Katalog

Cumartesi 9 Eylül 2017 TASARIM: İLKNUR FİLİZ CHP 94 yaşında haber 7 CHP’nin kuruluş yıldönümü için yapılacak etkinliklerde ana tema adalet CHP’nin 94. kuruluş yıldönümü için bugün başlayacak olan etkinlikler öncesinde, Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğlu, birlik ve güçlenme mesajı verdi. Bugün parti meclisine (PM) sunu lacak olan Merkez Yö netim Kurulu (MYK) raporuna, kuruluş yıl dönümü dolayısıyla bir yazı kaleme alan Kı lıçdaroğlu, yazısında İKLİM ÖNGEL CHP’nin kuruluşu ve dünü kadar, geleceğin den ve ülkeye katacak larından da bahsetti. Kılıçdaroğlu’nun “adalet” odaklı yap tığı sunuş yazısının satırbaşları şöyle: Özgürlük aşkımız aynı Özgürlük ve bağımsızlığa olan aşkımız bugün de 30 Ağustos 1922 günündeki kadar canlıdır. Bu ülkenin bütün yurttaşları eşit haklara sahip olarak yaşayacak, adalet hâkim olacak ve iktidar da halka saygı duyarak, halka hesap vererek görevini yerine getirecektir. Bağımsızlığın ve özgürlüğün teminatı adalettir. “Ya istiklal ya ölüm!” diyen ruh, adalet mücadelesinin daimi ateşidir. Sorumluluklarımız var Çökmüş liyakat sistemi devletin adaletsizliğini kökleştiriyor; mahkemedeki adaletsizlik, yargıya inancı sarsıyor; gelir dağılımındaki adaletsizlik büyüyor; kadınlarımıza ve çocuklarımıza yönelik şiddet ve istismarın önüne geçilemiyor; yaşam tarzlarına, din ve vicdan özgürlüğüne yönelik saldırılara her geçen gün yenileri ekleniyor; eğitimdeki adaletsizlik derinleşiyor; medya üzerindeki baskılar hakikate ulaşmayı zorlaştırıyor. Ülkemizde yüz binlerce ailenin adalete susamışlığının yarattığı tablo, bize sorumluluklarımızı anımsatıyor. Yalnız değiliz Ülkemizin ve içinde bulunduğumuz coğrafyanın bu gerçekliğine rağmen biliyoruz ki toplumu kutuplaştıran, vatandaşlarımızı “Biz ve onlar” çıkmazına sokarak ayrıştıran iktidar anlayışı karşısında yalnız değiliz. Adalet Yürüyüşü ve Adalet Kurultayı boyunca, tüm kutsal dinle Kılıçdaroğlu’nun gözüyle Partisinin 94. yaşına girmesi vesilesiyle Cumhuriyet’e konuşan Kılıçdaroğlu, CHP’nin Türkiye Cumhuriyeti için taşıdığı önemi anlattı: n En eski ve en köklü: CHP, dünyanın en eski, en köklü partilerinden biri ve önde gelenidir. Bu partinin özelliği, yıkılan imparatorluk üzerinde çağdaş değerlerle uyumlu bir Cumhuriyeti kurmasıdır. Yine bir başka özelliği, Türkiye’yi bir süre sonra kendi isteği ve iradesiyle çok partili demokrasi hayatına geçirmesidir. n Sosyal demokrasiyi getirdi: Başka bir özelliği, dar gelirlilerin, emeğiyle geçinenlerin haklarını savunan sosyal demokrat düşünceyi Türkiye’ye taşımasıdır. Dar gelirlilerin, emek dünyasının birçok haklarının ilk adımlarını CHP atmıştır. Grevli, toplu sözleşmeli çalışma yaşamı siyi ısrarla savunmaya de nın bizde hayata geçmesini vam etmektedir. Hukukun sağlamıştır. üstünlüğü ve adalet ihtiya n Uygar dünyanın parçası: cını somut olarak ortaya Türkiye Cumhuriyeti’nin koymaktadır. Aslında geri kuruluş felsefesine uy ye dönersek bu kavramlar gun olarak uygar dün da hep CHP’nin büyük kat yanın bir parçası ol kıları söz konusudur. Çün ma yolundaki adım kü Anayasa Mahkemesi ları hayata geçiren de CHP’dir. 1963’te, Kılıçdaroğlu kavramını da ilk kez telaffuz eden parti CHP’dir. İsmet İnönü tarafından imzala n Tutarlı ve kararlı dış politika: nan o zamanki adıyla Ankara An Bağımsızlık, parlamenter