Katalog

Pazar 26 Mart 2017 ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY Tasarruf ihtimali yok Yurttaşın tasarruf etme ihtimali zorunlu BES’in devreye girdiği ocaktan beri yüzde 11 azaldı. Şimdiye dek 974 bin kişinin caydığı otomatik katılımdan çıkışlar sürecek Türkiye’de tasarruf açığı eko nominin en büyük so runların dan biri ol mayı sürdü rürken, ta sarruf ora nının düşük lüğü zorunlu BES’ten çıkış ların gerekçesi ni de gözler önüne seriyor. Otomatik katılı mın devreye girdiği ocak ayından bu yana gelecek 12 aylık dönemde tasarruf etme ihtimali yüzde 11.2 azaldı. Aynı dönemde tü ketimin fi nansma nı amacıy la borç kul lanma ihti PELİN ÜNKER mali yüzde 1.3 arttı. Hem tasarruf ihtima linin düşüp hem borç kullanma ihtimalinin art ması şimdiye dek 974 bin kişi nin caydığı otomatik katılım dan çıkışların devam edeceğini gösteriyor. Yarısı caydı Bireysel Emeklilik Sistemi’ne (BES) otomatik katılım 1 Ocak 2017’den itibaren devreye girdi. Bu tarihte ilk olarak 1000 ve üzeri çalışanı olan işletmelerden 1.8 milyon kişi otomatik BES’e dahil oldu. Ancak bu kişilerin 974 bini cayma hakkını kullandı, 836 bini ise sistemde kalıp tasarrufa başladı. Bireysel Emeklilik Sistemi’nden 974 bin kişinin cayması, sisteme zorunlu olarak dahil olan çalışanların yüzde 54’ünün iki ay sonra BES’ten çıktığını gösteriyor. Diğer yandan nisan ayından itibaren 2501000 kişi arası çalışanı bulunan özel sektör işletmeleri sisteme dahil olacak. 2.5 milyon memur ve 1.5 milyon özel sektör çalışanı daha BES’e zorunlu geçiş yapacak. Ancak tasarruf etme ihtimali düşerken katılımların ne kadar kalıcı olacağı belirsiz. Gelir payı yüzde 13.5 Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre mart ayında yurttaşın tasarruf etme ihtimali endeksi yüzde 5.6 oranında azaldı. Şubat ayında 21 olan endeks, martta 19.9 değerine düştü. Bu, tüketicilerin gelecek 12 aylık dönemde tasar ruf etme ihtimallerinin bir önceki aya göre de azaldığını gösteriyor. Verilere göre Mart 2016’da da 21 seviyesinde olan endeks, son bir yılda da yüzde 5.6 düştü. Öte yandan borçlanma ihtimali ocak ayından bu yana yüzde 1.3, geçen yılın aynı ayına göre ise yüzde 1 arttı. Hanehalkı borçluluk düzeyinde artış devam ederken şubat verilerine göre kişi başına borç miktarı zaten 5 bin 300 doları geçiyor. Zorunlu harcıyoruz Türkiye’nin harcamalar cinsinden gayri safi yurt içi hasılasına (GSYH) bakıldığında nihai özel tüketim harcamalarının GSYH’deki payının yüzde 60 civarında olduğu görülüyor. Diğer deyişle toplumun bir yılda yaptığı her 100 TL’lik tüketim harcaması, yatırım harcaması, kamu harcaması ve dış ticaret harcaması toplamının 60 TL’si tüketim harcamasına gidiyor. TÜİK verilerine göre hanehalkı tasarruf değerinin kullanılabilir gelir içerisindeki payı 2015 yılında yüzde 13.5 seviyesinde bulunuyor. Bu oran 2014’te yüzde 13.6 idi. Hanehalkı tüketim harcamasının dağılımına bakıldığında ise en yüksek payın gıda, konut, ulaştırma gibi zorunlu harcamalarda olduğu görülüyor. 