 100 milyarlarca dolar silah satan Amerika ve Batı’nın diğer büyükleri bu yolla ekonomik zenginliklerini artırıyorlar: karşılığında Afganistan, Irak, Yemen, Suriye ve Libya’da yüz binlerce masum sivil ölüyor: “bedeli kan ve ölümle fatura edilen bir refah”. Ve Ortadoğu’nun bu ülkelerinde, “azgelişmişlik sürecinin sonucu olarak”: İnsanların kelleleri cihatçılar ve IŞİD’ciler tarafından kesiliyor. Halep benzeri güzelim şehirler harabeye dönüyor. Arkeolojik eserler, heykeller parçalanıyor. Ağaçlar kesiliyor, ormanlar yok ediliyor. Zihniyet olarak önce ağaçlar kesilerek çıkar sağlamaya, kamuyu, doğayı yok etmeye başlayanlar, sonra çıtayı yükselterek önlerindeki diğer engelleri de kaldırmaya başlıyorlar. Ağaçlar, heykeller, kentler, insanlar art arda yok ediliyorlar. Oscar Wilde mı söylemişti: “Hiçbir kar tanesi kendini, doğan dev çığdan sorumlu tutmaz.” Azgelişmişlik kısırdöngüsü de işte böyledir. HHH Fatih Bozoğlu Bodrum Gündem’de Bedri Rahmi’nin elinin dokunduğu eserleri anlatmış: keşke bir müzede toplanabilse ne güzel olurdu. Bir omuz veren yok mu? 16 EKİM 2018 SAYI: 33977 İmtiyaz Sahibi: CUMHURİYET VAKFI adına ALEV COŞKUN Genel Yayın Yönetmeni Aykut Küçükkaya Yazıişleri Müdürleri Serkan Ozan / Olcay Büyüktaş Akça Sorumlu Müdür Ozan Alper Yurtoğlu Görsel Yönetmen Hakan Akarsu Reklam Direktörü Deniz Tufan Rezervasyon ve Planlama Koordinatörü Bülent Gürel l Haber Merkezi: Murat Hantaş l Dış Haberler: Mine Esen l Ekonomi: Şehriban Kıraç l Spor: Arif Kızılyalın l Gece: Ayça Bilgin Demir l Fotoğraf: Uğur Demir l Kültür Sanat: Emrah Kolukısa l Düzeltme: Mustafa Çolak Ankara Temsilcisi: Sertaç Eş Güvenevler Mah. Güneş Cad. No: 8/1 Çankaya 06690 Ankara Tel: (0312) 442 30 50 İzmir Reklam Tel: (0232) 441 12 20 0530 430 74 17 Yayın Kurulu: Alev Coşkun (Başkan), Ali Sirmen (Bşk. Yrd.), Aykut Küçükkaya, Emre Kongar, Şükran Soner, Kemal Işık Kansu, Orhan Bursalı, Mine Kırıkkanat, Miyase İlknur. l Okur Temsilcisi: Cengiz Yıldırım [email protected] l Muhasebe Müdürü: Günseli Özaltay l Satış Dağıtım Müdürü: Tunca Çinkaya Yayımlayan ve Yönetim Yeri: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 343 72 64 eposta: [email protected] Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 eposta: [email protected] Yaygın süreli yayın Baskı: DPC Baskı Tesisleri Hoşdere Yolu 34850 Esenyurt/İstanbul Dağıtım: Demirören Dağıtım Satış Pazarlama Matbaacılık Ödeme Aracılık ve Tahsilat Sistemleri AŞ Esenyurt/İstanbul Cumhuriyet’te yer alan haber, yazı ve fotoğrafların yeniden yayım hakkı saklı tutulmuştur. İzin alınmadan ve kaynak göstermeksizin yayımlamak Basın Kanunu gereğince hukuki ve cezai yaptırıma tabidir. İmsak İstanbul 05:45 Ankara 05:30 İzmir 05:53 NAMAZ VAKİTLERİ Güneş Öğle İkindi Akşam 07:09 12:56 15:58 18:30 06:53 12:40 15:44 18:16 07:14 13:03 16:09 18:40 Yatsı 19:50 19:34 19:56 haber TASARIM: SERPİL ÜNAY “Medeni (uygar)” sözcüğü dilimize Arapçadan girmişti! Arapçada “Medineli”, “Medine kentinden” demektir. Zamanla bu sözcük “medeni”ye dönüşmüştü. Çünkü kentin, uyulması gereken “toplumsal temel kuralları” vardır... “Medineli” olmayan, çölde yaşayan kişiye Arapçada “bedevi” denilirdi! Bir anlamda, kentli olmayan, çöl koşullarında, kurallara uymadan “uygarca” yaşayamayan