çok parti laşması ile uygar dünyanın içinde ve li demokrasi, sosyal demokrasi, uy parçası olma kararlılığı bir kez daha gar dünyanın parçası olma özellikleri vurgulanmıştır. nin yanı sıra tutarlı ve kararlı dış poli n Günümüzde CHP: Günümüz tika tavrı ve Türkiye’nin çıkarlarını ko de geniş yığınların desteği ve gözü ruma yaklaşımını getiren de CHP’dir. nü çevirdiği CHP, bu özelliklerinin ya Lozan’dan Kıbrıs’a kadar bunu açık nı sıra hukukun üstünlüğü, yargı ba olarak görebiliriz. Bütün dünyanın gö ğımsızlığı, adalet, kadın erkek eşitli zü önünde bu kararlılık sergilenmiştir. ği, çağdaş eğitim, laiklik ve demokra l ANKARA rin de özünü oluşturan adalet kavramının şemsiyesi altında buluşabilen milyonlar olduğumuzu gördük. Temel anahtar: Adalet Bu büyük buluşma, Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün kurucusu olduğu ve kimsesizlerin kimsesi kıldığı Cumhuriyetimizin günümüzde adaletten, hakkaniyetten ve hukuktan yok sun haline en kısa sürede son verecek. Kuruluşundan bu yana tüm mazlum devletlerin umudu olan, “Laik, demokratik ve sosyal hukuk devleti” harcıyla karılmış Türkiye Cumhuriyetimizin temel problemlerinin çözümü, sadece bizlerin değil tüm yakın ve uzak İslam coğrafyasının da kaybettiği adalet, demokrasi ve huzur ilhamının geri dönüşünü sağlayacaktır. l ANKARA KCutlama programılmlmedeadMCmrGrıdneioenHubeetitirğdlsısPklncinKlaerttue’eeiıüanntran,kzlvamfliHrdptn.PaeBataüPeagaAkMaryKkrr’dâişnatnplute,MhlıokiıienrrmstgnıpamoukerdaeAnilagcar9aayalekıneulrbln4tncaeeKıAciat.1lgrmzieiektbscsye1iazkma’eıiaianni.rt.by0şküşüledaNiaiöı0.ykrrllenrâky’eBt’Kbeiıdezlp’lueaüztıkeıelaimiö:şınurnytçrgiknCotiatdenvelHaicpHralabenineeiaPkeetırl KONUK YAZAR Doç. Dr. Yunus Emre* Cumhuriyet Halk Partisi, Kurtuluş Savaşı koşullarında doğdu. Türkiye’de ulusal egemenlik, özgürlükçü demokrasi, sosyal adalet gibi kavramlar CHP sayesinde kökleşti. CHP, yüzyıla yaklaşan tarihi içinde büyük değişimler geçirdi. Uzun süredir geçmişteki başarılarını tekrarlayamıyor. Ama hâlâ milyonlarca insan için ümit olma özelliğini koruyor. Gazi Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşları tarafından kurulan Halk Fırkası, kendine kuruluş günü olarak parti nizamnamesinin Meclis grubunda kabul edildiği 9 Eylül 1923’ü belirledi. Partinin kuruluş dilekçesi yetkili makamlara 23 Ekim’de verilmesine rağmen 9 Eylül’ün seçilmesi bilinçli bir tercihti. 9 Eylül 1922, İzmir’in Yunan işgalinden kurtuluş günüydü. 9 Eylül vurgusu Gazi Paşa’nın partisiyle Gazi Meclis ve Kurtuluş Savaşı arasındaki sürekliliği vurgulaması bakımından önemliydi. Gazi Paşa bu vurguyu 1927’de toplanan ilk parti kongresinde bir adım öteye taşıdı. Atatürk, yakın tarihi değerlendirdiği ve o tarihle hesaplaştığı ünlü konuşması “Nutuk”u bu kongrede okudu. Hem Nutuk’ta hem de kongre kararlarında vurgulanan bir nokta CHP tarihi için kritik bir öneme sahiptir. Buna göre CHP’nin ilk kongresi 1927 Kongresi değil Kurtuluş Savaşı için önemli bir dönüm noktası olan Sivas Kongresi’dir. Atatürk, kurultayı açış konuşmasında bu durumu şu sözlerle açıklar: “Fırkamız, geçen ıstırap seneleri içinde milletimizin hayatı ve şerefi için gösterdiği yüksek azim ve iradenin mümessili olarak bundan dokuz sene evvel meydana çıkmıştı. Bütün Anadolu ve Rumeli’ye şâmil olmak (kapsamak) üzere