2015 verilerine göre yurttaş, harcamalarının yüzde 20.2’sini gıdaya, yüzde 26’sını konut ve kira, yüzde 17’sini ulaştırmaya yapıyor. Ulaştırma harcamalarındaki artış benzine yapılan zamlardan kaynaklanıyor. Harcamalarını kısıp tasarrufa yönlendirebileceği lokanta ve oteller, eğlence ve kültür, alkollü içkiler, tütün gibi alanlarda harcama oranları zaten oldukça düşük. Özel sektör yavaşladı İnternetten alışveriş yapanların oranı yüzde 65’i buldu. Online’ın yıldızı giyim Türkiye’de ihtiyaçlarının önemli bir kısmı için internetten alışveriş yapabileceğini belirtenlerin oranı yüzde 65’i bulurken, online alışveriş tercihlerinde ilk sırayı “giyim” aldı. Araştırma kuruluşu GfK tarafından Türkiye’de 18 yaş ve üstü, orta ile üzeri sosyo ekonomik statüye sahip bin kişiyle yapılan çalışmada, tüketicilerin online alışveriş davranışları, satın almada tercih edilen kanallar, ödeme sistemleri, fiyat karşılaştırmaları ve aktiviteleri sorgulandı. Buna göre son 6 ayda online olarak en fazla satın alma işlemi yapılan kategorilerin başında yüzde 49 ile giyim geldi. Bunu yüzde 48 ile finansal hizmetler, yüzde 44 ile tüketici elektroniği ve küçük ev eşyaları izledi. Oran arttı Geçen yıl ihtiyaçları olan ürün ve hizmetlerin neredeyse tamamı için internetten alışveriş yapabileceğini belirtenlerin oranı yüzde 65 oldu. Söz konusu oran 2015’te yüzde 55’ti. Dünya geneline bakıldığında Avrupa’daki tüketicilerin yalnızca yüzde 21’i mobil ödeme yapabilme olanaklarının artmasını isterken, bu oranın en yüksek yüzde 65 ile Latin Amerika’da olduğu görüldü. Söz konusu oran Asya Pasifik bölgesinde ise yüzde 51 olarak belirlendi. l Ekonomi Servisi Ağbal özel sektör yatırımlarının yavaşlama eğiliminde olduğunu söyleyerek bunun ekonomi için tehdit olduğunu dile getirdi Dünya genelinde özel sektörün borçluluğunun art tığını dile getiren Maliye Ba kanı Naci Ağbal, kendisine gö re ekonomideki en büyük teh ditin, özel sektör yatırımlarının aşağı gelmesi olduğunu söyledi. Mersin Sanayi ve Tica ret Odası’nda düzenlenen “İs tihdam ve Üretim Destekle ri ile Vergisel Düzenlemeler Toplantısı”nda konuşan Ağbal, 2009’dan sonra küresel eko nominin daraldığını, bunun da halen sürdüğünü anlattı. Dünyada özel sektörün borç luluğunun arttığını anlatan Ağ bal, “Bana göre dünyanın karşı karşıya kaldığı en büyük tehdit, özel sektör yatırımlarının aşa ğı gelmesi. Türkiye’de de benze ri bir trendi görüyoruz” değer lendirmesinde bulundu. Ağbal, 2016’nın dünya ekonomilerin de 2009 krizinden sonra en kö tü yıl olduğunu belirterek, şöy le devam etti: “Küresel ekono mide işlerin beklenen ölçüde gitmediğini ifade etmekte ya rar var. Fırsatlarımız ve risklerimiz var. Uzun dönemli farklı trend ler var. Bunların far kında olmalıyız, dün yaya bakışımızı da bu riskler, tehdit ler, fırsatlar ve genel trend ler üzerinden kurmak zo Naci Ağbal rundayız.” l Ekonomi Servisi Elektronik yasağı ile havalimanında hummalı bir çalışma başladı. Yolculardan alınan yasaklı elektronik cihazlar sefer bitiminde bagaj etiketi eşleştirilmesiyle birlikte sahiplerine tekrar teslim edilecek. Havada