kişi! Günümüzde köylerden kentlere binlerce insan göç ediyor... Tarlasında gönlünce traktör süren köylümüz, kente gelince arabasıyla kendini “medeni (uygar)” sanıyor! HHH  Bırakın sokaklarımızı, ana caddelerimize bakın! İster arabada, ister direksiyonda vatandaşlarımız ana caddelerinde trafik geçitlerine dikkat etmeden, yayalarımız da üstgeçitleri kullanmadan karşıdan karşıya geçmiyorlar mı? “Medeni” vatandaşlarımız, bırakın engellileri, normal vatandaşımızı dışlayarak arabalarını kaldırımlara park etmiyorlar mı? “Medenilik” bu mu? Yalnızca sorun vatandaşımızın “medenilik” algısında değil! Gelelim belediyelerin ve çağdaşlaşmada özel şirketlerin “bedeviliğine”... HHH Bir bilgisayar şirketi; keyfince mi, değil mi, izinli mi bilmiyorum! Caddelerde, sokaklarda ya kaldırımlarda ya da kaldırımların diplerindeki asfaltları delip bilgisayarlar için “fiber optik hat” döşüyor! Harika çağdaşlaşıyoruz! Ama! “Ben yaptım!” olmuyor! Nedenini zenlemesi yapıldı! Yangın musluğu, itfaiyenin hortum ÖzAgecanr Kimler “medeni”? Bu yolları yapan bağlayıp kullandığı su vanasıdır. Kuru lar mı yoksa kaldırımları altüst eden ve ıslak tip olmak üzere iki çeşittir. Kış Özgen Acarbizler mi? HHH Bir zamanlar başkentin ana caddelerinde yayalar için “üstgeçit aylarında donmanın göründüğü yerlerde “kuru tip” kullanılır. Çayyolu’ndan İncek Beytepe yolundakiler çalışmıyor! Ya dondular ya da Kavşak ler” yapıldı! İlk anda halk memnun olduysa da sonraları bu üstgeçitleri bakımdan yoksunlar! Başkentin bırakın sokaklarını, ana cad Şehircilik! (10) kullanmadılar! Çünkü bırakın yaşlıları, gençler bile bu üstgeçitleri kullanmaz oldu delerinde “yangın muslukları” var mı? Şimdi yapmaya kalkarlarsa ya engellilerin sarı şeritlerini ya da “fiberciler” gibi yolları altüst lar! Ana caddede trafik ışığına bile edip bırakmayacaklar mı? Hürriyet gazetesi, okurlarına şu başlıkla bakmadan, üstgeçidin üstünden HHH duyurdu: değil de altından “bedevice” karşıdan Başkent Ankara, Türkiye’nin öteki “Altına fiber, üstüne boş ver!” karşıya geçmeye başladılar! kentlerine kişi başına düşen motorlu Üstü kapatılmayınca, “kaldırımlar pati Yaşlılar, üstgeçitlerde asansör ya da kara taşıt sayısında fark atıyor! TÜİK kaya dönüşüyor!” yürüyen merdi verilerine göre 2018’de Ankara’da 3.9 Kapatılanlar ya da kapatıl ven olmadığı için kişiden birinin otosu var... mayanlar gelişigüzel motosiklet merdivenlerden TÜİK’e göre Ankara’da motorlu kara ve bisiklet kazalarına neden çıkamayıp, baston taşıt sayısı 1 milyon 928 bin 271’e,  oto oluyor? Burada zarar gören, ları ile hatta trafik mobil sayısı 1 milyon 407 bin 146’ya o şirket mi, ya da bu eksik işi ışıklarının rengine yükseldi. Ayda 60 bin otomobil trafiğe denetlemeyen belediye mi bakmadan “be giriyor. yoksa“medeni” ya da “bede devi” rolü ile karşı Bütün Türkiye’de motorlu kara taşıt vi” vatandaş mı oluyor? Engelliler için kaldırımlara sarı Ördeklere özel yol... kaldırıma yönelmi aracı sayısı ise 22 milyon 645 bin 85... yorlar mı? HHH şeritler yapılmıştı! Bugün bunla Günümüzde üst Ankara konut satışında ise 2. sıra rın çoğu toz duman değil mi? geçitlere ne oldu? Bazıları yıkıldı ama, da... Bu konutların, iş merkezlerinin kaç HHH gariptir şimdi de belediye 35’ini turku