Katalog

Cumartesi 15 Nisan 2017 2 haber EDİTÖR: MÜNEVVER OSKAY TASARIM: EMİNE BİLGET Bereket heykelciği rekor peşinde AFP Aşk ÇeşmesiTURİSTLER 1.4 milyon Avro atmış servet akıtmış! İtalya’nın başkenti Roma’nın simgelerinden tarihi Trevi Çeşmesi’ne geçen yıl 1 milyon 400 bin Avro tutarında bozuk para atıldı. Birçok aşk filmine konu olduğu için Türkçede “Aşk Çeşmesi” olarak bilinen Trevi, “dünyanın en ünlü çeşmesi” unvanının hakkını veriyor. Şehri her yıl ziyaret eden milyonlarca turist, gerçek aşkı bulma ya da bu şehre tekrar geri dönebilme gibi dileklerle bu tarihi yapının havuzuna bozuk para atma ritüelini de yerine getirmeden buradan ayrılmıyor. Basında “Trevi Çeşmesi hazinesi” başlığıyla yer alan habere göre, her gece çeşmeden çıkarılan bozuk paraların toplamı geçen yıl 1 milyon 400 milyon Avro’yu buldu. Trevi Çeşmesi’nin, Ro Aşk Çeşmesi’nde çıplak yüzen bir adam dün kameralara böyle yansıdı. l DHA ma’daki 4 müzenin kazancının toplamından (1.1 milyon Avro) daha fazla olduğu bildirildi. l DHA EKRANDAN DA YAYIMLAMAYACAK Eurovision krizi büyüdü: Rusya yok Rusya, Ukrayna’nın başkenti Kiev’de yapılacak 62. Eurovision Şarkı Yarışması’na katılmayacak. Avrupa Yayın Birliği (EBU), Rusya’nın uluslararası müzik yarışması Eurovision’dan resmi olarak çekilme kararı aldığını bildirdi. Açıklamada, “Rus katılımcı Yuliya Samoylova’nın Kiev’e girişine izin verilmeyeceğine ilişkin yapılan resmi açıklamadan sonra Avrupa Yayın Birliği resmi olarak Rusya’nın bu sene yarışmaya katılabilmesi için Birinci Kanal’a (Pervıy Kanal) iki teklif sundu. Bu, canlı yayınla katılması ve seçilen yarışmacının yerine başka birinin katılmasıydı” ifadeleri kullanıldı. EBU, iki teklifin de reddedildiğini, hatta Birinci Kanal’ın yarışmayı yayımlamayacağını belirtti. Açıklamada, “Bu, Rusya’nın bu sene yarışmaya katılamayacağı anlamına geliyor. Biz tüm 43 ülkenin de katılmasını çok istiyorduk” denildi. l DHA ‘Göçmen’ denizanaları Antalya’da Kızıldeniz orijinli çapı 50 60 cm, ağırlıkları ise 30 40 kg olan ‘başıboş’ ya da ‘göçmen’ denilen denizanası türü, Antalya kıyılarında. Uzmanlar denizanalarına kesinlikle temas edilmemesi, temas edilmesi halinde ise cildin amonyakla temizlenmesi gerektiğini vurguluyor. l DHA Bir yunus Devlat edinin ün, Dünya Yunus Günü’ydü. WWF Türkiye, avlanması yasak yunusların yasağa rağmen öldürüldüğüne dikkat çekiyor. WWF Türkiye’nin kampanyasına katılarak, koruma çalışmalarına destek olmak için bir yunus evlat edinebilirsiniz. l İSTANBUL Akhisar’da üretilen ‘Kilia İdolü’ New York’ta satışa çıkarılıyor 23 cm’lik heykelciğe 3 milyon dolara müşteri bekleniyor Türkiye’den kaçırılan 23 cm boyutunda bir heykelcik olan “Kilia İdolü”, 28 Nisan Cuma günü New York Christies’de, 3 milyon dolar (11.1 milyon lira) tahmini değerle, müzayedeye çıkıyor. (Görsel 1) Gözlerinin göğe bakmalarından dolayı Batılıların “gök gözlemcisi” anlamında “stargazer”, Türkçede ise “tepegöz” denilen, 20 cm yüksekliğindeki bir başka Kilia İdolü, 2005’te New York müzayedesinde 1.8 milyon dolara satılmıştı. (Görsel 2) O yıl, ressam Burhan Doğançay’ın “Mavi Senfoni” adlı resmi, İstanbul’da Artam müzayedesinde, aynı değere satıldığında Türkiye rekoru kırmıştı! En Pahalı Terlikler! 