Katalog

DUNYA Pazartesi 16 Ekim2017 ‘İlk bomba düşene dek diplomasi’ ABD Dışişleri Bakanı Rex Tillerson, Başkan Donald Trump’ın Kuzey Kore ile savaş çıkarmak peşinde olmadığını savunurken “Meselenin diplomatik yollarla çözülmesini istiyor... Diplomatik çabalar ilk bomba düşene kadar devam edecek” dedi. dishab@cumhuriyet.com.tr EDİTÖR: MERİÇ ŞENYÜZ TASARIM: MÜGE KAYGUSUZ Kırgızistan’a yeni cumhurbaşkanı Kırgızistan’da görev süresi tek dönemle sınırlı cumhurbaşkanlığı için dün düzenlenen seçim, iki Rusya yanlısı aday arasında geçti. Muhalefetin oligark adayı Ömürbek Babanov’u geride bırakan iktidarın adayı Soooronbay Ceenbekov, oyların yüzde 54’ünü alıp ilk turda kazandı. 13 Peşmergenin savunma hatlarını tahkim ettiği Kerkük’ün güneyindeki Türkmen bölgesinde Haşdi Şabi dahil Irak güçleri ilerliyor. Kerkük’te ‘savaş ilanı’ Bağdat, IKBY’yi Kerkük’e PKK’li yerleştirmekle suçlayıp ‘Bu, savaş ilanıdır’ dedi. Peşmerge: Kerkük’te PKK yok, PKK sempatizanı var Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) 25 Eylül’de tek taraflı düzenlediği Hero’nun da yer aldığı görüşmede ise Masum, Bağdat’ın Kerkük krizinden çatışmaksızın, diyalogla çı patmıştık. Yeni bir gelişme hakkında bilgim yok” dedi. Ardından Irak Dışişleri Bakanlığı “Bizil talebimizle bağımsızlık referandumuna statüsü kışa yönelik çözüm önerisini ilet İran sınırı kapattı” açıklaması yaptı. Rakka’da tahliye ve son muharebe ABD’nin desteklediği, Ankara’nın “terörist” kabul ettiği YPG’nin omurgasını oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri (SDG), IŞİD’in Suriye’deki kalesi Rakka’yı kurtar tartışmalı bölgelerden Kerkük’ü de ti. Ama ardından Barzani’nin danış IKBY Gümrükler Genel Müdürü de ma operasyonunun sivillerin tahliyesinin ar dahil etmesi sonrası petrol zengini manı Hemin Hewrami, Bağdat’ın İran’ın Perwezhan, Başmak ve Haci dından dün son sahfasına girdiğini duyur kent için eller tetikte. Şii milis gücü Haşdi Şabi dahil Irak güçlerinin kuşattığı ve güneyden ilerlemeye geçtikleri Kerkük’ü terk etmesi için peşmergeye verdikleri süre dolar “25 Eylül referandumunun iptalinin ilan edilmesi” talebini ve önkoşullu müzakereleri reddettiklerini duyurdu. Bağdat’la müzakerelerin başlaması halinde tüm Kürt partilerinin Omeran kapılarını kapattığını, kararın sadece resmi kapıları kapsadığını, yarı resmi kapıların açık olduğunu söyledi. “Türkiye’yle tek resmi sınır kapısı olan İb du. SDG Sözcüsü Telal Silo, tahliye anlaşması kapsamında önceki gece Rakka’dan 3 bin sivilin kaçtığını ve SDG kontrolündeki alanlara gittiğini söyledi. “Rakka’da canlı kalkan olarak kullanılan sivil kalmadı. Sa ken Kürt kökenli Irak Cumhurbaş ortak katılacağını ekledi. Daha önce rahim Halil’de giriş çıkışlar dece anlaşmayı reddeden ve kanı Fuad Masum ile IKBY Başkanı Mesud Barzani arasına gerçekleşen görüşmeden sonuç çıkmadı. Bunun üzerine Başbakan Haydar İbadi’nin başkanlığında toplanan Irak Güvenlik Konseyi IKBY’yi Kerkük’e PKK’lileri yerleştirmekle suçladı. “Bu, sessiz kalmamız imkansız bir savaş ilanıdır” diyen Konsey, “Merkezi hükümet ve düzenli güçler, Irak’ın egemenliğini, birliğini, Kürtler dahil tüm unsurlarıyla Irak halkını savunma görevlerini yerine getirecektir” diye gözdağı verdi. IKBY Peşmerge Bakanlığı Genel Sekreteri Cabbar Yaver ise suçlamayı reddederken “Kerkük’te PKK güçleri yok, PKK sempatizanı bazı gönüllüler var. Başka tür gönüllüler, bağımsızlar, IŞİD’le savaşmı İslamcılar da var. Bunlar peşmergeyi destekleyen düzensiz güçler” dedi. Kerkük’e