arabalık otoparkı var acaba? Yeterli Çin’in bazı kentlerinde, “cep telefonu vaz renge boyamayı başladı! otopark yapılmadığı için taşıt araçları bağımlıları” için özel bir yol ayrıldı. Yolda HHH kaldırımlarda ya da ana caddelerde Çince ve İngilizce yol gösterici uyarılar Dünyanın “medeni (uygar)” kentlerin trafiği aksatırcasına çift sıra park etmi bulunuyor. de bırakın ana caddelerin, sokakların yorlar mı? Belçika’nın Anvers kentinde cep telefo kaldırımlarında “yangın musluk şebeke 14 Ağustos 2018 Hürriyet. Çevre ve nuna bakarak yürüyenlerin, öteki yayalarla si” bulunur... Şehircilik Bakanı Murat Kurum: “Önü çarpışmayacağı yollar düzenlendi. Bu “medenilik” olmadığı için, bir iki ay ne gelen inşaat yapamayacak!” Gelelim yağışlı İngiltere’ye... Londra, önce, Yunanistan’ın başkenti Atina yakı 7 Nisan 2012 Hürriyet. Başbakan Er Birmingham ve Manchester kentlerinde nında 8 günü aşan yangınlar sonucunda doğan: “Her eve garaj yasası geliyor?” 6 yaşayan “ördekler” için de özel yol dü 64 kişi ve binlerce hayvan ölmemiş miydi? yıldır nerede kaldı? Kaçak göçmen sayısı zirveye çıktıGduörçuİmdauroerstiaVyearikleoryidu Türkiye, geçen yıl göçmen kaçakçılığında zirve yaptı. 2014’te yakalanan göçmen sayısı yalnızca 58 bin iken, 2018’de ise 205 bin kişi yakalandı İzmir’de 22 kişinin yaşamını yitirdiği kazanın ardından gözler bir kez daha göçmen kaçak çılığına çevrildi. Son yıllarda Tür kiye, göçmen kaçakçılığında tran sit geçiş ülkesi haline geldi. Göç İdaresi Ge nel Müdürlüğü’nün verileri, her geçen yıl Türkiye üzerinden Avrupa ülkelerine ALİCAN ULUDAĞ gitmeye çalışan göçmenlerin sayısında ciddi artış olduğunu gösterdi. 2014’te yakalanan göçmen sayısı yalnızca 58 bin iken, 2018’de ise 205 bin göçmen yakalandı. 2011’den bu yana Suriyeli mül teciler sorunuyla boğuşan Türkiye, son yıllarda bir de kaçak göçmen akınıyla karşı karşıya geldi. Avrupa ülkelerine gitmeye çalışan göçmen ler, karada kapasitenin üzerinde yüklendikleri kamyon veya otobüs lerin kaza yapması sonucu yaşam larını yitiriyor. Karayı geçebilenler Merkezler yetersiz Her yıl yakalanan düzensiz göçmen sayısı artarken, buna karşılık bu kişilerin ülkelerine geri yollanması amacıyla tutulduğu Geri Gönderme Merkezleri yetersiz kalıyor. Türkiye genelinde 19 Geri Gönderme Merkezi bulunuyor. Bu merkezlerin toplam kapasitesi ise 12 bin 276. Açılması planlanan yeni merkez sayısı ise 9. Ayrıca 8 merkez de yatırım programına alındı. Bunlarından biri, 700 kapasiteli olacak şekilde İstanbul 3. havalimanında inşa edilecek. Yakalanan göçmen sayısı, toplam kapasiteyi ikiye katlıyor. ise denizde bindikleri botların batması sonucu can veriyor. Cumhuriyet’in incelediği istatistiklere göre, 2005 yılında 57 bin 428 “düzensiz göçmen” yakalandı. 58 bin 647 göçmenin yakalandığı 2014 yılından sonra ise bu sayı hızla yükselmeye başladı. 2015’te 146 bin, 2016’da 174 bin 466, 2017’de 22 ölüme 5 gözaltı İzmir’de, mültecileri taşıyan kamyonun kaza yapması sonucu 22 kişinin yaşamını yitirmesiyle ilgili, 1’i şoför, 2’si Suriyeli 5 kişi gözaltına alındı. 