Katalog

Pazartesi 13 Şubat 2017 İLK DOĞAN DAHA ZEKİ Yapılan bir araştırma ilk doğan çocuğun daha zeki ol duğunu ortaya koydu. Edinburgh ile Sydney Üniversitesi’ndeki araştırmacılar bunun için ABD’de 14 yaşına kadar yaklaşık 5 bin çocuğu gözlemlendi. Araştırmacılar ebe veynlerin sonraki çocukları doğduğunda davranışlarını değiştirdiğini, onlara daha az zaman ayırdığını, onları zihinsel anlamda daha az teşvik ettiğini, onlarla kitap okumak, oyun oynamak ve müzik dinlemek gibi aktivitelere daha az katıldığını belirledi. EDİTÖR: MÜNEVVER OSKAY / ELİF TOKBAY TASARIM: EMİNE BİLGET HAMBURG HAVALİMANI BOŞALTILDI Havaalanında gaz alarmı 1904’te Afrodisyas’tan kaçırılan heykelin gövdesi hâlâ Berlin’de YORTAN SÜRAHİSİ (Görsel 1) AFP Solunum güçlüğü çeken yolculara müdahale edildi. Almanya’nın Hamburg kentindeki Helmut Schmidt Havalimanı’nda gaz paniği yaşandı. Bir yolcunun bagajını kontrol eden güvenlik görevlisinin gözlerinin yanması ve öksürmeye başlamasının ardından fark edilen gazdan 50 kişi etkilendi. Havalimanı hemen boşaltıldı. Çok sayıda ambulans ve itfaiye ekibi olay yerine sevk edildi. Gazın havalandırma sisteminden verilmiş olabileceği ifade ediliyor. Reuters’ın haberine göre ise maddenin güvenlik kontrolünün yapıldığı bölgede bulunduğu ifade edildi. Çok sayıda ambulans ve itfaiye ekibi olay yerine sevk edildi, solunum güçlüğü çeken yolcular ise kontrole alındı. Havalimanı bir süre sonra yeniden yolculara açıldı, olayla ilgili geniş çaplı soruşturma başlatıldı. Hamburg havalimanının Almanya’nın beşinci büyük havalimanı olduğu belirtiliyor. l Haber Merkezi Maskelerin gücü adına REUTERS İtalya’nın Venedik kentinde her yıl düzenlenen Venedik Karnavalı’nın açılışı görkemli bir törenle yapıldı. Dünyaca ünlü karnavalın açılışında Cannareggio kanalında sergilenen ‘Su üstünde Venedik Festivali’ ilgi çekti. Mauro Liotto adlı bir turist Venedik’e eğlenmeye geldiklerini belirterek, “Özellikle böylesi zor bir dönemde biraz eğlenmek istedik” dedi. 28 Şubat’a kadar devam edecek karnaval sırasında 100’ü aşkın etkinliğin yapılması planlanıyor. Karnaval boyunca tarihi Venedik sokaklarında renkli kostümlü ve maskeliler müzik eşliğinde dans ederek festivali kutlayacak. Dünyanın en eski karnavalı olarak bilinen Venedik Karnavalı’nın 1162 yılında kazanılan bir askeri zaferin ardından başladığı sanılıyor. Brezilya’da polis eşleri ‘GREV’DE kararlı İsyana devam REUTERS Brezilya’nın Espirito Santo eyaletinde bir haftadır polis kocaları adına “grev yapan” kadınlar, müzakerelerde fikirlerinin alınmadığını söylerek eylemlerine devam kararı aldı. Cuma günü yerel yetkililerle polis temsilcileri arasında anlaşmaya varıldığı açıklanmıştı. Askeri polislerin grev yapması yasak olduğu için, eşleri ve yakınları, ücret ar tışı talebiyle eyaletteki karakolların girişlerini kapatmıştı. Karakollardaki memurlar bu nedenle dışarı çıkamıyor. Geçen cuma, eyalet yetkilileri, 700 kadar polise “isyan” davası açma tehdidinde bulunmuştu. Bu kişilerin suçlu bulunması halinde iki yıla kadar hapis cezasına çarptırılabileceği belirtiliyor. l Haber Merkezi ŞAŞI ADAM (Görsel 2A) (Görsel 2B) AFRODİSYAS’TA BULUNAN BAŞ (Görsel 3) İhtiyar Balıkçı’nın yurt özlemi sürüyor Prof. Dr. Kenan Erim’in 13 Şubat 1929’daki doğum günü anısına... 