konuşlu peşmergelerin çoğu, Talabani ve Masum’un KYB’sine bağlı. Kerkük’te siviller de silahlı devriye geziyor. Vali Necmettin Kerim “Kerkük sakinleri peşmergeye yardım edecek. Hiçbir gücün şehrimize girmesine izin vermeyeceğiz” dedi. ‘İptal etmeyiz’ Süleymaniye’nin Dokan ilçesinde yapılan, merhum Irak Cumhurbaşkanı Celal Talabani’nin eşi Bağdat’ın peşmergenin IŞİD’den aldığı bölgeler, Kerkük Havaalanı, K1 Keyvan askeri karargâhı ve bölgedeki tüm petrol kuyu, yatak ve şirketlerinin kontrolünü geri vermesi, IKBY’ye ilhak yanlısı Kerkük Valisi Necmettin Kerim’in görevden alınması, esir IŞİD’lilerin teslimini talep ettiği basına yansımıştı. ‘Süre uzatıldı’ BBC’nin Irak muhabiri Orla Guerin iki tarafın güçlerinin cumartesi gecesi kısa bir çatışma yaşadığını ve bundan birbirlerini suçladığını duyurdu. Yaver, çatışma haberlerini yalanlayıp “basının abartması” diye niteledi. Bağdat’ın peşmergeye Kerkük’ten çekilmesi için 15 Ekim 02.00’a kadar süre vermesiyle ilgili bir Kürt yetkili sürenin 24 saat daha uzatıldığını söyledi. Irak Başbakanlık Sözcüsü Sadi Hadisi “Süre tanıdığımız, peşmergenin iddiasından ibaret” dedi. ‘İran sınırı kapadı’ Erbil’e bağımsızlık referandumunun ardından Bağdat’ın yanı sıra komşu ülkeler de yaptırım uygularken dün İran’ın IKBY ile sınırı kapadığına dair haberler geldi. İlken İran Dışişleri Sözcüsü Bahram Kasimi “Bağdat’ın talebi üzerine IKBY’ye sadece hava sahasını ka devam ediyor” dedi. Süleymani IKBY’de İran Devrim Muhafızları’nın yurtdışı operasyonlarını yürüten Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani, bir kez daha IKBY’ye gidip Kerkük kriziyle ilgili görüşmeler yürütüyor. Rudaw’a konuşan Hadisi “Neden Irak topraklarında Türk askerine izin vermiyorsunuz da Devrim Muhafızları Kudüs Gücü’ne izin veriyorsunuz sorusunu şöyle yanıtladı: “Bağdat, Süleymani’yi Haşdi Şabi Müsteşarı olarak görevlendirdi.” Başbakan Yıldırım’ın dün Bağdat’a gitmesi ve Iraklı mevkidaşı İbadi ile görüşmesi bekleniyordu. Ancak Irak Dışişleri ziyaretin ertelendiğini duyurdu. sonuna dek savaşmayı seçen 250300 terörist ile bazı akrabaları var” dedi. Anlaşmanın SDG’nin yerel yetkililerden kurduğu Rakka Si vil Konseyi ile IŞİD militanları arasında yapıldığını belirten Silo, 275 Suriyeli IŞİD’linin aileleriyle birikte, SDG güçleri eşliğinde kentten ayrıldığını aktardı. ‘Garantisi yok’ Rakka Sivil Konseyi, bir üyesinin, IŞİD’in yabancı savaşçılarının bir kısmının Rakka’yı terk ettiğini söy lemesi üzerine, yabancı ların çıkışına izin verildiği ni yalanladı. Konsey “Ke sin ve net söylüyoruz ki, IŞİD’in yabancıları ne bizim ne de aşiret liderlerinin umurundadır, affedilme leri söz konusu değildir. Tes lim olanlar sadece Suriyelilerdir” de di. ABD öncülüğündeki koalisyonun sözcüsü Albay Ryan Dillon bir yandan “Yabancı IŞİD’lilerin çıkışına izin ver memekte kararlıyız. Onlara ‘ya kalır Deyr ez Zor ve Rakka’dan kaçanlara yardım dağıtılıyor. savaşırsınız ya da şartsız teslim olursunuz’ dedik. En son isteyeceğimiz şey yabancıların ülkelerine geri dönüp saldırı düzenlemeleri” demecini verirken diğer yandan şunu da söy ledi: “Yerel yetkililerden garanti iste medik. Bu yerel bir çözüm. Bazen or taklarımızla tümüyle hemfikir olma sak da kendi buldukları çözümlere saygı göstermek zorundayız.” Cennet vaadinden toplu mezarlara IŞİD’in cennet vaadiyle topladığı militanların çoğunun sonunun toplu mezar olduğu belirtildi. Fransız haber ajansı AFP, Irak’ın başkenti Bağdat’ın 90 km doğusundaki Duluya’nın dışında, köpeklerin