yasağa yeni yöntem ABD ve İngiltere’ye yapılan direkt uçuşlarda yolcuların cep telefonlarından büyük elektronik cihazlarını kabine almalarını yasaklayan kararın ardından Türk Hava Yolları(THY), ilgili kısıtlamayı New York ve Londra seferleriyle dün sabah başlattı. Türk Hava Yolları (THY), ABD ve İngiltere’ye yapılan direkt uçuşlarda yolcuların cep telefonlarından büyük elektronik cihazlarını kabine almalarını yasaklayan kararın ardından bu sabahtan itibaren ilgili uygulamayı başlattı. Yasaklı elektronik cihazlara yönelik kısıtlama THY’nin bu sabah saat 08.25’te ABD’nin New York şehrine gerçekleştirdiği TK03 ve Londra’ya gerçekleştirdiği TK1979 sefer sayılı uçuşlarla başlatıldı. Özel kutuda taşındı Kısıtlamayla ilgili daha önce bilgilendirilen yolcuların birçoğunun elektronik eşyalarını valizlerine yerleştirerek Atatürk Havalimanı’na geldiği görüldü. Yolcular, pasaport kontrollerinin ardından uçaklara geçti. Farklı ülkelerden ABD ve İngiltere gitmek üzere transit gelen ve yanında dizüstü bilgisayar, tablet, fotoğraf makinesi, müzik çalar ve oyun konsolları gibi cihazı olan yolcular ise uçak kapısında yapılan kontroller sırasında cihazlarını yer hizmetleri görevlilerine teslim etti. Kayıt işlemleri yapılan cihazlar üzerine etiket yapıştırıldıktan sonra özel bir kutuya koyularak uçak altındaki kargo bölümüne alındı. ABD ve İngiltere, geçen günlerde İstanbul’un da aralarında bulunduğu 10 havalimanından bu ülkelere gerçekleştirilecek direkt uçuşlarda, yolcuların cep telefonlarından büyük elektronik cihazlarını kabine almalarını yasaklayan karar almıştı. l Ekonomi Servisi ABD’ye ihracatta Tofaş birinci Bursa’da geliştirilerek üretilen Fiat Doblo’nun Ram markalı versiyonunu ProMaster City ismiyle ABD’ye ihraç eden Tofaş, 2016 yılında ABD’ye en çok ihracat yapan Türk şirketi oldu. Geçen yıl 3.2 milyar dolar toplam ihracata ulaşan ve 1 milyar dolar dış ticaret fazlası yaratan Tofaş, 2016 yılında Türkiye’den ABD’ye en çok ihracat yapan şirket unvanını kazandı. Ram ProMaster City’nin Bursa’dan ABD’ye uzanan yolculuğunun Türkiye ihracatı için önemli bir görev üstlendiğini kaydeden Tofaş Üst Yöneticisi (CEO) Cengiz Eroldu, “2016 yılında tüm Türk otomotiv endüstrisinin ABD’ye 700 milyon dolar ihracat yaptı. Tofaş ola rak geçen yıl ABD’ye 20 bine yakın Ram ProMaster City ihraç ettik. Bu rakam, Tofaş’ın toplam ihracatının yüzde 7’sini oluşturuyor. ABD’ye olan ihracatımız 275 milyon dolarla Türkiye’nin, ABD’ye yaptığı toplam ihracatının yüzde 4.2’sini oluşturarak ilk sırada yer aldı” diye konuştu. l Ekonomi Servisi ekonomi 9 Güçler birleşmeli Rahmi M. Koç, “Damlaya damlaya göl olur” diyerek güçlerin bir araya getirilmesi gerektiğini vurguladı. Parayı akıllıca dağıtmak onu kazanmaktan daha zor Koç Holding Şeref Başkanı Rahmi M. Koç, New York merkezli Türk Hayırseverler Vakfı’nın (Turkish Philanthropy Funds) 10’uncu yıl galasına onur konuşmacısı olarak katıldı. ABD’nin iş, sanat ve siyaset dünyasından önde gelen isimlerine hitap eden Rahmi M. Koç, Türk Hayırseverler Vakfı’nın 