1898: Osmanlı İmparatoru 2. Abdülhamit, Fransız mühendis Paul Gaudin’e Batı Ege’de demir yolu inşaatında mühendis olarak çalışma izni verdi. Önce Bursa Mudanya, sonra İzmir Eskişehir hattında görevlendirildi. Mesleki çalışmasının yanı sı ra “Yortan kül türü” denilen ÖAczagren erken Tunç Çağı mezarlığını da ortaya çıka rınca, kafası ar keolojiye kaydı! Anımsayacaksı nız, kısa bir süre önce “Kaçırılan bir Yortan sürahisinin Türkiye’ye döneceğini” duyurmuştuk, döndü de... (Görsel 1) 1904 1905: Gaudin, Aydın’da görevliyken, adını Afrodit’ten alan, Afrodisyas kentinde de kazı yap tı. Gaudin, bir sürü yapıt kaçırdı! 1905: Gaudin, sonra “tarihsel dinsel öneme sahip” Şam Medine Hicaz demiryolunda görevlendirildi. 1914: Gaudin gibi “arkeolog” rolündeki, İngiliz casusu Yüzbaşı T.E. Lawrence, HatayGaziantep arasın daki, Hitit kenti Kargamış’ta “arke olog!” olarak kazı yaptı. 1917: Bedevilerin, Hicaz isya nında hedeflerden biri de demir yolu idi. Osmanlı ordusu, hattı korumada başarılı olamadı. Law rence, Hicaz’da Osmanlı kuvvetle rini yok etmektense, ray ve loko motifleri hizmet dışı bırakmanın daha akılcı olduğu görüşündey di. Bir amatör arkeolog Gaudin’in yaptığını, bir başka amatör arkeo log Lawrence yıktırdı! 1921: Paul Gaudin öldü. 1922 1931: Bayan Gaudin, ya pıtları özel koleksiyonlara, Avru pa müzelerine sattı. 1926: Gaudin’in Türkiye’den çı karamadığı bazı yapıtların, İzmir Bornova’da bir akrabasının bahçesinde gömüldüğü saptandı. Yapıtlar, İzmir Arkeoloji Müzesi’nde. Erim Afrodisyas’ta 1961: New York Üniversitesi Arkeoloji Profesörü Dr. Kenan Erim, Afrodisyas’ta bilimsel kazıya başladı. 1963 Temmuz: İlk kez gitti ğim Afrodisyas’ta Prof. Erim ile büyük dostluk kurduk... 1980’ler: Prof. Erim, Paris’e gittiğinde Bayan Gaudin’i ziyaret etti. Salonda yarım bir mermer heykel başı gördü. (Görsel 2A) Sonrasını bana şöyle anlattı: “Ben, eski eser kaçakçılığı yap tım! Paris’te Gaudin ailesiyle ta nıştım. Afrodisyas’ta çekilen bazı fotoğraflar verdiler. Evlerinde bir yarım heykel başı vardı. Yalnızca bir göz ve alnı olan güzel bir erkek portresi idi. Buna çok içerledim! ‘Resmini çekebilir miyim?’, diyerek alıp çantama koydum. Türkiye’ye getirdim. Yıllar sonra bu eserin gerisini çıkarıp birleş tirdik...” (Görsel 2B) Herkesi şaşırttı... 1988: Yardımcıları, bir heykel başı bulup Prof. Erim’e bildirdik lerinde, ya depoya ya da sergi ala nına koşarak, başın hangi gövde ye ait olduğunu saptamaya çalıştığına, daima tanıklık ettiler... 1989: Roma İmparatoru Tiberius’a adanmış spor alanının girişinde bir mermer heykel ba Antik kent Afrodisyas’ı 30 yılda dünyanın doruğuna çıkaran Prof. Dr. Kenan Erim’in bugün doğumgünü... (Görsel 4) ALMANYA’DAKİ GÖVDE KALIPTAKİ İHTİYAR BALIKÇI (Görsel 6) şı bulundu. (Görsel 3) Yardımcıla rı, Prof. Erim’in her zamanki gibi nereye koşacağının merakı için deydiler! Bu kez Prof. Erim’in, de ğil bir yere koşması, oturup elin deki başla düşünceye daldığını gözlediler! Sonrasında, Prof. Erim yardımcılarına, başın gövdesinin Doğu Berlin’deki “İhtiyar Balık çı” heykeli olduğunu söyleyip bir yayındaki resimle de varsayımını kanıtladı, herkes şaşırmıştı! New York’ta görevimi yapar ken, Prof. Erim, Afrodisyas’tan te lefonla arayıp o olayı anlattı: “İS 5. yy ait üç erkek portresi bulduk. Biri, büyüleyici, tam olmayıp üs tün nitelikli, sakallı bir erkek ba şıydı. O anda, ne olduysa oldu! Birden bu parçanın, 1904’te Gaudin’in (DGröM.rHEseKElRT6EU) SB’UİN bulduğu bir göv deye ait olabile ceği aklıma gel di! Bu gövdeyi Afrodisyas’tan ka çırmış, Berlin’de ki o zamanın Al tes Müzesi’ne (Prusya Hanedan Müzesi) satmıştı.” (Görsel 4) Berlin’e mektup 9 Nisan 1990: Prof. Erim, mü zeye “Gövdenin boyun kalıbının Türkiye’ye gönderilerek iki parça arasında uyumun saptanmasını” amaçlayan mektup