21 suçtan kaydı bulunan kamyon şoförü Mustafa Yılmaz’ın kazadan sonra yola çıkıp, sürücüsünü durdurduğu araçla önce taksi durağına gittiği, ardından götürüldüğü hastanede yüksekten düştüğünü söyleyip, olayı gizlemeye çalıştığı öğrenildi. Öte yandan Karaburun’da da 8 kişinin yaşamını yitirdiği, 26 kişinin kaybolduğu kaçak geçişi organize ettikleri iddiasıyla gözaltına alınan 4 zanlı, tutuklandı. l İZMİR / Cumhuriyet ise 175 bin 752 göçmen yakalandı. 2018’de 11 Eylül itibarıyla 205 bin 523 göçmenin yakalandığı belirlendi. Göçmen kaçakçıların sayısının da arttığı göze çarptı. 2010’da yalnızca 1711 bin kaçakçı yakalanırken 2018 5 Eylül itibarıyla 4 bin 43 göçmen kaçakçısı yakalandı. l ANKARA Semiha Gökçen Boya son yolculuğuna uğurlandı İstanbul’da geçirdiği rahatsızlık sonucu yaşamını yitiren 68’liler Birliği Vakfı Sözcüsü ve eski CUMOK Koordinatörü Namık Kemal Boya’nın eşi eski CHP Kadın Kolları MYK Üyesi Semiha Gökçen Boya son yolculuğuna uğurlandı. Semiha Gökçen Boya için dün ilk tören Üsküdar’daki CUMOK önünde gerçekleştirildi. Daha sonra cenaze Selimiye Kışla Camisi’ne getirildi. Namık Kemal Boya ve kızı Ezgi Boya taziyeleri kabul ederken, cenazeye Cumhuriyet Vakfı Baş kanı Alev Coşkun, CHP Kadıköy ve Üsküdar belediye başkan aday adayları Kadir Gökmen Öğüt ile Onur Cingil, Avukat Celal Ülgen, CHP Üsküdar İlçe Başkanı Erdoğan Altan, Görev Vakfı Yönetim Kurulu üyesi Turhan Özlü, Vatan Partisi Genel Başkan Yardımcısı Şule Perinçek, 68’liler, CUMOK’lular ve sevenleri katıldı. Cenazeye CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu ve İstanbul Barosu da çelenk gönderdi. Boya’nın cenazesi Ihlamurkuyu Mezarlığı’nda toprağa verildi. BULMACA SEDAT YAŞAYAN SOLDAN SAĞA: 1/ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 Konya’nın Akşehir ilçesine 2 3 özgü bir 4 tür çörek. 2/ Öğütülmüş tahıl... 5 6 Terlemekten ya da sıcaktan 7 8 vücutta gö 9 rülen küçük pembe kabartılar. 3/ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 SANDARAK Bir kalenin ya da berkitilmiş bir yerin teslimi... Yılanbalığına benzer bir 2 A L E KOBAK 3 L İ MNO L O J İ 4 Y RAN NUR 5 ARUS İ YE İ balık. 4/ Miloş 6 N O T T A A B Forman’ın, 1984 Oscar Ödülü’nü kazanan filmi. 7 EK M İ S İ NA 8 EM İ NONA T 9 STER N İ L İ 5/ Borsada belli miktardaki hisse senedini belirtmekte kullanı lan işlem birimi... Telli bir çalgı... Yabancı. 6/ Resimli duvar ilanı... İnsanın akıl yürütme yete neklerinin tümü. 7/ Kundak çocuklarının tepe lerinde görülen kepek tabakası... Kırgızistan’ın para birimi. 8/ Çeşitli büyüklükte davullardan oluşan vurmalı çalgı. 9/ Değerli olmayan metal ya da taşlardan yapılmış takı. YUKARIDAN AŞAĞIYA: 1/ Isparta yöresine özgü, haşhaşlı ve susamlı bir çörek. 2/ Rüzgâr korkusu. 3/ Kumaşların havlarına kıvırcık görünüm kazandırmak için uygulanan bükme işlemi. 4/ Bir şiir üzerine bestelenmiş müzik yapıtı... Düz dam, taraça. 5/ Sahip... Evropiyum elementinin simgesi... Engel. 6/ İsrail’de kolektif tarım işletmesi... Bir nota. 7/ Bartın’ın bir ilçesi... “Mesele düşmekte değil / teslim olmamakta bütün mesele” (Nâzım Hikmet). 8/ Pamuk kozası... Yankı. 9/ Mayasız hamurdan yapılan bir tür pide. ACI KAYIP Nâzım Hikmet’in oğlu MEMET NÂZIM’ın  Kav sonsuzluğa gidişini üzüntüyle öğrendik. Şairin acılarla dolu hayatına çocuk yaşta ortak olmasının silinmez izleriyle yaşadı. Anısı önünde saygıyla eğiliyoruz. Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı C MY B