ilk umumi kongremiz Sivas’ta akdedilmişti.” Halk Fırkası bir okul oldu Bu yaklaşımla Halk Fırkası, Kurtuluş Savaşı’nı örgütleyen Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Cemiyeti’nin doğrudan devamı olduğunu ortaya koyuyordu. Zaten Halk Fırkası’nın kurulmasının ardından aynı zamanda partinin genel başkanvekili de olan Başbakan İsmet İnönü, Cemiyet’in yerel örgütlerine bir telgraf göndermiş ve artık faaliyetlerine Halk Fırkası yerel örgütü olarak devam etmeleri Demokrasi mücadelemizde 94 yaşında koca bir çınar ni istemiştir. Görüldüğü gibi Halk Fırkası, 1945’te bu hürriyet aşkı demokrasiye ge “İstiklali Tam” için savaşanların partisi çişi mümkün kıldı. Devleti kuran ve İsmet olarak kurulmuş ve meşruiyetini de ora İnönü’nün deyişiyle “devletin ve mille dan almıştır. tin müşterek bir müessesesi olan” CHP, Halk Fırkası’nın bir diğer önemli özelliği artık örgütlü bir muhalefetle karşı karşı ise particiliğe dayalı siyasal faaliyeti ülke ya olacaktı. mize tanıtacak bir okul olarak kurulmuş Devlet partisi dönemi bitmiş demokra olmasıdır. Partinin kurucularının partile siye geçişe ve yeni koşullara uyum sağ rinden temel beklentisi budur. Gazi Pa lamaya çalışan bir parti dönemi başla şa bu beklentiyi şu sözlerle açıklar: “Halk mıştı. 1950’de CHP’nin iktidarı kaybet Fırkası halkımıza terbiyei siyasiye ver mesi CHP’liler için siyasal hayatı kökün mek için bir mek den değiştirdi. tep olacaktır.” CHP, DP karşı Partileri tas sında 1950’li yıl nif etmek için bir larda üç seçim partinin kendi kaybetti. Bütün ni nasıl tanım bu dönem CHP ladığı kadar di için Demokrat ğer partilerin onu Parti’nin popü nasıl gördükle lizmine karşı ye ri hatta uluslara ni bir doğrultu rası planda nasıl arayışıyla geçti. değerlendirildiği qBu ye de önemlidir. Li ni doğrultu beral demokrasi nun oluşmasın için bir çöküş dö da birkaç geliş nemi olan 1920’li me çok önem ve 1930’lu yıllar liydi. İlki Hürri da Halk Fırkası yet Partisi’nin dünyadaki özgür CHP’ye iltihakı lükçü ve demok ile önemli bir ay rat partiler ailesi dınlar grubunun nin bir üyesi ola partiye katılma rak değerlendiril sı oldu. CHP’nin miştir. Öyle ki Fır 1958’de kuru ka, “Radikal ve lan Araştırma Demokrat Fırkalar ve Doküman Beynelmilel İhtila tasyon Bürosu fına” davet olunmuş ancak bu birliğin kongresi CHP’nin kurucu Genel Başkanı Mustafa Kemal Atatürk, partililere seslenirken... da partinin toplumsal sorunları ve somut çö ne gözlemci gön züm önerilerini dermekle yetinmiştir. keşfetmesi için önemli bir kritik uğrak Bu dönemde CHP’nin en önemli özel noktasıydı. CHP’nin yelkenlerini ilerici liklerinden biri de bir siyasal kuruluş olmanın yanında ülkenin kültürel yaşa likle dolduran bir diğer önemli gelişme ise gençlik kollarının kurulması oldu. mı için de belirleyici öneme sahip bir CHP’nin intibak etmeye çalıştığı ileri kurum olmasıydı. Halkevlerinin kuruluşunun ardından binlerce Halkevi ve ci fikirler bu yeni kuşak sayesinde CHP içinde taban bulabildi. Halkodası’nda entelektüel, sanatsal ve kültürel faaliyetler yürütüldü. 1950’lerde Demokrat Parti’nin baskıcı politikaları karşısında CHP’nin verdi Demokrasinin kurucusu ği demokrasi mücadelesi çok önemliydi. 