gönderdi. Doğu Almanya’nın başkenti Do ğu Berlin’de “Statliche Museen zu Berlin (Kent Müzesi)” yöneticisi Bayan Dr. Heberta Heres’in yanı tı şöyleydi: “İstediğiniz kalıbı çı karttık. Bunu Afrodisyas’a nasıl ileteceğimi bilemedim. Elçiliğiniz kanalı ile iletmemi ister misiniz?” (Görsel 5) Prof. Erim, Kültür Bakanlığı kanalı ile Doğu Berlin’deki Büyükelçiliğin, müzeden kalıbı almasını istedi. Büyükelçi, “Heykel başının kopyasını biz teslim almak istemiyoruz. Prof. Erim, her nereyi istiyorsa, müze oraya teslim etsin... Bizi böyle süfli işlerle uğraştırmayınız!” yanıtını vermez mi? Prof. Erim çok üzgündü. Müze, kalıbı vermeyi kabul etmişti! Ne yapması gerektiğini bana sordu! Bir rastlantı, o günlerde Doğu Berlin’e gidecek olan, Türkiye’yi “Karun Hazinesi, Elmalı Definesi” davalarında başarı ile temsil eden Amerikalı avukat Larry Kaye aklıma geldi. Kendisine durumu anlattım. “Memnuniyetle yardımcı olacağını!” söyledi. 28 Mayıs 1990: Erim, Dr. Heres’e, bana da kopyasını gönderdiği 2. mektubunda “Berlin’e gelecek Amerikan avukat Larry Kaye’e verilmesini” yazdı. 29 Haziran 1990: Bu gelişmeyi New York’tan, Cumhuriyet Yazıişleri Müdürü Füsun Özbilgen’e ayrıntılı bildirdim. “Ve İnsanlar” adlı köşesinde “Tarihi eserlere iki değişik yaklaşım Baş ile gövdeyi buluşturmak” başlığı altında gelişmeleri yazdı. Kaye, “450 gr ağırlığında, 3 cm kalınlığında, zarf içindeki kalıbı”; bavul yerine çantasında New York’a getirip bana verdi. Türkiye’ye giden bir arkadaşla Prof. Erim’e gönderdim. Prof. Erim mutluluktan uçuyordu. Ancak kalıp başla uyum göstermemişti! Arkeolog Orhan Atvur, kalıbın “dişi” olduğunu, bundan ters kalıp alınması gerektiğini önerdi. İki parça uydu. Erim, uyuşumla “belleğinin doğrulanmasından” ikinci mutluluğa ulaştı. Müze Müdürü Prof. Dr. Max Kunze’nin, iki parçayı Türkiye’de birleştirmek için gelme önerisi üzerine, Erim kendisini Afrodisyas’a davet etti. 4 Ekim 1990: Ancak iki Almanya birleşti! 5 Kasım 1990: Gece saat 03’te Cumhuriyet Ankara Temsilcisi Mustafa Balbay beni New York’ta telefonla uyandırdı. “Abi! Kenan Erim’i kaybettik. Konuk olduğu İngiliz Büyükelçisi’nin konutunda ‘kalp bunalımından’ yitirdik!” Afrodisyas’ı 30 yılda dünyanın doruğuna çıkaran Prof. Dr. Kenan Erim’i yitirmiştik... ‘Cukkadak’ uydu 1991: Prof. Erim’in yerine yardımcısı Prof. Dr. RRR Smith kazı başkanı oldu. Bir başka heykel uzmanı Prof. Dr. Jale İnan, gövdenin alçı kopyasını, tanıdığı, Müdür Kunze’yle Afrodisyas’a getirtti. Prof. Smith ve Kunze’nin gözetimindeki denemede baş ve gövde “cukkadak” uydu. O an herkes Erim için saygıyla eğiliyordu... Sonrasında Prof. Smith heykelin bazı ayak parçalarını da bulup kalıplarda birleştirdi. (Görsel 6) Dışişleri Bakanlığı, Almanya Dışişleri aracılığı ile gövdenin Türkiye’ye verilmesini istedi. Ancak Kültür Bakanlığı ilgilenmedi! Ertuğrul Günay’ın Bakanlığı ve Murat Süslü’nün Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü döneminde, girişimler yapıldı. Almanya Başbakanı Angela Merkel’in Ankara’ya ziyaretinde konu, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’a iletildiyse de gereği yapılmadı. Oysa o dönemde Almanya’dan, Osmanlı’dan götürülen Hattuşaş “Sfenks heykeli” ve Karun Hazinesinin “Kanatlı Deniz Atı” geri getirilebilmişti. 2014: Kültür Bakanı Ömer Çelik, New York Metropolitan Sanat Müzesi’ni gezdikten sonra “İnsanlık mirasına ait eserlerin bu kadar güzel korunmasından ve sergilenmesinden büyük bir memnuniyet duyduk!” dedi. “İhtiyar Balıkçı” heykeli 112 yıldır gövdesine kavuşmayı bekliyor! C MY B