90’lı yılların başında Manisa Müzesi’ni ziyaretimde Müdür Hasan Dedeoğlu ve yardımcısı Rafet Dinç ile söyleşirken, Kilia tipi idollerden söz edip bir fotoğraf göstermiştim. Dinç, de “Müzemizde iki kırık parça var!” diyerek depodan getirmişti. 1991’de iki köylü kadının, Akhisar yakınında bulduğu iki Kilia İdolü, yurtdışına kaçırılıp çok iyi fiyata pazarlanmıştı. Kadınlar, bu heykelcikleri köye gelen “çerçiye” verip karşılığında, birer çift terlik almışlardı. Bu olayı aktardığım New York’lu müzayedeciler “Dünyanın en pahalı terliklerini giyen kadınlar!” demişlerdi. Müzeden, Aydın’da üniversiteye geçen Yardımcı Doç. Dr. Rafet Dinç, 1993’te Akhisar’a 16 km uzaklıktaki Kulaksızlar’da köylülerin gösterdikleri Balıkburnu mevkiinde, Gülsüm Akbaş’ın tarlasında bu heykelciklerin işliklerini buldu. Günümüzde tütün ekilen 12 dönümlük bu tarla, traktörle sürüldüğü için toprağın altındaki heykel parçacıkları da her zaman yüzeye çıkabiliyordu. Dr. Dinç, araştırmalarında (kazılarda değil) heykel işlikleri artığı, 392 adet “Kilia İdol” parçası topladı. Çoğunluğu mermerden idol çekirdekleri, yongalar, taslaklar, ezgi taşları, çakmak taşı araçlar, “hematit (demir bileşimli kan taşı)” koparıcılar, çanak çömlek parçalar, ele geçti. En ufak bir “metal parçasına” rastlanmadı... Ayrıca o dönemde “metal keski çekiç” olmadığından, heykeltıraşların mermer idolleri yontmak için kullandıkları 35 adet “ponza (süngertopuk) taşı” da bulundu. Ponza taşı ile heykelcik yapımında mermerin raspalandığı, çakıl taşı ve deri ile de perdahlama yapıldığı düşünülüyor. Kulaksızlar köyünün 5 km kuzeyindeki Harmandalı’da, günümüzde de işletilen mermer ocakları bulunuyor. İdollerin ham maddesi olan mermer bu ocaklardan ÖAczagren 1 Rekora koşan Kilia İdolü 2 Rekor kıran Kilia... 45 Kiklad idolü. Kiklad idolü. geliyordu. Dr. Dinç, genelde aynıymış gibi görünseler de, 119 idol başından 15 değişik tip saptadı. Yatay yumurta biçimli olup yukarıya bakan başlarda, göz ve kulaklar belirsiz, burunlar belirgin olarak yontulmuşlardı. Boyunları ince ve uzun, omuzlar geniş kıvrımlı, kollar ise kuş kanadı biçimindeydiler. 6 23 cm’lik bu heykelciklerin bazılarının ayak tabanları yere düzgün basıyor, bazıları ise balerinler gibi parmak uçlarında duruyorlar. Eski dönemlere ait Anadolu’da bulunmuş ana tanrıça heykelciklerinde olduğu gibi, bunların da elleri göğüs altına yönlendiriliyor, kadınlık organının “tüylü deltası” vurgulanıyor. Tarihlendirme... Türkiye’de pek bilinmeyen bu idollerden ilkini, 19. yy’ın sonunda bir Amerikalı arkeolog, Çanakkale’nin Gelibolu Yarımadası’nda Kilia antik kentinde bulup Atina’daki Amerikan Arkeoloji Enstitüsü’ne götürmüştü. Bu heykelciklere, bu ilk buluntu yeri nedeniyle, “Kilia İdolü” adı veriliyor. (Tablo) Günümüzde sergi 3 göre bu idoller, yapıldıkları lendiği Atina’da Kik dönemde “Bereket Kültünü” ladik Sanat Müzesi ar simgeliyorlar. keologları, o idolü İÖ 4360 3500 yıllarına Yayılma... “kalkolitik çağa” tarih Güney ve Kuzey Ege’de, liyorlar. (Görsel 3) Midilli Adası’nda da bu idol Troia kazılarının ün lerden bulundu. (Harita) lü Alman arkeoloğu Bazı yabancı antika ga Prof. Dr. Manfred Korf lerileri, dört adet idolün mann (Osman Bey) komşu yerleşim Beşik İdolvleerredai.dını Kırşehir’den geldiğini söylemektedirler. Bu bilgi yan Sivritepe’de bulunan lış