1951’de ve 1953’te çıkarılan kanunlarla Halk Fırkası’nı kuran insanlar Abdül CHP’nin mallarına el konuldu. DP devrin hamit devrindeki baskıcı idareye kar de aralarında CHP Genel Sekreteri Ka şı hürriyet aşkıyla yetişmiş bir kuşak sım Gülek, Ulus Başyazarı Hüseyin Cahit tı. İkinci Dünya Savaşı’nın sona erdiği Yalçın, İnönü’nün damadı Metin Toker’in de bulunduğu kimseler gözaltına alınmış ya da hapsedilmişti. İsmet İnönü’nün Uşak, Kayseri, İstanbul gibi şehirlerde siyasal çalışma yapması baskıyla engellenmişti. Türkiye’nin bin bir güçlükle kurduğu demokrasisi 1960’a gelindiğinde 27 Mayıs darbesiyle yıkıldı. 27 Mayıs darbesini CHP yapmamıştı ancak darbeden sonra kabul edilen 1961 Anayasası büyük oranda CHP’lilerin katkılarıyla hazırlandı. Türkiye Anayasa Mahkemesi, nispi temsil, kalkınma planlaması, İkinci Meclis gibi birçok yeni kurum ve düzenlemeyle bu evrede tanıştı. Yeni dönem Türkiye’yi yeni bir doğrultuya sokmuştu. CHP de aynı dönemde yeni bir doğrultuya girdi. 1965’te İsmet İnönü’nün ortanın solu tanımıyla başlayan bu arayış 1970’lerde demokratik sola evrildi. Bu arayışın lideri konumuna yükselen Bülent Ecevit de 1966’da CHP Genel Sekreteri 1972’de de CHP Genel Başkanı oldu. CHP 1974’te tüzüğünde, 1976’da da programında kapsamlı değişiklikler yaptı. Ayrıca 1978 yılında Sosyalist Enternasyonal’e üye oldu. CHP 1945’te gelişmekte olan ülkeler içinde kansız bir şekilde demokrasiye geçişi sağlayan ilk partiydi. 1970’lere gelindiğinde de dünyada, devlet partisi kökenlerinden gelen ve demokratik solda konumlanmayı başarmış CHP’den başka bir parti yoktu. 2019’a giderken CHP CHP, siyasal yaşamımızda belli ilkelerin ve değerlerin savunucusu oldu. Bunların başında milli devlet, laiklik, demokrasi ve sosyal adalet geliyor. CHP bugün bu değerleri savunacak yegâne kuruluş konumunda. CHP büyük dönüşümler başarmış, yeni fikirleri ve yeni kurumları Türkiye’nin gündemine getirmiş bir parti. Bugün ise yepyeni bir sınavla karşı karşıya. Hem CHP hem Türkiye bir yol ayrımında. 2019 seçimlerinde başarılı olmak CHP’nin kuruluşundan günümüze belki de en önemli görevi. Ancak bu başarı için iktidar partisine karşı olmak yeterli değil. CHP bir zamanlar başardığı gibi yeni fikirleri, yeni uygulamaları topluma kabul ettirebilmeli. CHP bu görevi başaramazsa geçmişteki bütün başarıları anlamını yitirebilir. Seçimlerin gerçekleştirileceği 2019 yılı hem Atatürk’ün Samsun’a çıkışının yani Kurtuluş Savaşı’nın başlangıcının hem de CHP’nin ilk kongresi olan Sivas Kongresi’nin yüzüncü yılı olacak. CHP bu yüzüncü yılda büyük bir sorumlulukla karşı karşıya. * İstanbul Kültür Üniversitesi Öğretim Üyesi Eski CHP Gençlik Kolları Genel Başkanı 1193 Yıl Öncesinin Harran Üniversitesi Harran Üniversitesi, epeyce uzun bir süre ara verilmiş olmasına karşın Türkiye topraklarında kurulmuş ilk üniversitelerden biri olma özelliğine sahip. Üniversitenin Abbasilerin ünlü halifesi Harun Reşid döneminin (786803) başlarında kurulduğu sanılıyor. Harran Üniversitesi’nin son bilimsel başarısı, Kurban Bayramı günlerinde gündeme geldi. Peki, “Üniversitenin 1193 yıl önceki durumu neydi” sorusuna yanıt vermeye tarihçi, arşivci, gazeteci Mithat Sertoğlu (19131995) belgelere dayalı yazısında yanıt vermeye şöyle başlıyor: “Evvelce Urfa’ya bağlı bir ilçe iken bugün yerinde Altınbaşak adlı ve 800 nüfuslu bir bucak merkezi bulunan tarihi ve muhteşem Harran şehrinin dünyaca meşhur üniversitesinde, bu