deşmesi sonucu bulunan toplu mezarda 2015’te öldürülen onlarca IŞİD’linin gömülü olduğunu duyurdu. Polis memuru Muhammet Cuburi, bazı ölüleri köpeklerin ortadan kaldırdığını belirtip “Kalanları buraya gömdük çünkü hastalık bulaştırsınlar istemedik” diyerek yeni mezar yerini gösterdi. Yerel yetkililer, “Cesetleri suya da atabilirdik, ama Dicle Nehri’ni kirletmek istemiyoruz. Hem insanlar hem hayvanlar suyunu içiyor” diye konuştu. En sonunda toplu mezarda karar kılan ama İslami tören yapmayan yetkililer “Buldozerlerle gömdük. Cennet bahçelerine gideceklerini sanıyorlardı, sonları böyle oldu”dedi. Suriyeli muhaliflerin Gözlemevi de “Meşhur IŞİD’liler gizli yerlere gömüldü, Cihatçı John denen Britanyalı cellat Muhammet Emzavi, propaganda şefi Ebu Muhammet Adnani ve askeri lider Ömer Şişhani dahil” açıklamasını yaptı. İranlılar, ABD ile krizi yakından takip ediyor. ‘Trump bizzat anlaşmanın ihlali’ ABD Başkanı Donald Trump’ın İran’la nükleer anlaşmayı geçersiz kılmaya yönelik ilk adımı atıp saldırgan strateji açıklaması üzerine İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif “Trump’ın konuşması, anlaşmanın üç maddesini ihlal ediyor” dedi. Anlaşmanın iyi niyetle uygulanması, ABD’nin yaptırımları yeniden uygulama ya da dayatmaktan geri durması maddelerinin çiğnendiğini belirten Zarif, “ABD’nin yerine getirmediği yükümlülüklerle ilgili AB Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini’ye 10. mektubu yazacağım, yaptırıma karşı mütekabiliyet isteyeceğim” dedi. İran’ın balistik füze programını “ABD’nin yüz milyarlarca dolarlık öldürücü silahının akmasıyla patlamaya hazır cephaneliğe dönen bir bölgede yaşıyoruz, kendimizi savunma araçları geliştirmek hakkımız” diye savundu. İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Ali Akbar Salihi, 2015 tarihli anlaşma çökerse, Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması’nın (NPT) Ek Protokolü’ne bağlı kalmayacağını açıkladı. Suudi Kralı Salman, dün Trump’ı arayıp “Terör ve aşırıcılığı sonlandıracak tutumlar takınmamız ve bunların baş destekçisi İran’a karşı çabaları birleştirmemiz gerekiyor” dedi. Mogadişu’daki saldırıda en az 231 kişinin öldüğü söyleniyor. Somali’nin can kaybı büyük Somali, Türkiye’nin yurtdışındaki en büyük askeri üssünün açılışının yapılması sonrası, tarihinin en kanlı bombalı saldırısıyla sarsıldı. Başkent Mogadişu’da önceki gün alışveriş merkezlerinin olduğu işlek bir yol kavşağında, Safari otelinin önünde düzenlenen, binaları ve araçları enkaza çeviren bombalı saldırıda ölenlerin sayısı, ilkin 20 olarak açıklanırken dün en az 231’e olarak ifade edildi. Mogadişu Belediye Başkanlığı, ölenlerin sivil olduğunu, pek çok kişinin kayıp yakınlarını aradığını, dolayısıyla can kaybının daha da fazla olabileceğini belirtti. Polis yetkilisi İbrahim Muhammed, bunun şimdiye kadarki en kanlı saldırı olduğunu belirtirken “Kurbanların çoğu tanınmayacak halde. Ölü sayısı artabilir, zira 300’den fazla yaralının bir kısmının durumu ağır” dedi. Mogadişu Belediye Başkanı Tabid Abdi Muhammed, yaralıları ziyaretinin ardından “Kelimeler kifayetsiz” diye konuştu. Saldırıyı henüz üstlenen olmadı. Ancak önceki bombalı saldırıları Kaide’ye bağlı Eş Şebab örgütü düzenlemişti. Somali’de üç gün yas ilan edildi. Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, saldırıyı kınadığını ve yaralılardan bazılarının tedavi için ambulans uçakla Türkiye’ye getirildiğini duyurdu. Avusturya seçiminde de aşırı sağ yükselişe geçti Almanya’nın ardından Avusturya’da da genel seçim sağa yönelime ve aşırı sağın yükselişine sahne oldu. Avrupa Birliği’nde (AB) Türkiye’nin üyelik sürecine en sert muhalefeti gösterenlerden olan Avusturya Dışişleri Bakanı Sebastian Kurz’un liderliğindeki muhafazakâr Halk Partisi (ÖVP), oyların yüzde 30.5’ini alarak birinci parti oldu. Göçmen, İslam, Türkiye karşıtı politikalarıyla tanınan aşırı sağcı Özgürlük Partisi (FPÖ) yüzde 26.8 oyla ikinci gelirken Sosyal Demokrat Parti (SPÖ) yüzde 26.2 oyla üçüncülükte kaldı. FPÖ’nün ÖVP’nin de SPÖ’nün de koalisyon ortağı olabileceği ihtimallere hazırlanan Avusturya, 2018’in ikinci yarısında AB dönem başkanlığını üstlenecek. En genç başbakan Oysa önceki seçimden SPÖ birinci çıkmış, bu partiden Christian Kern ÖVP ile koalisyon hükümetinde başbakanlığı üstlenmişti. 2016’da sığınmacıların Balkan rotasını kapatarak halk desteğini artıran Kurz’un liderlik hırsları sonucu koalisyon mayısta çökünce erken seçime gidildi. 22 Mayıs’taki cumhurbaşkanlığı seçimini solcu, çevreci Alexander Van der Bellen’in FPÖ’nün adayına karşı kılpayı farkla kazanması aşırı sa ğın yükselişini dizginlemeye yetmedi. Bunda, aşırı sağın 3. parti çıktığı Almanya’daki gibi Avusturya’da da 2015’teki sığınmacı akını sonrası Müslüman göçmenlerle ilgili endişelerin artması etkili oldu. FPÖ, 1956’da bizzat eski Naziler tarafından kuruldu. Avrupa’nın en genç başbakanı olacak 31 yaşındaki Kurz, göçmenler konusunda en az FPÖ kadar sert ve yabancılara her türlü devlet yardımını kesmeyi, AB’nin ulusal politikalara karışmasını engellemeyi, sosyal devlete zarar verebilecek vergi indirimleri vaat ediyor. ABD Başkanı Donald Trump’ın “önce Amerika” sloganını çağrıştıran şekilde “önce Avustur Sandığa sevgilisiyle giden Kurz ile annesiyle giden Strache’nin çoktan koalisyon uzlaşısına vardığı söyleniyor. ya” sloganını kullanan Kurz, aşırı sağın politikalarını çaldığı için FPÖ lideri HeinzChristian Strache tarafından “sahtekâr” diye niteleniyor. Ama Avusturya basınına göre sağaşırı sağ koalisyon pazarlıkları seçimden çok önce başladı ve Kurz, Strache’ye reddedemeyeceği cömert teklifler yaptı. SPÖ’nün de lider değişikliğine gitmesi halinde FPÖ’ye yanaşabileceği iddia ediliyor. Haider deneyimi Avusturyalıların “Yahudi karşıtı Nazileri” hükümette görmeyi nasıl karşılayacağı soru işareti. Yine de ÖVP, 2000’de Nazi hayranı Jörg Haider’in liderliğindeki FPÖ ile koalisyon kurduğunda çıkan infialin bu kez tekrarlanması beklenmiyor. Netanyahu, İsrail polisiyle kavgada İsrail Başbakanı Benyamin (Bibi) Netanyahu, hakkındaki rüşvet iddialarını medyaya sızdırmakla suçladığı polis teşkilatına Facebook’tan verip veriştirdi. Bibi “Sızıntılar tsunami haline geldi ve polis teşkilatının önde gelen isimleri doğrudan siyasetin içinde” diye yazınca Kanal 2 “Başbakan bu Facebook iletisinin ardından tekrar sorgulanacak” iddiasında bulundu. Polis Sözcüsü ise, “İsrail Polis Teşkilatı, hukuku ve yasaları üstte tutarak ve kendisine yönelik temelsiz iddialar karşısında provoke olmayarak görevini yapmaktadır” yanıtını verdi. Bibi’nin 11 yıldır oturduğu başbakanlık koltuğunu kaybedebileceği konuşuluyor. Meydan Nazilerin Doğusu Rusya yanlısı ayrılıkçıların hakimiyetinde olan Ukrayna’nın başkenti Kiev’de önceki gece aşırı sağcılar sokağa döküldü. 193040’larda Nazilerle işbirliği yapan milliyetçi lider Stepan Bandera’nın posterlerini, dönemin bayraklarını taşıyan, milis üniformalı 15 bin kişi, Nazilerle aynı safta savaşan Ukrayna İsyan Ordusu’nun (UPA) 75. yıldönümünü kutladı. C MY B