olup Türk kaçakçıların, Kilia İdolünü şöyle tarihlendirdi: kaynaklarını gizlemek için uy “Bunlar ‘açkı bezekli çanak durdukları sahte bir veridir! çömlekler’ ile incelenmelidir. Ki Bazı yayınlarda da Kilia ve lia tipi olarak adlandırılan, şimdi Yunanistan’ın Ege’deki Kiklad ta ye değin ancak bilimsel doğrulu kımadalarının heykelcikleri ile ğu şüpheli bazı koleksiyonlardan dönemsel oldukları da yazılıyor. tanıdığımız bu türün, ‘tunç çağı (Görsel 4) Kiklad İdolleri ise ge na’ geçiş dönemine ait olduğu kesinlik kazanmak Kilia buluntuları tadır...” Antalya’daki Kara in Mağarası’nda bulu nan bir Kilia İdol parçası nın “kalkolitik çağ” tabaka sında ele geçmesi de Prof. Korfmann’ın görüşünü des teklemektedir. Ayrıca, Kulaksızlar’da heykelcik kalıntıları ile bir likte “neolitik” ile “kalkolitik” dö nelde “tunç çağının” ikinci evre nemlerinde kullanılan çanak çöm sine İÖ 2800 2400 yılları arası lekler de bulundu. Bunların Prof. na tarihleniyor. (Harita) Korfmann’ın Beşik Sivritepe’de Her iki cins idol arasında bazı belirttiği seramiklerle çağdaşlığı benzerlikler olsa da, çok önemli da saptandı. biçimsel farklar bulunuyor. Kik Kulaksızlar idol işliği, “dünyada lad heykelciklerinin kolları dir şu ana kadar bulu seklerden katlanarak göğüs al nan en eski heykel tı yerine, karın üzerine yerleşti işliği” kabul edi rilmiş ve çok iri boyutlarda üre liyor. tilmiş örnekleri de vardır. Kiklad Kilia İdolleri İdolleri dinsel değil, sanatsal bir Anadolu’da “neo görünüm sunarlar. Ayrıca erkek litik” döneminde betimlemeleri de vardır. (Görsel 5) ortaya çıkan “Ana Bazı tarihçiler, Kiklad halkı Tanrıçayı” anımsa nın, adalara ve Yunanistan’a tırlar. Ancak Prof. başlayan göç hareketleri sırasın Dr. Önder Bilgi’nin da Anadolu’dan geldikleri görü araştırmalarına şündeler. Çeşitli örnekler 9 10 Kilia İdolleri hakkında bazı ilginç örnekleri anımsa 1yalım: Şimdiye değin mermer dışında 4.5 cm boyundaki bir adet “elektrum (altın gümüş karışımı)” 1966’da New York’ta satıldı... (Görsel 6) Heykeli pazarlayan Amerikalı antikacı J. J. Klejman, sıkça geldiği Türkiye’de aynı tarihlerde, Uşak ve Manisa’dan kaçırdığı “Karun Hazinesini” New York Metropolitan Müzesi’ne sat 2mıştı. Sadberk Hanım Müzesi, New York Christie’s’de 2010’da müzayedeye çıkan, 6 cm’lik Kilia İdolünü 105 bin dolara (yarım milyon liraya) alarak ülkemize 3kazandırmıştı (Görsel 7) Kilia İdollerinde alışılmışın dışında bir heykelcikte “memeler” var. (Görsel 8) Paris’te Boisgirard müzayedesinde bu idol 20 bin Avro’ya (yak 67 8 Altıngümüş Kilia İdolü. Sadberk Hanım Müzesi’nin Kilia’sı. Memeli Kiklia İdolü. 4laşık 80 bin TL) alınmıştı... Perge’den kaçırılan “Yorgun Herkül Heykelini” geri getirttiğim Shelby White Leon Levy çiftinin koleksiyonunda da Kilia İdolü var... (Görsel 9) Ayrıca, New York’ta Norbert Schimmel (Görsel 10), Houston’da Me nil (Görsel 11) ve Los Angeles’te Getty (Görsel 12) ile Avrupa’daki koleksiyonlarla birlikte, toplamda yaklaşık 15 sağlam Kilia İdolü bulunuyor. Yapılacak, önemli bir görev Kültür Bakanlığı’nı bekliyor. Kulaksızlar’da süratle arkeolo Shelby White Leon Levy Norbert Schimmel 11 12 Menil Getty jik kazılara başlanmalıdır... Acaba, Kültür Bakanlığı, New York Başkonsolosluğu’nu harekete geçirip bu satışı durduramaz mı? C MY B