üniversitenin Rektörü ve FizikKimya Profesörü büyük Türk bilgini Tus’lu Ebu Hayyan oğlu Câbir, bundan 1170 (1994’e göre) yıl evvel Doğu ve Batı ülkelerinden gelmiş öğrencilerine şöyle diyordu: Madde, yoğun enerjidir. Bu yüzden Yunan Fizikçileri’nin, maddenin bölüne bölüne bölünüp parçalanmaz bir en küçük parçayla son bulduğuna ve kitlenin bu sayısız parçalanmalardan meydana geldiğine dair olan iddiaları yanlıştır. Onların Cüz’i lâyetecezzâ (Parçalanmaz en küçük parça. Yunancası Atom) adını verdikleri bu nesne de parçalanabilir ve bundan enerji (Kudret) hâsıl olur. Bu öyle bir kudrettir ki, benzetmek gibi olmasın ama Allah kudreti gibidir ve habbeciğin bu şekilde parçalanması, Allah saklasın, Bağdad gibi şehri yok edebilir.” Devamında da şöyle diyor... “Abbasiler devrinde Harran’da ilk kuruluş tarihi kesin olarak bilinmeyen ve bir kısım kalıntıları hâlâ duran bir müsbet ilimler üniversitesi vardı. Bu üniversitede Matematik, Astronomi, Fizik, Kimya, Tıp, Eczacılık ve Tabii İlimler (Zooloji, Botanik, Jeoloji ve Mineraloji) okutulmaktaydı. Buraya Doğu ülkelerinden olduğu gibi İtalya, İspanya gibi Batı ülkelerinden ve özellikle Bizans’tan öğrenciler gelirdi.” HHH Sertoğlu’nun yazısından öğrendiğimize göre Cabir “Mükteseb Fi’z Ziraatiz Zeheb” adını verdiği kitabı 820’li yıllarda yazmış, 200 yıl sonra da Mersinli Aydemiroğlu tarafından “İstenilenin Sonu” adıyla Türkçeye çevrilmiştir. Başına gelenler de günümüzden farklı değildir. O bölümü de alıntılayayım. “Cabir ayrıca, bugüne kadar hâlâ değişmemiş olan optik kurallarını bulmuş ve mercekler teorisini ortaya koymuştur. Bu arada örneğin, içbükey aynalar aracılığı ile güneş ışığını bir yerde toplayarak uzak mesafeden bir ağacın dallarını tutuşturmaya veya bir kazandaki suyu kaynatmaya muvaffak olarak, insanlara güneş enerjisinden faydalanmanın yolunu da göstermiştir. Ancak Me’mun (halife), kendisine: ‘Cabir isterse sarayınızı uzaktan ve içindekilerle beraber yakabilir’ şeklinde verilen jurnal üzerine, ona bu gibi şeylerle uğraşmamasını emrettikten başka, ölünceye kadar da göz hapsinde bulundurmuştur.” HHH  Bilimde nereden nereye gelmişiz. Ayıptır söylemesi, yazının fotokopisini birkaç yıl önce, Harran Üniversitesi Rektörlüğü’ne göndermiştim. Belki de mutezile’den olması değerini yok etmişti. Ama onun zamanında Ehli Sünnet yoktu ki... HHH  Çizmeyi aşmak istemem ama Harran Üniversitesi’nin son bilimsel buluşuna aklım ermedi diyebilirim. Çünkü “Besmele”, kasaplık hayvanlar kesilirken çekilir. Kurban kesmenin ise ayrı ve özel bir söylemi vardır. (*) Mithat Sertoğlu / Tarihten Sohbetler / Atatürk Kültür Dil ve Türk Tarih Kurumu Yayınları (Ankara1994) SİVAS KONGRESİ anısına ‘Sivas ellerinde kitap okunur’ Sivas Kongresi’nin 98’inci yıldönümü etkinlikleri kapsamında geleneksel hale gelen ve bu yıl 6’ncısı düzenlenen kitap fuarı açıldı. ‘Sivas ellerinde kitap okunur’ sloganıyla düzenlenen açılış törenine Sivas Valisi Davut Gül, CHP Sivas Milletvekili Ali Akyıldız, Belediye Başkanı Sami Aydın, Cumhuriyet Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Alim Yıldız, ünlü tarihçi ve yazar Prof. Dr. İlber Ortaylı ile il protokolü ve çok sayıda vatandaş katıldı. 814 Eylül tarihleri arasından devam edecek kitap fuarında 175 yayınevi, 90 stantta kitapseverlerle buluştu. C MY B