10 yıl gibi kısa bir sürede önemli başarılar elde ettiğini belirtirken, “Türk Hayırseverler Vakfı, bu zaman zarfında Türkiye çapında 100’den fazla projede kullanılmak üzere 16 milyon doların üzerinde finansman sağladı. Size Türkiye’deki mevcudiyetinizi güçlendirmenizi öneriyorum” dedi. 30 yıl çaba harcadı Rahmi M. Koç, sözlerini, “Vehbi Koç, ülkenizden aldığınızı bir gün geri vermeniz gerektiğine inanırdı” diyerek sürdürdü. Vehbi Bey’in 1946’da ABD’ye geldiğinde üniversitelerin, hastanelerin ve müzelerin vakıflar tarafından finanse edildiğini gördüğünü ve yaklaşık 30 yıl boyunca, Türkiye’deki yardımseverlik faaliyetlerinin güçlendirilmesi ve vakıf faaliyetlerinin teşvik edilmesi için büyük çaba harcadığını anlatan Rahmi M. Koç, “Konuyla ilgili yasal düzenlemelerin çıkarılması için çalıştı. Yasal çerçeve nihayet oluştuğunda da, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk özel vakfı olan Vehbi Koç Vakfı’nı kurdu. Vakıf, kültür, eğitim ve sağlık alanlarındaki projelere destek vermeyi sürdürüyor. Andrew Carnegie’nin dediği gibi; ‘Parayı akıllıca dağıtmak, onu kazanmaktan daha zordur’.” l Ekonomi Servisi Fed ve FDIC 4 bankayı izliyor Amerikalı yetkililer, İngiliz Barclays, Alman Deutsche Bank, İsviçreli Credit Suisse ve UBS’den çözümlenme planlarını iyileştirmelerini talep etti. Amerikalı yetkililer, İngiliz Barclays, Alman Deutsche Bank, İsviçreli Credit Suisse ve UBS’den iflas durumunda izleyecekleri yolları içeren çözümlenme planlarını iyileştirmelerini istedi. ABD Merkez Bankası (Fed) ve ABD Federal Mevduat Sigorta Kurumu’ndan (FDIC) yapılan açıklamalarda, ulusal ve yabancı finans kuruluşlarının DoddFrank Bankacılık Reformu çerçevesinde hazırladıkları 2018 çözümlenme planlarına ilişkin değerlendirmelere yer verildi. Açıklamaya göre, aralarında American Express, Capital Oneve Discover’ın bulunduğu 15 ulusal finans kuruluşunun sundukları çözümlenme planlarında herhangi bir sorun bulunmadı. Öte yandan, Northern Trust Corporation’a çözümlenme planında tespit edilen eksiklikleri gidermesi için 31 Aralık 2017’ye kadar süre verildi. l Ekonomi Servisi Ford Otosan kredi alacak Ford Otosan, gerçekleştirilecek yatırım projelerinin finansmanına yönelik çalışmalar çerçevesinde, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) ile toplam 150 milyon Avro tutarında yatırım kredisi sağlanması amacıyla görüşmeler yapmakta olduğunu açıkladı. Görüşmelerin olumlu sonuçlanması halinde, söz konusu tutarın tamamının doğrudan EBRD tarafından fonlanması öngörülüyor. Krediye ilişkin ayrıntılı bilgiler, anlaşma sağlandığı takdirde, kredi sözleşmesinin imzalanmasından sonra kamuoyu ile paylaşılacak. l Ekonomi Servisi Garanti tahsili geçmiş alacakları sattı Banka, takipteki krediler portföyünde yer alan ve toplam ana para bakiyesi 19 Şubat 2017 tarihi itibarı ile 110 milyon TL olan kredi kartı, bireysel destek kredisi ve kredili mevduat ve masraf hesabı türündeki kredilere ilişkin tahsili gecikmiş alacakları, 9 milyon TL’ye satıldığını duyurdu. l Ekonomi Servisi C MY B